Dat Natuur-Notizbook

Nieges, Schönes un Aktuelles to un vun de Natuur.
— Mailt Se uns, wenn Se ok en Naricht orr Beobachten bidragen wüllt!

12.8.17 ....Ella

Letzte Week weer ik mal wedder na Meckelnborg. Müss doch mal kieken, wie dat up Opas Biohoff utsehg. Ik weer twee Johr nich mehr dor. Dormals harr Opa enen lütten Slaganfall hat. He hett sik aver goot verhalt.

Ella un ehr "personal assistant"...

Ik güng glieks na achtern up den Hoff. Dor keem mi Ella al an de Lien vun den Knecht in de Mööt. Ella is en Kooltbloot-Meckelnbörger Peerd. Se harr ehr Arbeit al daan. De Knecht brööch se in den Stall. Dor kreeg se ok ehr Foder.

...sünd beste Frünnen

Ella is en Schönheit...

De Rass süht so richtig gemütlich ut, as all Kooltblootpeer, man nich plump. Denn dat Meckelnbörger Kooltbloot is mit sien üm un bi 800 kg noch "Mittelgewicht" ünner de Kooltblootpeer. Düsse Rass woor in't 19. Johrhunnert extra zücht för de velen Rövenfeller in't Meckelnbörgische; dat Deert is ruhig un verdreeglich, man opweckt. So ok Ella. Ik heff glieks an ehr'n Hals klopp. Ik harr dat Geföhl, dat se mi noch kenn.

...un mächtig stark!

De Knecht kenn mi op jeden Fall glieks wedder. Harr ik em doch dormals ok Biller vun Ella maakt un se em schinkt!

6.8.17 ....Ingwer-Dino

Hier seht Se en Kieferknaken vun Zingiberosaurus Hamburgensis, op Düütsch: de Hamborger Ingwer-Dinosaurier — en ganz nieges Fossil, ik heff dat jüst in mien Köök opfunnen! Düsse Saurier is nich besünners groot, avers heel würzig. Goden Aptiet!

O nee! Woneem sünd wi hier landt?! Ik krigg de Ogen nich op...

6.8.17 ....Tschilp! Tschilp!

As ik dörch mien Goorn güng, höör ik en ludes Tschilp, Tschilp! Snaaksch weer, dat keem mehr so vun mien Fööt her! Dat weern wull lütte Lünken! Brukten se Hölp?

...un ik heff Hunger! Du ok?

O nee! Nix as Arger mit de Blagen! Wat seggst du, Vaddern?

Meern up den Rasen wöör ik en Fedderknuul wies. Dat beweeg sik. Vörsichtig sliker ik mi neeger ran. Dat weern wohrhaftig twee lütte Vagels, twee Lünkenkinner!

Weetst wat? Wi sünd opsmeten. Verratzt sünd wi. Ik segg di dat!

Nütt ja nix, Muddern! Dor mööt wi woll mal Foder ranschaffen, wat?

De weern seker ut ehr Nest fullen. Se kunnen noch nich richtig up de dünnen Been stahn. De Ogen harrn se to. Se lehnen sik aneenanner un geven sik Stütt, so good dat güng.

Kiek an, Rosi un Hannes ehr Nawuss mal wedder! Unkruut vergeiht nich!

Mit eens möken beide de Ogen up. Ehr Moder keem mit Foder! Glieks höör dat Tschilpen up. Moder harr ehr nich verlaten, ok buten dat Nest nich! Ik kunn beruhigt in't Huus gahn.

Fordern op'n Rasen is unkomodig!

Liekers, nimm allns, wat du kriegen kannst!

Na mien Meddagsslaap weer mien ersten Gang in Goorn. Dat Tschilpen harr uphört, dat Fedderknüdel weer nich mehr to sehn. Hoffentlich weern de beiden lütten Lünken in Sekerheit! In de Naverschap gifft dat leider veel Katten!

Puh, mit vullen Maag geiht dat al beter!

18.7.17 ....Poggenstöhl

Brüderchen un Süsterchen

Den Dag besluut ik ümmer mit enen Rundgang dörch mien Goorn. Hüüt bin ik twee lütte Poggenstöhl wies worrn, lütte witte Champignons. Dor müss ik doch wieder uppassen, Villicht kemen dor noch mehr. Twee Daag later weern al ganz veel ut de Eer braken! Dat weer ja all en richtige Mahltiet.

Dor ünner den Stohl hebbt de Snicken vun de Poggenstöhl nascht!

Gau haal ik mi en lütte Schöttel un plück de Poggenstöhl. Stolz wies ik se mi Mann. "Hüüt giff dat en godes Meddageten!" Mien Mann keek sik de Poggenstöhl scharp an: "Sünd de ok echt?" "Ja, dat sind Champignons. Kiek mal de rosa Lamellen!"

Ganz veel

Ik möök mi an de Arbeit un heff se putzt. Denn kemen se in de Pann. Dor steeg mi en egenordigen Ruuch in de Nääs. Sulln dat doch kene echten Champignons ween? Denn keem mien Mann in de Köök. "Segg mal de Champignons rüük aver komisch. Dat rüükt hier ja na Karbol!"

Een in't Gestrüpp

Ik röög de Champignons nochmal üm. Dor kreeg ik ok den Ruuch vun Karbol in de Nääs. Weer ik doch noch wedder up de falschen Champignons, up de Karbol-Champignons rinnfullen!

Ok ünnern Boom kiekt se rut

Dat weer mi vör eenige Johrn al mal passeert. Gau heff ik de Pann sauber maakt. Dat weer gor nich so eenfach. Achterna heff ik de Pann up de Terrass stellt. Uns lekere Pilzmahltiet weer in't Water fullen.

16.7.17 ....Teekesselchen in'n Goorn

Hummel an Storkensnavel

Hebbt Se al mal markt, dat de Goorn vull vun "Teekesselchen" is? Sietdat ik düsse Hummel an mienen Storkensnavel knipst heff, amüseert wi uns mit "Teekesselchen raden". Denn de Storchenschnabel orr Pantograf is ja ok en Tekeninstrument!

Imm an Storkensnavel

Heidelibell

Wieldat mennig Planten na anner Saken nöömt sünd, is de Goorn so en dulles "Teekesselchen"-Revier. Dorto höört natüürlich ok de (giftigen!) Planten Fingerhut un Eisenhut — de sünd licht to raden. ("Mien Teekesselchen brukt de Snieder bi't Neihn" — "Mien Teekesselchen wasst in'n Goorn un levert Digitalis", denn hest glieks den Fingerhoot). Nich so licht is de Heide ("Mien Teekesselchen is en Minsch, de an de falschen Götter glöövt" — "Mien Teekesselchen is en Plant un en Kulturlandschap"). Hier in dat Foto wies ik dorto de Heidelibell. — Weet Se noch anner Goorn-Teekesselchen?

Harald

16.7.17 ....Lent an Haralds Diek

Harald sien künstlichen Diek hebbt wi na de Dööp noch öfter besöcht. Aver mit dat Strietschohlopen is dat nix worrn. De Winter weer nich kolt noog, un dat Ies woor nich dick noog. Dor werrn wi glatt inbroken! Aver in't Fröhjohr trock uns dat wedder an Haralds Diek.

De Willkamens-Aadler

De Diek in'n Winter un in'n Lent — op den See blöht Mummeln

Een, twee...

Na knapp een Johr weern wi wedder an den Diek. De Bööm weern noch kahl, aver an Wegrand blöön de eersten Bloom, Winterlinge un Sneekieker. Up den Diek tummeln sik de eersten Watervagels.

...veele Nonnengöös!

Enen Boomstamm mit luder Messingschiller full uns up. De Schiller weern vörher an de Bööm vun sien anplantet Aboretum. Nu harr Harald de hier al sammelt; de Bööm dorto staht över dat Gelänn verstreut.

Harald und mien Fründin .... .... bewundert tosamen ...

...dat Arboretum

Up den Diek blöhn al de eersten gelen Diekrosen. Wi hebbt se ok Mummeln nöömt. Dat weer en ganz anner Bild as in Hoochsommer. Aver de Sommer keem al hooch, de Luft weer warm un de Bööm woorn gröön.

Dat Aantenpoor...

Nu müssen wi natüürlich ok noch up de Insel. As wi över den Steeg güngen, hebbt wi ut Versehn en Aant vun ehr Nest verjaagt. Acht Eier legen dor in en fien utpolstert Nest.

...un sien Geleeg. Sooo sööt, un de smucken Feddern!

De acht Lütten, de later sluppt sünd, hebbt wi leider nich sehn köönt.

Aver de Diek hett uns wedder goot gefullen. Dat is rein to'n Wunnerwarken, wat Harald dor inricht hett! Wi weern wedder vertövert un freut uns al up den neegsten Besöök.

Up de Rüchsiet seggt de Aadler Adjüs — Harald un ik ok!

10.7.17 ....Sünndagmoorn

Sünndagmoorn! Un de Sünn schien vun blagen Heven! De Immen, Hummeln un Bottervagels weern al waak!

De lütten Bloom harrn al ehr Blöden wiet upmaakt. Se laden to'n Fröhstück in.

Dat leten sik de lütten Deerten nich tweemal seggen. As Dankeschöön sungen se ehr Morgenleed. Dorto bimmeln noch de Glocken vun den Kirchturm. Dat weer en richtig schöön Sünndagmoorn.

8.7.17 ....Freud

De Rettichblööt

Vör korten harr ik för mien Grööntüüch-Lepelkost uk Rettich nahmen, den Strunk aver nich wegsmeten, sünnern in en Glas mit Water stellt.
Dat Gröön is nich blots wussen, sünnern hett hüüt sien erste Blööt opmakt.

Dat is wenigstens 'n beten Freud na düsse Horror-Nacht (ik wahn an de „Sicherheitszone 1“ vun den G20-Gipfel in de Messehallen).

Bi mien Morgenspazeergang vörhin harr ik „Musik-Begleitung“: 3 kreisende Hubschrauber, dat weer dat Foortsetten vun de „Nachtmusik“ (also, bi Mozart hört sik dat ganz anners an!), rasende tatü-tata-Wagens … ätzend!

Wat för'n Glück, dat ik mit de lüttje Blööt en Freud heff. De „groten“ Lüüd makt dat jo anners: Konzert in'ne „Elphi“ un achterna 'n üppig Eten.

Dat fragt sik blots, welkeen mehr Freud hett un för annere maakt: ik mit mien lüttje Blööt or uns „Muddi“ un Olaf ...

De Hollerbusch, dorünner de Gössel

2.7.17 ....Ünnern Flederbeerbusch

De Klützer Winkel weer wedder uns Ziel. Över de ole Brüch vun de Katzbach weern wi al föhrt. Bi Kalkhorst weer en Wegwieser na Borkenhausen. "Du, dor gifft dat goden Honnig!", meen ik to mien Fohrer.

De Hollerbusch, dorünner Familie Gössel (Mama Gössel, Papa Gössel (Midd), Kinner Gössel un en Tante, rechts)

Nu föhrt wi eerstmal na den Hoff Schimmel. Kort vör den Leonorenwoold stünn dat smucke Schild: "Imkerei Schimmel". Ob de mi wull noch kennt?

"Kusch, mien Lütten!", seggt Mama Gössel

Vör söss Johr weer ik dat letzt Mal op den Hoff. Seker harr sik dor so Eeniges verännert! — Wi wöörn mit luut Gebell vun enen Hund anmellt. Aver denn keem glieks de Fru. "Wie schön, dass Sie einmal wieder zu uns kommen! Wir haben auch wieder kleine Gössel, die können Sie knipsen!"

Wat heff ik mi över dat Weddersehn freut! Unsen Weg güng glieks na de Wisch. Dor seten wohrhaftig lütte Gössel mit Vadder un Modder an'n Rand vun den Woold ünner en Flederbeebusch. As se mi wies wöörn, reck Vadder den Kopp hoch un wull mi verjagen. Gau heff ik noch en poor Biller maakt.

Och nee, de lütten Stummelflögel! So'n lütt Wesen brukt Schuul!
Mit Mama un Papa is nich to spaßen, wenn't üm de Lütten geiht!

De idyllische Weg na Hus

Vör söss Johr'n is de Ganter up mi daalgahn un hett mi ganz schöön in't Been beten. Dittmal heff ik lever dat Wiede söcht. Wi hebbt noch n'beten wat vertellt un denn sünd wi wedder mit en Glas Honnig in uns Auto klattert. Bit to'n neegsten Besöök sull nich wedder so veel Tiet vergahn!

1.7.17 ....„Schietwedder – Schietbüddel“

De niege Maand fangt jo goot an – nich to glöven, dat hüüt de 1. Juli is, en Sommermaand! Aver nütt nix, ik will wat inköpen. In Hamborg brukst jo jümmer entweder 'n Sünnbrill or 'n Regenschirm. Un op den plattert de Regendroppen as Musik, is doch schön! :-))
Op'n Weg torüch na Huus heff ik düsset Foto makt: „Schietwedder – Schietbüddel“.

Ik sülms schriev dat Wort Büdel man blots mit een „d“, aver ik erinner mi noch gern, wenn en Minsch to mi „mien Schietbüdel“ seggt hett. Lang Tied, nadem ik ut de Winneln rut weer. Op Platt is dat en Leeftalligkeit!

In Wikipedia steiht, dat Woort „Schietbüdel“ hebbt de Lüüd 2008 to dat lustigste Woord vun Noorddüütschland wählt. Un dat gifft uk en Rezept, dat heet „Schietbüdel“.

Wat ik mi för unse Straten wünschen dei: dat mehr Minschen en Schietbüdel för den Schiet vun ehrn Hunnen brukt.

Kann blots beter warrn: dat Wedder, de Insicht vun de Hunnenbesitter, allens, wat wi uns sünst noch wünschen doot.

27.6.17 ....Dat grote Gewidder

Verleden Week weer ik an'n Dunnersdag in Hamborg-Harborg togang, un de Dag harr sien Naam to recht — dor weer dat grote Gewidder över Hamborg. Mien Kurs un ik hebbt an't Finster in'n 6. Stock hungen un Fotos vun den Heven maakt, de ik nu eerst wedder ankeken heff. Dat sünd afsünnerliche Biller, de mi alltohoop an Strand un Meer erinnern doot. Toeerst wies de Heven helle Striepen as vun Marmelsteen, as de Spöölsuum an en gewaltigen Strand, den wi vun ünnen bekeken; dorachter keem de egentliche Gewidderwand. Se keem direkt vun Noord anrullt as en grote swatte Bülg, de bi to breken is. In de swatte Bülg wederlücht dat. De Gischt vun de breken Bülg weern griese Fetzenwulken. Se rull ran, un miteens fohrn kole Windstööt hendal, so hart, dat wi de Fenster toknalln müssen. Dat storm. Tja, un denn — weer dat ok gau vörbi. De swore Regen un Hagel hebbt Harborg nich drapen. Bloots de Heven weer en Schauspeel, dat harr Aart.

20.6.17 ....Lütte Drinkerin

De ole Brüüch över de Kattbek (Katzbach)

Wi müssen doch mal kieken, ob de Straat vun Harkensee na Nienhagen al breder maakt weer. Lütt Stück weer mit Ümleitung utschillert. Wi kunnen aver noch över de ole Brüüch vun de Katzbach föhrn. De weer total towussen. Un so güng uns Fohrt wieder na Steinbeck!

Blick na Timmendörp

De Oostsee

Mien Besöök harr ik al veel vun Steinbeck vertellt. Mit mien Mann weer ik so männigmal den Barg hindaal an de Oostsee wannert. Hüüt bleven wi lever baven an den Utsichtspunkt. Dor stünn en Bank un wi kunnen över de Oostsee na Timmendörp kieken. Över den Draht, de uns vör den Afhang schütten sull, hüngen Gräser. En grote Blööt vun en Ackerwinn keek uns an.

De Ackerwinn

Hier harr ik vör eenige Johrn up enen Feldsteen Steenüützen (Eidechsen) bekieken kunnt. Müss doch mal sehn, up ik hüüt ok welk finn!

Grote Steen, de mit Ranken towussen weern, legen dor. Mien Besöök raak dat Grööntüüch weg. Dor leeg wohrhaftig en Deert in de Sünn up den Steen! Weer aver keen Steenüütz, weer en grote smucke Ruup. To Huus heff ik rutfunnen, dat weer en Grasruup ok Trinkerin nennt. Se haalt sik ümmer de Waterdrüppen vun de Gräser. Ut de Ruup warrd en Nachtfalter. De heff ik leider noch nich sehn.

De lütte Drinkersche is hüüt gor nich döstig!

Un opletzt is ok en Steenüütz op den warmen Steen krapen kamen

De Ruup sall man nich anfaten. De smucken Hoor blievt bi uns in de Huut hangen. "Ansehen immer — anfassen nie", as Loki Schmidt sä. Denn warrd wi se blots bewunnern!

14.6.17 ....Up Tied

Tüsken all de Angelzwirn
sitt ik allenig unnert Schirm,
veer Ühr mörgens up Tied,
van't Spektaakel halvblied,
aver wenn de Sünn kummt
un mien Gaskoker brummt,
is d' egaal off dat regen deit,
bün dann tegen dat gefeit...
de Vögels,
de Regendrüppen,
de Gaskoker,
de Angels, in d' Wind an't Wippen,
noch so voel Indrükke mehr ....
dat gifft watt her ....

4.6.17 ....Unkruut! — Klatschmahn, Bloom vun't Johr 2017

Wat is egentlich Unkruut? Tellt de Klatschmahn to dat Unkruut? Dat is för jedeen wat anners. För mennigeen sind dat Krüder, sogoor Heelkrüder. För denn annern sünd dat Planten, de sik mank sien anseit Saatgoot breet maakt un stöört. De tüchten Planten ut dat utseit Saatgoot hebbt so nich noog Ruum to'n Wassen.

Ween stöört nich de Giersch in dat Blomenbeet oder de velen Boddersteker in den Rasen? Ok de Brennetteln tellt bi de mehrsten Minschen to dat Unkruut. Dorbi warrt all düsse Planten hüüt un ok al fröher as Salat up den Disch brööcht. Veel so nöömte "Unkrüder" warrt dröögt un Tee dorvun kaakt. Man snackt sogoor vun ehr Heelkraft. Vun dat smuck Utsehn ganz to swiegen!

To dütt Unkruut — Ackerkrüder — tellt ok de Mahnbloom un maakt de Buurn to schaffen. Se harrn bi de Utsaat un de Fruchtfolge Probleme. Mittel gegen dat Unkruut, also "Herbiziden", wöörn insett. Dat güng sowiet, dat de Ackerunkrüder meist all vernicht wöörn. Mahnbloom, Roggenbloom, Kamille un wi se all heet geev dat nich mehr veel. De Immen funnen nich noog Foder. Dor hett de Loki-Schmidt-Stiftung beslaten, de Mahnbloom to schütten un to de Bloom vun dat Johr 2017 to wählen.

All düsse Planten sünd keen "Unkruut", sünnern Bikruut un keen Düvelstüüg. För de Insekten un anner Deerten sünd se bannig wichtig. Dat ganze Ökosystem warrt stöört. De Landwirtschaft hett dor al siet 1980 en Ackerrandstriepen-Programm inföhrt. De Buurn müssen gegen en Entschädigung toseggen, den Ackerrandstriepen nich mehr mit Planten"schutz"mittel to behanneln.

Düsse Ackerrandstriepen (3 bit 10 Meter) is uns bi uns Utfohrten över Land ümmer upfullen. Dat geev wedder Mahnblomen, Kamille, wilde Wicke un Roggenblomen. Düsse Mahnbloom mit ehr rode Faarv is besünners smuck un weer al wiethin uttomaken! Un dat is wedder sowiet, de Mahnbloom is nich to översehn!

31.5.17 ....De Libellen sünd los

Düt Johr sünd ganz fröh al Libellen to sehn. Sünst denkt man jümmer an Hoochsommer dorbi.

Libell (rechts) in'n Anfloog op en Mohnbloom

Aver de Libell hier is wohrschienlich en Wiefken vun'n Plattbuuk (jo, de heet wirklich so!), un düsse Aart is vun Mai af an aktiv. Se leevt dat Water un is ok an lütte Dieken to finnen, de noch in't Entstahn sünd. Vun't Utsehn her kunn dat aver ok en Veerfleck ween. De flüggt ok vun Mai af an. Wokeen kann dat nau seggen?

28.5.17 ....Lent-Afscheed: Dat sniet in Neermoor

Ut Lent warrt Sommer! Un de Lent hett Adjüs seggt mit Snee. De Blöden sünd nu all daalfullen. Düt Video hier is opnahmen in Neermoor in Oostfreesland.

25.5.17 ....Wunnerbores Unkruut

Nu blöht dat wedder op mien Dackterrass — de Himmelsledder orr Jakobsledder (Polemonium). Se is ganz vun sülven kamen un hett sik in de Kieskant vun de Terrass anseit. In den puren Kies is se wussen un hett dorbinn Eer maakt — mit ehr egen Wötteln. Treckst nu an en Plant, kümmt Eer mit de Wöttel rut, wo tovöör keen weer! So sünd Planten. Dat köönt, dat maakt se.

Düsse Aart Polemonium, de Jakobsledder, is eentlich en Bargplant, dorwegen kann se sachs ok op Fels (un in Kies) wassen. Ehr Bläder sünd fiederig, ehr Blöden blaag un duftet enorm. De Insekten warrt rein mall vör Begeistern un hangt sik an de Blöden as verdull. Se is also en kaptaale Weid för de Immen un anner Krimmeltüüg. De Plant leevt bloots 1 Johr, seit sik aver sülven wedder ut.

Ik weer baff, hier to lesen, dat de Plant as bedrauht gellt. Düsse wunnerbore, ansprookslose Plant! Frünnen hebbt mi al seggt, ik schall de Samen sammeln un ehr schicken, se wüllt ehr ok utsein. Dat will ik doon.

23.5.17 ....Merrn in Hamborg

Fründin Daggi wahnt in'n Norrn vun Hamborg in en "Mischgebiet" mit Hoochhüüs, Eenfamilienhüüs, Läden un beten Industrie. Daggis Huus hett noch en richtigen Goorn. Annerletzt kiekt se morrns op'n Sprung na de Arbeit ut't Finster un süht — dor beweegt sik doch wat in'n Goorn?!

Ja, un de Besöker kiekt ehr ganz sülvstbewusst an. En Rehböckchen!

Jümmer mehr wille Deerten treckt in de Städer, un wenn se mit den Autoverkehr klarkaamt, hebbt se dor ok faken en godes Leven. Beter as in de eentöönigen Agrar-Industrierebetten, de fröher "Land" heten hebbt. In de Goorns is keen Chemie, keen Landmaschien bedrauht ehr, un de Natuur is doch relativ veelfältig. De lütte Buck is un blifft sund un munter, hööpt wi.

18.5.17 ....Waterplanten an de Schwartau

De Schwartau hett uns nich blots Weeg un Brüchen wiest, dörch de Schwartau hebbt wi ok niege Waterplanten kennen lehrt! An't Över wussen verscheden Gräser un Schilfoorten.

Een Schilfoort full uns besünners up. Baben an't Enn harrn de en lütte swarte Spitz. 10 Daag later weer de Spitz gröter woorn un harr sik updeelt! In mien Gräserbook heff ik se as Suuergräser funnen.

As wi na en poor Daag wedder an de Schwartau kemen, harrn de Suurgräser Blöden upsteekt. Sehg richtig smuck ut.

Dat is seker nich dat Letzte ween, wat wi dörch de Swartau kennen lehrt hebbt!

5.5.17 ....Maibowle!

Egentlich wull ik in Woold un Mööschen (hoochdüütsch: Waldmeister) söken. Besöök harr sik anmeldt. Un wi harrn doch den Wonnemaand Mai tofaten. Dor wull ik en Maibowle maken. An Wegrand harr ik al lütte Mööschen sehn. Mank dat verdrögte Loof wöör ik seker welk finnen.

Dor keken mi aver ganz anner Blöden an. Luder witte Steerns lüchen ut dat verdröögte Loof! Söven Blödenbläder heff ik tellt. De een Blööd harr al Besöök. En lütten Grashüpper leck vun den Nektar.

De smucke Bloom heff ik dat eerst Mal sehn. Dor stünnen en ganzen Barg vun de lütten smucken Bloom mank dat verdrögte Loof. Dat weern all Sövensteerns (hoochdüütsch: Siebensterne). En lütten Struß heff ik för de Vaas plückt. De stünnen nu up mien Terrassendisch.
För de Maibowle heff ik ok noch Mööschen funnen. De hebbt wi uns bi Sünnenschien goot smecken laten.

30.3.17 ....De Wooldgeelsteern

En poor Daag Sünnenschien weern blots nödig. Schon legen na de eersten Fröhblöher al de neegsten up de Luur. De Tiet vun de Sneeglocken weer vörbi. Överall kunn man nu an schattig un fuchten Wooldrand den zierlichen Wooldgeelsteerns sehn.

Dat weer en Liliengewächs mit en Zippel. Ut de lütte Zippel wussen länglich smalle un gröönlich Bläder In de Meern dorvun seten an enen blattlosen Stööl nüüdelig bit to söss gele Blöden. Bi jedeen Windstoot schaukel se hin un her.

Dolde mit Zibbel

Wie alle Fröhblöher Sneeglocken, Winterlinge un Krokus hett ok de Wooldgeelsteern keen lange Levensduur. Aver alltohoop vertövert he uns mit sien Farven na oftins lange Wintertiet de Welt.

En Fruchtknütten

Dolde vun den Wooldgeelsteern

Fröher hett man de Bläder to enen Fröhlingssalat bruukt. Dat sull man aver lever blieven laten. De Bläder sünd licht giftig. Se verschwindt ok tiedig in de Eer. Denn kann man keen Bloom mehr finnen.

28.3.17 ....De Füerwulk

Avendsünn över Holsteen. De Heven is blaag, rein un schier; bloots de een orr anner Striepen vun Lammerwölkchen seilt sutje dwars över den blagen Hevensoozeaan. Miteens glänzt een Punkt in so'n Lammerwulkenbank hell op — in Füerrood! Op den tweten Blick: in Regenbagenklöören! — Wat passeer dor?

De Wulkenstriep leeg apensichtlich so hooch, dat he ut Ieskristalln bestünn — jüst ut de richtigen Ieskristalln. De een Steed, de nu opglänzen dä, passeer jüst in düssen Momang den Punkt vun de linke Nevensünn. So weer för een Momang in düssen Punkt de Nevensünn to sehn. Faszineert keek ik hen: de Wulkenfleck woor elkeen Momang intensiver, wanner dör de Farvskala vun'n Regenbagen — un verlöör sien Klören, as de Wind den Wulkenstriep sachten ut den Nevensünnenpunkt rutdreev. Dorna weer se bloots noch en ganz gewöhnliche witte Wulk. Ok noch schöön, avers nix gegen vörher!

Minuten later: allens perdü!

Ik leev ja besünners de Phänomene vun Sünnlicht un Ies, den Halo un allens dat. Un Nevensünnen heff ik al faken sehn — ik "sammel" de, jümmers wenn dünne hoge Cirrus-Wulken den Heven as en Slier övertreckt, kiek ik na ehr ut. Avers doch nich an so en kloren Dag! Sowat heff ik noch nich beleevt. Wenn ik dor nu nich jüst henkeken harr...!

7.3.17 ....Endlich en bunten Rasen!

Ehrgüstern weer noch keen opblöhte Bloom up den Rasen to sehn. Bi den warmen Sünnenschien harrn de zarten Elfenkrokusse un de Winterlinge aver gau ehr Blöden wiet upmaakt. Dat harr ok en Imm mitkregen. Ehr knurr al de Maag vör Hunger.

Toeerst möök se sik över en Krokus her. Bald harr se den frischen Nektar upleckt. Se summ un brumm dorbi, dat dat en Freud weer. — Dat weer keen Honnigimm, sünnern en Wild-Imm, en robuste Pionierin. De Honnig-Immen sünd noch nich so wied, för ehr is dat noch to koolt. En Honnig-Imm wöör ok trüchflegen un ehr Kolleginnen Bescheed geven (mit den beropen Immendanz), un denn wöörn noch annere kamen. Wild-Immen dorgegen sünd Egenbrödlers.

Nevenan stünnen noch smucke gele Winterling. Ok dor hett se düchtig tolangt. Aver denn klappten de lütten Blööm ehr Bläder to. Wo blifft nu de tapfere Imm in de kole Nacht? Harr se en warmes Tohuus? En hollen Stengel villicht, orr en Ünnerslupp ünner oles Loof? Ik heff se noch nich wedder sehn.

5.3.17 ....Lünkenleev

De Lünkenbande

Wat weer dat hüüt al hell! De Sünn schien dörch de Gardinen. Dat sehg na goot Weder ut. Wöör ok langsam Tiet. Wi harrn al den dritten März tofaten. Gau bin ik upstahn un heff dat Finster wiet upmaakt.

De Morgen lett noch winterlich, man dat tüüscht — de Lünken weet dat nau!

De lütte Lünkenfru is ganz alleen...

Dor keem al Lünkenlarm ut mien Goorn. Se weern nich to överhörn. Se zanken sik üm den besten Sünnenplacken in de Heck. Ok söchen se na en passen Fru — de Hormone slögen hooch bi de lütten Deerten. Tschilp, tschilp! keem dat ümmer luder ut de Heck.

..."Süht mi denn nüms vunwegen mien Tarnklöör?! Ik will ok Sex!"

Denn stöven se miteens all uteenanner. Navers Katt slieker dörch den Goorn. Dat duur aver gor nich lang un de ganze Pulk weer wedder dor.

De dösigen Jungs sitt all in de Sünn!!

Bi dat ganze Spektakel heff ik ut mien Finster tokeken. Een Lünkenkeerl harr sik en Fru utkeken. Mit utbreedte Flünken versöch he sien Glück. Wenn dat man wat warrd! Endlich duuk se sik un he kunn up ehr lannen.

"Ah, een hett mi entdeckt! Endlich!"

Dorna schüttel se sik un söch sik enen schönen Sünnenplacken in de Heck!

26.2.17 ....Keen Nachtfrost mehr!

Dat Thermometer an't Kökenfinster wies up plus 4°. In de letzt Nacht harr dat kenen Frost geven. Denn weer mien lütten Blööm in Goorn ok nix passert, se weern höchstens wussen.

Gau trock ik mien Tüffeln an un güng na buten. Mank de gelen Winterlinge keken de eersten Sneeklocken ut de Eer. Villicht weern in den Knick noch mehr. De Spitzen harr ik güstern al sehn.

Dor keem en groot Överraschen för mi. An'n Foot vun de Forsythie stünn en lütten swatten Putt de weer mit Sneeklocken beplant. Wer harr denn dor hinstellt? Wull mi eener en Freud maken? De lütten Sneeklocken harrn al witte Spitzen.

Ik nehm den Putt in de Hand un ünnersöch em wat genauer. De müss dor al länger stahn. Ünnen ut dat Waterlock weern al längere Wötteln rutwussen. Harr mien Naversche oder mien Fründin den Putt dor hinstellt? Beide wüssen üm mien Vörleev för Sneeklocken. Ik harr jedeen Johr wedder Sneeklockenfever!

Den nächsten Dag heff ik se fraagt, aver beide schütteln blots mit ehr'n Kopp. Dor full mi in, dat ik letzt Johr in enen Wohld so veel Sneeklocken funnen harr. Ik heff welk utbuddelt in enen lütten Putt plant. Denn Putt mit Sneeklocken heff ik ünnen in mien Goorn verwohrt. Ik harr mi also sülvst de Överraschen maakt!

8.1.17 ....De Noordsee snackt Platt

Nu kiek eins, wat mi uns Plattpartu-Leser Andreas tomailt hett: De Tiden in de Noordsee kannst nu ok op Platt lesen! Hier is de Link. Klore Saak — de "Blanke Hans" is ja vun Huus ut en Plattdüütschen!

29.12.16 ....Vörsorgen för 2017

De Kateeker weet, dat 2017 de Tieden leger warrn künnt. He is jüst dorbi, an't Naverhuus op'n Tegelbarg sien egen "Aktschoon Kateeker" ümtosetten (jüst so as 1964: "Denke dran, schaff Vorrat an!").

Düssen Appel hett he vun unsen Boom klaut, is dormit afneiht, de Wand hochlopen, hett den Appel 'n lütt beten angniedelt un furts mank de Blääd bunkert. He kiekt bannig mucksch. Schull man froh sien, dat de infrarode Strahl blots ut mien Kamera un nich ut'n Scheetgewehr kommen deit.

De lüttje Racker gifft uns Order för dat niede Johr:

• Oogen op!
• Kopp na boben!
• Riestüten anleggen!
• Düchtig fastholen!
• Nich rünnerfallen!
• Rieklich Eten bunkern!
• Vitamine nich vergeten!
• Krallen vörwiesen, dat keenen op dumme Gedanken kümmt!
• Dat Fell düchtig plegen un nich öber de Ohrn trecken laten!

11.12.16 ....De letzten blaagen Beern an'n Struuk...

...seht lecker ut un hebbt dat de Amseln un Droßeln andaan! Un dat is keen lichte Saak, dor rantokamen. Se mööt sik ganz schön verrenken. Ik heff de Biller dörch de Fensterschiev schaten un an "Hans Huckebein, der Rabe" vun Wilhelm Busch dacht. Bloots dat de Raav hier en Droßel is.

Eine Beere sieht sie hier, denkend: "Ach, wo krieg ich dir?" Dat is nu recht frie na Wilhelm Busch. De Droßel wull de Beere aver unbedingt hebben, un dat müss ok unbedingt düsse Beere ween. Se möök alle mööglichen Gymnastikfiguren...

...en halven Koppstand un slöög mit de Flünken, aver nütt allens nix, de Beere weer to wiet weg. Opletzt möök sik de Droßel nocheens gaaanz lang — un se harr de Beere ok meist tofaten! Plumps, dor leeg de Beere in't Gras. Upps! De Droßel keek bedripst...

...denn jump se achterran! "Der Vogel, welcher sonsten fleucht, / Wird hier zu einem Tier, das kreucht", schrifft Busch, un denn harr se de Beere wohraftig funnen! "Er krächtzt mit freudigem Getön / Und muss auf einem Beine stehn." Dat müss mien Droßel nich, se flöög mit ehr Beere af in den Boom.

5.12.16 ....Raven in'n Goorn

Annerletzt an een vun de schönen Daag reep mi Harald, ik schull mal even kamen un kieken. Buten seten de Raven up de olen Sünnenblomen un knabbern de Resten up. Al an'n 12.8. hett Antje Heßler hier beschreven, wat de lütten Meeschen mit so'n Sünnenbloom opstellt. Hier weern de veel grötteren Raven mächtig togang!

Ik lang glieks na mien Kamera. Man Raven sünd ja teemlich schreckhaftig, ik wull se nich verschuuchen, dorüm heff ik bloots direkt dör de Schiev fotografeert.

Raven sünd nich bloots schreckhaft, ok klook. Een hett dat Geföhl, dat se een mit jede enkelte Fedder in't Visier hebbt. Se kennt un verstännigt sik ok ünnernanner. Wenn se denn an to krächzen fangt, denn wippwappt se mit den Kopp up un dal un de ganze Sünnenbloom is an't Schukeln. Dat weer schon intressant to bekieken!

4.12.16 ....Maan över Venus

Gistern an'n Avendhimmel weer en Steern to sehn, de so hell weer, dat he sogor den Maan dicht dorbi'n överstrahlen dä. Mien Boder hett sien Handy nahmen un knipst.

So hell sünd nich vele Steerns, dat müss en Planet sien. Bi astronomie.info hett sik de Verdacht bestätigt. De Venus steiht momentan jüst so sietaf vun de Sünn, dat se vun de Eerd ut to'n groten Deel hellerlücht schient. Bavenöver steiht sogor noch de Mars, aver de kunn up dat Foto nich mithalten. — Schöön to sehn is, wo dat Sünnenlicht üm den Maankörper "rümkrüppt": De ganze Maan lücht rund un hell, ofschoonst bloots Halvmaan is.

22.11.16 ....En Novemberdag

Vorderreihe in Tramünn

Jüüst heff ik in't Fernsehn enen wunnerboren Reisebericht sehn. Dat güng in de Süüdsee! Herrlich! Dor müss ik an mien güstrigen Dag dinken. Dat güng nich in de Süüdsee! Aver dat güng an de Traav. Dor hebbt wi up en Schipp, dat as Lokal ümbuut is, uns Meddag eten.

De Passat

De Sünn harr sik dörch de Wulken en Lock maakt. Dat Water vun de Traav glitzer. In den Sünnenschien kunnen wi dörch dat Finster de Passat sehn. Se leeg vör den Niebuu vun den Priwall. Immer wedder dükern Kormorane mit lütte Fisch up. Gau weern se in ehren Slund verswunnen.

Na, so kiebig, lütten Düker?

Se kiekt beten griesmulig...

Intwischen weer unser Eten ok up den Disch. Dat geev Gröönkohl! Un de hett smeckt! Aver ümmer wedder güng unsen Blick ut dat Finster. Dor seet en Mööv up enen Poller. De harr uns ok al sehn. Un ümmer wedder dükern de Kormorane up.

...un he kiekt mit'n lütten Kehr-di-an-nix

Intwischen weer de Sünn wieder trocken. Se schien up de Takelage vun de "Mir". Dat Segelschipp harr as Gast in Travemünn fastmaakt. Satt un tofreden möken wi uns up den Nahuusweg. De Sünn harr sik achter de Takelage versteken. So kunn ik sogoor en Foto gegen Licht riskehrn.

To Huus hebbt wi uns denn de Biller bekeken. De weern richtig goot worrn. De Dag güng nu to Enn. De Sünn hett uns dor noch mit enen wunnerboren Sünnerünnergang beschinkt.

Dat weer en wunnerboren Novemberdag in den Nevelmaand!

20.11.16 ....Kriechspindelkruut

Dat weer mal wedder sowiet. Dat letzte Gröön harr de Winterinbruch vör en poor Daag vun de Bööm halt. De Bläder legen nu as en bunten Teppich ünner de Bööm. Mitünner leeg noch en letzten Appel up dat bunte Loov. Dat weer en godes Avendbrot för de Igel.

De Bööm un Büüsch weern nu al dörchsichtig woorn. De Hüser schimmern mit ehr hellen Finster dörch de Knicks. Wi harrn Glück, uns Tuun to'n Naver weer bit baben mit Kriechspindelkruut bewussen. Dor kunnst noch nich eenmal dat Licht dörch sehn! Un denn weer dat ok noch smuck antokieken! In Sommer weer dat mit sien wittgröönen Bläder dicht bewussen un een Ogenweid. Dor hebbt sik ümmer de Vagels in versteken. Un in'n Winter behöll dat Spindelkruut sien Bläder!

Mitünner keek sogoor mal en Muus dörch de Bläder. Keek na, ob de Luft rein weer. Ehr weer de Ruuch vun dat Vagelfoder in de Nees stegen. Vör den Tuun harrn wi en Ampel mit Foder för de lütten Vagels uphängt.

Düssen Harvst bün ik to'n eersten Mal de Früchte vun dat Kriechspindelkruut wies woorn. Dat weern lütte runde Kugeln mit enen Schlitz. Dor keek rode Klöör dörch den Schlitz. Hoffentlich weern de Beern nich giftig!

Dat Vagelhus an de bewussen Wand

In't Fröhjohr harr ik dor en Büschel mit lütte gele Blöden sehn. Dat Kruut is wedder mal en Neophyt. Ik freu mi ümmer wedder to dat Kruut. Dat is doch smucker as so'n nakelten Tuun.

13.11.16 ....Poggenstööhl

Wie ümmer güng ok vör eenige Daag mien eersten Blick ut Finster in mien Goorn. Wat weer dat? Över Nacht weern ünner de Bööm luder witte Poggenstööhl wussen. Ik reev mi de Ogen. Dat kunn ja meist nich angahn. Luder sneewitte Köpp keken ut den grönen Rasen. Gau trock ik mien Goornschoh an, nehm en Mess un en Schöttel. Dat weer en richtig godes Meddageten för mi.

Vergnöögt plück ik de enkelten Pilze af, ünnersöch se aver noch eenmal genau. Ja, se harrn rosa Lamellen. Dat geev en godes Meddageten! Denn weer ik aver doch nich ganz seker. Schnüffel nochmal in de Schöttel mit de Poggenstööhl. Dor steeg mi en sünnerlichen Ruuch in de Nees. Karbol!

Rosa Lamellen — aaaber...!

Harrn de Poggenstööhl mi wedder mal mit ehr unschüllig witt Kleed vertövert?As so'n Unschuldsengel stünnen se dor in dat gröne Gras. Dorbi harr ik mi vör eenige Johr'n mal mien niege Bratpann mit de Karbolpilze versaut. De ganze Köök röök na Karbol!

23.10.16 ....Stratenblockade

Also sowat heff ik noch nich beleevt. Ik fohr gistern en lütte Straat langs, dor sitt miteens de ganze Straat vull mit Möwen. Ik brems natüürlich un kaam langsam nehger; dat warrt jümmer mehr, dor fleegt noch ehrder welk dorto, as dat welk wegfleegt. Man nich, dat dat dor wat to freten geev orr so! Nee, se sitt dor bloots in spannte Roh.

Un all kiekt se na een Richt: na linkerhand op de Acker to, 'neem achter en Striepen, den se frielaat, noch teihnmaal mehr Möwen sitt un all Richt Horizont kiekt, as geev dat dor wat ümsüss orr as wöör dor glieks en Popstar optreden. All de Möwen op dat Feld dreiht mi glatt den Rüch. Ik kiek ok na'n Horizont, de Wulken seht na Regen ut, avers en Tornado orr sowat is dor nich.

Natüürlich hebbt se mi denn doch dörlaten, as ik vörsichtig dör den Pulk stüert heff. Wat kann dat west ween? Hebbt Se sowat al mal sehn?

9.10.16 ....Welslyrik

Heff jüst en Kokosnutt uthöhlt
un in't Aquarium daan,
dor liggt se nu för Sport un Speel
glieks bi den Javafarn.
Un Groot un Lütt,
all wüllt se mit
un swemmt dorhin
un rut un rin.
De lütten Welse swemmt ümto,
un denn kümmt Mama Welsefro,
de Lütten ehr Moder.
De finnt dat Foder!
Zack! Dat hett Smack.

De Nutt höört nu to't Möblemang.
Wi warrt noch wieswarrn, för wo lang,
denn Wels' sünd groot in't Dekoreern.
Deit se in't Möblemang wat stöörn,
denn rüümt se üm na ehren Smack.
Zack!

2.10.16 ....Phacelia, de Immenweid

Dat is al en ganzen Stoot her. Dor hebbt wi na de Rapsblööt seggt: "Nu is de gele Tiet vörbi, nu kümmt de blage Tiet!" Ut Amerika weer en niege Plant inföhrt woorn. "Phacelia", för uns' Buurn en Neophyt. Möök man en lütten Utfloog över Land, weer dat ene Fohrt in't Blage.

Güng dat na de Imm...

De Plant woor as Grööndünger anbuut, se woor ünnerplöögt. Aver bald geev dat nich mehr so vele blage Feller. Geev dat villicht Maleschen bi den Anbuu? To Huus harrn se anner Eer ünner de Fööt. Sehn heff ik in Harvst noch immer enkelte Planten mank dat Gröönfoder.

...denn kunn de Phacelia...

...dat ganze Johr blöhn!

In de "blage" un de "gele Tiet" bröchen de Imker ehr Immenvölker na de Feller mit de Planten. An Stratenrand kunnst den Honnig köpen. Aver de blagen Feller weern weniger woorn. Up mien letzte Utfohrt bin ik wohrhaftig wedder twee grote Feller mit Phacelia wies worrn. Ik heff mi richtig freut. Glieks bin ik utstegen. De söte Duft vun de Bloom steeg mi in de Nees. Un wat för smucke Blöden dat weern! De langen Stängel vun de Stoffgefäße geven ehr en ganz besünneres Utsehn. Se sehg meist kuschelig ut — un harr dorüm wull ok den Naam "Büschelschöön"! Un vele Immen flögen üm se rüm.

Phacelia-Feld

Ik kunn nich wedderstahn, ik heff mi enen schönen Struß plöckt. Wenn ik moorns de Trepp hindaal gaah, rüük ik al den söten Honnigduft.

Wat schöön, dat düsse smucke Bloom för de Immen en Trachtlücke füllt! Dorto is se noch goot för den Bodden. Ok de Goorners hebbt ehr goot Utsehn mitkregen un plant se in uns Goorns an.

30.9.16 ....Rosetta: Kurs för dat Tausaomestöten is fardig

Rosetta hätt ehr leßtet Manöver affschlaoten un ist nu up den Weg för dat Tausaomestöten mit den Komet 67P / C-G (Tschuri). Eine lüttke Stür-Rakete werd üm 20.48 Uhr (Welt-Tied) för 208 Sekunnen brennen, dormit Rosetta up den passen Kurs kummp. Dei Navigation-Kameras van dei Sonde werd kort dornao eine Riege van fief Biller upnähmen dormit man süht, off dat Ruum-Schip den Kurs richtig hollt. So kann man uck bäter affschätzen waneiher dei Inschlag passeiern dait. Disse Biller schäöllt so üm 5.00 Uhr (use Sommertied) vörliggen. So kann man üm 6.00 Uhr (use Sommertied) mit einen Bericht van dei ESA räken.

De behoorten Staubgefäße sünd goot to sehn

28.8.16 ....Swatte Königskerz

De Königskerz op de Verkehrsinsel

Kennen do ik de Bloom al lang. Heff mi ümmer över den Naam "Swatte Königskerz" wunnert. Egentlich blenkert se geel un sehg gor nich so düster ut.

Drillinge

Up mien letzt Spazeerfohrt wöör ik up en Verkehrsinsel an Stratenrand en ganze Reeg vun düsse Blomen wies.Se nicken mi mit ehr gelen Blöden an en langen Stengel to, meist as wullen se mi den richtigen Weg wiesen. Dor müss ik doch mal anhollen un mi de Bloom wat genauer ankieken.Se weer sünst nich so oft to finnen.

Opfällige Staubgefäße

En Fleeg lett sik dat goodgahn

Üm den langen Stengel wussen runde gele Blöden. In de Meern vun de Blöden weern behoorte lila Faden. Dat weer en richtig lütte Schöönheit.

De swatte Königskerz tellt to de Heelplanten. De Tee ut de Blöden is gegen Hosten un Reizhosten. Villicht sull ik em ok mal pröven.

21.8.16 ....Nierenfleck

Noch so'n welkes Blatt!

Wat liggt dor up dat gröne Blatt vun den Geißbort? Dat is doch en verdröögt Blatt. Sünd dat al de eersten Teken vun den Harvst? Kann doch nich angahn. Wi weern doch eerst in de Meern vun den August.

Un hier: de Nierenfleck! Dorüm heet ik so!

Nu beweg sik dat Blatt. Dat harr twee Flünken. Maak nu de beiden Flünken uteenanner un zeig sien smuck Kleed. Dat weer en Bottervagel, denn ik noch nie in mien Goorn sehn heff.

In mien Book heff ik em glieks funnen. He tell to de Familie vun de Bläulinge. Dorbi weer he düstebruun mit orangfarvig Nierenplacken wenn he de Flünken up harr. Meistens weern se toklappt. Denn weer sien Farv hellbruun bit orange mit Muster up de Flünken. Mit plietsche Ogen un wittbehoorte Been keek he üm sik. Meist as wull he seggen: "Bin ik nich en smucken Kerl?"

An't Enn vun sien Flünken hett he lütte Zippel. Dorna is ok sien vullständig Naam "Nierenfleck Zipfelfalter".

Un ik harr em för en verdröögt Blatt hollen!

12.8.16 ....En Sünnenbloom warrt plünnert

De Sünnbloom is an'n Start

De lütten Meeschen kregen dat ganze Johr Foder bi mi. In de Hauptsaak weern dat Koorns vun de Sünnenblomen. De hacken de lütten Vagels mit den spitzen Snavel an den Rand vun de Foderampel twei.

De Foderampel

Oft geev dat Zank ünner de lütten Gäst, so dat de Feddern flögen. Jeedeen wull dat gröötste Koorn hebben. Dorbi full denn mal en Koorn över de Kant vun de Ampel an de Eer.

Meist opblöht

De Sünnbloom ünner de Foderampel

In't Fröhjohr wussen dor denn Sünnenblomen. Dat duur twors en ganzen Stoot. Aver egentlich is ümmer tominningst een Sünnenbloom ranwussen. Un up de harrn de Meeschen en Oog smeten.

De Bloom is riep!

Se harrn al richtig luurt. Wenn de Sünnenbloom ehr Blööt upmaakt haar, weern se glieks to Stell. Oftins weer de Last för de Blööt to groot un se böög ehr'n Kopp na ünnen. Dat maak de Meeschen nix ut, weern dat doch richtige Akrobaten.

Fodern, fodern! .... .... .... ....

"Kannst du noch?" "Nee, ik platz glieks!"

De Meesch warrt jümmer sworer....

Se krallen sik mit ehr Fööt an de Bloom. Dat duur gor nich lang un in den Kopp vun de Bloom weer en groot Lock mank de Samenkoorns. Toletzt setten se sik satt up den Sünnenblomenrand.

...un de Sünnbloom jümmer lerriger un lichter

And the winner is: Pummelmeesch, kort vör't Platzen

In't neegst Johr hebbt de Meeschen denn wedder Sünnenbloomkerne — op jeden Fall ut mien Foderampel un in'n Sommer as Luxus direkt ut de Bloom.

Blootweiderich in de Wisch

7.8.16 ....Blutweiderich

Den Wegrand smücken in Juli/August rosa un lila Bloom. Dat Lütte Weidenröschen un dat Schmalblättrige Weidenröschen stünnen an Rand vun de Beken. Besünners upfullen is mi dütt Johr de Blootweiderich. Kuum en anner Bloom smückt de Natuur so mit sien rosaroden Blödenähren. De Uferränner vun Dieks kregen dat Utsehn vun en Parklandschoop.

De Plant mit Imm un Hummel

Mit Bottervagel

De Plant wasst geern an't Water

De Wildstaude Blootweiderich hebbt de Goorners vereedelt. Siet de Tiet smückt de Blootweiderich ok uns Goorns un wi hebbt em geern. He warrd vun Snicken verschont. He wuchert nich. Kriggt keen Pilzkrankheiten un is en Ogenweid. Blööt vun Juli bit September. Kann en Höchde vun 1 ½ Meter kriegen. Is nich to översehn. För Bottervagels un Immen levert de Bloom Nektar un Pollen.

De Bottervagel warrt knipst

Mit Fleeg

De Wöttel vun'n Blootweiderich

Ik bin de Bloom in en feuchte Senke mank Brennetteln un anner hoge Gröönplanten vun mien Auto ut wies woorn. Anhollen un utstiegen weer eens. Dat weern ja schöne Bloom för mien Vaas.

Mank de Bloom summ un brumm dat vun Hummeln un Immen. Üm mien Kopp gaukeln Bottervagels. In de Hauptsaak weern dat Ketelböter. Mit de witten Flünken heven de sik goot vun de rosalila Blöden af.

Blattansatz un Stoffgefäße

In de Vaas

Mit enen smucken Blomenstruß bin ik na Huus föhrt. De Vaas mit den Blootweiderich steiht up mien Terrassendisch. Dor heff ik denn de Blööt un de Staubgefäße ünnersöcht. De Blutweiderich is nich blots en smucke Plant, se is ok en Heelplant Neegst Johr plant ik se in mien Goorn.

Mit Imm un Wittling

31.7.16 ....Königskinner an de Döör

Düt Johr weer Royalty an uns Döör. Rinkamen sünd se aver nich.

Dat keem so: Wi harrn unsen Döörkranz vun Wiehnachten eenfach buten an de Huusdöör laten. Stöör ja nich. Enen goden Dag seggt mien Fru: "Du, kiek mal, wat stickt dor denn binnen?" Dor harr een so'n beten welk Loof un Gras in de Merrn rinstoppt!

Na poor Daag weer dor en Nest vun woorn.

Natürlich güngen wi vun nu an nich mehr dör de Huusdöör, sünnern över de Terrass. Dat Nest weer aver nich glieks bewahnt; denn buut harr dat en Tuunkönig, un en Keerl vun düsse Oort buut en poor Nester för sien Hartensdaam to Utwahl. Se hett woll för de eerste Brott en beter versteken Nest nahmen. Wi weren nu doch en beten trurig.

Aver denn keem de Königin för de twete Brott doch an uns Döör un trock wohrhaftig in. Se hett dat fien mit Moos utpolstert un denn ehr Eier leggt un utbröödt. De Huusdöör bleev afslaten in düsse Tiet! Wi sleken uns blot liesen vun buten an uns Huusdöör ran. Wenn de Königin mal nich dor weer, weren wi aver meist mit de Nees an't Nest.

Na'n Tiet weer de eerste lütte Kopp to sehn, denn de neegste — un denn jümmer wedder de neegste, fief junge Königskinner weren in't Nest.

Se sünd all flügg woorn, un wi hööpt, dat se good dör ehr lütt Vagelleven kaamt.

31.7.16 ....Beereneller?!

Achter Heidmühlen flütt een vun mien leevste Flüss, de Osterau. Se is dor noch ganz so, as se vun öllers her weer — ganz naturbelaten. Ik lehn mi an't Rickels vun de lütte Brüch över den plötern lütten Fluss. Meist is nix to sehn — Ellernbööm reckt ehr gröne Telgen dwars vun een Över na't anner... man wat is dat?! Hebbt Ellern ok rode Frücht?! Dor lücht welk dortwüschen! Seht ut as Eerdbeeren — nee, as Himbeeren! Momang, dat sünd Himbeeren! Is dat etwa en Genmanipulaschoon? Twee Bööm in een?

Nu söch ik den Schülligen. En Himbeerstruuk vun't linke Över harr sik schaamlos as Trittbrettfohrer, as unsichtbore blinne Passagier ganz un gor in den Ellernboom slungen un so sien egen Akschoonsradius wieder maakt. Leider weern all riepe Himbeern nich in mien Riekwied — orr villicht al wegfreten. Ik heff mi över't Rickels lehnt, so wied ik kunn, heff aver keen Himbeer faatkregen. Un in de Osterau falln wull ik ja nun ok nich — so leev heff ik se denn doch nich.

24.7.16 ....Seildänzer!

"Ik mutt dor ran!"

Mank Brennetteln un anner gröne Planten klatter en lütte Snick an enen dünnen Stängel. Ik heff den Stängel afbraken un vörsichtig in de Hand nahmen. De Snick bleev sitten, streck sogoor de Föhler ut. Se beweeg sik as so'n Seildänzer up den Stängel. Dat bernsteenfarvte Huus trock se achter sik her.

"Vun Beroop bün ik Ballerina. Nu en Pirouette!"

Na de Farv vun dat Huus hett se den Naam kregen. Dat is en Bernsteensnick, ut de Familie vun de Landlungensnicken. Dat Huus is aver oftins so lütt, dat de Snick dor nich in hüsen kann. Denn smitt se dat Huus af un leevt nakelt.

"Tja, Wohnruumknappheit, wokeen kennt dat nich? Denn smiet ik dat Huus even af — een mutt praktisch denken!"

"Natüürlich fall ik nich hindaal, ik mutt doch dor vörn ran! Dat süht lecker ut!"

Leven deit de Snick geern in de Neegde vun Seen un lütte Beken. Se kann bit to twee Johr olt waarn. Bewunnert heff ik, wi sik de Snick an enen dünnen Stängel or Grashalm bewegen kann, en richtigen Seildänzer! Se fallt nich hindaal!

21.7.16 ....Fröhstück

Jüüst wull ik mi mien Tee ingeten. Vör Schreck heff ik em meist vörbi gaten. En düüster Deert flöög an de Kann un mi vörbi an't Finster. Dat weer keen Brummer. He slöög bannig mit de Flünken. Dat weer en Bottervagel!

Nu sett he sik för en Momang an de Schiev. Dor kenn ik em. Dat weer en ganz smuck Pfauenoog. Ümmer wedder flöög he mit den Kopp gegen de Schiev. Dat bumms richtig. He wull rut! Denn müss ik doch hölpen.

Dor sitt he nu, de Flünken foolt, un versöcht natodenken. Dat is nich licht, wenn een keen richtigen Bregen hett!

Buten is dat so schöön bunt, un he sitt in't Glas!

Gau heff ik mi en Waterglas ut de Köök halt. Dat wull ik över den Bottervagel stülpen. Mank de Bloompütt weer dat gor nich so eenfach. Endlich heff ik dat schafft. De Bottervagel weer in't Glas. Mit mien Hand heff ik dat Glas tohollen. Un nu güng ik gau mit dat Glas un den Bottervagel up de Terrass.

Endlich, op de Terrass, is sien vulle Schöönheit to sehn!

Op den Phlox is he al nich mehr richtig to sehn

He flöög glieks hoch in de Luft un stüür dat Blomenbeet an. Dor hett he sik dat goot gahn laten. Ik weer froh, dat ik em helpen kunn, un heff mi mien Fröhstück achterna goot smecken laten.

17.7.16 ....Kraah, Kraah, Kraah!

De Harvst mell sik an. De Kreih'n versammeln sik mit luut Kraah, Kraah, Kraah! wedder in Bööm un up Hüüs. Up de Feller weer de Gassen ranwussen. De Wind weih sien langen Ähren hin un her. He weer riep. In de neegsten Daag wöör he seker afmeiht. Dat harrn de Kreih'n vun't Dack al mitkregen. In een Reeg seten se dicht neveneenanner baben up dat Dack vun de Schüün. Keken över dat gele Gassenfeld. Se tööven up de Meihmaschinen un de Döschdamper. Denn full seker dat een or anner Koorn för se af. Dat weer bald sowiet.

"Moin!" "Moin! Wat Nieges?"

Ünnen up de Straat vör de Schüün pass Jacob up. Dor drepen sik twee junge Kreih'n un vertellen sik dat Niegste. Se steken ehr Köpp dicht tosamen. Krüzen sogoor ehr Snavels miteenanner. De harrn sik seker leev!

"Ja, mien Fründ Reinke hett'n Fang maakt! Matten, den Haas!"

Denn wöörn se vun Jacob, den Chef vun den Kreinschwarm, stöört. Mit luut Kraah-Kraah! schuuch he de Kreih'n vun't Dack. Up eenmal flog de ganze Kreinschwarm vun dat Schüünendack hoch! An Heven weer en richtig swatte Wulk. De kreis nu över dat Gassenfeld. (Twee vun de Krein weern den Döschdamper wies woorn. Dat melln se glieks Jacob.)

"Wat meenst, maakt de Meihdöscher mal'n beten to? Ik heff Hunger!"

"Ik heff en Achterbeen kregen! Dat is hier in't Gras fulln! Söök mal!"

De letzten Daag harr de Sünn dat goot mit uns meent. Dat weer bannig warm worrn. Ok de Kreihn söchen na Water un wat to Freten. De Gassen weer noch nich afmeiht. Villicht funnen se wat Freetbores mank de Buurnhüüs.

"Hm, en Achterbeen vun'n Haas is dat nich!"

De beiden Verleevten bleven up den verdrögten Rasen. Se harrn en grote Waterpütz an Wegrand funnen. Dat weer doch wat! Toeerst nehmen se enen dücktigen Sluck. Denn dükern se ünnert Water. Dat weer schöön! Dat Water weer so sauber un so blank. Se kunnen sik in de Pütz spegeln. — Nu kunnen se wieder Futter söken. Vör de Schüün funnen se Brotresten. Mit grote Schreed söchen se de Wiesch af.

"Eerstmal en Sluck drinken! Dorna seht wi wieder!"

"Hasenbeen! Hasenbeen funnen!"

De een hett wohrhaftig en lütt Stück Brot funnen. An Delen dach he aver nich! He flog gau wieder. Up enen lütten Boom hett he dat Brot alleen freten.

Blessis Heimat

10.7.16 ....Blessi — De Öllste ut de Kinnerstuuv

Dat is al n'poor Daag her, dat Blessi dat endlich schafft harr, ut dat Ei to slupen. Nu keek he neescheerig ümher. In de Hauptsaak sehg he Water un Schilf. De Schilfhalme versparrn em de Utsicht. Aver ut dat Nest tru he sick noch nich. Lever verkroop he sik noch wedder ünner Modders warmes Fedderkleed.

Blessi warrt boren — un erobert de Welt!

De See is groot...

Dor weer dat in de Twischentiet aver teemlich eng worrn. Welk vun sien Bröder un Süstern harrn dat ok schafft, de Eischell twei to picken. För den neegsten Moorn nehm Blessi sik vör, dat Ümfeld to ünnersöken. He harr ok Hunger kregen.

...un Blessi so lütt!

Blessi hett Hunger — da mutt Papa ran!

De Swanenbloom is wunnerschöön

Dat Beste is, Papi swemmt vöran

Blessi maakt en Well

An annern Dag wöör he vun warme Sünnenstrahlen waak. En Blick ünner Modders Fedderkleed na buten geev em Moot. Mit enen Sprung vun dat Nest hindaal sprung he in dat blanke Water meern maank dat Schilf. Dat güng beter as he dacht harr. Luder Kringel harrn sik üm em bild. Mit sien groten Fööt paddel he nu mank de Schilfhalme in enen lütten intüüntes Waterbecken.

An't Över süht Blessi, woans een sik putzt

Dat mutt lütt Blessi...

Wat en Glück, dat he dor sien Vadder dreep. De hett em bi dat Söken na Foder holpen. Dat weer doch ornlich wat lichter. In dat Waterbecken weern ok noch anner Watervagels. Swaans mit fief Kinner, Haubentaucher un noch welk ut sien egen Verwandschaap. Dor weer ornlichen Betrieb.

...glieks mal namaken...

...un dank sien Instinkte kann he dat as'n Profi!

Wenn se satt weern güng dat up so'n Steensockel in de Sünn.. Dat Fedderkleed müss doch drögen. De niegen Feddern pieksen dörch de Huut un dat jöök. Blessi kunn sik kuum bargen. He verdreih den Kopp un dreih sik hin un her. He versöch ümmer wedder de lästige Jöökeree los to warrn.

Blessi süht snaaksch ut un leevt op groten Foot. Man keen Bang! Dat wasst sik torecht.

Endlich harr he dat Geföhl, dat he keen niegen Feddern mehr kreeg un de annern sauber weern.Dat harr he vun sien Modder lehrt. He jump wedder in't Water. Dor luur al sien Vadder up em. Se müssen doch den See noch na niege Foderstellen afsöken!

Tschüß!

Igelkolben in't Schilf mit lütte Blöden — smuck as Perlensnöör

3.7.16 ....Avendspazeergang an den See

Dör dat Schilf hangelt sik Igelkolben an lütte Bänner

Endlich weer de Regen vörbi. Dor lohn sik noch en lütten Gang up de Uferbrüch an den See. Ümmer wedder wöör ik wat Nieges wies. De Waterplanten weern düchtig ranwussen un harrn sik richtig breet maakt. Ganz besünners full de Blutweiderich up. De kreeg ok oft Besöök vun Bottervagels. Dat Schilf weer so hooch, kunnst kuum noch den See sehn. De Watervagels kunnst blots noch höörn.

De Igelkolben-Stengels seht smuck ut, de Blootweiderich vun Wieden aver ok

De Igelkolben ...

Ik harr aver en niege Plant entdeckt. Sehg meist as en Schilfrohr ut. Wi hebbt ümmer "Lampenputzer" oder "Kanonenputzer" dorto seggt. De Stengel vun de Plant sehg enen Pompesel liek. Luder runde Kugeln hüngen an de Telgen. Weer doch kloor, dat ik se anfaat heff. De Kugeln sehgen smuck ut, aver pieksen richtig. Dat sünd de Samenboller, se bünnelt luter lütte Samen to en stickelig Knäuel.

... sitt mit Knospen an lange Stengels ...

... un bestaht ut Samen

In mien Plantenbook heff ik den Naam "Igelkolben" funnen. De Kugeln harrn ok richtige Stickeln as en Igel. Ik heff mi richtig freut, wedder en niege Plant kennen to lehrn.

De dicken Schilfwötteln

De Taschendookboom in'n Hamborger Loki-Schmidt-Goorn

3.7.16 ....De Winkewinke-Boom

De Hoochbläder, binnen de Blööt

Annerletzt schick mi mien plattdüütsche Matin Katja Renfert Fotos vun en possierlichen Boom: den Taschendook-Boom. Kunnst ok seggen: en "putzigen" Boom, dat wöör to de Taschendöker passen. Dat sehg ut, as schulln de Biller to den Brexit passen, man Katja sä, nee, se harr dat ahn Achtergedanken wählt, de Boom schull nich de Briten Adjüs winken. Kunn ja ok en Hallo-Winken ween!

Winkewinke...

De Stamm

De Taschendookboom stammt ut en bestimmte Gegend in China un is heel afsünnerlich. He warrt ok "Duvenboom" nöömt. Wikipedia seggt, he is de eenzige Plant in en extra Gattung, de för em opstellt woor.

De Hoochbläder, binnen de Blööt

De witten "Taschendöker" orr "Duven" sünd eentlich so nöömte Hoochbläder. Hoochbläder sünd keen Deel vun de Blööt, sünnern wasst bloots neeg bi de Blööt un ümrahmt ehr. De Blöden vun düssen Boom sünd nämlich heel unschienbor, slicht un bruun, un keen Insekt wöör dor op marken, wenn nich de twee groten witten "Taschendöker" üm elk Blööt em winken wöörn. Also sünd de wichtig för't Bestöven un för de Foortplanten.

Hier kannst in dat Linden-ähnliche Loof de Knubben erkennen

De Boom is empfindlich, leevt de Warms un blöht eerst in't Öller vun 10 bet 15 Johr. Hm, singuläre Aart ut China, witt, empfindlich, vigeliensche Foortplanten — ik kann mi nich helpen, jichenswie erinnert mi dat allens an den Pandaboor. Is de Taschendookboom de Panda ünner de Planten?

2.7.16 ....Halo an en Sommerdag

An düssen Middag harr de Sünn över Holsteen för korte Tied düssen schönen, avers heel flüchtigen Halo. Een kann an de Biller good sehn, woans dat Licht ut den Halo rutstreit warrt. —

De Halo weer noch schöner, ehrdat ik em knipsen kunn; hier weer he al wedder an't Verflögen. De Dag weer windig, un de Iesschichten baven in de Atmosphäär woorn anschienend "vom Winde verweht", liekso as hier nerrn en frische Brise güng.

26.6.16 ....Waterplanten

In Navers Goorn heff ik al de witten Seerosen sehn. Se lüchen richtig ut dat Water. Dor müss ik doch mal an den Hemmelsdörper See föhr'n. Villicht finn ik dor ok welk. In Wilmsdörp güng so'n schönen Steeg vun dat Lokal in den See. Vun dor kunn ik goot kieken un den See na Seerosen ünnersöken.

Aver witte Seerosen weern nich to sehn. Blots Schilf un anner gröne Planten. Mank dat Schilf ünner de Brüüch schaukeln lütte Waterplanten hin un her. An't Enn vun de geelgrönen Planten weer en lütte witte Blööd. Ik müss mi up den Steeg hocken, üm de witten Blöden wat genauer in Ogenschien to nehmen. Meist weer ik dorbi in't Water fullen.

Aver wat weer dat nu för en Plant? En Seeroos ganz seker nich. De Wirt kunn mi ok nich hölpen. Gau heff ik an mien Enkelsöhn en Mail schickt. He wüss de Lösung. Dat weer en gemenen Waterhahnenfoot! Dat is en interessante Plant: Se is "amphibisch", d.h. kann an Land un in't Water leven, as'n Pogg. Bloots in't Water bildt se düsse langen Stengels, dormit de witte Blööt na baven kümmt, an Land is dat ja nich nödig. Se blöht wohraftig vun April bit September, mag reines, nich to fix fleten Water, is relativ roor un — ok dat noch! — giftig. Respekt, lütte Plant!

24.6.16 ....Hasselbusch-Mischling

"Wi wulln en lütte Blootböök planten", vertellt Fründin Daggi, "un denn entdecken wi achtern in'n Goorn den lütten Sprant mit de roden Bläder. Na super, dachen wi, wi bruukt keen köpen, dor wasst al een! Un wi hebbt em ümplant merrn in den Goorn."

Wi seten twüschen de twee Football-Överdragen in den schönen Goorn in't Avendschummern. Vör dat Düütschlandspeel harrn wi dor grillt. Nu full de Daak, un de roodgröön schemern Boom woor vun Minuut to Minuut schöner. De Sünn lüch dör sien gröne Bläder un leet ehr rood as Füer brennen.

Dor merrn in'n Goorn also is de Struuk wussen as verdull un hett sik as — Hasselnöötbusch rutstellt! "Dat hebbt uns de Kattekers wiest", vertellt Daggi. "Wi keken een Morgen na un sehgen so lütte Nööt, un denn russel dat al in den Busch, un so'n Katteker witsch mit en Nutt weg. Avends weer allens weg. Mal sülven welk to aarnen, dat köönt wi uns ut'n Kopp slaan."

Un woso sünd nu de Bläder rood? Ganz rood sünd se ja nich, nich so as bi de Bloothasel (Corylus maxima Purpurea). Se schemert bloots rood in't Gegenlicht. Villicht is düt en Mischling. Op jeden Fall wunnerschöön. — Avers Planten leevt doch vun de Photosynthese, dormit winnt se ehr Energie, un de maakt gröne Farv?! Dat stimmt ok, un in Wohrheit produzeert all Planten Chlorophyll (den grönen Farvstoff). Un all Planten hebbt ok anner Farvstoffen in ehr Bläder — de roden un gelen, de in'n Harvst sichtbor warrt, wenn de Chlorophyll-Produkschoon afnimmt. Bloots bi poor Planten sünd de roden Farvstoffen ok in'n Sommer stärker as dat Chlorophyll. Un dat gifft denn düsse schönen Farvspelen.

19.6.16 ....De bännerte Pinselkäfer

Mien eersten Weg güng moorns dörch mien Goorn. Müss doch kieken, wat dor so allens ranwassen dä. De Kreienfoot (Giersch) möök sik wedder bannig breet. He deck de Eer so richtig mit sien grönen Bläder to. Immer wedder versöch ik em uttorieten. Aver he weer taag un dreev wedder frisches Gröön.

Bi de letzt Goornarbeit harr ik en lütten Trieb översehn. Un schon harr ik dat Mallöor. An dat böberste Enn harr sik en Blööt, en grote Dolde utbildt. Mit de lütten witten Blöden sehg se egentlich richtig smuck ut. Un dat hebbt ok de lütten Flegen un anner Insekten dacht. Jeden Dag heff ik en anner lütt Deert entdeckt.

Denn enen Moorn tru ik mien Ogen nich. Dor seet en besünners smucken Käfer up de Dolde. De keem mi doch bannig bekannt vör. Letzt Johr wies mi mien Fründin en Bild vun enen Käfer. Se wull vun mi weten, ob ik em kenn un wie he heet. Smuck sehg he ut. Aver ik kenn em nich. Un nu seet he bi mi in Goorn up de Dolde vun den Kreienfoot!

Dat Bild vun Fründin Bärbel

Ik heff lang bi Google in de Insektenbox söcht. Funnen heff ik em in de Käferlist up de Blööt vun en groot witt Marlbloom. Sehg richtig smuck ut. De hellgelen Flünken, mit swattes Muster smückt, heven sik goot vun de witten Blöden af. Dorwegen heet he sachs ok "gebänderter Pinselkäfer", dat süht ut as lütte Bänner orr as mit'n Pinsel maalt. Un bi mi hett de bännerte Käfer sik de Dolde vun den Kreienfoot utsöcht. He hört to de Familie vun de Blatthornkäfer. Sien ganzet Liev is mit wullige Hoor bedeckt. Dordörch süht he en Hummel liek un is vör Fressfiende seker.

Üm em wat genauer to bekieken, heff ik de Blööt ganz vörsichtig mit de Goornscheer afsneden. So kunn ik den Käfer up de Blööt mit up den Terrassendisch nehmen. Dat leet he sik aver nich altolang gefallen. He streck ünner de smucken Deckflünken de richtigen Flünken ut un suss dorvun. Ik weer ganz baff, dat de Käfer so goot flegen kunn.

So schall en Koffietafel utsehn

12.6.16 ....Kinnerstuuv up den Balkon

Nu is dat so wiet: Ok de ölleren Damen wiest sik gegensiedig Fotos up't Handy!

Wi weern to'n Kaffee bi mien Fründin inlaadt. Wi sullen ehr niege Wahnung bekieken. Bi schöönstes Weder güng uns Fohrt in de Stadt. Goorn harr mien Fründin nich, aver enen lütten Balkon. Hoffentlich kunnen wi dor buten sitten. Nadem wi ehr niege Wahnung bekeken harrn, güng dat in de gode Stuuv. Up den Disch stünn leckeres Eeten. Aver mi trock dat na buten, ik müss den Balkon wieder in Ogenschien nehmen.

De Kinnerstuuv-Balkon mit Meeschenhuus un Blick op den Kirchtoorm

Vele bunte Blomen, en groot Vagelhuus un noch so allerhand Saaken smücken den Balkon. An de Wand hüng noch en lütten Nistkassen för de Vagels. Mien Blick güng in gröne Bööm. En smucken Kirchturm keek över dat vele Gröön. Ik weer versöhnt. Nu kunn ik verstahn, dat mien Fründin sik för düsse Wahnung entslaten harr.

En gemütlichen Goornstohl laadt mi to'n Sitten in. Erleichtert sett ik mi daal. Dat duur gor nich lang un en lütte Blaumeesch keem mit Foder in ehr'n Snavel anflagen. Se stüür up dat Vagelhuus to. Ik kunn dat Piepen vun de jungen Vagels höörn.

"Nu kaam man eerstmal in de Stuuv un eet wat mit uns!", keem mien Fründin an. Dat hölp nu nix, ik müss mit rin. Dat Eten hett mi goot smeckt. Aver dorna heff ik mi wedder up den Balkon slikert. Mien eersten Blick güng dörch dat Finster vun de Balkondöör. Mi bleev meist de Luft stahn. Twee lütte Blaumeeschenkinner seten up de Footmatt un schregen na Foder. Up dat Vagelhuus seet al een vun de Öllern mit Foder in'n Snavel. Wat weer dat nüüdlich!

"Ik mutt düsse Kant ruphuppen!"

"Süster, helpst mi mal? Ik kaam hier nich rop!"

"Ik heff noch keen Hoor nich an'n Kopp un schall al flegen — also echt!"

Dat müss ik doch de annern Gäst vertellen. Mit de Snackeree weer dat nu vörbi. Wi drücken uns all de Nasen an de Balkondöör platt. So'n nüüdliche Kinnerstuuv vun Blaumeeschen kregen wi nich oft to sehn. De Lütten weern noch gor nich richtig tofeddert. Up de wull al flegen kunnen? Ik glööv, de weern ut dat Nest fullen.

Mien Fründin will dat wieder beobachten. Se warrd uns vun de Meeschenkinnerstuuv wieder berichten. Ik heff hoffentlich en poor schöne Biller maken kunnt.

29.5.16 ....Goorn-Blattspanner

Wat sitt denn dor an de Finsterschiev? En Fleeg weer dat nich. Weer dat villicht en lütt Mott? Dat müss ik mi genauer ankieken — un knipsen. Aver dat lütte Deert spegel sik in de Schiev! Weer ok man bannig lütt. Villicht jüüst 20 Millimeter! Wat maak ik blots?

De Trick mit dat Papier is genial, nich?

Ik heff denn ganz eenfach en Stück witt Papier vun de Binnensiet an de Schiev kleevt. Nu kunn ik eerst sehn, wie smuck he weer. Dat weer en Falter, en Nachtfalter, un höör to de groot Familie vun de Bottervagels. Alleen vun de Nachtfalter geev dat över 3000 verscheden Oorten, "De Schönen vun de Nacht". Man kann vun Glück seggen, wenn man enen "Spanner" bi Dageslicht to sehn kriggt!

Leider warrd de Spanner oftins mit Motten verwesselt un ganz eenfach dood maakt. Wokeen will schon Motten in't Huus hebben?
De Goorn-Blattspanner flüggt tweemal in't Johr: dat eerstmal in de Meern vun den Aprilmaand bit an't Enn vun den Junimaand; dat tweete Mal vun Anfang vun den Julimaand bit Anfang vun den Oktobermaand.

Wat heff ik Glück hat, dat de "Spanner" mi besöken wull. Spoorn vun de Fotoaktion sünd noch to sehn!

29.5.16 ....Wedder wat utfreten

Vundaag heff ik Zucchini in't Aquarium geven. De Antennenwelse versammelt sik, un kiek!, al wedder kleevt een Wels an de Schiev. Aver se freet dat nich so schön ut as de Gurke. Dorbi heff ik in Internetforen leest, dat Welse Zucchini lever möögt. Mien sünd even Fiensmeckers.

De Metallpanzerwels kiekt de Antennenwelse mit beten Afstand to

Ansünsten doot se, wat all Welse doot: Se hollt dat Aquarium reinlich un sünd freedvulle Maten.

24.5.16 ....Antennenwelse leevt Gurken

De Neon-Bande geiht jümmer tohoop op'n Swutsch

Siet de Saak mit den Goorndiek heff ik mi ok en Aquarium toleggt. Guppys, Welse, so allerhand swemmt dorin rüm. Momentan sünd all Fisch good toweeg. De Guppys un de Metallpanzerwelse leevt dat strömen Water vun de Pump un swemmt den helen Dag dorgegen an. Dorvun warrt se jümmer knöviger un wedderstandsfähiger, reine Muskelpakete. De Neons treckt ehr Bahnen dör de Plantenwötteln, se leevt de Ecken un dat Rümstromern in'n Swarm.

De Antennenwelse sünd op den Gurken-Smack kamen un haugt nu so richtig rin

"Ich Wels — du Futter?" Welse treckt eenfach vun Natuur en Flunsch

Opletzt hebb ik Foderexperimente maakt. Güstern hebb ik ut en Moorwöttel en Halterung för en Gurkenschiev bastelt. De Welse weern dat, de nieschierig ankemen. Toeerst keken se skeptisch, denn aver truuen se sik dichter ran — bit se opletzt in de ganze Gurkenschiev püük en Lochmuster freten harrn. De weken Delen weern all rut. Fiensmecker sünd dat!

Harte Welsarbeit!

Mal is ok bloots een Wels alleen togang

Jichtenswie bruukt Fische ok en Opgaav, de se erledigen köönt. Dat hebb ik düütlich bi de Goldfische sehn. De föhlen sik al beter, wenn se de Kieselsteen ansugen un wedder falln laten deen. So hebbt se ehrn Stress afbuut.

Ergeevnis: en sauber utfreten Gurkenrad!

Fische sünd even ok Minschen. Ik warr nu rutfinnen, wat se ok Karotten möögt, Zucchini un wat dat sünst noch an Grööntüüch gifft...

22.5.16 ....Snickenhochtiet!

Dat glückliche Poor: Wi sünd uns enig...

So as jedeen Moorn weer mien eersten Gang vör de Huusdöör. Müss doch dat Blatt na binnen halen. De Müllemmer ut de Köök müss ok leer maakt warrn. As ik den Deckel anböör, wöör ik up de Eer twee Poor lütte Snicken wies. De lütten mit bunte Bänner smückten Snicken. Dat sünd Bännersnicken, ok Goornsnicken nöömt.

...un wi maakt Leevde!

Dat anner Poor: Een vun de Snicken is geel. Eerst verfolgt se de anner...

As Kinner hebbt wi ümmer dormit speelt. Wi hebbt sungen: "Schnecke, Schnecke, komm heraus, strecke deine Fühler aus!" Wenn se de utstreckt harr, hebbt wi mit den lütten Finger up de Hörner tippt. Gau hett sik de Snick wedder in ehr smuck Huus verkrapen.

....denn verfolgt de anner ehr! Is dat en Speel?

Warven un leckere Duft...

Vun de Oort seten welk vör den Müllemmer. Se seten övereenanner, so as wenn se sik leev harrn. Dat ene Poor röög sik nich vun de Stell. De annern beiden versöchen sik mank de Bloom to versteken.

....opletzt hett de een de anner rümkregen...

...un se maakt ok Leevde!

De Leevde bi de Snicken duurt recht lang. Dat wüss ik noch vun dat Wienbargsnickenpoor! Ik heff mi noch mien lütten Hocker haalt. Aver denn kunn ik dat nich mehr uthollen. Ok harr ik Hunger. Na dat Meddageten heff ik nochmal na de Snicken keken. Aver de weern mank de Bloom verswunnen.

20.5.16 ....Frostspanner?!

Klick up tau'n Vergröttern!

Düsse schöne weke Ruup, de mi up den Finger langskreep, dor heff ik lang na söökt, to welken Falter orr Bottervagel se tohöörn kunn. Opletzt bün ik up den "Kleinen Frostspanner" verfulln. De Levensgeschicht, de dor upschreven is, is ganz spannend (as sik dat för en Spanner höört). De besten Biller vun de Ruup heff ik hier funnen. — Heff ik dat Richtige drapen? Weet een mehr?

Nadrag 22.5.: Nu hett mi Naturgucker.de een antert, he heet Oskar. Oskar meent, dat is de Ruup vun Amphipyra pyramidea (de "Pyramideneule"). He seggt dorto: "Spannerraupen haben nur ein paar Bauchbeine, gegenüber vier Bauchpaarbeinen bei fast allen Eulen und vielen anderen Schmetterligsraupen."

18.5.16 ....Herr Gröönspecht up Snickenjagd

"Wat wullt du denn? Stöörst mi bi de Arbeit!"

Ik bummel den Weg langs, dor huckt miteens Herr Gröönspecht vör mi un kiekt mi kiebig an. Dat weer en lustigen Vogel! He sammel graad Snicken vun de Straat op, he hett wiss ok en Brood to fodern. Villicht söch he aver ok Mieren (Ameisen), de Gröönspechten eet de heel geern, heff ik höört.

Bang weer he op jeden Fall nich. Un as he wegflagen is, hett he lacht — tominnst hett sik dat so anhöört. Intressant!

8.5.16 ....De Bloom vun uns Johr

Dröögwisch mit Slötelblomen

Slötelbloom in't Gras

Dit Johr hett de Loki-Schmidt-Stiftung as Bloom vun dat Johr 2016 de Wiesen-Slötelbloom utsöcht. Se tellt to de Primelplanten. De Naam kümmt seker vun dat Utsehn: De Blötenstand süht doch meist en Slötelbund liek. As Kinner hebbt wi ümmer meent, dat man dormit den Heven upsluten kunn. Denn kunn endlich de Lent kamen. De Bloom hett ok noch den Naam Himmelsslötel.

Mit de smucke gele Farv vun ehr Blöden strahlt se ut dat dröge Gras un ut de Büsch. De Bloom is so bescheiden. Se bruukt dröge un kalkhaltige Wischen. Dörch de Kultivierung vun uns Minschen is se bi uns besünners in Norden al meist verdreven. Dorüm steiht se ünner strengen Natuurschutz.

Körtens heff ik veele Slötelbloom an enen Hang mit Gestrüpp sehn. Dat weer utrekent de Hang vun den Sehnsuchtsbarg... Ik müss mi dull beherrschen. To geern harr ik en poor Blomen afplückt un mit na Huus nahmen. De satte gele Farv lüüch in'n Sünnenschien.

Düt Piktogramm wiest Loki Schmidts Motto "Ankieken jümmers — afplücken nienich"

Ik heff aver doch welk mitnahmen. Ik harr doch mien Knipskassen mit! En poor schöne Biller weern dorbi. Över mien PC hang ik mi en Bild up.

30.4.16 ....De grote Halo

Düsse wunnerschöne Sünnenhalo weer gistern fröh in Hamborg to sehn. Dat in de Merrn is mien Autoslötel De Lüüd marscheert achtlos vörbi an so en Bild... Dorna bewölk sik dat, un de Rest vun'n Dag weer böös verregnet.

26.4.16 ....Ambosswulken över Holstein

Opstunns hebbt wi ja richtig Aprilweder. An'n Sünndag weer dat besünners schöön: Gewidder mit Sünnschien dortwüschen! Dat is richtig dramaatsches "Kulissenweder" — de ganze Landschap lett as en Theaterböhn.

An'n Heven weern dorbi wunnerschöne Ambosswulken to sehn. De heet so na ehr Foorm — baven ganz breed — un sünd de typischen Gewidderwulken. Dat sünd gewaltige Wulken — kannst en halve Stünn mit'n Auto fohren, un de Wulk steiht jümmer noch blangen di. Ehr bövelste Kant, witt un flockig as Watte, liggt 10 bet 15 km hooch. Dor baven is dat so koolt, dat allens Wader Ies is. Bloots ganz nerrn is de Wulk vun Water, al poor km hooch is se vun Ies. So is denn ok Ies ut de Wulken kamen — as Hagel. In de Wulk sülven sünd gewaltige Winde, faken Blixen, un dat is heel unkomodig dor. Man schöön sünd se doch, nich?

24.4.16 ....Boorsdag bi de Blässhöhner

Dat Restaurant an'n Hemmelsdörper See

"Schöön goden Dag, dor sünd Se ja wedder mal!", begrööt uns de Bedeenung vun den Fischerreehoff in Hemmelsdörp. "Ja, dat schöne Weder hett uns herlockt. Bi den Sünnenschien wüllt wi mal versöken, up wi up den Balkon sitten köönt!" "Dat maakt Se man", meen se un schmunzel, "bi de Blässhöhner sluppen de Lütten jüüst ut ehr Ei. En poor hebbt dat al schafft."

Familie Zappi buut an ehr Nest; de Restaurantgäst kiekt nieschierig vun baven to

Mama Zappi kiekt, un süh, en orangerode Kopp sitt an ehrn Steert

De Blässhöhner — ok Zappen nöömt — harrn sik en Nest ut Schilf an de Waterkant ünner dat Restaurant buut. Negen Eier legen vör twee Daag noch in dat Nest. Veer lütte Küken weern intwüschen al ut ehr Ei sluppt.

"Laat mal sehn!", seggt Papa Zappi, un Mama hett doch glatt al twee rode Köpp an'n Achtersteven! Schöönheiten sünd se nich, aver se fallt op

Wi söchen uns up den Balkon en windstille Eck. De Bedeenung bröch uns noch Kissen för de Stöhl. Vun baben kunnen wi nu bi den "Boorsdag" vun de lütten Küken tokieken.

Dor hebbt wi dat! Kiekst du mal een Momang nich hen, is al wedder een ut'n Ei krapen! Bloots de Schell sitt em noch an'n Achtersteven — extrem lästig...!

Vadder un Modder sorgten vörbildlich för ehr Kinner. Ümmer wedder pack Modder de Schilfhalme in de richtige Laag. Sünst füllen de Lütten villicht ut dat Nest un denn in't Water! Wenn se Hunger harrn, möken se dat dörch ludes Piepen kund. An den roden Kopp un de orangefarvten Duunen an den Hals kunnen de Öllern ehr Kinner goot wedderkennen.

Veer lütte signaalrode Köpp lücht in't Nest! Moder sett sik seelenruhig bavenop

Lütt Zappi will utbüxen

Vadder hett düchtig mit anpackt. He sorg ok för dat Foder. Ümmer wedder keem he dörch dat hoge Schilf un bröch lütte Fisch un lütte Deele vun Planten för de Kinner. De Blässhöhner un ok de Küken sünd Allensfreter. De Jungfisch weern dicht bi. Se swömmen in den See in Swarms ünner dat Restaurant. Modder kreeg ok ümmer wat aff. Se müss doch bi Kräften blieven.

Hier ünnen swemmt de lütten Fisch in Swarms vörbi...

...un hier baven eet wi Minschen ok Fisch

Över dat Beleevnis harrn wi ganz unser Eten vergeten. Aver de Hunger mell sik. Wi hebbt uns en godes Fischgericht bestellt. Twischendörch keken wi ümmer wedder na ünnen na dat Nest. Wi dörfen doch nich dat Familienbeleevnis vun de Blässhöhner verpassen! Vun den Anblick kunnen wi uns nich trennen. De Lütten wöörn ümmer kraller. De een versöch över den Nestrand to kladdern. De wull al mal to Water!

Mama Zappi seggt Goodnacht

Den Boorsdag vun de Blässhöhner an'n 20. April 2016 vergeet wi seker nich. Dor kunn unser Eten, dat ümmer noch up den Töller leeg, ruhig koolt warrn.

17.4.16 ....De Wegrand vun den Sommerweg

Up den Nahuuswg vun den Eemkenwoold över de ole Tramünner Landstraat güng dat langs den Sommerweg na Tramünn. Up beide Sieden vun den Weg schien mank dat frische Gröön an Wegrand grote Placken mit gele un witte Bloom. Binah as leeg dor en Patchwork-Teppich. Natüürlich heff ik anhollen un nakeken, wat dat för Bloom weern.

Scharbockskruut

De gelen Blomen lüchen besünners dull in den Sünnenschien mank blenkernde gröne Bläder. Dat weer dat Scharbockskruut. Ik kenn de Bloom as Gesselbloom. Se höört to de eersten Blöher in't Fröhjohr un is smuck antokieken. De frischen Bläder hett man geern mank Salat mengeleert, wiel dütt Kruut veel Vitamin C in sik harr. Sull ok goot gegen Skorbut ween. Dorvun kümmt ok de Naam: "Scharbockskruut" heet "Skorbutskruut".

Witte Anemonen

Glieks achter de gelen Blomen weer en groten witten Blödenteppich. Stubben vun verleden Johr keken ut de witte Pracht. Üm de Stubben harrn sik vele Anemonen utbreedt. Dat weer de reinste Droom in Witt. De hele Wegrand weer en richtig smuck Fröhjohrsbild.

Up de Stroomleitung över mi seet dat eerst Swulkenpoor. De zwitschern un freu'n sik mit mi över de smucke Natuur. Nu kunn de Sommer kamen.

19.3.16 ....De Lent is dor, de Lent is dor — nu wirklich!

Herr Erlenzeisig sünnt sik

Fröh kunnst vör dichten Nevel de anner Stratensiet nich sehn. Warm weer dat ok nich jüüst. Dorbi hebbt wi moorn Fröhjohrsanfang. Gegen Meddag trock de Nevel hoch. Un dat weer nich to glöven, mank de griesen Wulken weern Löcker. De Sünn versöch dörch de Löcker ehr warmen Strahlen up de Eer to schicken.

"Is dat dor achtern villicht beter?"

Dat harrn ok de lütten Vagels markt. Nahdem en Erlenzeisigpoor sik satt freten harr, söchen se enen goden Placken, üm de warme Sünn to geneten. "Kiek mal hier in den Hibiskus", meen de Zeisigfru to ehr'n Mann un sett sik in den böbersten Aast. "Vun hier köönt wi allens goot översehn!" Ehr Mann sett sik wat deper up enen dicken Telgen.

Nanu, so wiet utenanner? Hebbt ji Krach?

Fru Erlenzeisig is en stolte Deern

"Wat weer de Sünn schöön warm", dach he un pluster sien Fedderkleed up. Nu möök he ok noch de Oogen to. Binah weer he inslapen, aver dat leet sien Fru nich to. "Kumm doch wat neger!", piep se em to. Aver he wull nich stöört warrn.

"Jümmer mit de Roh!"

Dor hops se wat neger to em. Nu kunnen de beiden sik in de Oogen kieken. Se harr Smetterlinge in'n Buuk. Weer ja moorn ok Fröhjohrsanfang. Se müssen doch an den Nestbu för ehr Kinner dinken.

Aver dor keem Navers Kater anslikert. Gau möken se sik ut'n Stoff. Dat Leevsspeel weer vörbi.

17.3.16 ....Plüschmoors hett utslapen!

"Hett lang noch duurt, bit ik mi ut mien Nest in de Eer na buten truut heff. Aver de Sünn schien hüüt so schöön warm un nu bin ik wedder dor. Un ik heff sogoor en poor Blomen funnen. De warr ik glieks mal besöken! Weer aver ok höchste Tiet. Ik harr al bannigen Hunger."

Satt un mit en depes Brummen möök se sik up den Weg.

29.2.16 ....De Lent is dor!

Dat soll twors eerst mit den Lent an 1.März losgahn. Avers hüüt, an'n Sünndag, weer en Dag, as wenn he al dor weer. Up den Weg na den See grasen Wildgöös un Rehe up de Koppel. Se leten sik dat junge Gröön goot smecken. Dor beweg sik wat dicht achtern Knick. Wat heff ik mi vervehrt. En Rehbock stünn dor un keek mi.mit sien groten Lichter an. Leider bleev he nich stahn. Gau weer he mit sien "Damen" verswunnen. Ik kunn blots noch de witten Spegel vun de Rehe sehn.

Enkelte Nevelschwaden wabern noch över den See. Aver de Sünn harr dat glieks schafft. Rechts un links vun den Weg na den See keken vele Sneekiekers ut de Eer. Vun den See kunn ik al de Zappis höörn. De söchen sik enen goden Placken för ehr Nest. Un de eerste Aadboor stünn al up sien Nest un keek na sien Fru ut. De Sünn harr de Natuur waak kregen!

28.2.16 ....De Flögelslag vun't Fröhjahr

Se fleegt wedder! Dat is to höpen, dat se heil torüch kaamt. Dat is för Immen un Wöpsen noch veel to koolt, se warrt vun de Sünn rutlockt un verklaamt denn in de Küll. 2015 weer en ganz slechtes Insektenjohr, de Mangel an Insekten bedrauht al de Welt-Nohrnversorgung. Kümmert sik üm de Immen un allens, wat buten flüggt! Sorgt dorför, dat se en gode Tokumst hebbt!

24.2.16 ....Freche Lünken!

Mien eersten Blick güng moorns ümmer na mien Bloompütt up de Terrass. Harrn se de kole Nacht goot överstahn?

Wat weer dat? In den groten Putt mit de bunten Primeln weer blots noch en gele Primel. Harr de annern Bloom een rutreten?! Weer dor en Deef bi ween? Un de Putt weer so smuck!

Dat is en skrupellose Kahlslag! Wokeen deit sowat?!

As ik mi den Schaden wat neeger bekeek, weern de Planten mit dat Wöttelwark noch in de Pütt. Aver de Blöden weern bit up den Grund affreten. Blots noch de Strunken vun de Bläder weern nableven. Dat müss en Deert mit groten Hunger maakt hebben. Aver weer freet in de kole Johrestiet Blöden? Snicken un anner lütte Deerten geev dat doch noch nich!

Dat sünd doch nich etwa — Lünken?!

Dor heff ik mi up de Luur leggt. Glieks neven mien Ohrnsessel kunn ik goot dörch dat Finster de Blomenpütt sehn. Dat weer kuum to glöven. De lütten Lünken setten sik up den Puttrand un leten sik de Blöden vun de Blomen goot smecken. Sünd de am Enn "Veganer" woorn?

Doch — wohraftig: Lünken!

Ok de gele Primel hebbt se sik to Boss nahmen. Wat anners weer ja ok meist nich mehr na! — Gau heff ik mit mien Hand gegen de Schiev kloppt. Un hest du nich sehn: Schsss...... weern de frechen Lünken al in de Heck verswunnen!

Mutt ik nu as Vagelscheuche alltied in mien Ohrensessel sitten?!

19.2.16 ....A, B, C, de Katt, de löppt in'n Snee

Klick op to'n Vergröttern!

Well striekt daar dör de Buschen? Is dat etwa en Wildkatt? De Aart is so ror...! Oder sall dat doch en Perser ....?

Nu kümmt se rut, un dat is doch en Perserkatt. Kiek, so moi mit Fell inpackt, denn kann't ok ruhig kolt wesen. Ok binn de Ohren hett se noch flaumig Fell, daar freert nix. — Dat gifft even keen verkehrtes Weder, bloots verkehrte Kledaasch!

Se leep mi achteran, un ik hebb denn eben en Foto maakt. Prachtvull noog süht se ja ut. Kiekt bloots beten mucksch.

14.2.16 ....En Sünnenstrahl up den See

Hemmelsdörper See

Up de Sünn dat hüüt wull schafft? In der Vörhersaag heet dat: "Hüüt gifft dat en poor Stunn Sünnenschien!" Wi möken uns up den Weg na den Hemmelsdörper See. As wi ankemen, weern wohrhaftig en poor Löcker mank de Wulken! De spegeln sik in den blanken See. De Watervagels harrn dat ok mitkregen un spaddeln düchtig in dat Water.

Na, wo gaht wi hen? De Wegwieser hett vele Vörslääg

En poor jährige Swaans, se harrn noch griese Feddern, kemen sogoor in dat niege Bootsbecken. De Macker vörran. Dree Swaans kemen achterna. Se lannen al up de Slipanlaag för Boote. Dor weer dat nich so deep un los güng dat mit de "Grote Wäsch!" Wat kunnen se ehr'n Hals verdreih'n! De weer'n richtig to beneiden. Överall kemen se mit ehr'n Snavel hin. Ünner de Flünken, achter den Steert un sogoor an den langen Hals. De letzten Waterdruppen schütteln se ut dat Fedderkleed.

Maakt wi mal lever en grote Putzakschoon! Allens putzen, los!

Nu is noog, reinlicher warrt wi nich

De Sünn harr sik intwischen wedder achter de Wulken verkrapen. Un wi up en Kommando güngen alle veer Swaans wedder in dat deepe Water up den See. Seker kriegt wi de veer Swaans in'n Fröhjohr nochmal wedder to sehn!

Es lächelt der See.... Tschüß!

11.2.16 ....Dei Gravitationswellen sünd dor!

Bericht süh hier!

Herr Specht is ok driest

27.1.16 ....Ravenvagels sünd driest!

Ik heff an uns Vagelfodersteed Rosendraht bunnen — to Sekerheit — wi harrn ja al den groten Specht dor. Also heff ik dat richtig fastmaakt.

Gistern duur dat nich lang, un de Dohlen harrn den Meeschenknödel in't Visier. En ganz Koppel Dohlen weer tohoopkamen. Un de hebbt so en Spitakel maakt, dat de Knödel opletzt batz na'n Borrn dalfull.

Dor bleev he nich lang alleen. Fief, söss Dohlen hebbt sik över ehr hermaakt un ratzfatz weer de ganze Knödel verputzt. De Meeschen harrn dat Nasehn.

De Dohle turnt, bit de Knödel rut un af is!

17.1.16 ....Immer noch kienen Kontakt mit Philae

Tschuri, dei Kartoffel-Komet. Bild-Daoten: DLR

Dei Osiris-Kamera van Rosetta knipsde den Komet 67P/Tschurjumow-Gerasimenko (67P) an'n 20. Dezember 2015 ut einen Affstand van 91,5 Kilometer. För einen Kontakt mit dei Landesonde Philae up ehren neien Heimatkomet werd et orig knapp. Uck dat leßte Kontakt-Ünnernähmen, wobi Philae Reaktionen wiesen schull, bröchte kienen Erfolg. Rosetta kunn uck noch kien Foto van Philae up den Komet 67P scheiten.

Dat leßte Maol mellde sick Philae an'n 9. Juli 2015 — dornao geef et kiene Reaktion mehr. Nu werd et för den Lander knapp: Jeden Dag flügg dei Komet 67P wieder van dei Sünne weg, un dei Temperaturen up den Kometbodden fallt staodig. Ende Januar werd dei Bedingungen up 67P för den Lander so leip, dat dei Mission mit Philae up eine natürlicke Ort ehr End finnt dait. Dei Ingenieure un dei Forschkers van dat Dütschke Zentrum för Luft- un Ruumfohrt (DLR) lustert siet September ümsüß up ein Teiken van Philae. Dorümme schickden dei an'n 10. Januar 2016 eiersmaols ein Kommando in't All, dormit dat Drallrad van Philae rundloopen dö. "Dei Tied werd knapp, dorümme will wi aals daun", sägg dei Philae-Projektleiter Dr. Stephan Ulamec van't DLR.

Dat Drallrad (Rad mit den roden Piel) sorgt för eine stabile Laoge bi Ruumfohrtüge. Bild-Daoten: Wikipedia (affännert)

Bi dei Landung an'n 12. November 2014 sorgde dat Drallrad van Philae dorför, dat dei Lander bi't Affstiegen eine stabile Laoge hüllt. Nu kunn et den stillen Lander up 67P einen Dreihimpuls gäben. "Wenn et gaut löpp, denn schüddelt Philae sick den Stoff van dei Solarplaoten aff, un hei steiht bäter in dei Sünnenrichtung", verklort dei technischke Projektleiter Dr. Koen Geurts. "Wenn et orig leip löpp, nimmp dei Lander dei Kommandos van dei DLR-Mannschkup nich up."

Tauleßte, Ende Januar, werd et aower mehr un mehr unkommaudig för Philae. Denn hätt dei Komet 67P einen äöwer 300 Millionen Kilometer grooten Affstand tau dei Sünne. Sacket dei Bedriew-Temperatur van Philae unner minus 51° Celsius, denn spring dei Landeapparaot nich mehr an. Dat Aktivierungskommando för dat Drallrad is dei leßte Verseuk, dat Philae eine Reaktion wieset. "Et is eine lüttke Chance", sägg dei Operations Manager Cinzia Fantinati van dei DLR-Kontroll-Mannschup. "Wi willt aals verseuken." Dat Kommunikationsmodul schall aower noch äöwer dei Januarmidde weg warken und wiederhen up ein Teiken van Philae luuren. Dei ESA-Rosetta-Sonde schall noch bit September 2016 aktiv blieben.

Daotenschutz up Tschuri: Dei Kometaners sünd schuld! Bild: Ludgerd Lüske

Links tau Biller: OSIRIS WAC (195 Biller); OSIRIS NAC (1035 Biller)
Originaol-Artikel; süh ok Spektrum
Südollnborger Platt: Ludgerd Lüske

14.1.16 ....Dauweder!

Vör twee Daag weer de See noch mit dünnes Ies bedeckt. Up de Dörchreis harr de Winter de Welt vertövert. Lütte Iesschollen dreven up dat Water. De Wind harr se an den Rand vun den See pust. Allens weer mit en dörchsichtig Ies övertrocken. De ganze Welt glitzer in den Sünnenschien.

De Stall vun't ole Buernhus

De Beek flütt na den See dal

Hüüt hüngen graue Wulken över den See. Mitünner fullen sogor en poor Regendruppen ut de Wulken. De malen grote Kringel in de Waterpütten up den Weg. Dat weer ok nich mehr so kolt. De Winter müß sik wull mal verpussen. Gau harr sik dat Winterweder in Dauweder verännert.

Ok in de Beek is de Vegetation al waak: Weidenröschen

Dat harrn ok de lütten Planten an Rand vun de Beek mitkregen. De dünne Iesschicht weer weg. De lütten grönen Rosetten vun dat Weidenröschen strecken ehr Bläder in de Höcht. En poor Winterlinge weern sogoor al ut de Eer krapen. Se smücken mit ehr gele Farv den Rand vun de Beek. Ok de Beek weer waak woorn un plätscher vergnöögt an en oles Buurnhuus vörbi na den See hindaal.

An'n See

Up den See weer keen Ies mehr to sehn. Lütte blanke Wellen kemen an't Över un spegeln sik in dat helle Licht. Mell sik al dat Fröhjohr an?

10.1.16 ....En Winterdag mit veel Sünnenschien

So fröh bin ik lang nich mehr opstahn. De Sünn luur al dörch de Vörhänge. Gau jump ik ut de Puch un trock de Vörhänge trüch. De Sünn lach mi vun en klorblagen Heven an. Keen Wolk weer to sehn. Dat müss ik doch utnutzen. Aver dat weer teemlich kolt. Dat Thermometer zeig 12° minus an.

An'n Hemmelsdörper See: Iesschollen, tosamenfraren as Fischschuppen

Dat Över is nu befestigt — mit Ies

Iesblomen, orr beter: Iesfarn

Mit en dicke Jack un en Wullmütz över den Kopp kunn mien Fotosafari losgahn. Ik müss doch kieken, op de Hemmelsdörper See al en Iesschicht harr. Dat müss ik knipsen. Vör eenige Johrn weer de See richtig tofroren. Dor bün ik noch mit mien Mann över dat Ies lopen. Aver so veel Küll harr dat düssen Winter noch nich geven.

Blick vun'n Steg na de Fischerie un Fischrökerie

Gau reep ik mien Fründin an. So ganz alleen wull ik nich los. Dat weer noch so fröh, dat wi seker enen goden Parkplacken kregen. Un vun dor sehgen wi al dat Ies in Sünnenschien glitzern. Dat ganze Anwesen leeg in de Morgensünn. Sehg ut, as wenn de See vertövert weer. Över de Stege harr de Wind een Dag vörher dat Water drückt. Dat weer to Ies — Glatties! — froren. Vörsichtig schlikern wi an dat Gelänner lang. Üm de Poller harr sik en Iesköss an de Waterkant billt. Dat Schilf leeg deelwies up dat Ies. Eenige Halme harrn sik en Holfass in dat Ies haalt. Dat sehg richtig drollig ut. — Aver Watervagels weern nich antodrapen.

De Steg is nich bloots an de Poller veriest, ok baven

Dat Reet hett Glaskugelfööt, as in en japaansches Kunstwark

Ok de Anlegg-Poller hebbt deegte Iesfööt

De Fischereehof in Hemmelsdörp weer överhaalt un eerst kort vör Wiehnachten trecht woorn. De Rökeree un de annern Hüüs lüchen al in de Morgensünn. De Sünn spegel sik in de Schieven. Dat weer en richtig Vergnögen.

Nu trock noch en groten Vagelschwarm över uns Köpp. De harrn sik den Heven utsöcht. Dor harrn se friee Bahn. Wi weern denn sowat vun utköhlt. De warme Stuuv lock uns na Huus.

Dat weer en wunnerboren Dag in't niege Johr.

3.1.16 ....Niegen Gast in't Vagelhuus

In mien Vagelhuus weer immer fix wat los. Dorbi leet de Winter noch up sik töven. Vör dat Vagelhuus flattern de Vagels as dull mit ehr Flünken. Jeder wull den besten Landeplacken hebben. Dat weer en Kamen un Gahn. Bi dat Dörcheenanner kunnst nich richtig utmaken, keen dor in dat Huus an't Freten weer.

Een lütt Meesch keem ümmer eerst wat later. Dat full mi up. Wenn se denn ganz alleen in dat Huus weer un sik Köörns uppick, meen ik dat weer en Kohlmeesch. Se weer aver bannig lütt. De Kohlmeeschen sünd doch orrig wat gröter.

Aver alleen in't Huus kunn ik de Meesch in Rooh bekieken. Up den swatten Achterkopp harr se enen breden witten Striepen.In lütte Punkte leep he över den Rüüch. Dat weer keen Kohlmeesch. Na mien Vagelbook weer dat en Dannenmeesch. En niegen Gast in mien Vagelhuus.

Nu kiek ik jedeen Dag na de lütt Dannenmeesch ut. Dat is en ganz Gaue, bang is se ok nich. Mit den lütten spitzen Snavel söcht se sik ehr Köörns ut un hackt de an de Querstang vun dat Huus lütt. Denn kann ik ümmer wunnerbor den witten Striepen sehn.

27.12.15 ....Wiehnachtsgeschenk

Och nö, wat is denn dat?

Dat is nu al meist twee Johr her. Dor kreeg ik en lütt Bloom schinkt, so'n ganz, ganz lütt Bloom. Se stünn in enen knallroden Överputt. Sünst wöör se meist översehn. Blöden harr se nich. Dat ik vun ehr Utsehn begeistert weer, kann ik jüst nich seggen. De Bläder weern ganz dick un fast, gröön mit helle Placken mustert. Sehg meist enen Kaktus ahn Stickeln liek.

Dat kannst ja nich eernst nehmen, dat Ding!

Ut den roden Pott is se rutwussen — is ok man beter so

'n beten minnachtig stell ik den Putt ganz achtern in de büterste Eck vun de Finsterbank. Wenn de annern Blomen begaten wöörn, kreeg de lütt Bloom en poor Drüppen Water af.

Oha, dor kümmt wat!

Aver se scheer sik nich doran un wöör langsam grötter. Se brukte enen grötteren Putt un enen annern Överputt. Bi't Ümplanten wöör ik in de Meern vun de grönen Bläder en lütte Blödendolde wies. Mien Upmarken weer weckt.

De lütt Bloom kreeg nu mank de annern Bloom enen besünneren Placken. Dor kunn ik beter sehn, up de Knuppen an de Dolde gröter wöörn. Se seten dicht bi'nanner an enen Stengel.

Hässliches Entlein...

Nu müss ik aver eerstmal den richtigen Namen rutkriegen. Na mien Book weer dat en Bloom ut de Familie vun de Sukkulenten un harr den Naam Haworthia. Tohuus weer se in Südafrika. Dorvun geev dat veel verscheden Oorten. De Hauptsaak för mi weer: Dor stünn "pflegeleicht".

...warrt smucke Swaan — mit Wiehnachtsboom achtern!

Jedeen Moorn güng ik nu as eerst an't Finster. Un wohrhaftig — de Stengel wöör ümmer länger un höger un de Knuppen wöörn dicker! Langsam kregen de Knuppen Farv. Na dat Book sullen se hellrosa sien. Aver de Form vun de Blöden weer bi mi anners. Mien Blödenform weer wi en lütte Trompeet un de Farv weer orange. Ut de Trompeet keken de Griffel; sehg ut, as wullen de Blöden uns en Leed blasen. Villicht en Wiehnachtsleed? De ene Blööt weer an Hillig Avend upgahn! — Ik müss doch nochmal na den richtigen Naam söken.

Hier sünd de Trompeten al afblöht, as en Silvesterrakeet, de sachten dalrieselt

Un wohrhaftig stünn dor noch en Naam: Aloe Humilis. Mien Bloom weer also keen vun de velen Sukkulenten mit den Naam "Haworthia"! De Blödenform un de Farv vun de Blöden an mien Plant harrn mi up den richtigen Naam bröcht!

Leider verblöht!

"Aloe humilis" heet nich wöörtlich "de bescheidene Aloe" orr "de demödige Aloe", as een denken kunn, sünnern eenfach "de siede Aloe", denn se wasst nich so hooch as mennig anner vun ehr velen Aloe-Verwandten. De Plant is ok in Südafrika tohuus, as de Haworthia; aver de Haworthia is keen Aloe un bloots en entfeernte Cousine vun mien Aloe humilis.

Leider hangt de smucken Blöden nu al verblöht an den Stengel.

20.12.15 ....En Weidenmeesch

"Wat kiekst denn so?"

Den helen Sommer över heff ik in mien Vagelhuus en lütt Meesch, en Weidenmeesch, vermisst. Immer wedder heff ik na ehr utkeken. Egentlich weer se en Dauergast up mien Lünkendisch or in mien Vagelhuus. Aver door weern dütt Johr blots de Lünken un de Kohlmeeschen.

"Wi Weidenmeeschen..."

"...hebbt ok Hunger!"

Siet en poor Daag kümmt nu ümmer to mien grote Freud en lütt Weidenmeesch. Ik kunn dat gor nich glöven. Gau söcht se sik en poor Koorns un haut denn flink wedder af. De lütte Kopp güng bi dat Söken flink hin un her. Se keek na rechts un links un seker sik af. Wenn se denn en passend Korn in'n Snavel harr, suus se wedder af. Dat duur aver gor nich lang un se weer wedder to Stell.

"Un dat nich to knapp!"

"Verdreven? Ik hör jümmer verdreven?! "

Harrn de groten Vagels de lütte Meesch den Sommer över verdreven? Aver nu weer se wedder dor. Se höll sik nich lang up, kuum dat man ehr'n Besöök mitkreeg. Ok vun den Lünkendisch haal se sik lütte Koorns. De Lünken weern orri wat gröter. Liekers truu se sik an dat Foder.

"Pah! As wenn so'n Jumbo mi verdrieven kunn !"

Ik harr grote Freud an den Besöök. De lütten Vagels weern to un to nüüdlich un bröchen Leeven in mien Goorn. Wenn en Kreih ankeem, heff ik in de Hannen klatscht un se gau verjaagt.

20.12.15 ....Winterbeergoorn

Un denn düt: Hamborg-Ottensen, 17. Dezember 2015, Klock söben avends. De Stratencafés un Beergoorns hebbt apen, de Lüüd sitt buten. De Vagels zirpt al pröövwies, un de Bööm maakt de Knubben trecht. — Is dat nu bald so wiet, dat Wiehnachten un Oostern op een Dag fallt?

15.12.15 ....Winterkassbeer

Wullt du to Wiehnachten blöhen Kassbeertelgen hebben, dennso muttst ehr al an'n 4. Dezember snieden un in de warme Wahnstuuv in Water stelln, so geiht de Bruuk. Dat sünd denn de "Barbaratelgen", denn an'n 4.12. is de Dag vun de hillige Barbara. — Düsse Hillige warrt nu sachs nich mehr bruukt, jedenfalls nich för de Telgen. Düt Foto hett Ewald Eden uns schickt: En Kassbeerboom blöht in Wilhelmshaven. In'n Dezember. De Hillige, de dat in't Wark sett hett, is denn ja woll Sankt Klimawannel. — Hillige Strohsack!

10.12.15 ....Waterspegel

Dat weer en Dag, keen Winterdag. Dorbi schreven wi den 8.Dezember. De Sünn schien vun en kloren blagen Heven un spegel sik in dat Water vun den See. Se much sik lieden un speel up dat Water mit de bunten Farven.

Verdeel de Farven mit de lütten Wellen up den See. De Watervagels un dat Reet an't Över kregen ok wat af. De Welt weer reinweg vertövert.

Vun den Steeg kunn ik in den See kieken. Dor spegeln sik de Poller ünner Water. Dörch de lütten Wellen kregen se en ganz anner Utsehn. Dat Enn ünner Water beweg sik. Een Poller harr ünner Water enen Vagelkopp. En anner sehg enen Watergeist liek.

Meern dormang düker ümmer en Haubentaucher up. To geern wull ik em knipsen. Ümmer wenn ik up den Utlöser drück, weer he ünner Water. Aver en Bild is doch wat woorn, un dor harr he sik mit de bunten Farven smuck maakt.

So enen schönen Dezemberdag harr ik noch nich beleevt. Ümmer noch bi herrlichen Sünnenschien bin ik na Huus föhrt.

3.12.15 ....Harvstarbeit!

Dat wöör höchste Tiet, dat de Goornmöbel in den Keller kemen. Wi schreven al den 2. Dezember. Dor weer noch allerhand to doon. De Waterhahn weer noch nich afdreiht, de müß afstellt warrn. In de Geetkann weer seker noch en Rest Water. Dat müß ik utgeten. Letzt Mal heff ik dat vergeten. Dor weer dat Water to Ies woorn. Vun dor an harr de Kann en dicke Buul. De nich winterharden Blööm weern al in Sekerheit. Moorn sullen nu de Goornstöhl un de Disch na binnen. Up den Disch leeg noch de Deek. De harr de letzte Storm tohoop schaven.

Nix för swacke Nerven: En Draak kiekt di an!

As ik de Deek vun'n Disch nehmen wull, full mi en olen Knüppel in de Hannen. Wat weer dat? De sehg en Krokodil liek. De Kopp weer genau as vun so'n Deert. Ik heff den Knüppel in de Hand nahmen, dreiht un wendt un weer ganz verbiestert. Dat Holt harr verscheden Farven annahmen. Ik heff denn noch een Steen dorünner leggt. Nu sehg dat wohrhaftig en Krokodil liek. Blots Been kunn ik nich finnen.

Siegfried! Woneem is Siegfried, wenn he bruukt warrt?!

Den Knüppel heff ik natüürlich goot verwohrt. In dat neegst Johr kümmt de wedder as Dekoratschon up den Terassendisch. Nu kann dat kolt warrn un de Winter kann kamen.

20.11.15 ....Wohrschoo!

Vör en poor Daag heff ik dat Vagelhuus wedder up de Terrass stellt. De lütten Vagels lungern al ümmer na Foder. De Winter stünn vör de Döör.

Herr Falk in'n Boom...

Nadem ik wat to Freten in dat Huus streut harr, duur dat gor nich lang un de Lünken weern dor. Dat weer en Gedränge! Keeneen gönn den annern wat.

So to Foot to jagen is doch demödigend!

Mit eens flöög de ganze Vogelswarm hoch. Wat weer passeert? En groten Vagel flöög över dat Vagelhuus. De Lünken schulen in de Heck, bit de Luft rein weer. Denn kemen se na un na wedder.

Annern Moorn weer gor keen Vagel to sehn. Dat Vagelhuus stünn leer. Dorbi harr ik an Avend al för Naschub sorgt. Wat weer blots los?

Vörsichtig güng ik an't Finster. Dor seet en groten Vagel in de Heck. Dat weer wohrhaftig en Falke. Mit sien scharpen Ogen sondeer he den Goorn. Nu flöög he up den Rasen. Vun dor kunn he de lütten Vagels beter utmaken. Sien gesprenkelte Boss un de gelen Fööt möken sik goot up den grönen Rasen. Vör de Falkenogen un den groten gebagen Snavel kunnst bang warrn. Keen Wunner, dat de lütten Vagels utneit sünd!

Nu weer de Falk mi aver achtert Finster wies worrn. He flöög dorvun un wies mi sien Rüüch. Dat weer för de lütten Vagels nochmal goot gahn.

30.10.15 ....Harvstbild

Dat weer wedder en Dag, en richtig güllenen Oktoberdag. Dor wöör mien Modder wedder dat Gedicht vun Hebbel vördrägen. Jedeen Johr höör ik dat al in mien Kinnertied vun ehr. Ik kenn dat ok al butenkopps. Un hüüt weer wedder so en Dag.

Dies ist ein Herbsttag, wie ich keinen sah!
Die Luft ist still, als atmete man kaum,
Und dennoch fallen raschelnd, fern und nah,
Die schönsten Früchte ab von jedem Baum.

O stört sie nicht, die Feier der Natur!
Dies ist die Lese, die sie selber hält,
Denn heute löst sich von den Zweigen nur,
Was von dem milden Strahl der Sonne fällt.

Op Platt:

Düt is en Harvstdag, as ik keeneen sehg!
De Lucht is still, as güng keen Aten nich,
un liekers fallt mit Russeln wied un neeg
vun elkeen Boom hendal de schöönsten Frücht.

Holl an un stöör nich de Natuur ehr Fier!
Ehr egen Lees höllt se in düsse Stünn;
wat hüüt vun'n Telg sik lösen deit, warrt hier
plückt vun de milden Hannen vun de Sünn.

Ünner de Bööm leeg en güllenen Teppich ut Bläder. De Obstbööm harrn sik enen bunten Patchworkteppich ut Appeln, Quitten un Beeren toleggt. Af un an plumps noch mal en Appel hindaal. Sünst weer nix to höörn. Blots noch dat Rascheln vun Bläder, de langsam hindaal segeln. Mit en Blatt weer en echte Kastangel up de Eer fullen. De müss mit na Huus. Överall strahl de warme Sünnenschien.

Dat weer mal wedder so en Harvstdag, as Hebbel em beschreven hett. To Huus keem vun alle Oorten wat up den Obsttöller. De stünn nu up den Terrassendisch. Dat weer en smuckes Harvstbild.

23.10.15 ....Gries un bunt

De Steg in't Griese

De Himmel weer gries in gries. De Sünn kunn dat nich schaffen. Nu fung dat ok noch an to nieseln. Bi dütt Weder kannst blots noch Grillen fangen. Dor müss ik eenfach an de Oostsee föhrn. Mal nakieken, wie dat dor utsehg.

De ganze Bande trappst de Worms ut den Bodden

Hähä, ik heff den Worm!

Ok dor weer nich veel to sehn. Kuum dat man de Küst vun Meckelnborg wies wöör. Liekers müss ik na dat Water kieken. Ganz saacht plätschern lütte Wellen över den Strandsand.

Hihi, ik heff sogor en Fisch!

Dat harrn sik ok de Möven utkeken un stolzeern in dat flache Water hin un her. Se söchen wat to'n Freten. Dorto petten se mit ehr groten Fööt ümmer wedder up den Grund. De een harr Glück. En groten Worm weer ut den Sand na baven kamen. Nu hüng he in den Snavel vun de Mööv.

Oh, oh, Feind hört mit!

Bün ik hier seker?

Twee Kreihn stolzeern achterna. De een weer in en Seegrasbüschel enen lütten Fisch wies worrn. Mit den Fisch in Snavel möök se sik dorvun.

Schiet, nee! Ik heff en Kurschadden!

Beter holl ik den Fisch mit'e Krall fast!

Nu güng de wilde Jagd los: De Möven ümmer achter de Kreih ran. Meist harr de Kreih den Fisch verlorn. Se kunn sik jüüst noch up en Latern retten. Dor leet se sik den Fisch goot smecken.

Ganz seker is de Fisch bloots in mien Buuk!

Up mien Nahuusweg, ümmer noch bi lichten Nieselregen, müss ik över mien Beleevnis schmunzeln. De bunten Harvstfarven keken noch dörch de velen Regendruppen up mien Autoschiev hindörch un möken den 22. Oktober richtig farvenfroh.

16.10.15 ....Blick ut dat Kökenfinster

Dat Meddageten weer noch nich ganz trecht. De Kantüffeln müssen noch wat kaken. Ik harr dorüm noch Tiet un keek ut dat Kökenfinster. Mien Blick füll up dat Huus genau gegenöver.

Schietreiher kiekt jümmers fuchtig. Wat se woll vunwegen den despektierlichen Naam beleidigt sünd?

Wat stünn denn dor för en Vagel up dat Dack? Sien langen dünnen Been kemen mi bekannt vör. En Adebar weer dat nich, dat weer wohrhaftig en Schietreiher!

Kreien, Möven un Duven seten oftins up de Spitz vun dat Dack gegenöver un keken sik üm. Vun dor baven harrn se en gode Utsicht. En Schietenreiher sehg ik dor dat eerst Mal.

Gau haal ik mien Knipskassen ut de Stuuv. Dörch dat Kökenfinster kunn ik en poor Biller maken. Denn dreih de Schietreiher sik üm un möök sien Flünken breet. Weg weer he! Ik kunn keen godes Bild mehr maken.

Intwischen klapper de Deckel vun den Kantüffelputt, dat Water kaak al över. Seker weern de Kantüffeln goor. De Köök un dat Kökenfinster weer'n vull mit Bradden. An Knipsen weer so un so nich mehr to dinken.

13.10.15 ....In de gollen Oktobertiet

Keen Deert för mi so putzig in uns Harvstbild passen deit,
as so’n rootbruune Katteker, de mopsfidel dörch de Boomkronen neit.
Büscher, Knicken un hoge Bööm sünd sien beleevtes Reveer,
aver nülich, dor kööm he mi in uns Autogaraasch verquer.

Wat för een Höög, unvermodens so ’n Posseerstengel to sehn!
Wull he hier sogor bi uns sien Nööt versteken? — Eenfach to schöön!
Düsse söten Pinselohren, de plietschen Knoopogen, de söte witte Buuk —
Total verfehrt suus he ut de Garaasch, bit he hooch op’n Ekenboom huuk.

As ’n öölte Blitz, luut an Scheckern, torüch bleev sien Nööt,
rönn he koppöver denn Boomstamm wedder daal mit sien nüüdliche Fööt.
Denn möök he ünnen in ’t Gras kort „Männchen“ in dat welke Loof
un weer ok schwupsdiwups wedder verswunnen — un ik verloor em ut Oog.

Ik aver stünn langen versunnen, sowat vun beglückt över düssen Momang.
Denn roden Wüppsteert söh ik in Gedanken noch teemlich lang.
De lütte Bangbüx harr sien Nööt tatsächlich in uns Autogaraasch verlor’n;
deswegen: Döör bleev apen! — Annern Dags vun de Nööt keene Spoor.

24.9.15 ....Witwenbloom

Mien Naversch snack vör en poor Daag vun en Witwenbloom. Speel se dorup an, dat ik Witwe weeer? Wat ik mi aver nich denken kann. — Woto harr ik enen PC?! Glieks befraag ik Google un de kenn wohrhaftig en Witwenbloom. He wies mi dat Bild vun en Witwenbloom up den Bildschirm. De Bloom kenn ik al lang — aver mit den Naam Scabiose. Den Naam hett mien Modder mi bibröcht.

De Scabiose — de Acker-Witwenbloom — hett al oft unsen Terrassendisch smuck maakt. Dat helle Blau heev sik goot vun de annern Bloom af un lock de Bottervagels un anner Insekten an. Wenn de Sünn dorup schient, weer dat en richtigen Staat!

Knospe un Blatt

Nu weet ik, dat is en Witwenbloom, en Acker-Scabiose, un se tellt to de Kardengewächse. Se hett noch veel anner Naams. Knautie, Neihküssen, Grindkruut, Krätzkruut un mehr. De letzten beiden Naams seggt al, dat de Plant fröher to de Heilkrüder tell. Hüüt warrd se nich mehr insett.

Fruchtknoten

Knospe

Wöttel

De Acker-Witwenbloom heff ik düssen Sommer veel an Wegrand sehn. Dat is en lütte un smucke Bloom. Se is taag un blöht den ganzen Sommer. De Acker-Witwenbloom is överall up Wischen, an Wegränner un up dröge Feller bi uns to finnen.

De Goorners hebbt de Witwenbloom för den Goorn entdeckt. In verscheden Farven kann man se in't Fröhjohr as Puttbloom köpen. — Seker kööp ik mi neegst Johr wedder en Plant för mien Terrass.

6.9.15 ....Hans Huckebeen — en Deef!

De prächtige Beernboom

Genau gegenöver vun mien Huus steiht in Navers Goorn en Beernboom mit riepe Beern. As ik vunmoorn ut mien Finster keek, seet Hans Huckebeen in den Boom. He visenteer de riepen Beern un versöch se na baben to halen. Dorbi full em en mit enen groten Plumps up de Eer hindaal. De annern hüngen noch all in en grote Druuv na ünnen an den Boom.

Ümmer wedder keek he sik de Beern an. Endlich harr he en Beer up den Telgen to sien Fööt trocken. Nu kunn de Mahltiet losgahn. Mit en Foot höll he de Beer fast un mit sien groten Snavel hack he en Stück na dat anner vun de Beer af. Bald weer en grotes helles Lock in de Beer.

Nu böör he den Kopp in de Hööcht. Dor wöör he mi wies un flöög dorvun. Hans Huckebeen weer wohrhaftig en Deef.

Orr meen he eenfach, de Frücht, de de Natuur wassen lett, höört all em to? Sünd Fundsaken, de em jüst so tohöört as uns Minschen? Sowat as "Besitt" kennt de Natuur ja nich. Man "satt" un "Appetit", dat kennt se wohl!

9.8.15 ....'n beten eng

De Futterampel up de Terrass schaukel as dull hin un her! Dor versöchen doch twee Eekkater in de Ampel Foder to finnen. Dat weer meist wat eng för twee Eekkater. De Ampel weer ja ok för Vagels dacht. Binah weer en vun de beiden hindaal fullen.

Endlich harrn se dat schafft un neveneenanner enen Placken funnen. Dat sehg richtig drollig ut, as se mit ehr plietschen Ogen dörch dat Gitter keken un dat Foder müffeln.

Up dat wull Kinner vun Jimmy un Jonny weern? Vör veer Johr'n weern de öfter up mien Terrass. As se mi wies wöörn, dreihn se mi ehr Achterdeel to. Hebbt dat aver fien mit ehr'n Steerten todeckt.

Denn wöör dat den enen Eekkater aver to eng. Mit enen eleganten Sprung möök he sik ut den Weg!

De Meeschen wiest ehrn Moors

4.8.15 ....Fröhstück an'n Leegerwall

Mien eersten Weg an Moorn geiht ümmer na de Vagelampel. Dor smiet ik en Handvull Foder rinn. De Dacklünken hebbt in de Heck al up mi luurt. Mit luut Schilpen fleegt se na de Ampel.

Jan Flink is de Platzhirsch!

Dat duur aver gor nich lang un se flögen all dorvun. Jan Flink, de Eekkater, harr se verjaagt. Mit en groten Satz sprung he in de Ampel. De schaukel düchtig hin un her. Breetbeenig sett he sik in de Ampel daal un leet sik dat smecken. Satt un tofreden möök he sik na enen Stoot up den Weg in Naversgoorn.

De Muus fritt, wat noch na is

Wedder schaukel de Ampel hin un her. Wer keem denn dor noch? Dat weer de lütte Waldmuus. Se leet sik dat ok smecken.

Nu heff ik mi dat Fröhstück goot smecken laten. Ik kunn in Rooh mien Brötchen eten. Moorn fröh sind de lütten Gäst seker wedder dor.

Porträt vun Hans Huckebein

26.7.15 ....Hans Huckebein — en Kolkraav

Siet längere Tiet wunner ik mi, dat de Lünkendisch ümmer so gau leer is. Kuum dat ik Vagelfoder utstreut heff, is de Disch al wedder leer. Jan Flink, de Eekkater, klau ümmer wat. De dicken Duven kemen ok to'n Fröhstück. De lütt Muus heff ik ok al sehn. Aver likers müss dat noch en annern Deev geven.

In'n Boom un op den Rasen is düsse kloke grote Vagel konkurrenzlos

Foder söken oder Foder klaun?

Eenes Moorns sehg ik enen Schadden över den Goorn flegen. En groten swatten Vagel leet sik up de Telgen vun den Dannenboom daal. Dat weer en Kreih, en besünners grote swatte Kreih! Se höll Utschau na den Lünkendisch. Toeerst lann se up den Rasen: en Kolkraav, en Hans Huckebein. Denn stolzeer se up den Lünkendisch to.
Mit ehr'n groten Snavel harr se gau den Disch afrüümt!

Lever klaun, denkt Hans Huckebein — jüstso hett Wilhelm Busch em tekent!

Achterna harr se Döss. Denn hett se an de Vageltränke stillt. Denn sett se sik up den Goorntuun un keek sik satt un tofreden üm. Mit en "Krah Krah" möök se sik den ut den Stoff.

Hans Huckebein, en Kolkraav, weer also de Deev — un en ganz groten. Dor müss ik mi nich wunnern, wenn de Lünkendisch ümmer so gau wedder leer weer.

24.7.15 ....Sommerblomen — Familie Malve

De Rosentiet is al meist vörbi. Överall kiekt nu de Stockrosen över de Goorntuuns. En smucke Bloom, se lööst mit ehr lüchten Farven de Rosen af. Bi Insekten is se besünners beleevt. De grote Blööd un de Stempel in de Meern laadt de Insekten in. Aver en Roos is dat nich, dat is en Malve!

De lütte Hummel in de Stockroos is al ganz rosenklörig!

Stockrosen

Stockrosen

De Malve is en ganz vörnehm Bloom. Se hett en grote Verwandtschap. Dat gifft veel Oorten vun Malven. Ik kenn de wilde Malve, de Weg-Malve un de Stockroos. Ok de Hibiskus höört in de Familie vun de Malven. Aver de Stockrosen wöörn al ümmer besünners beacht un weern wull ok de Smucksten ut de Familie vun de Malven.

Weg-Malve

Stockroos

Weg-Malve

Denn is mi aver en lütt Bloom in't Oog fullen. De lang mit ehr Ranken över de Eer an Wegrand. Lütte witte Blöden seten mank de Bläder. Ik weer överrascht un heff en Rank mit Bläder un Blöten mit na Huus nahmen. Dor keem se in en Waderglas. Nu kunn ik een lütte Blööt genau bekieken.

Wilde Malve

Fief witte Blödenbläder mit enen dicken Stempel in de Meern smücken de lütt Blööt. Jeed enkelt Blödenblatt harr rosa Striepen un wöör vun gröne Bläder in Hartform inrahmt. De Plant harr lange Ranken. Se versöch dormit üm sik rüm Foot to faten. Dat weer de Weg-Malve, en ganz bescheiden Bloom. Se harr ok noch anner Naams: Feld-Malve, Gänsemalve, Gänsepappel, Hasenpappel, Rosspappel, Schwellkraut. In slechte Tieden deen se as Gemüse un Salat.

Stockroos

De wilde Malve is ok as Heilkruut bekannt. Se is besünners smuck mit ehr sternförmigen Blödenbläder. Al vör 5000 Johr wöör se wegen ehr schliemlösend Wirkung vun de Chinesen insett. In't Mittelöller tellt de Malve to de wichtigsten Krüder. Hüütigendaags warrd se wegen ehr smucke Farv noch as Tee anbaden.

19.7.15 .... Hansi is flügge!

Baben up den Holttuun seet Hansi. Dat weer en jungen Lünk. Mit upplustert Fedderkleed seet he dor un inspizeer den Goorn. So ganz seker föhl he sik noch nich. Dat kunn man sehn. De lütte Kopp güng hin un her. Mitünner legg he em ok up de Siet, denn kunn he beter na baven kieken. Denn plier he na ünnen. Wat dat dor allens to sehn geev! Up en Holtklotz leeg Vagelfoder. Dat müss he ünnersöken. Sien Vadder weer ok dor. De reep na em, un Hans leet nich up sik töven. Een Koorn na dat anner stopp Vadder em in den Snavel, bit he satt weer.

Vaddern mutt fodern, bit de Nawuss nich mehr piep seggen kann

Oha! Dat Water is sooo.... so jichenswie natt. Unheimlich natt!

Lütt beten wieder wöör Hansi en Wadernapp mit Wader wies. Dor kunn he sienen Döss löschen. Een vun sien Sipp weer al dor un seet in dat Water. De hett em goot toreedt. As Hans dat Napp denn för sik harr, versöch he dat ok. Ganz vörsichtig sett he sik mit de Fööt in de Meern vun dat Napp. Dat Water weer gor nich koolt.

"Du schaffst dat, Hansi!"

Toeerst nehm he enen Sluck vun dat Water. Denn harr he Moot kregen un slöög mit sien Flünken. Dat Water sprütt in de Gegend un över sien Kopp. Dat weer en richtig Vergnögen.

Beten Büxenbevern...

...un denn düchtig sprütten!

Nu weer sien Fedderkleed böös natt. He schüttel sik, aver dat bröch nix. An enen Placken in den smucken Goorn up en Steenmuur sett he sik daal. Leet sik vun de warme Sünn beschienen.Bald weer sien Fedderkleed wedder dröög. He tschilp vör Vergnögen. Vör em stünn en smucke blage Bloom. De nickköpp em to un meen: "Dat weer doch en wunnerboren Dag! So kann dat wieder gahn!"

Hansi dröögt in de Sünn, de Iris kiekt em to

21.6.15 .... Fröhstücksbeseuk

Is he nich en staatschen Jung?

Bi mien Dochter Sonja un ehrn Mann Torsten weer en Fröhstücksgast op Beseuk. Sonja müsst twoor freuh an Morgen to Arbeid, se weer ja noch meud, over se wunnerwark doch, wat dor in Goorn togang weer — dat tuck un raschel, as wöör dor een rebellsch.

Ja, wat wull? Süht hier ut as'n Lama

De Appelboom in'n Harvst

Se dacht toeerst: "Wat is dor denn för'n grote Vogel in'n Boom, dat de Blööd sik so dull schoken?" De ganze Appelboom wöör an't Schuckeln. Denn hett se den lütten Rehbuck klook kregen, woans he ganz suujte un neeschierig allens anknabber. Se hett em noch gau opnohmen.

He weer an de Bläder vun den Appelboom an't Fröhstücken, de in'n Harvst en veel riekern Disch för all de Deerten deckt. Denn muttst du wedderkamen, lütt Buck!

21.6.15 .... Heuoorn

De frisch meihte Wisch

Wat hebbt de Buurn hier in Holsteen ditt Johr för'n Glück hatt mit dat Weder bi de Heuoorn! Nahdem dat Heu inbröcht, dat heet mit de niemoodschen Maschien vörheer to grote Rullen presst un uprollt up den Hoff bröcht weer'n, geev dat anner Weder. Up den Hoff wöörn de Heurullen noch in en Plastikhüll packt. Nu kunn dat ruhig Regen geven.

Dat frisch meihte Heu liggt na't Wennen in Slangen op de Wisch

Heu wennen maakt Stuff

Vör uns Huus weer en grote Wisch. Dor kunnen wi jedeen Johr tokieken, wie dat Gras ranwuss. Dat müss richtig riep sien un en bestimmte Höchde hebben, bit dat afmeiht wöör. Dat dröge Gras weer Heu un wöör an Huusdeerten verfodert.

Dor kümmt de Wendemaschien wedder üm de Kurv wendt

De Rullmaschien verdaut dat Heu...

...pupst achtern en fertige Rull ut...

...un fohrt wieder, de ganze Wisch up un daal

Dat weer nu wedder sowiet. De Maschinen rattern up de Wisch mit veel Larm hin un her. Gau weer dat Gras afmeiht un leeg to'n Drögen up de Eer. Dorna keem en Wendemaschien un röög dat afschneden Gras ornlich vun ene Siet up de anner. Dat flöög oftins dörch de Luft un dorbi stööv dat düchtig. De Wendemaschien weer mitünner kuum noch to sehn.

Dor liggt de Rulln — freedvull

Bi goot Weder weer dat Gras gau dröög. Nu keem de neegst Maschien up dat Feld. De sammel dat dröge Gras — Heu — up un press dat mit de Rullenpressmaschien to en grote Rull tosamen. Ut de Maschien full achtern een Rull na de anner up de Wisch un bleev dor eerstmal liggen.

Avers nu!: Auf in den Kampf, Toreheheherooo!

De Torero-Trecker piekst de Rulln een na de anner...

...op un bringt ehr up den Sammelwagen.

Is ja good, nu is dat noog! Fastmaken...

...un Afmarsch!

En unromantisch Enn in Plastikfolie

Dat weer en ganz anner Bild as to mien Kinnertiet. Perd un Wagen kregen wi nich mehr to sehn. Dorför geev dat n' Barg Larm. De neegst Maschien keem al up dat Feld.

Heuoorn fröher: romantische Knakenarbeit. Bild ca. 1942

Bild Bundsarchiv Nr. 183-20099-0001, Fotograf: Rösener

De sammel de Rullen up enen groten Anhänger. Mit de Fork weern de groten un sworen Rullen nich mehr to meistern. De wöörn mit enen Gabelstabler upspießt un up den Anhänger laadt. So'n Stücke acht Rullen passen up enen Anhänger. De müssen aver noch fastbunnen un afsichert warrn. So güng dat denn up den Hoff.

Heuoorn, maalt vun Fritz Ritter von der Venn

Dor kemen de Heurullen in en Plastikfolie un wöörn upeenanner stapelt. Slecht Weder kunn se nix mehr anhebben. De Larm vör uns Huus weer vörbi. Dat ganze duur blots dree Daag un is seker allens bannig praktisch. Aver de ganze Romantik vun de Heuoorn weer verloorn. Ik kunn nich mehr baben up den Heuwagen mit up den Hoff föhrn.

14.6.15 .... Philae up den Komet Tschuri is upwaoket

Nao sien pulteriget Landen up den Komet 67P/T-G ("Tschuri") leeg disse Landeapparaot up eine orig schaddige Stä un güng in einen Winterschlaop. Dei Komet kummp nu immer duuner an dei Sünne ran. Nu krigg Philae mehr Sünnenstraohlung un dei Bordelektronik is wedder ansprungen. An'n 13.06.2015 so üm 22 Uhr köm bi die ESA wedder ein Signaol van Philae an, wat 85 Sekunnen duurde. Ut dei ankaomen Daoten kunnen dei ESA-Forschkers affläsen, dat dei Apparaot in Ordnung is. Nu teuwet dei ESA-Lüe up dei 8000 Daotenpakete, dei noch in den Spieker van Philae ligget.

Nu man to, Philae! Nich so fuul! Bildquell; Lizenz

14.6.15 .... En annern Weg

Dat weer wedder sowiet, mien Auto stüür up den Weg na Huus to. Hüüt wull ik mal en annern Weg inslaan. Bi herrlichen Avendsünnenschien böög ik glieks in de eerst lütt Nevenstraat na links af. Rechts un links vun mi weern gröne Knicks. Deelwies weern se in't Fröhjohr up den Stock stellt woorn. Stubben keken mank de verscheden grönen Planten rut. Up welk vun de Stubben harr sik Moos breet maakt. Dat weer en richtig verwunschen Welt. Goot, dat ik düssen Weg mal wedder föhr.

Sutje güng dat na Huus. Dor full mi up de linke Stratensiet en groten hellen Placken an en Stubben up. Wat weer dat? Dat müss ik ünnersöken. Harr dor ener en olen Scheerm verlorn? Gau stell ik mien Auto an de Stratenkant af. Wat en Glück, dat ik mien Knipskassen bi mi harr. Dörch lütt Buschholt un Efeuranken bahn ik mi en Weg. De Brennetteln heff ik eenfach breet pett.

Dat weer ja en riesigen beeschfarvigen Poggenstohl! He seet an en vermoderten Stubben. An een Stell weer sien Hoot upbraken. De helle Hoot weer mit lütte brune Schuppen bedeckt. De Rand vun sien Hoot weer licht uprullt. De Stengel seet an de Siet vun den Hoot un wuss ut den vermoderten Stubben. De ganze Ünnersiet weer mit Poren bedeckt. Dor krabbeln Flegen up rüm. So en groten Poggenstohl harr ik noch nich sehn.

To geern wull ik nu weten, wat dat för en Poggenstohl weer. Kunn man em villicht eten? Dat weer ja glieks en vulle Mahltiet! Ik heff em anfaat, de Hoot weer bannig fast. Dor müss ik mi eerstmal schlau maken. Sien Naam heff ik to Huus glieks rutkregen: "Schuppenporling". Ok dat man junge Schuppenporlinge eten kann. Düsse weer seker to oolt, weer taach! Aver ik müss weten, wo groot de Dörchmeter vun den Hoot weer!

Neegsten Dag bin ik mit en Metermaat bewaffnet nochmal den glieken Weg föhrt. De Poggenstohl weer noch dor. Ik kunn den Dörchmeter afmeten. De Schuppenporling weer wohrhaftig 58 cm breet!

Ik heff em aver stahn laten. Wi hebbt lever Pfifferlinge eten, dat weer sekerer!

14.6.15 .... Twee Gesichter

De klebrige Katastrophe!

Na en Week in de Stadt un dat Parken ünner Bööm kleevt dat Auto över un över. Dat is de Pipi vun de Blattlüüs, de an de Stratenbööm sitt un den Saft ut de Boom-Adern suugt — den söten Saft, mit den de Boom Zucker to'n Wassen in sien Bläder transporteert. Wenn se noog sapen hebbt, piet se den Rest ut. Dor is noch bannig Zucker in. — Ok anner Insekten intresseert sik dorför, Bienen maakt Honnig dorut! Allens Lüüs-Pipi.

Un merrnmang düsse Monster!

Na, dat Wekenenn schall schöön warrn, nu mutt dat Auto avers mal wuschen warrn. An en Tankstee in't Industrierebett kööp ik en Wasch-Chip.

Leider is vör mi en junge Fatzke dorbi, sien BMW to waschen — sülven is he tipptopp rutstaffeert, maniküürt un mit Haargel un allens, man he kriggt dat nich hen, de Koor richtig in de Waschstraat to fohrn un de Antenn aftonehmen. Un denn hett he natüürlich ok noch dat düürst Waschprogramm köfft! Dat duert. Na, ik heff Tied. Ik tööv, stieg ut un kiek över'n Tuun.

Dat Monster mal in slank...

...un mal ganz dick

Dor sünd se wedder, de Blattlüüs! De Busch, de dor steiht, hett nix to lachen. Över un över sitt se an em, sünnerlich buten an de zaarten jungen Telgen un Bläder, lichtgröön, dörsichtig in den Sünnünnergang. Un mang de Lüüs sitt af un to en wohrhaftig Monster: swatt-rood, stickelig, reesenhaftig. Dat sitt bloots dor, 'neem de Blattlüüs sitt. Un woso? Dat fritt ehr!

Monster!

Is dat wohraftig...

Wokeen is düt Monster? Leev Kinner, bitte all mal weghöörn: Dat is de Marienkäver. Sien Larv . Sotoseggen de Marienkäver as "Teenie". Se fritt Blattlüüs as'n Schünendöscher, mehr as de grote Käver. Un hier sünd noog, dat se platzen kunn!

...uns smuck Marienkäver?

Hässlich? Wanschapen? Tja, dat is de anner Siet vun uns leevst Insekt. Jedeen Dr. Jekyll hett sien Mr. Hyde. Un de Schaddensiet hett ok wedder ehr Sünnensiet, denn de Appetit vun Mr. Hyde is en Segen för den armen Busch.

31.5.15 .... Dree Maikatten!

Kannst meist dat Schild nich mehr lesen: Hier gifft't Kees!

Egens wull ik in den Hoffladen, in en smuck ool Strohdackhuus, Kees köpen. Aver dat keem ganz anners.

Smucke Klock!

Nadem ik en poormal mit de Glock an de Döör klingelt harr un sik keeneen mell, bün ik över den Hoff na den Stall gahn. Dor keem mi al de Fru in de Mööt. Se wink mi to un wies up en Strohlager buten vör den Stall.

Ooooh! Wo sööööt!

Wat ik dor to sehn kreeg, leet mien Hart höger slagen. Dor leeg en Muschi mit dree lütte Maikatten. Een leeg noch an de Boss. De annern weern al satt. Achterna wöörn se vun ehr Mama mit de Tung sauber leckt.

Dat duur aver gor nich lang un de lütten Maikatten ünnersöchen allens üm sik rüm. Een vun de dree weer besünners krall. Mit den lütten Steert piel in de Höcht stüür se över den Hoff. Aver bald kemen de annern achterna.

De een Katt keek mi mit ehr plietschen Ogen an. De müss ik ganz eenfach in de Hand nehmen. Un de weer so schöön warm. Nu fung se ok noch an to snurren! Dat weer to schöön. An leevsten harr ik se mit na Huus nahmen.

Mama speelt mit

...kriegt dree lütte Katten Melk!

Wenn de Minschen Koffie kriegt...

In de Twischentiet harr de Fru en Tass Kaffee för uns maakt. Buten up de Steen harr se de Tassen upstellt. Wi kemen düchtig an't Vertellen. Den Kees harrn wi ganz vergeten. De Sünn stünn all ornlich wat deper. Ehr Kinner weern na Huus kamen un spelen mit de lütten Maikatten. Ok de Kattenmama speel mit ehr Kinner. Dat müss ik doch noch wedder knipsen!

Dree lütte Katten, ganz mööd

Ik bün wohrhaftig ahn Kees na Huus föhrt. Den Kees harr ik över de nüüdlichen Maikatten glatt vergeten.

Ok Mama is mööd

Nu kaam ik seker nochmal wedder na den Hoffladen. Denn sünd de lütten Maikatten all wat ranwussen!

17.5.15 .... Mai-Eier?!

"Dor sünd ok gröne bi", sä de Buurfru, de mi de Eier verköff. "Wat?!", sä ik. "Gröne Eier. Avers de bruukt Se nich wegsmieten, de sünd good. Poor vun uns Höhner leggt de. Nee, de kriegt all dat lieke Foder, dor liggt dat nich an. Welk vun mien Kunnen", meen se benaut, "denkt jümmers, de Eier sünd fuul, un smiet de weg."

Mal afsehn dorvun, dat ik nienich mehr Eier dor köpen wöör, 'neem se mi fule andreiht (snaaksche Kunnen!), weer ik ganz verbaast. Gröne Eier? Vörsichtig schuul ik in de Schachtel. Wohraftig, twee vun de Eier weern gröön! Allerdings is Mai, de hele Natuur warrt gröön — avers ok de Eier?!

Natüürlich heff ik dat tohuus glieks googelt. De Höhnerrass, de düsse Eier leggt, heet "Araucana" un stammt ut Südamerika. Se hebbt keen Steert un seht putzig ut. Bloots se produzeert den Stoff "Billividrin", de de Eierschell gröön maakt. De Araucana-Höhner hebbt sogor en Websiet.

Warrt se mit anner Höhnerrassen krüüzt, denn verarvt se dat Gröne-Eier-Leggen dominant wieder. Jedeen Hohn, dat een Öllerndeel vun düsse Rass hett, leggt also gröön, un ok bi Höhner, de man bloots en entfeernten Araucana-Vörfahrn hebbt, kann dat vörkamen. Ok wenn se al gor nich mehr na Araucana utseht.

Dat de grönen Eier besünners sund sünd un minner Cholesterin hebbt, is allerdings en Legende. Se hebbt liekso veel orr mehr Cholesterin as anner Eier, denn ehr Dotter is mehrst grötter. — Blangenbi smeckt se heel lecker. Ik warr wedder welk köpen. Un de Buurfru raden, se schall extra Reklaam dormit maken. "Eier för Veganers" — orr so ähnlich.

10.5.15 .... Hasselpogg up de Hand

He kiekt noch ganz verdreihtlich

De lütte Hasselpogg hett bannig Glück hat. He weer nochmal heel dorvun kamen. Meist harr de Rasenmeiher vun mien Naversch em breet maakt. Mit enen groten Satz sprung he noch gau ut'n Weg. Aver dat harr de Naversch sehn. Se grappsch sik gau den lütten grönen Pogg.

Langsam warrt he luuk

In de Hand bröch se em mit up de Terrass. De lütte Keerl seet ganz verschüchtert up ehr Hand. Aver de Warms vun de Hand möök em wedder munter. Neeschierig keek he sik na alle Sieden üm. Un denn möök he enen groten Satz un lann up den weken Pulli vun de Naversch. Wi hebbt uns richtig verfehrt! Müssen achterna aver düchtig lachen. Dat weer ganz seker en Keerl, sett he sik doch glatt up ehr Boss!

Eerstmal de Been locker maken!

Denn jumpen — Olympia is'n Klacks dorgegen!

Smucken Keerl? Na wissdoch!

De Pogg harr sik enen goden Placken utsöcht. Up den hellen Pulli vun de Naversch heev he sik mit sien gröne Farv goot af. He leet sik richtig vun uns bewunnern. Dat weer en ganz smucken Keerl.

Aver denn lang em dat. Un mit enen groten Satz kneep he ut un lann up de Terrass. Dor weer he gau mank de grönen Planten verswunnen.

3.5.15 .... De Melksteern

Gröön, gröön, gröön! Allens is buten in Feld un Wold wedder gröön. Mank dat frische vele Gröön süht man de lütten witten Blööm vun de Melksteerns besünners goot. So oft kümmt he bi uns nich vör. He is in den Mittelmeerruum to Huus. Wegen sien smuck Utsehn hebbt de Goorners em bi uns in de Goorns anplant. Dor is he later deelwies verwildert. De lütten witten Bloom sünd as Steerns in dat Gröön vun de Parks goot uttomaken. Dorüm driggt se wull ok den Bienaam "Steern vun Bethlehem".

Schon in mien Kinnertied heff ik de Bloom in Parks von Gootshüser funnen un plückt. De Stengel weer melkig un ik kreeg fuchte Hannen dorvun. Nu heff ik den Melksteern in Tramünn in den Zippelpark wedderfunnen. Ik heff ok versöcht, em in mien Goorn antoplanten. Dor will he aver nich so recht wassen.

De Melksteern is en Zippelplant. Mit de Zippel köönt se den Winter överstahn. Ehr Blöden sitt in Dolden an en Stengel un warrd bit 30 cm hoch. Blöhn doot se in in den Aprilmaand un tellt to de Fröhblöher. Se maakt uns dat Gröön besonners smuck.

26.4.15 .... Rallenbabys an en lütten Diek

Wi seten an enen lütten Diek un harrn uns Freud an dat blanke Water. An't Över keken de eersten Waterplanten mank verdrögtet Stroh ut den Slick. Dor röög sik wat in en tosamensöchten Hupen. En roden Snavel kunnen wi utmaken. Nu höörn wi ok noch en Stimm! Ümmer wedder weer dat hesche Snarren to höörn. "Du, dat is en Rall! De hett sik dor en Nest buut!"

Mini-Rall in't Röhricht

Wi weern hellwaak woorn un keken ümmer wedder neschierig na düssen Hupen. Dor harr wohrhaftig en Rall ehr Nest buut un ehr Eier utbröödt. Nu wöörn wi ok noch lütte swatte Wullknuuls wies. De lütten Rallenkinner weern seker jüüst ut ehr Ei krapen. Schöön seht Rallen ja jüst nich ut, nich mal as Babys. Nich schön, aver beeindruckend. De Rallenbabys hebbt so'n Aart Glatze an'n Achterkopp, un ehr Feddern sünd alltohoop, naja, nich jüst perfekt. Se sünd even Buteneerdsche.

Mama Rall mutt ...

...fodern, Foder söken gahn ...

An't Över stünn Modder un reep ehr Kinner. Dree lütte Wullknuuls hebbt wi tellt. De müss se satt maken. Se renn ümmer hin un her un haal nieges Freten. Een na'n annern vun de Kinner reet den Snavel wiet up. Modder harr fix to doon!

... un wedder fodern!

Nanu, sünd dat bloots twee Rallenbabys?

Mit eens schreeg se luut up. Wi sünd richtig in'n Dutt schaten. Över uns trock en Kreih ehr Bahn. De keek na enen Kükenbraden ut. Aver ümsünst. De Roop vun de Modder harr de Lütten rechtiedig warnt un in null komma nix weern de Lütten in't Dickicht verswunnen.

För uns weer leider de Vörstellen to Enn. Aver in de neegsten Daag föhrt wi dor nochmal wedder hin.

19.4.15 .... Hohler Lerchensporn

Överall in mien Goorn kiekt al in den Aprilmaand de fienen grönen Bläder von den hohlen Lerchensporn ut de Eer. Dat is en ganz smucke Bloom mit lila un witte Blöden. Se blöht um de Wett mit de annern Fröhblöher un maakt mit ehr Blöden enen bunten Teppich an den Grund vun mien Goorn.

Al siet vele Johrn föhlt sik de Bloom bi mi to Huus. Ik heff se mal ut enen Woold ut Bayern mit na'n Norden bröcht. Nu krüppt se sogoor ünner Navers Tuun dörch un maakt sik dor breet. Ok na de anner Siet is se ünner den Tuun dörch wussen. Is sünst aver ganz bescheden. Schon in korte Tiet treckt se sik wedder in de Eer torüüch. Lett dor ehr Knoll, dormit se in't neegst Johr de Welt wedder bunt maken kann.

De ganze Plant

Aver nich blots ut de Knoll kaamt niege Planten. Wenn se utblöht is, sett se an jedeen Blööt en Schoot an. In de Schoot wasst lütte Samenkoorns ran.Wenn de riep sünd, platzt de Schoot un de lütten Samenkoorns fallt up de Eer. Dor sorgt denn Ameisen dorför, dat de Koorns an en richtige Stell bröcht warrd.

De Schoten

De hohle Lerchensporn tellt to de Fröhblöher. Se wasst tiedig ut en hohle Knoll un warrt 15 - 30 cm hoch. An den slanken Stengel sünd 10 - 20 rood un witt blöhend Blöden. Jede Blööt hett enen langen Sporn, den Lerchensporn. De Bläder sünd ganz fien un hebbt en blaugröön Klöör.

Schote

De Sporn

Finnen kanst den Lerchensporn in'n Woold un in Buschwark un Hecken. De Plant is nich so oft bi uns in Norden antodrapen. Dorüm laat den smucken Fröhblöher stahn, plück de Bloom nich af! Denn kann se sik ok bi uns wieder verbreden.

25.3.15 .... Ümmer de Eersten!

De Vageldränk

De Lünkendisch un de Vageltränke blangbi is en heel begehrten Placken up mien Terrass. Jeden Dag streu ik frisches Foder up den Lünkendisch un sorg för sauberes Water in de Vageltränke.

De Ringelduuv kiekt jümmers...

De Eersten, de ankaamt, sünd meisttieds de dicken Ringelduven. Dat is de gröötste heimische Wildduvenoort. Se wackelt över den Rasen, as wenn se kuum noch lopen köönt. Bewegt dorbi ümmer ehr'n lütten Kopp up un daal. Aver wenn dat üm dat Freten geiht, sünd se de Eersten up den Lünkendisch un verdrievt de annern Vagels.

...so lustigfrech, as wüss se...

...dat jichtenswo en Kamera löppt ...

Ik gah denn gau na buten un klatsch düchtig in de Hannen. Glieks wenn se mi wies warrt, flegt se dorvun. Dat duurt aver gor nich lang, denn sünd se wedder dor.

...un se will ja na'n Film — avers eerstmal an't kole Buffet!

De Vageltränke besöökt de Duven geern na dat Freten. Denn dükert se ehr'n Snavel in dat Water un suugt dat up. De annern Vagels nehmt ok vun dat Water, böögt dorbi aver den Kopp in ehr'n Nacken un sluckt dat denn hindaal.

Duuv un Lünk sünd as verdull an't Picken!

Mit dat Buffet bün ik fertig, wo is nu de Bar?

De Ringelduven mööt bannig goot kieken künnen. Ik bruuk blots achter de Terrassendöör stahn, denn warrt se mi al wies. Denn suust se mit luut Slagen von ehr Flünken af. Na'n korte Tiet weern se aver al wedder dor un watschelten över den Rasen. Up den Lünkendisch leeg ja noch Foder, dat kunn doch nich liggen blieven!

15.3.15 .... Se sünd wedder dor!

Vör twee Daag weer'n de olen Graugöös wedder an den Karpendiek! Se leten sik dat eerste Gras smecken. In Gliekschritt mascheern se bi warmen Sünnenschien an't Över lang. Ümmer wedder luurn se na de anner Siet vun den Diek.

Se inspezeern de Laag. Dat Reet up de anner Siet vun den Diek weer nawussen un hoch noch. Dor kunnen se ehr Nest buun un ehr Kinner groot trecken.

Intwischen weer dat nochmal wedder richtig kolt worrn. Wüllt höpen, dat se liekers bi uns blievt.

8.3.15 .... Rosetta knipset ehren Schadden up "Tschuri"

Rosetta flög mit dei Sünne in'n Rüggen duune an den Komet ran, äöwer dei Imhotep-Region. Dei Kamera keek liek up den Bodden un knipsde ut 6 km Höchte dat scharpste Bild van Tschuri. Dorup süht man uck den Schadden van dei Ruumsonde.

Klick up tau'n Vergröttern! Bildquell

Rosetta stünd blots noch 6 km hoch äöwer den Komet Tschuri (67P/T-G). So kunn dei Apparaot dat bit nu hen scharpste Foto van den Kometbodden upnähmen.

Klicken tau'n Vergröttern. Bildquell

Neern süht man eine unscharpe Stä. Dat is dei Schadden van Rosetta mit einen Lechthoff ümmetau. Dat süht meist so ut, wenn Sünne un Sonde up eine Linie staoht. Dei neern anlegte Uschnitt wiest dat noch bäter dör einen uphögten Kontrast.

As Rosetta dit Foto knipsde stünd dei Apparaot mit dei Sünne up eine Linie. So giff dat einen Lechthoff üm den unscharpen Schadden. Dei Schadden is 20 maol 50 m groot (ESA-Angaoben).

Dat heele Foto wiest eine Stä van 228 maol 228 m up den Kometbodden. Ein Pixel faotet eine Stä van 11 cm maol 11 cm (Bilduplösen).
In veier Wäken schäöllt uck dei Lande-Biller van Philae, dei jüst up dei gäögenäöwer liggen Siete van dei Fotostä staiht, fardig wän. Dor teuwet wi all up!

Klicken tau'n Vergröttern. Bildquell

Up dit Bild is dei Imhotep-Region inteiket. In dit Hock knipsde Rosetta dat baoben wieste Foto.

8.3.15 .... Noch gröttere Vagels?

Dat ik Photos vun de groten Vagels maken kunn, weer en Glücksfall. De Vagels weern wiet af un seten bannig hooch in'n Boom. Man ik heff se doch einigermaßen infungen. Natürlich heff ik anfangs ganz faszineert de beiden Vagels tokeken, bet ik endlich up de Gedanken keem "Anke, versöök mal en Photo to maken!".

Poor Daag later keem mien leef Mann vun en Fohrt na Meckelborg trüch un vertell heel begeistert vun twee Nandus, de he up so'n lütten Hügel gegen de ünnergahn Sünn sehn hett un de up letzt in de Luft güngen un dorvun flagen.

"Heiner, Nandus sünd Loopvagels. De köönt nich flegen."
"Na, ik heff dat doch sehn!", keem mien leef Mann richtig beten wat in Brass, "de Meckelbörger Nandus, de köönt dat eben! Un wenn dat glückt hett; denn heff ik't sogoor up 'n Film. Ik heff nämlich versöcht, de to knipsen."

Also Photoaparat her, Biller röverladen in'n Computer un kieken. Also ja, ut de Ferne kunnst denken, dor staht twee Nandus. Man, as de an't Flegen weern, dor sehgen se jüst so ut as miene Reiher poor Daag dorför.

4.3.15 .... Grote Vagels

Heff ik en Vagel, oder sitt dor een?

An enen griesen Dag in de letzt Week leep ik an de Wakenitz so vör mi hen. In en recht groten ollen Dannenboom sehg ik baven in de Topp enen Vagen sitten, enen bannig groten Vagel.

Is dat en Rendez-vous orr...

...en Begröten ünner Frünn?

Un as ik wat genauer keek, seet dor noch en tweet Vagel.

De is denn aver af flagen, hett 'ne grote Runde dreiht un is denn wedder bi den Vagel in de Top landt.

Reiher twee flüggt af...

Dit Begegen vun de beiden groten Vagels up den hogen Boom weer sowat vun schöön, binah as en Schauspeel, as en Ballett. Se harrn wat vun Paradiesvagels an sik.

...un kümmt wedder

Mien leef Mann seggt, de Vagels sünd Reiher. He warrt woll recht hebben. De griese Reiher (Graureiher) oder Fischreiher leevt dat Water, woneem he jaagt, un buut sien Nest in hoge Bööm. De hoge Dann dicht bi de Wakenitz is also en ideale Nistplatz för em. Wohrschienlich heff ik en Ehpoor sehn, dat op de Söök na en goden Nistboom weer. Ik höp, se nehmt de Dann, denn kiek ik later mal wedder na lütte Reihers!

1.3.15 .... Teefibel: Salbei-Tee
Salvia officinalis

Salbei wasst as lütten Struuch, de so 60 cm groot warrn kann. Sien Heimat is dat Rebeet üm't Mittelmeer. Sammelt warrt siene Bläder. För den Salbeitee warrt se bi uns inföhrt ut Sütosteuropa.

Al mien Oma hett uns Salbeitee kaakt, wenn wi Halsweh harrn. Wi müssen den Tee drinken un wi müssen dormit gurgeln. Harrn wi Insektenstiche, hett Oma de mit afköhlt Salbeitee betupft. Ik meen, dat verdreihtlich Jucken warrt denn weniger un de Rötung geiht gau trüch.

Salbei hett en licht adstringieren, also tosamentrecken Wirken. Kann also helpen, dat een nich mehr so dull an't Sweten is.
Ik mag den Salbeitee nich so geern drinken, he smeckt mi nich — man ik mag to un to geern de Bläder rüken.

Ganz hübsch is en Rezept vun uns Enkeldeern Elene. Se mengeleert Salbei-Tee mit dröögt Rosenbläder un bewohrt de in en besünners hübsch Doos up. Kümmt denn mal Wut över se, denn maakt se de Doos up, stickt ehr Nääs dor rin un rüükt un snuppert so lang, bet de Wut vörbi is.

Nee, dat sünd keen Bläder! Dat sünd Duven!

Annerletzt keem ik wat later na Huus. Ik harr en lütten Ümweg maakt un weer dörch de Feldmark föhrt. De niege Saat harr al de eersten grönen Knubben. Dor truu ik mien Ogen nich! Up en Feld weern tominnst 100 Ringelduven! De plöcken de jungen Knubben vun den Raps. Dor freut sik de Buurn seker nich över!

So veel Ringelduven up een Hupen harr ik bitlang noch nich sehn. Kreihnswarms un Möwenswarms kunnst meist jedeen Dag an Heven un in de Bööm seh'n. Ok anner Vagels, Wildgöös un Kraniche trocken in't Fröhjohr in Swarms an Heven. Aver Ringelduven heff ik bither höchstens tein bit twintig tohoop sehn.

Un Affloog!

In'n Slaapboom

Wat en Glück, dat ik ümmer mien Knipskassen bi mi heff. Aver blots dat Daaldreihn vun de Autoschiev kregen de Duven al mit. All flogen to glieke Tiet in de Hööcht un setten sik in de groten Bööm.

Nee, dat sünd keen Bläder! Dat sünd Duven!

Annern Dag wull ik de Duven nochmal bekieken. Dor keem ik aver to laat. De seten al all tohoop in ehr Slaapbööm. Aver en Duvenpoor keem jedeen Dag in mien Goorn. De halen sik Köörn vun den Lünkendisch. To'n groten Arger vun de Lünken!

De Lünk is ganz fuchtig!

27.2.15 .... Fröhjohrs-Wieser

Se sünd weller dor, de Fröhjohrswieser, de lüchen gelen Winterlinge mit ehre hübsche Halskrause ut gröne Bläder. Eerst heff ik hier mal en geel Blööd sehen, denn dor mal — man nu is dat en gröön-geel Teppich worrn in Navers Goorn. Un keen een weet so recht, is de Winterling noch en Winterblöher orrer doch mehr en Fröhjohrswieser. För mi is dat klor, för mi is dat en Fröhjohrswieser.

Uns Winterling hett den latiensch Naam Eranthis hyemalis. He is en Knollengewächs un höört to de groot Familie vun de Hahnenfootgewächse. He bruukt so goot as gor keen Pleeg. Wenn de Winterling utblöht hett, sall man de Bläder eenfach stahn laten, bet de vun alleen verswindt. De Winterling saamt sik ok alleen ut. Blots dat duurt sien Tiet, bet de junge Plant denn blöht, so üm un bi dree bet veer Johr.

Wolang dat wohl duurt hett, bet Naver sien gröön-geel Winterling-Teppich in'n Goorn so schöön, so staatsch worrn is? För mi is he en Freud! Bringt Höpen un en lies Lachen in't Gesicht...

15.2.15 .... Valentinsdag!

Güstern, an den Valentinsdag, harrn wi Sünnenschien. Dor heff ik de eersten Biller vun mien Fröhblöher maakt. Se harrn al ehre Köpp up un keken in de Sünn!

Dorto is mi en Gedicht von Heinrich Heine infullen.

Hüüt hett sik de Sünn wedder achter de Wolken verkrapen!

15.2.15 .... Rosetta flügg duune an "Tschuri" ran

Fleigbaohn van Rosetta, Quell

Pass tau den Valentinsdag, an'n 14. Februar 2015, stürde dei Rosetta-Sonde up den Komet "Tschuri" (67P/Churyumov-Gerasimenko, 67P/C-G) tau. Ut einen Affstand van 6 km kunn dat Ruumfohrtüg nu Fotos knipsen. Dorbi was dei Fleigbaohn so, dat dei Sonde dei Sünne in'n Rügge harr un so aohne Schadden up den Kometbodden Fotos upnähmen kunn. Rosetta flög jüst so drocke as dei Komet un mök uck dei Rotation mit. Dei Sonde was praktischk up eine Kometenstationäre Baohn un kunn in Ruhe den Komet bekieken. Dei ESA-Forschkers sünd mit dit Unnernähmen best taufrä. Sei käönt nu ünnerseuken, wo Gas un Stoff ut den Kometbodden rutkaomt.

Foto, ut einen Affstand van 8 Kilometer knipset; ein Pixel geiht bold äöwer 15 Zentimeter. Klick up tau'n Vergröttern! — Quell

Nu kann man dei Details up den Komet orig nau seihn. Deile, dei blots ein poor Zentimeter groot sünd, käönt dei Bordkameras upnähmen.

Rosetta schall noch tauminnst bit Johresende aktiv blieben. Wenn aals gaut geiht, denn schall dei Apparaot uck noch in 2016 wiederwarken. Et bliff wiss noch orig interessant.

15.2.15 .... Hochwater an de Aalbek

Hochwater nich an de Küst, nee, an'n Vagelpark vun Niendörp! Ik wull to geern mal na de Vagels kieken. Dat Weder weer nich besünners. Den ganzen Winter harr dat to veel Regen geven.

Aver mi leet dat keen Rooh! Mit mien Auto stüür ik den Parkplatz för Behinderte an. De Weg güng dicht an de Aalbeek lang. Dor wöör ik al wies, dat Water vun de Aalbeek stünn bannig hoch.

Up den Weg weern grote Pütten. Ik harr wull beter mien Gummistevel antrocken. Aver nu weer dat to laat. Vörsichtig möök ik mi up den Weg. Mien Schooh quatschen dörch den Matsch. Bit na den Vagelpark bün ik gor nich kamen. De Watervagels, in de Hauptsaak de Stockaanten, swommen mi al up de överswömmten Wischen in de Mööt. Se möken Koppstand mank de Grasspiern, de ut dat Water keken.

De Aalbeek leeg so still as en See. Dat Water weer as een Spegel. De Waterstand vun de Oostsee un de Aalbeek harrn de glieke Höchde. Dor weer gor keen Bewegung. Dat harr ik al in'n Niendörper Haven an dat Schöppwark sehn. De Pegel zeig den glieken Waterstand vun de Aalbeek un den Niendörper Haven an. Dat Water vun de Aalbeek kunn nich in de Oostsee aflopen.

De Anwahner vun de Aalbeek un de Bedriever vun den Vagelpark müssen Gedüür hebben, bit dat Weder sik änner un dat vele Water sik trüchtrock un verdunst. De Vagels harrn aver noch ehr Vergnögen an de niegen Waterstellen.

10.2.15 .... Teefibel: Appeltee

De Appel höört to de Familie vun de Rosengewächse. Un wenn ik mi de wunnerfienen Appelblöden in't Fröhjohr vörstell, denn is mi dat ok klor: Rosaceae.

Appels sünd in vele Früchtetees mit binnen. De lütten dröögten Appelstücke geevt elkeen Tee enen fienen, licht suurn, fruchtig Smack. Hierför warrt vor allen Wildappels bruukt. Se hebbt en besünners kräftig Fruchtaroma un se stammt nich vun Appel-Plantagen. Se wasst noch in ehr ursprünglich Ümrüm.

Appel-Tee warrt geern mit Hagebutte un Hibiskus mengeleert. Dat maakt den Appel-Tee beten wat edler in Farv un Smack. Ok lütt beten Zimt passt goot to'n Appel-Tee.

6.2.15 .... En Winteravend

Dat weer al meist düster, weer so un so en griesen Dag. Aver de dünne Sneedeek möök dat noch hell. Mien Opa wöör seggen: "Dat is jüüst noch Büchsenlicht!"

De Kreih müss ok noch na'n Rechten kieken un sett sik up de Stratenlüücht. Överall weer noch Snee to sehn. Ok up de Lüücht leeg Snee. Dat scheer de Kreih nich. Se müss uppassen, wat allens ründüm passeer! Dörch de Heck wöör se sogoor twee Rehn wies. De söchen sik mank de junge Saat up de Koppel nevenan noch wat to freten.

Gau föhr ik mit mien Auto wat neger. Twee Rehn, en Ricke un en Buck kunn ik utmaken. De Buck harr en stoltes Gehöörn. He weer mi glieks wies woorn un böör sien Kopp hoch in mien Richt. Denn sprungen ut den Knick noch twee Reh'n mit grote Sätz över de Koppel. De witten Spegel vun ehr Achterdeel wippen up un daal.
Baben up den Barg verhalen se un sichern na alle Sieden. Se keken sik all veer na mi üm. Un denn sünd se dörch den neegsten Knick verswunnen.

4.2.15 .... Teefibel: Rooibos-Tee
Aspalathus linearis, Familie Hülsenfrüchtler (Fabaceae)

Ik weer jümmers de Meen, dat Rooibos ene Ort Ginster is. Man so ganz stimmt dat wohl nich. Aver de Familie is liek, Ginster un Rooibos höört beide to de Familie vun de Hülsenfrüchtler.

De Rooibos, ok "Rotbusch", wasst as Struuch. He warrt so üm un bi 1 Meter hooch. Siene Telgen sünd ähnlich as Ruten. Dor wasst dünne lütte Äste an. Un dor an sitt de Bläder, de beten wat utseht as Kiefernnadeln, dünn, lang, gröön, man veel, veel weker.

De Rooibos bruukt en besünnern Standort. He warrt in Afrika anbuut, ca 200 km vun Kapstadt af, na Norden to.

De Bläder warrt plückt, sneden, quetscht un natt maakt. So kümmt dat Fermentieren in'n Gang. Dordörch entsteiht de rode Farv un de besünner Smack vun'n Rooibos-Tee.

Rooibos hett keen Koffein in sik. Dat warrt seggt, dat dor vele Mineralien binnen sünd. De Tee sall up dat zentrale Nervensystem wirken, sall dat ruhig maken.

3.2.15 .... Teefibel: Hibiskus-Tee; Malven Tee

För unsen Hibiskus-Tee warrt de Plant "Hibiscus sabdariffa" nahmen. Disse Plant warrt anbuut. In Sudan, China un Thailand as Bispill leevt vele Minschen dorvun, dat se dissen Hibiskus anplant.

De Hibiskus höört to de Familie vun de Malvengewächse (Malvaceae). Hibiscus sabdariffa driggt ok den hübschen Namen Rosella, dorto Sabdariff-Eibisch, Sudan-Eibisch, Afrikaansch Eibisch un Karkade. Se is en eenjährig Plant. Se wasstbet 5 Meter hooch un driggt grote gele Blöden. Later warrt de Blöden root un fleeschig. För den Hibiskus-Tee warrt de Kelche vun de Blöden sammelt. De Blödenbläder sülven kaamt nich mit in den Tee.

De Kelche vun de Hibiskusplant warrt mehrst noch vun Hand plückt. Se warrt sorteert, reinmaakt un denn so 5 bet 6 Daag in de Sünn leggt to'n Drögen.

Ik heff se noch nie nich sehen, disse Plant, de uns den leckern Tee schenken deit. Aver dissen Tee, den drink ik richtig geern. Schöne Farv, angenehm fruchtig Smack. — Uns Kinner hebbt fröher jümmers dacht, se drinkt Saft.

1.2.15 .... Hunger!

Bi dat gode Weder seten wohrhaftig al en poor Sünnenanbeter up en Bank vun de Tramünner Promenaad. Dat weer so schöön. De Sünn weer al richtig warm.
Twee Möwen harr dat gode Weder up dat Wader lockt. Se swommen an de Waterkant hin un her un söchen wat to'n Freten.

Dat Wader weer so schöön kloor. Dor müssen se doch wat finnen! Kunnst bit up den Grund kieken.

Endlich weer de een Mööw wat wies woorn. Nu dükern se beide den Snavel ünner Water. Dat weern aver blots ganz lütte Deerten.

Bald harrn se vun de Sökeree noog. Se swommen wieder. Seker funnen se woanners noch mehr!

25.1.15 .... Hoor-Ies — en roor winterlich Natuurschauspeel

Wer an een sneefrien Winterdag, nich to kohlt, dörch een Böken- odder Mischwold geiht, villicht üm Winterpoggenstöhl to finnen, kann een merkwürdige Överraschung erleven: Hier un dor lüchten witt-wollige Placken op den sünst düsteren Woldborrn. Lütte Sneereste? Verenzelte Ruchriep-Besatz? Worüm verenzelt — un grode hier?

Hoories. Wat hebbt Poggenstöhl dormit to doon?

Kiekt wi uns de Sook mol von dichten an: Wellige, hoorfiene Foden, ok mol mit scharben Schiedel, op een Ünnerloog ut morsches Holt. Wat kann dat sien? Een Pilzmyzel? Se köönt jo afsünnerliche Formen hebben. De Vermodung is over falsch: De Foden verswinnt gau! Nümmst se in de warme Hand, smölten se. Dat sünd Ieshoor! In dichte Büschel stoht se op ohle Twiegen, un seht wie 5 cm langes Lockenhoor ut. Wi stoht vör een seltene, ansprekende un rätselhafte Naturerschienung. Dat mutt een ganz besünnere Ruchriep, mit Bedingen, de nur selten sünd, sien: Kohlt, over nich to kohlt, knapp ünnern Gefreerpunkt! Keen Snee dörf liggen, un de Luft mutt recht feucht sien. Un noch een Bedingen: Hoorpoggenstöhl findst nich op Nodelholt; dat mutt Bööken- oder Ekenholt sien, nich to frisch, over ok nich to ohlt. De Bork mutt sik grood lösen, oder noch nich lang lööst hebben.

22.1.15 .... Neiwind maoket ein Minibohrlock bi "Mojave" up den Mars

Dei Mahli*-Kamera (Mars Hand Lens Imager) up den Arm van dat Nasa-Marsfohrtüg Neiwind knipsde an'n 13. Januar 2015 (Mars-Tiet: Sol 867) dit Bild. Man süht ein lüttket Bohrlock (Dörmaot: 1,6 cm) un besiete dat rutdräwen, griese Bohrmähl. Man hätt mit dit flote Bohren utprobeiert, off an dei vörseihn Stä (Mojave) ein deipet Bohren mit ein Probennähmen gaiht.

Bohrstä bi Mojave up den Mars. Bilddaoten (originaol un affännert)

Dei Nasa-Forschkers seuket aower noch eine tweide Stä, wo man uck bohren kann. Vördem kunn man up dei Eern dit Wark blots simuleiern, man nu hätt man dei einmaolige Gelägenheit för ein "echtet" Bohren up den Mars.

Dat Nasa Jet Propulsion Laboratory (JPL), ein Affdeil van dat California Institute of Technology, Pasadena, hätt dat Leit äöwer dat Mars Science Laboratory Project for Nasa's Science Mission Directorate, Washington. JPL hätt dat Mars-Fohrtüg plaont un bawed.

21.1.15 .... Biller van Ceres

Dit is dat RAW-Bild van Ceres (Bilddaoten: NASA/JPL-Caltech/UCLA/MPS/DLR/) ...

Dei Dawn-Sonde besöch dei Protoplaneten Vesta un Ceres in dei Asteroidenzone tüschken Mars un Jupiter. "Dawn" is hier maol kien Akronym, "Dawn" heit einfach "Morgenrot" up Englischk. Dat heit woll, dor kummp noch mehr. Ceres un Vesta wörn maol römischke Göttinnen. Dat All is jao vull mit antike Götter.

...un dit ein Vergröttern dorvan. Bilddaoten: NASA/JPL-Caltech/UCLA/MPS/DLR

An'n 13. Januar 2015 knipset dei Ruumsonde den Protoplanet Ceres äöwer eine Stünn weg in einen Affstand van 383000 Kilometers. Dei Baobensiete wörd bold halfscheid mit ein Uplösen van 27 Pixels upnaohmen. Man süht lechte un düstere Formationen.

Dit taurechte maokte Bild links, knipset an'n 13.01.2015, wieset den lüttken Planet, van dei Dawn-Sonde ut seihn. Dat Bild wieset vellicht Kraoters up Ceres. Disse Upnaohme wörd ut einen Affstand van 383000 km knipset.

Ceres is aver dull an't Dreihen. Bilddaoten

Dawn is ein Projekt, woäöwer dat Marshall Space Flight Center van dei NASA in Huntsville, Alabama, dat Leit hätt.

Dei Dawn-Kamera maokt ok Infrarot-Fotos van dei Objekte. Bilddaoten, afännert

Disse Biller van den 13.01.2015 wieset Ceres in twei Spektren, dat sichtbore un dat infrarote (naohet IR) ut 383000 km. An dat IR-Bild (rechte Hand) kann man dei Temperaturzonen affläsen: witt is warmer un rot is köller.

Dawn-Logo

Dei Kamera bawde dat Max-Planck-Institut för Sünnensystemforschkung in Göttingen. Mithelpen dön dat Institut för Planetenforschung in Berlin un dat Institut för Computertechnik un Kommunikationsnetze in Braunschweig.

Dat Ünnerseuken van disse Planeten schall us Daoten ut eine vergaohn Tied in use Sünnensystem bringen.

21.1.15 .... Dat niege Vagelhuus

De Kinner hebbt uns to Wiehnachten en nieget Vagelhuus schenkt. Richtig hübsch, mit enen lütten Schosteen baben up. De Jungs hebbt dat glieks upstellt, hebbt ok enen niegen Pahl inbuddelt. Dat weer ok nödig. Dat olle Huus — dat weer en staatsche Vagel-Villa — hett mehr as 20 Johr vör uns Finster stahn. Wi hebbt dat mal frisch anpinselt, hebbt dat Dack in Ordnung bröcht, man nu güng dat nich mehr. Nu is dat eenfach ümfullen.

De Lünk is ganz schön fuchtig!

Nu sitten Anneke un ik namiddags bi'n Kaffee un kiekt uns dat Leven buten in un üm uns nieget Vagelhuus an — un dor is Leven! Wat hebbt wi för enen Barg Vagels. Drosseln kaamt, Lünken, un Meisen (richtig müss ik seggen: Meschen), welk hebbt enen blagen Kopp, annere enen swatten. Dor kaamt welk, de hebbt ene lütte Mütz, ene Huuv baben up. Letzt weern welk dor, blots korte Tiet, de harrn enen witten Kopp un enen langen Steert, Schwanzmeisen heet de. De heff ik anners blots mal in'n März sehn. Un Rootkehl is dor un Gröönling. De Häger hett dat ok mal versöcht, de passt nich rin in dat Huus, de Duven ok nich. Avers de Katteker, de schafft dat.

Korl sitt mit an'n Disch un hett sik dat allens anhöört, hett sik dat ankeken. Denn hett he den Kopp schüddelt.

"Ik heff doch kortens leest, dat man in de letzten Johren 421 Millionen weniger Vagels tellt hett, un hier kann ik gor nich so gau kieken, so veel fleegt hier rüm. Dat wimmelt ja richtig in Juuch Gebüsch!"

Anneke lacht. "Korl, segg mal: Wenn dor vun "Vagels tellen" snackt warrt, wie maakt man dat?"

"Du, dat weet ik nich. — Avers dat weet ik: Juuch Kinner hebbt dat goot maakt mit dat niege Vagelhuus vör juuch Stuvenfinser. Un ik kaam wedder her to'n Kaffee un to'n Vagels bekieken."

18.1.15 .... Begonie
Familie Schiefblattgewächse = Bogonaceae

Noch süht de Aflegger na nix ut, man tööv...!

Mien Broder hett mi enen Aflegger vun en heel besünner Begonie schenkt. Se sall ut Süd-Italien stammen. Se gedeiht allerbest ok bi uns. Verdriggt aver keen Frost.

"Wenn du de Plant na binnen haalst, denn krümelt se jümmers so'n beten", hett he seggt. "Dat is aver nich wieder slimm. Se wasst un wasst un an ehre groten dekorativen Bläder kannst di würklich freuen. Se hebbt Pünkte, de Bläder. Originell!"

Mamsell Tüpfelblatt entwickelt sik

1 Meter is noch gor nix!

An de Blöden kannst' glieks kennen, dat disse Plant ene Begonie is. De Blöden seht ut, as Begonienblöden utseht. Miene hett rosa Blöden un de hangt ünner de Bläder.

Mien Broder seggt, ik sall de Plant af un an körter snieden, eenfach baben en End afsnieden. Fallt mi jümmers swor. Man ik glööv, ik mütt dor würklich ran. Up uns Finsterbank föhlt sik de Plant nämlich mächtig wohl. Se is al över 1 Meter hooch. Un se is jümmers un jümmers an't Blöhen.

Total scheef hett Gott leev!

Begonien warrt ok "Scheefblatt" nöömt. Un to mien Begonie kann een dat würklich seggen. Dat Blatt is total unsymmetrisch, total scheef.

Un de Begonien höört to de Familie vun de Scheefblattgewächse (Begoniaceae). Ik heff leest, dat dat dor so üm un bi 1.400 Orten vun geven deit. Een vun disse 1.400 Orten heff ik nu hier up uns Finsterbank — man wo de ehr Naam nu würklich is, ik weet't nich. Mien Broder seggt, disse Plant höört to de Ort Begonien, de den Naam "Drachenbegonien" dräägt. Kunn angahn, so'n beten — un mit veel Phantasie — süht dat Blatt ut as de Flünk vun enen Draken.

18.1.15 .... Endlich Sünnenschien!

De Telgen sünd noch kahl, man de Wulken flüggt weg

Na en natten un stürmischen Dezembermaand leet sik för en poor Stunn an Hillig Avend de Sünn sehn. Dorna geev dat wedder veel Storm un Regen. Wischen stünnen ünner Water, lütte Beken kunnen dat Water nich mehr faten un lepen över. De Eer vun de Goorns weern natt un fast. De lütten Fröhblöher harrn ehr Not, dörch de Eer to breken. Wenn würklich mal en Sünnenstrahl dörch de Wulken schien, glööv man an en Natuurwunner!

De regenfasten Fröhblöhers wrangelt sik mit Möh na buten

De Goorn süht meist ut as in Sommer

Endlich leten sik in de letzt Nacht al mal de Steerns sehn. An annern Moorn weer de Heven al wedder vull Wulken. Aver nu höölp de Wind de Sünn. He puust de Backen düchtig up un blaas de Wulken uteenanner. Bald weern en poor Löcker an den griesen Heven. Glieks weer de Sünn to Stell un schick ehr warmen Strahlen up dat Land.

Is de Winterling nich en Schnuckel-Schatz?

De Winterjasmin is en Pracht

Ünner de faste Eer rögen sik furts de lütten Fröhblöher. Mit veel Knööv möken se den Rüüch krumm un drücken de natte swore Eer uteenanner. De lütten Winterlinge kunnen dat besünners goot. Schon na enen Dag mit warmen Sünnenschien harrn se dat schafft.

De Winterjasmin seggt Adjüs

Dat weer nich to glöven, wat de Sünn mit ehr Warmnis un Helligkeit to Stann bringt. Ok bi uns Minschen gifft de Sünnenschien wedder frische Knööv!

14.1.15 .... Grönen Dumen

Nich jeedeen hett enen grönen Dumen. Dorüm gifft dat oft vele Opfer up de Finsterbank. Ik as Bispill heff keen Glück mit Orchideen, ik kann eenfach nich mit disse Planten ümgahn, orrer de Orchideen sünd mit mi un mien Plantenpleeg nich tofreden. All Orchideen, de bi mi leevt hebbt, de man mi schenkt harr, hebbt upgeven, sünd ingahn — hebbt as "Opfer" up de Finsterbank endt.
Un — klor — dat hett mi argert.

Een Dag nu heff ik mi sülms en Orchidee köfft. Vörher heff ik all mien Fründinnen un Bekannten fraagt: "Wo pleegst Du Dien prächtige Orchideen?" Un ik heff mi all de velen oft recht ünnerscheedlich Antworten markt, upschreven. An'n End bün ik to den Sluss kamen, dat uns Wahnung för Orchideen nix döggt, Standort, Temperatur in de Stuven, Luftfeuchtigkeit — nix passt.

Liekers heff ik mi — as ik al seggt heff — ene Orchidee köfft. Ik heff ehr mien Dilemma vertellt, heff ehr verspraken, mi kuum üm se to kümmern. Blots all poor Weken heff ik se in de Köök haalt un leet se denn ganz un gor in Water ünnerdükern. Ik stell de Eieruhr up 30 Minuten, un denn heff ik dat Water weller afgaten. Dorna vertell ik de Plant denn noch, wo goot ik mit ehr tofreden bün, wo fein se doch utsüht, dat ehre Bläder so fein fast sünd, — nich een beten labberig —, dat ehre Bläder ok heel gesund utseht — ja un wat dat anners noch so an Komplimenten to seggen gifft.

Mien Orchidee leevt noch jümmers, se drifft graad en Blödenstengel, also en höchst undekorativen Stengel, de later mal de prächtigen Blöden dragen warrt. — De Bläder vun mien Orchidee föhlt sik fast un gesund an un se seht ok gesund ut, satt gröön, beten wat glänzend.
Mi dücht, dat mien Dumen doch en lialütt beten gröön is, villicht so en hell Lindgröön...

11.1.15 .... Beten wat över Maßholder
Feldahorn, Acer campestre, Familie Seifenbaumgewächse (Sapindaceae)

Hier bi uns wasst dree Ahorn-Orten: Bergahorn, Spitzahorn un Feldahorn.

Maßholder

De Bergahorn is bi uns nich heimisch. Een kann em aver af un to finnen, he wasst hier — man tohuus is he hier nich.

De Spitzahorn is hier tohuus. Siene Bläder hebbt fiev spitze "Finger", spitze Blattlappens. Kannst in dat Bild rechts good sehn. Un de Naam "Spitzahorn" kümmt dorher, dat de Buchten mank de Blattlappens — also mank de Finger — ok spitz sünd.

De Feldahorn — uns Maßholder — is ok hier to Huus. Sien Bläder sünd aver beten wat lütter un se hebbt runde "Fingerspitzen" un mank ehre Blattlappens is dat ok beten wat runder.

Links: Feldahorn-Blatt; Rechts: Förster Reimers wiest dat Blatt vun'n Barg-Ahorn

De Feldahorn heet in uns plattdüütsch Spraak "Maßholder", in Mecklenburg seggt se Massholler. Dat Holt vun'n Maßholder schrumpft so goot as gor nich. Ut den Grund hebbt de Lüüd geern de Tollstöck ut Maßholder-Holt herstellt. Dor bleev en Toll en Toll, un en Meter bleev en Meter.
De Naam hett — so denk ik mi — ok wat dormit to kriegen, dit Holt kann dat "Maat hollen" (das Maß halten).

Ahorn in'n Harvst; Feldahorn: Bläder un Samenstände

Feldahorn

Ik heff mi vertellen laten, dat man ganz junge Maßholderbläder in fröher Tieden as Suurkruut eten hett. Ok dat Veeh hett Bläder vun'n Maßholder to'n Freten kregen.

Bekannt is ja de Ahornsirup. De warrt aver nich ut den Ahorn hier bi uns wunnen, de besteiht ut den Saft vun den Zucker-Ahorn, un de is in Nordamerika to Huus. Mit Immen — also mit Honnig — hett disse Sirup nix to doon. Man ritzt den Ahorn an un de Saft kümmt rut. Ut dissen Saft warrt de Ahornsirup herstellt.

De so nöömt "Indian Summer" in Nordamerika hett siene wunnerfienen Farven dörch de Bläder vun Ahornbööm, de sik in'n Harvst hübsch geel un orange-root verfarvt.

26.12.14 .... Sünnschien an Hilligavend

Hier hett de Natuur en Nolde-Gemälde fälscht. Foorts verhaften!

Dat wull un wull nich hell warrn. Immer noch weern de Finsterschieven natt un dicke griese regennatte Wulken trocken över den Heven. Vunnameddag müss ik noch mien leven Mann afhalen. Wi harrn den 24.Dezember.

Kort bevör ik mi up den Weg möök, reet de Wulkendeek up. De blage Heven keem to'n Vörschien un de Sünn de schien. Dat weer nich to glöven.

Lütt Regenbagen

Gau föhr ik los. "Weets wat", meen ik to mien Mann, "wi maakt noch en lütten Ümweg. Wi föhrt noch den schönen Weg över de Feller!" Dat hett sik lohnt. De Sünn schööv de Wulken ümmer wieder uteenanner, de blauen Löcker wöörn immer gröter. As wi ut den Wohld kemen, strahl se över de Bööm, schien up de Feller un up de neegst Wulkenbank. Bröch sogor noch enen lütten Regenbagen tostann. Dat weer meist en Noldebild.

Rehvesper

Up dat Feld leten sik veer Rehe de junge Saat goot smecken.
Aver an'n Horizont türmen sik al wedder düster Regenwulken up. Wi möken, dat wi na Huus kemen. Dor hebbt wi uns dat ok goot smecken laten. Uns Ümweg weer för uns en richtig lütt Wiehnachtsgeschenk vun Petrus.

Frohe Wiehnachten!

3.12.14 .... Wo staiht Philae nu?

Et giff Lüe, dei glöwet nich, dat dei Maondlandungen wohrhaft passeierden. Dei kunnen nu up dei Idee kaomen, dat uck dei Philae-Landung blots eine PR-Aktion is, man weit jao nich eis nau, wo Philae staohn schall.

As dei Landeapparaot Philae an'n 15. November üm 1:36 Uhr in den Ruhetaustand güng, har hei mit siene Primärbatterie orig wat leistet. Dat Mini-Labor har mit teihn Instrumente an Bord an dei Atmosphäre schnüffelt, in den Bodden bohrt un haomert un den Komet nau naokäken. Dat Landen hätt Rosetta mit ehre OSIRIS-Kamera upnaohmen, sogor dei Fautstappen van dat eierste Upsetten kann man seihn. So kann man nu woll glöwen, dat Philae wohrhaft up den Komet landet is.

Bild-Mosaik: Man süht, wo Philae langers flög un wo dei kort up den Bodden köm.
Klick = Vergröttern!

Dat Mosaik van dei OSIRIS-Kamera wiest (van dei lünke Hand ut) Philae bi sien Daolstiegen up den Komet. Dat üm 15:43 Uhr (UTC) knipste Bild bewiest, dat dei Landeapparaot nao Oosten tau flög. Wo dei nau landet is weit man noch nich.

Utschnäen Bilddeil: Hier settde Philae tau'n eiersten Maol kort up. Bilddaoten (affännert). Klick = Vergröttern!

Wedder Kontakt in't neie Johr

Woll in dei Maidied van 2015, so glöwt dei DLR-Mannschkup, kann dat Lander-Kontrollzentrum Philae wedder anroopen un rutfinnen, wat mit Philae los is. In'n Sommer 2015 kunn et naug Sünnenschien gäben tau'n Uplaoden van dei Labor-Batterie.
Rosetta werd up ehre Ümloopbaohn üm den Komet dei neien Signaole upnähmen un nao dei Eern wiederleiten.

Dei Kometaniers glövet nich an dei Kometenlandung! Klick = Vergröttern!

Südollnborger Platt: Ludgerd Lüske
Information un Biller: DLR

30.11.14 .... Rosetta-Mannschkup plaont Deipfleigen äöwer "Tschuri"

Rosetta flügg nu aohne Philae in 30 Kilometer Affstand üm den Komet Tschuri (67P/C-G). In Januar 2015 schall Rosetta den Affstand bit up 5 Kilometer minnern. So will man besünners detaillierte Fotos van den Komet knipsen.

So kreiset Rosetta üm Tschuri. Links ünnen dei Kometensteert. Klick = Vergröttern!

Tschuri flügg nu immer duuner up dei Sünne tau. Dorbi entstaiht dör den Sünnenwind, dei Materiaol van Tschuri affblaoset, dei Kometensteert, dei all 'n bäten in'n Gang kaomen is. Dei Steert werd up disse Reise immer grötter.

Bi dat plaonte Deipfleigen werd dei Steert aower nich würklich geföhrlick; blots wenn dor up'n Schlag dei Aktivität van den Komet taunimmp, mutt Rosetta einen annern Kurs nähmen. So krieget dei Forschkers immer Daoten van den Komet, uck wenn Philae, jüst aohne Strom, einen Stillstand hätt.

Bitte lächeln, Kometaniers! Klick = Vergröttern!

Südollnborger Platt un Biller: Ludgerd Lüske

13.11.14 .... Philae staiht nu up den Komet!

Klick = Vergröttern! Bilddaoten

Dit Bild van dei Landestä nöhm dat ROLIS-Instrument an Bord van Philae an'n 12.November 2014 üm 14:38:41 Uhr (MEZ) up, as Philae sachte up den Komet Tschurjumov-Gerassimenko (67/T-G), intwüschen bekannt as "Tschuri", tau schwäwde.

Dei Affstand tau den Kometbodden was don 3 Kilometer un dat Bild hätt ein Uplösen van drei Meter up'n Pixel (Bildpunkt).

Baoben in't Bild süht man ein Deil van Philae sien Landebein. Bi dat Daolstiegen mök ROLIS noch mehr Biller van dei Landstä.

Tschüß, Philae!

Up den Weg nao den Komet (67/T-G) knipsde Rosetta den Landeapparaot Philae, dei all siene drei Landebeine utklappt hätt.

In dat ESA-Kontrollzentrum in Darmstadt süht man gautluunte Lüe, dei nu väl Arbeit mit dei Daoten van Philae krieget.

Tschüß, Rosetta! Klick = Vergröttern!

Nao dat Afftrennen dreihde sick Philae ümme un knipsde Rosetta. Dat Gägenlecht mök Reflexe un dei Ruumsonde is so blots schaddig tau seihn.

Link tau eine Landeanimation

Südollnborger Platt: Ludgerd Lüske
Information un Biller: DLR

12.11.14 .... Rosetta hätt Philae affsettet!

So as plaont wörd dei Landeapparaot Philae vandaoge van Rosetta mit einen lüttken Schubs üm 10:00 Uhr (MEZ) affsettet. Dei ESA-Lüe in dat Kontrollzentrum in Darmstadt sünd best taufrä. Nu teuvten dei up ankaomen Kontrollsignaole. Dei eiersten Signaole hebbt wieset: Philae is säker up Grund kaomen. Hei wackelt bloots noch en beten. Dat werd upneegst korrigeert.

Jubel in dat Kontrollzentrum in Darmstadt. Bilddaoten

Dat Afftrennsignaol. Klick = Vergröttern. Bilddaoten

Südollnborger Platt: Ludgerd Lüske

11.11.14 .... Rosetta schall Philae up den Komet affsetten

Dei Landestä. Klick = Vergröttern!

Dei ESA hätt dei eiersten Aktionen an dat Minilabor Philae för dei Landung up den anstüerten Komet in'n Gang settet. Dissen Landeapparaot an Bord van Rosetta hätt man, so as plaont, nu inschaltet. Morgen Nömdag schall Philae up den Komet 67P/Tschurjumow-Gerassimenko (67/T-G) upsetten un sick dor fastehaoken. Dortau werd Philae mit einen lüttken Schubs van Rosetta affstött (09:03 GMT = 10:03 CET). Denn mutt disse Apparaot alleine noch 22,5 Kilometer dör dat All schwäwen, bit dei bi den Komet ankummp un landen kann. Philae is dorbi nich väl dröcker as ein Fautgänger, so duurt disse korte Reise bold 7 Stünnen. So üm 17:00 Uhr (16:02 GMT (17:02 CET) kann man wäten, off disse groote Mission glücket is.

Dei Landung live:
ESA Fernseihn oder hier

Südollnborger Platt: Ludgerd Lüske
Information un Bild: ESA

9.11.14 .... Rozanne, en blage Storchsnavel

Wat stünn dor in den Goorn för en smucke Bloom achter den Goorntuun? Grote blage Blöden lüchen noch in de Harvstsünn. Dat weer en ganz besünnere Bloom, en Rozanne. Un nich blots de Naam weer besünners. De weer meist apattig un hör sik so'n beten butenwarts an. För mi weer dat en Storchsnavel.

Ok de Immen harrn de smucke Bloom spitz kregen. Dor seet doch meern up en Blööt en Imm, en Efeusiedenimm! De leet sik dat goot gahn. Sünst haal se sik den Nektar vun de gegenöver blöhenden Efeublöden. Nu floog se vun Blööt to Blööt vun Rozanne un versorg sik vör den Winter nochmal ornlich mit Nektar.

Jedes Maal, wenn ik dor mit mien Fohrrad vörbi kaam, stieg ik af. Dor geiht dat bannig bargup. Noch ümmer lacht de Rozanne mi dörch den Goorntuun an, un dat an den 6.November. Se weer en richtig Schöönheit un mit ehr smucke Farv nich to översehn.

Ok de Efeusiedenimmen fleegt noch. De Efeu un anner lütte Blööm, so as Rozanne, blöht, wenn wi noch keen Frost hebbt, bit in'n Oktober-November. De Siedenimmen sünd wat gröter as uns Immen. De Achterliev is düster mit hellringelte Striepen. Up den Kopp wasst brune Hoor. Se hebbt sik för den letzten Nektar vör den Winter ok noch de Rozanne utsöcht.

31.10.14 .... Wahnungsbuen in Arbeid

Löcker in de Huuswand?! Wokeen hett de denn maakt?

Uns Huuswännen hebbt Wärmedämmung. Dat gefallt de Vagels. De Buntspecht (Boomhacker) makt Löcker rin, aver denn markt he, dat is nich deep noog för em, üm dor en Nest to buun. So mööt de Spreen (Stare) blots noch intrecken, wenn se in't Fröhjohr Eier leggen wullt.

Uns Huus in Hamborg

Mit so en Hubsteiger hebbt s' allens dichtmaakt

Nu is de Saatmaand/Oktober meist vörbi, un vör twee or dree Weeken weern poor Lüüd hier mit en Hubsteiger un hebbt de ganzen Löcker wedder dichtmaakt, dormit de Muern nich twei gaht.

Dor is he ja — in flagranti bi de Arbeid!

As ik vör twee Daag ut'n Huus gung, hör ik „tock tock“ … Ievrig weer een Boomhacker dörbi, en Lock to hacken. Weer dat en Vagel, de noch nich wüß, dat he dor keen Nest buun kann? Or hölpt he jümmer gern annere Vagels, dat de in't neegste Fröhjohr dor intrecken köönt? Dat nenn ik denn Naverschap-Hölp.

Un bald freut sik de Spreen över dat niege Lock

Ok schafft de Boomhacker op düsse Wies ja uk wedder Arbeid för de Lüüd, de de Löcker in'n neegsten Harvst wedder tomaken schüllt.
So wat is denn Nachhaltigkeit.

22.10.14 .... Dei Komet Siding Spring duune bi'n Mars

Siding Spring, upnaohmen an'n 19. Oktober 2014.
Bildherkaomen. Anklicken = Vergröttern!

Dei Mars-Sonde Reconnaissance Orbiter nöhm mit siene Bordkamera HiRISE dit Foto up. Wieset werd baoben dei Karn van den Komet C/2013 A1 Siding Spring. Dei hätt einen Dörmäter van rund 500 m un süht wat langtrocken ut. Up dei Biller neern süht man dei Kometenkoma* üm den Karn ümmetau, dat ut Gas un Stoff bestaiht.

*lateinisch coma < griechisch kóme = Komet, werd bruuket in dei Astronomie.

Südollnborger Platt: Ludgerd Lüske
Information un Bild: ESA

22.10.14 .... De 19. Oktober 2014

De Lü liggt in'n Sand un up de Sandbank...

Den Dag sull dat nochmal richtig warm Weder mit veel Sünnenschien un 20° geven. Dor müssen wi doch nochmaal an'n Strand und övert Water kieken! Villicht sogoor de Fööt in't Water dükern. Dat Water harr na de Wederkieker noch 15°!

...staht se barfoot. De Sandbank is "nieg"!

De groten Stegels staht as sinnlos rüm

Aver as wi ankemen,weer dat Water weglopen! Müss meist en Ammer Water mitbringen, dormit du dien Fööt natt kreegst. De starke Süüdwest harr dat Water wiet rutdrückt.

Dat sehg villicht komisch ut. De lütten Stege stünnen hochbeenig mit ehr Pahls in'n Sand un nich in't Water. Grote Sandbänk weern to'n Vörschien kamen. Barfoot un mit upkrempelt Büxen spazeern de Minschen mit Hund un Kind över de Sandbänk. Dat weer nochmaal en richtigen Sommerdag.

De dunkle Striepen wiest, woneem dat Water sünst steiht

De Sünn keek sik dat Spektakel an un lach över de Minschen.Twee stunn later harr se sik achter düsterblaag Wulken versteekt. Dor hebbt wi markt, dat weer doch Oktober.

19.10.14 .... Indisch Blomenrohr
Canna indica, Familie Blumenrohrgewächse (Cannaceae)
Anner Namen: Essbare Canna, Achira, Kapacho, Australische Pfeilwurz

Wi dree ollen Drogisten un mien leef Mann bummeln dörch den Kurpark in Bad Bevensen. Dor entdecken wi ene upfallende, root blöhen Plant. Wir bekeken de hübsche Blööd un fragen uns, wat is dat?
"Villicht Zuckerrohr?", heff ik vörslagen. Doch miene beiden ollen Kollegen repen luut un mit Nadruck: "Nee! Ganz bestimmt keen Zuckerrohr!"

Also heff ik poor Photos maakt. Un as ik weller to Huus weer, heff ik versöcht, ruttofinnen, wat dit denn wohl för en Plant is. Man — ik bün dor nich achterkamen. Denn heff ik de Photos uns Freundin Antje Heßler wiest, un se hett de glieks kennt: "Dat is en Indisch Blomenrohr!"

Weller heff ik miene ollen Krüderböker dörchkeken un weller heff ik binah nix funnen. Dorbi is dat Indisch Blomenrohr al üm 1570 na Europa kamen, man nich as Heilplant, blots as Zierplant. Se keem ut Südamerika, dat Columbus & Co. ja toeerst för Indien hollen hebbt; dorher de Naam. Dat gifft över de Tiet al üm de 1000 verschieden Blomenrohr-Sorten. Se warrt as Zierplant un as Nahrungsplant in de hele Welt anplant.

De Rhizomen vun de Canna indica hebbt veel Stärke in sik. Disse Stärke is goot un licht to verdauen, un dorüm is se goot as Nahrung för Kranke un Kinner to bruken. In Südamerika warrt de Bläder vun dat Indisch Blomenrohr to'n Inwickeln vun Gebäck bruukt. In poor Gegenden kriggt dat Veeh de Bläder as Foder.

De runden Samen sünd wat Besünners. Se verännert ehr Gewicht nich, se hebbt en konstantet Gewicht. Dorüm wörrn se vun de Indianer as Gewicht för Gold bruukt. Man hett se ok dörchbohrt un as Perlen bruukt un se weern de Füllung för Rasseln.

Nu weet ik tominnst, dat se keen Zuckerrohr is, nee, se is dat Indisch Blomenrohr.

17.10.14 .... Jaodehaose warket noch up'n Maond

Jaodehaose feuhert äöwer den Maondbodden. Bildherkaomen: ESA

Sietdem Jaodehaose up den Maond affsettet wörd, geef et eine Riege Probleme mit siene Technik. Dei Solarpaneelen kunnen sick deils nich pass utrichten. Sien Driewwark is uck stücken.

Aower jüst pass tau dat chinesischke Maondfest kunn man ut dei immer noch ankaomen Biller ein Maondpanoaoma-Video fardig kriegen. Dit Video kann man bi Youtube bekieken. Dorin werd dei Landeapparaot Chang'e-3 wiest un dei Fohrspauers van Jaodehaose.

Südollnborger Platt: Ludgerd Lüske
Nao einen Bericht ut © Phys.org™
Linktipp!

30.9.14 .... Neiwind bohrt endlich den Aeolis Mons an

Äöwer twei Johre nao sein Landen is dat Marsfohrtüg neiwind an dei vörseihn Stä ankaomen. Nu fang hei an mit dat Ünnerseuken van den Mount Sharp (Scharpe Barg).

An'n Middewäken, den 24. September 2014, s'aobends laote dreef dei nasa-Apparaot neiwind sienen Bohrmeißel 6,7 Zentimeter deip in eine Felsnäsen an den Faut van den Scharpen Barg, "Aeolis Mons" neumt. Hier ligg dei vörseihn Stä för dei eigentlicke Wätenschkup. Nu ligg dat Bohrmähl in dei Tüschkentied in eine dorför anleggte Afflaoge an den Arm van dat Fohrtüg, bit et mit dei Anaolyse losgeiht. Van dissen Punkt ut schall neiwind sick sachte an den Scharpen Barg nao baoben warken un unnerwägens immer neie Proben upnähmen. So schall eine Probenriege van dei olden nao dei neieren Schichten taustanne kaomen; man will so mehr äöwer dat Entstaohn van dissen Barg rutfinnen.

Dat Bohrlock in dei Felsnäsen an den Faut van den Scharpen Barg. Anklicken = Vergröttern!

Dornao ünnerseuket dei Apparaote dei Textur van dei jüst upnaohmen Probe: Bestaiht sei den Test, werd sei siebet un updeilt, vördem sei för dei wiedergaohn chemischken un mineralogischken Tests an dei Laborinstrumente binnsiet van dat Fohrtüg wiederleitet werd. Dorbi draff dit Materiaol dei Hardware nich verstoppen.

Bit nuhen har sick neiwind dei meeste Tied in dei Gägend mit den Naomen Yellowknife Bay uphollen — dat is ein olden Seebodden, dei vör drei Milliarden Johre tauminnst dei chemischken Grundlaogen för ein mikrobiellet Läben vellicht in sick wohrde. Dat läset dei nasa-Forschkers üm Ashwin Vasavada tauminnst ut dei Resultaote van dei dor unnersöchten Sedimente. Van Yellowknife ut feuherde neiwind in dei leßten 15 Maonde dei acht Kilometer bit nao den Scharpen Barg, den hei nu mit System unner dei Lupe nimmp.

30.9.14 .... Rieke Appeloorn!

Dor stünn se wedder an'n Stratenrand, de Kist mit Fallaavt! Jeden Dag wöör se nied füllt. Mi lüchen dittmal rode Appeln an. An den een Boom hüngen se as Druven.

Glieks stopp ik dat Auto un stell dat an den Stratenrand af. Mien Büdel harr ik gau mit Appeln füllt. Hüüt hett sik dat richtig lohnt!

Herr Admiraal hett...

Nu keek ik mi nochmal de smucken Harvstastern an. Dor sett sik jüst en Admiral up daal. Sloog sien Flünken up un to un bleev sitten. He leet sik knipsen. Tofreden güng ik na Huus.

...ganz schöön veel Hoor op'n Rüch! (Anklicken = Vergröttern!)

Minsch un Aap sünd doch verwandt!

Neegsten Dag wull ik mi wedder vun dat Fallaavt halen. Dor stünn en Ledder an den Appelboom mit de roden Appeln. Op de Ledder stünn de Naver un plück ievrig dorvun. "Kommen Se ruhig näher und sammeln sich welche vun den Äpfeln auf!", keem en Stimm ut den Boom.

Dor baven sitt doch noch wat?

Ik nix wi hin, dat leet ik mi nich tweemal seggen. Vun de roden Appeln harr ik geern noch welk. De smecken mi besünners goot. Ik harr se güstern prövt. Bumms!, möök dat dor, un mi full en Appel up den Kopp. De Naversfru keem glieks to Hölp. "Haben Sie sich weh getan?" Ik schüddel den Kopp.

Stimmt!

As Troost kreeg ik nu Appeln ut de Kist vun de plückten Appeln. De heff ik to Huus glieks sachte in en Korf leggt.

Wi hebbt denn noch över dütt un dat snackt. Dat stell sik rut, dat de beiden ok Plattdüütsch snacken. Ik heff denn noch na de Appelsort fraagt. Dat weer en Elstar! Den Boom harrn de beiden vör twintig Johr plant. Dütt Johr harr he besünners veel Appeln.

21.9.14 .... Harvst-Anemonen

Vun Vetter Jakob siene feinen Japaansch orrer Harvst-Anemonen heff ik al mal vertellt. Nu weer ik mal weller bi em to Besöök un dor hebbt wi de wunnschschönen Harvst-Anemonen mit veel Vergnögen bekeken. Sien Fru seggt, dat dat heel vele Sorten vun disse Harvst-Anemonen gifft. Se blöht in Witt, Hell- un Düüster-Rosa un in Root. Se sünd alltohoop wunnerhübsch. Un jümmers lüchen de güllen-gelen Staubgefäße ut de Mitt vun de Blööd rut.

De Stoffgefäße vun de Blööt

Wenn du de Plant in'n Goorn hest, denn müsst du se blots in Ruh laten, denn blöht se Johr för Johr, warrt grötter un grötter...

Hm — dat Nächste, wat ik mi kööp, dat is ene Japaansch-Anemonen-Plant!

21.9.14 .... Zippelpark in lila!

Meist harr ik dat verpasst, de Zippelpark in Tramünn harr al teemlich fröh sien lila Harvstkleed antrocken. He güng mit de Tiet. In't Fröjohr weer dat eerst Kleed bunt (Krokusse), denn keem dat gele Kleed vun de Zittlöschen (Narzissen). Dorna harr sien Kleed en lila Farv (Orchideen). De Park wessel ümmer wedder sien Klöör. Na de Orchideen kemen de witt un düsterroden Kiebitzeier (Schachbrettblomen). In Sommer weer de Wisch bunt mit veel witte Margareten. Un denn wöör eerstmal allens afmeiht. Dat gröne Gras geev nu den Ton an. Un in'n Harvst weern de Zittlöschen (Herbstzeitlose) an de Reeg. Se stünnen up ehr dünnen Stengel dicht an dicht in dat hoge gröne Gras. De lila Blöden sind in Harvst ahn Bläder, de sünd blots in't Fröhjohr to sehn. Dorum hett se ok den Bienaam "Nakelte Jungfru". Se is giftig, findt aver in de Medizin Verwennung.

De ganze Zippelpark harr sien Harvstkleed antrocken un schimmer in lila. He harr binah dat Utsehn vun den Husumer Schloßpark to de Krokusblööd.

De Zittlöschen weern vun de warme Septembersünn al tiedig ut de Eer lockt. Mit de Blööm weern ok de Bottervagels wedder dor. Den Sommer över harr ik in mien Goorn kuum enen Bottervagel to Gesicht kregen. Un nu gaukeln hier in den Zippelpark jede Menge Pfauenogen mank de Zittlöschen.

In de Septembersünn weern de Blöden vun de Zittlöschen wiet up. Vörsichtig güng ik wat neger an de smucken Blöden ran. Dor sett sik doch en Bottervagel up de Blööt, en Pfauenoog! Mank dat Lila weer dat en smucken bunten Farvplacken. N'beten wieder lang flatter noch en Bottervagel, un noch een un noch een. Weer hier en Nest? Seker har de warme Septembersünn se waak maakt un nu halen se sik nochmal Nektar vun de Zittlöschen. De Winter weer lang!

17.9.14 .... Septembersünn!

"Is dat schöön!", piep de lütte Gröönfink. Möök de Oogen to un blinzel af un an in de Sünn! Ik kunn em dat naföhlen.
Ik seet up de Terrass un leet mi vun de warme Septembersünn na en lütt Radfohrt upwarmen.

So kunn dat blieven!

17.9.14 .... Migrantenboom, Snaterboom

Wat in düssen Boom sitt, kannst nich sehn — avers hören. De ganze Pappelboom is en eenzig Zirsen un Sirsen, dat de Luft bevert. Hunnerte Vagels sitt dor binn — Siedensteerten, Gastvagels, Migrantenvagels, Armootsflüchtlinge ut Sibirien un vun annerwegens. Wenn dor allens kahl freten is un dat to koolt warrt, kaamt se hierher. "Invasioon" warrt dat ok nöömt, Invasioonsvagels. Nix anners hebbt se vör as hier ok allens kahltofreten, ehrdat dat to koolt warrt. Denn treckt se wieder.

So lang swingt se sik dör de sünnigen Laatsommerdaag in lütte Koppels, swöögt welig dör de Lucht as Delfine in'e See, mal hier, mal dor. Se sünd op Reisen — Urlaubsstimmung.

Denn raagt dor mien grote Pappel. Maal finnt se dat intressant. Een Koppel Vagels na dat anner flüggt üm den Boom rüm, swenkt af, na't Boombinnerst to — un verwannelt sik in Bläder. Wo veel Vagels passt in so'n Boom?! Is dat to faten? Un noch jümmers sühst nix!

Toeerst sünd se ganz tofreden, denn geiht sachten dat Gesnater los. In ehr frömde Spraak snatert se, sirrst un kakelt as verdull, hebbt sik veel to seggen, nich jümmers wat Fründlichs, dücht mi. De Krach duurt un duurt. Se hollt dat lang dör. Denn markst en Verännern: Dat Gesnater warrt hektischer un höger, stiggt an in en groot Crescendo; een Vagel lett sik to Siet ut den Boom falln, noch een folgt; een Momang vun Stillswiegen — un denn de grote Exodus: As en Wulk, as en Schadden fallt de ganze Vagelswarm miteens ut den Boom un swingt sik weg in Welln, en eenzig groot Gedanke... Ik kann nich fix noog knipsen.

De Pappel steiht noch dor, nich merklich kahler woorn. Man liesen is dat woorn; höörst wedder de Pappel ehr egen Stimm, ruug un sacht, rusen.

7.9.14 .... Tom, de Gimpel

"O nee, fotografeert se mi etwa wedder?!"

Wat is blots mit Tom, den Dompfaffen los? Sien smucke rode Boss weer vuller Löcker. Sülvst sien swatte Kapp weer nich mehr heel. Dat ganze Fedderkleed weer dörchenanner!

"Dat is so schaneerlich, vör all de Lüüd! Opletzt lann ik so noch bi Facebook!"

"Gafft mi nich so an! Ji sünd ok nich jümmers frisch raseert un frisiert! Düsse Rosinen smeckt eenfach good!"

He weer wie ümmer de Eerste up den Lünkendisch un haal sik sien Foder. Dat smeck em noch goot. Aver wie sehg he blots ut? Harr he sik mit enen Rivalen haut? Weer he villicht krank?

"Wat heet hier keen Fru? Is doch gor nich Poorenstiet! Neegst Fröhjohr seh ik wedder so ut: smuck un schier! De Deerns fleegt op mi, dat segg ik di!"

Denn full mi in, dat ik ok al anner Vagels mit so'n ruppig Fedderkleed sehn harr. Wi harrn dat Enn vun den Augustmaand tofaten. Dat weer de Tiet vun de Vagelmauser. Dittmal harr dat den smucken Tom böös drapen! Hoffentlich kreeg he bald niege Feddern. So, as he nu utsehg, kreeg he keen Fru!

31.8.14 .... Vagelampel in'n Sommer

Herr un Fru Gimpel

De Vagelampel weer in't Fröhjohr eenfach up de Terrass hangen bleven. Ünner de Ampel weer en Rosenstock ranwussen. De stütt de Ampel bi Storm. Üm den Rosenstock rankel sik en Ackerwinn. Mit ehr gröne Bläder bedeck se de Galerie vun de Ampel. Dor kunnen sik de Vagels un ok anner Veehtüüch goot achter versteken.

Gimpelkinner op de Muur

Herr Gimpel...

Mank dat Gröön möken sik de bunten Vagels besünners goot. Dat weer en Freud, wenn de Dompfaff sik mit sien Fru dor dat Foder haal. De beiden weern düssen Sommer besünners oft to Besöök.

...un Fru Gimpel süüfzt: De Kinner wüllt jümmer noch fodert warrn!

"Nu kaamt man, lütt Kinner, un fleegt en lütt Stück!"

Een Dag bröchen se ehr Kinner mit. Twee junge Dompfaffenkinner! De seten baben up de Muur un betteln mit liesen "di, di, di" üm Foder. De Öllern keken ut de Vagelampel un locken ehr Kinner. Aver de weern noch bannig schuuch. Se leten sik noch dat Foder vun de Öllern bringen.

"Och nee, mien leev Moder, wi blievt noch torück!"

"Fidirallalala, fidirallalala, un söcht op de Bodden, dor hebbt wi ok Glück!"

De Jungvagels harrn noch keen buntes Fedderkleed. Ok fehl de swatte Mütz up den Kopp. Se flögen geern up den Bodden un picken sik door mit den kräftigen Snavel de Köörn up, de de annern Vagels översehn harrn. Dor föhlen de beiden sik sekerer.

Keem de lüttje Gimpel: Ja wat is denn dat?

Dree Lot Water in dat Waterfatt!

Na de Vagelmauser kriegt de Jungvagels ok bunte Feddern. Denn köönt wi de Kinner nich mehr vun de Öllern ünnerscheden. Hoffentlich blievt se bi uns!

Gimpelvadder Tom winkt Adjüs mit dat rechte Been!

17.8.14 .... Bloom oder Unkruut?

"Wat hest du denn dor för Unkruut up den Disch stahn?", fraag mien Mann un wies up de Blomenvaas. Dorbi fun ik den Struuß so schöön, weer doch mal wat anners. Wenn ik dat Auto ut de Garaag haal, full mi ümmer de buschige Plant up. Ganz in de Eck an de Muur mank anner Gestrüpp harr de Plant sik breet maakt.

Dat Kruut harr grote gröne Bläder, weer een bit twee Meter hoch. To Brummelbeertiet weer se mi mit ehr glänzend pickswatten Beern, de as en Druuv üm enen Stengel seten, dat eerst Mal upfullen. Dat weer seker en Exot.

In mien Blomenbook heff ik de Plant nich funnen. Na veel Frageree in'n Fründeskreis kreeg ik den Naam Kermesbeer ruut. "De faat blots nich an, de is giftig!", wöör ik denn glieks wohrschuut. Harr mien Mann mit "Unkruut" recht? Dat hett mi natüürlich besünners neeschierig maakt.

Ünner den Naam Kermesbeer heff ik denn so allerhand rutkregen. Dat Woort Kermes heet in persisch "rot". De hier bi uns wassende Plant is de indische, ok eetbore Kermesbeer. Gifft ok noch anner Oorten. De bi uns is blots swach giftig. Likers wöör ik se nich eten un besünners de Kinner wohrschuun. In Utsehn kann se vun Kinner licht mit riepe Brummelbeern verwesselt waarn. Smuck utsehn deit se, dat mutt man ehr laten. Se kümmt ut Süüdoostasien. Bi uns is se in de Hauptsaak as Zierplant to finnen.

Fröher hett man den Saft vun de riepen Beern to'n Farven vun Rotwien bruukt. Wiel dat mitünner to Vergiftung keem, is dat hüüt verbaden. In Amerika warrd de Bläder un de frischen Triebe vun de indische Kermesbeer noch hüüt as Salat eten.

Ik glööv, de Kermesbeer plant ik lever nich in mien Goorn. Krieg ik doch öfter mal Besöök vun mien Enkelkinner.

17.8.14 .... Gedanken över den Wind

De Wind ritt an mien groot Pappelboom un smitt de Vagels in de Luft hen un her. De Vagels stüürt flink dorgegen an un hollt ehr Richt, dor wunnerwarkst du; ok de ruppigste Bö maakt ehr gor nix. Se sünd ok nich bang, bi so'n Wind to flegen. Klaar, baven in de Luft gifft dat ja nix, woneem se gegenknalln kunnen. So'n Bö kann ehr man bloots so 100 m to Siet smieten, de fleegt se denn seelenruhig wedder trüch, wenn de Bö weg is.

Man de Pappelboom is wat Besünners. He steiht vull Loof. Wi all weet, wo veel Knööv een brukt, so en Pappelblatt aftorieten. Licht is dat nich even, man dat geiht doch. Nu hett so'n 30 m hoge Pappel ja poor dusend Bläder; ik taxeer dat mal op 2000 bet 3000. Glöövst du, dor ritt een af? Nixnich. Keen eenzig Blatt kann de Stormwind vun de Pappel rieten. Kloor, de beweglichen Bläder dreiht sik in'n Wind so, dat se em bloots ehr smalle Siet beden doot; denn hett he minner Flach to'n Griepen.

Dreedusend mal düsse swacke Kraft ritt also an den Pappelboom; se langt nich, en enkelt Blatt uttorieten — man liekers langt se faken, den ganzen Boom ümtosmieten. Brukt dat denn minner Knööv, so'n Boom ümtosmieten, as en Blatt uttorieten?! Ach wat — man de Summ vun all de Kräft, de an de Bläder treckt, plus de Kraft, de op den Stamm drückt, de langt.

Wi hebbt al mal Bööm sehn, de knickt orr mit de ganze Wöttel utreten woorn — un de ehr Kroon noch vull Loof stunn. Harrn se de velen Bläder nich hatt, dennso harrn se minner Luftwedderstand hatt — un kunnen villicht noch stahn, weern an't Leven bleven. Kahle Bööm fallt selten üm. Woso höllt de Boom denn elk Bladd so fast, wenn dat den ganzen Boom in Gefohr bringt? Schull he nich lever de Bläder mit'n Wind fohrn laten, schullertucken un neegst Fröhjohr niege maken?

De Bläder un de Boom, de een dat anner Leven sünd, laat sik nich los, ok wenn een den annern to'n Dood warrt. Mi dücht, dor stekt en Moral binnen, man ik weet nich to seggen, welk.

13.8.14 .... En wunnervull Blaag

Quallen sünd mi vun Kinnertiet an vertruut. Bi't Baden in de Ostsee kemen se een jümmers weller in de Mööt. Man kennen do ik disse wunnerlich Waterdeerten nich so recht. Se sünd för mi faszinieren Deerten.

Se leevt nich jümmers as de Quallen, as wi de kennt, as wi de oft in grote Mengen in't Water swimmen orrer sweven seht. Dit Stadium von de Quallen warrt ok Medusen nöömt. Disse Waterdeerten leevt aver ok en Tietlang as Polypen. Denn sitt se fast. Köönt nich swömmen.

Füürqualle in't Water

Quallen höört to de Nesseldeerten (Cnidaria). Ehr Körper besteiht to 99 Prozent ut Water. Ik kenn de Quallen mehrst dörchsichtig, oft ahn Farv, männichmal aver ok mit Root orrer Rootbruun (Füürquallen) orrer ok Blaag in sik binnen.
An'n Rand vun den Quallenkörper hangt lange Fadens, lange dünne Arms dal, dat sünd de Tentakels.

Ik heff Quallen bet nu blots in't Meer beleevt. Wat de ok in Söötwater leven doot, dat weet ik nich.

Hüüt hett uns Söhn en Photo vun ene blage Qualle schickt. Vun de Küst in Dänemark. In'n allerersten Ogenblick dach ik: Wat liggt den dor för en gläsern Klumpen in'n Sand? Eerst denn keem mi de Gedanke, dat kunn ene Qualle sien. Wat för en wunnervull Blaag!

3.8.14 .... Zinnien
Zinnia, Familie Korbblütler (Asteraceae)

Een mag se mögen — orrer nich. Ik mag se nich so geern, de Zinnien. Se hebbt vele Farven, so Pastellfarven: geel, orange, witt, rosa bet pink, hellbruun, lila... Un wenn du denn all diese Blomen mit ehre ünnerschiedlich Farven in dienen Goorn plantst, denn hest du enen heel bunten un fröhlichen Goorn.

Wat mi jümmers wunnert, staunen lett: All de velen Zinnien mit all ehre verschieden Farven passt richtig hübsch tohoop. All Farven bildt en harmonisch Bild. Un: Du kannst all de bunten Blöden dörch'nanner to enen Rükebusch plücken, un allens süht fröhlich un goot ut.

De Zinnie stammt ut Mexiko. Se is licht över Samen to mehren. Se warrt geern in Goorns un Parks utseiht.
De Zinnie is "einjährig", se leevt also blots een Johr. Dorna starvt de Plant; man ehre Nakamen sünd denn ja dor.
De Zinnie is en Nektarplant. Se warrt geern vun de Immen besöcht. Un wenn ener geern Bottervagels in sienen Goorn hebben will, denn sull he Zinnien planten, Zinnien in all ehre velen verschieden Farven, füllt un nich füllt. Man kann se ok in Pötte un Balkonkästen planten. Zinnien blöht vun Juli bet an't End vun'n Oktober.

Ik heff leest, dat disse Plant ehren Namen na den Botaniker Johann Gottfried Zinn kregen hett. He hett de Plant 1757 to'n eersten Mal beschreven, man he weer de Meen, se weer en Rudbeckia. Later hett Carl vun Linné markt, dat disse Plant keen Rudbeckia is, un hett de Bloom den Namen "Zinnia" geven.

Kortens nu keem mien leef Mann vun'n Wochenmarkt na Huus un harr enen wunnerhübsch Blomenstruuß in de Hand. Kunterbunt, fröhlich, Sommer! Rund bunnen, as so'n Biedermeierstruuß! Allens Zinnien! Sogoor uns Söhn — vun den ik jümmers dacht heff, he weet gor nich genau, wat Blomen sünd — sä: "Mudder, wat hest du för'n schönen Blomenstruuß!" Un — as ik al seggt heff — dat weern allens Zinnien.

27.7.14 . Merkwürdig Beleven

Fröhstücken doot wi in de letzte Tiet jümmers buten up uns Terrass, de liggt na Süden to. Hüüt aver bleven wi lever binnen in de Köök, de liggt na Norden. Buten toov en dull Gewitter mit allens, wat dor so tohöört.

Miteens stünn vör uns Kökenfinster — dat Noordfinster! — en riesengroot, füürroot Sünn. Se stünn mank uns Finster un Navers Appelboom. De echte Sünn kunn dat nich sien. To lieke Tiet geev dat enen urgewaltig Knall, en Dunnerslag. Ik heff luut upschriegt, so heff ik mi verfehrt. Man denn weer al allens vörbi, de Füürball weer verswunnen.

Dat Phänomen harr nich veel Warms maakt; later weern dor keen Bläder verbrennt orr verkokelt.

Wat dat weer, dat weet wi nich. Villicht en Kugelblitz?

24.7.14 . Brennnettelzünsler

Wat is dat för en Naam! "Brennnesselzünsler". Ik heff nakeken: Zünsler is en Familie vun de lütten Bottervagels. Wat dat dor för Familien gifft! Ik tell blots mal en poor up: Schwärmer, Spanner, Wickler, Spinner, Bohrer, Nachtfalter usw. Un all düsse Namen kannst ok bi uns Familiennamen finnen. Nich to glöven, aver wohr!

Un nu harr sik en Bottervagel vun de lütte Oort bi mi an't Flurfinster daallaten. Weer en smucken Keerl. Mit sien swattwitten Rock kunn man menen, dat he to en Hochtiet wull! He seet dor ganz ruhig, röög sik nich vun de Stell. Ik kunn em genau bekieken. Sien Naam harr ik al funnen. Brennnettelzünsler. Weer he villicht en Pyromane? Nu weer he eerstmal mien Fotomodell!

Vörsichtig heff ik em mit en Blatt Papier na de Köök an't Finster transporteert. Up den witten Holtrahmen möök he sik goot. Denn heff ik aver an den ersten Deel vun sien Naam dacht un heff em en Brennnettelblatt ut den Goorn halt. Sien swattwitten Rock möök sik goot up dat gröne Blatt. Nu wöör em dat aver to veel. He flöög hoch un gegen de Finsterschiev. Dor sett he sik daal. He harr aver nich doran dacht, dat ik em nu wunnerbor dörch de Finsterschiev vun ünnen bekieken kunn. Ik brukte blots na buten to gahn! Vun dor kunn ik sien swatten Liev mit de hellen Kringel bewunnern. De Kopp weer mit gele Hoor bedeckt. Blots swattwitt weer em wull to düster.

In mien Book stünn över den Brennnesselzünsler, dat he in de Hauptsaak in de Nacht ünnerwegens is. An Dag höllt he sik lever in dichtes Buschwark un up de Achtersiet vun Brennnettelblööd up. Mit utbreedte Flünken is he blots 2,3 bit 3,0 cm breet. To sehn kriegt wi em nich so oft. He is meisttiets in Düstern na Foder ünnerwegens. Sien Oort is nich bedroht. Alleen bi uns gifft dat al 145 verscheden Oorten.

20.7.14 . Wittdorn orr Mehrbeerboom
Crataegus oxyacantha un monogyna / Familie Rosaceae (Rosengewächse)

Wittdoornblöden

Wittdorn is en Struuch, den ik al ut Kinnertieden kenn. He weer oft un oft as Boom in'n Knick to finnen. Wenn wi in't Fröhjohr dörch de Feller un Feldweeg stromern un kemen an enen Wittdorn-Struuch vörbi, denn müss een stahn blieven un snuppern. Ik meen, ik kann den Ruuch vun de Wittdorn-Blöden hüüt noch rüken, wenn ik dor blots an denk. Un denn weer ünner enen Wittdorn-Struuch ok jümmers en luut Gesumse un Gebrumse to höörn vun all de velen Immen, de för Honig sorgen. Ok dor an erinner ik mi goot.

"Mehlbeeren"

In'n Wittdornstruuch orrer in sien Neegde hebbt wi ok oft Vagels ankieken kunnt. Ik glööv, se muchen geern in dissen Dornbusch ehre Nester buun. So erinner ik mi an den lütten flinken Iritsch (Grasmücke), an den lialütten Tuunkrüper mit sienen hochstellten Steert, an dat Rotkehlchen mit sien lüchen rode Boss un sein X-Been un an de Blaagmeschen un Speckbieters (Kohlmeisen).

In'n Harvst lüchen de roden Beeren vun'n Wittdorn. Wi hebbt dor "Mehlbeern" to seggt. Se smeckt nich richtig goot, man in Kriegstieden hebbt de Fruun dor Muus, Marmelaad orrer Kompott vun kaakt. Mehlbeern hebbt nämlich veel Vitamine in sik.

Wittdoornbeeren in'n Harvst op Fehmarn

En Extrakt ut Wittdorn-Blöden un Bläder gell bi uns Vöröllern as Help, wenn dat Hart nich mehr so richtig slagen will.
Dat warrt seggt, dat Jesus sien Dornenkroon ut Wittdorn maakt worrn weer.
Uns Vöröllern hebbt geern Telgen vun'n Wittdorn över ehre Dören hangt, se glöven, dat weer en Hölp gegen böös Geistervolk.
Fröher hebbt de Lüüd glöövt, wenn man de Höhner an'n Karfriedag in enen Kranz ut Wittdorn-Telgen fodert, denn wörrn de Höhner nie vun 'n Habicht haalt.

13.7.14 . De Florfleeg

Wenn du schimmern gröönlich Fleeg-Deerten sühst mit groot güllenfarven Ogen, denn hest du en Florfleeg vör di. Se warrt ok Goldoog nöömt. Un se wirkt so fien, so zart, du kunnst denken, se weer ut dat Land vun de Elfen na uns kamen.

En anner Naam, de för dit irisieren schillern Insekt bruukt warrt, is "Blattluuslööv". De Florfleeg is nämlich en Röver, vele Blattlüüs warrt vun ehr üm de Eck bröcht. De Florfleeg höllt de Luus mit ehre Tangen fast un suugt se ut. Besünners de Larven vun de Florfleeg hebbt groten Appetit up Blattlüüs. Ene Larve vertilgt so üm un bi 400 Blattlüüs.

De Florfleeg driggt den Naam "Fleeg", man se is gor keen Fleeg. Se höört to de Netzflügler. Ehre Flünken sind klor as Glas. Dor kann een aver Adern in sehen, un de sünd gröönlich.

De Florfleeg is dämmerungs- orrer nachtaktiv. An'n Dag sitt se an'n schattig Platz. Wenn't denn Avend warrt, geiht se up Jagd. Se tast mit ehre langen Föhler na Blattlüüs. Se mag aver ok geern Pollen un Nektar.

Ehre rund 900 Eier leggt de Florfleeg an'n leevsten mirrn in en Blattluus-Kolonie rin. Dat is bannig ümsichtig, dücht mi, denn so is glieks Futter för de Larven dor. De winzigen Eier seht ut as lialütte witte Luftballons un elkeen Luftballon-Ei sitt an en lange dünne Stang.

Hett denn so'n Larve 2 bet 3 Weken lang uns Blattlüüs upfreten, denn spinnt se sik in en Kokon in. Dor schlüpft denn de schimmern gröön Florfleeg rut, un de süht ut, as weer se ene "Elfe".

8.7.14 . Dat Alpaka bi uns

Wat'n sööt Pony! Un de Wuschelfrisur — as Jogi Lööw!

Wat een allens so över'n Weg lopen kann — dor mütt ik mi männichmal doch fix wunnern. As Bispill kortens: Wi weern so'n beten över Land. Ganz dicht bi'n Kanal — den Elbe-Lübeck-Kanal — stünn up en Wisch en Deert. Langen Hals, lange Been.

Dat is doch en Pony — oder en Reh?

Bestimmt so'n Spuck-Deert", meen mien leef Mann. "Gah man nich so dicht ran!"
"Spuckdeert? — Denkst Du an en Lama?"
"Jaha. Kunn doch angahn! Naja, so'n beten wat kamelig süht dat ja würklich ut."

Dat's'n Krüüzung twischen Pony un Roadrunner! Man to un to sööt!

Later hett man uns vertellt, dat dit Deert en Alpaka weer. Un dor weer noch tweet Alpaka. Un Alpakas höört to de Familie vun de Kamele. Un Alpakas geevt 'ne wunnergoot, weke, warme Wull. Un disse beiden Alpakas hier, de harrn graad de Wull afschoorn kregen.

Ik segg ja, een mütt sik wunnern, wat een so allens övern Weg lopen kann!

8.7.14 . Karthäuser-Nelke
Dianthus carthusianorum
Familie Nelkengewächse, Caryophyllaceae

Anner Namen: Blutnelke, Steinnelke, Blutströpfchen, Blitzblümchen, Donnernelke

Bild Grand-Duc/Wikimedia Commons

Wi weern poor Daag up Usedom. En vun ehre Halfinseln — de "Zacken" — heet "Gnitz". Wi föhrn mit uns lütt Auto so wiet up disse Halfinsel rup, as dat güng, denn stellen wi dat af un lepen quer dörch de Natur, över enge Trampelpfade, lütte Weeg, över Feller, Heide, Wald. Wi kemen an en Över, an dat ik lialütte Muscheln funnen heff. Disse Muscheln harr ik noch nie nich sehn. Gedüllig tööv mien leef Mann, bet ik poor Muscheln sammelt harr. Wi klattern up en Düne, so'n Ort Steilöver. Uns Ogen freuen sik an all dat Schöne rundüm. Sogoor en Seeadler wies sik. Wi hebbt enen groten Bagen slagen un sünd up en anner Fährte trüch lopen. In de Twischentiet weer't fix warm worrn.

Bild BerndH/Wikimedia Commons

Up den Trüchweg heff ik en lüchen pinkfarven Bloom entdeck. Wi weern de Meen, dit kunn ene Nelke sien. Se weer heel slicht, man ehre Farv weer wunnerschöön un intensiv. Later heff ik up en Tafel leest, dat hier noch de rore Karthäuser-Nelke vörkümmt. Dat warrt se denn wohl west sien.

Ik heff leest, dat de Karthäuser-Nelke fröher in elkeen Klostergoorn to finnen weer. Dat kann denn aver blots to'n Smücken west sien; denn en Heilplant is se — so veel as ik weet — nich. Ik kann mi aver vörstellen, dat ehr Naam dordörch entstahn is.

Bild BerndHaynold/Wikimedia Commons

De Volksmund seggt, dat de Karthäuser-Nelke oft dor wasst, wo de Blitz geern insleit. Dor kaamt denn wohl de volkstümlich Namen "Blitzblöömken" un "Donnerbloom" her. De Karthäuser-Nelke blöht vun Juni bet September un se verströömt en lichten angenehm Duft. Se weer 1989 de Bloom vun't Johr ("Blume des Jahres").

De Blöden vun de Karthäuser-Nelke staht in de Tiet vun 10°° bet 22°° wiet apen. Denn maakt de Plant de Blöden dicht. Un ut dissen Grund kunn de Plant as Tiet-Ansaag bruukt warrn. Carl von Linné (1707-1778) hett dit Besünnere vun de Plant markt, faststellt, un is so up de Idee vun en Blomen-Klock kamen.

2.7.14 . Lütt-Tüügs ut unsen Goorn verdrieven

De grote Snickenfalle in Navers Goorn

Dat gifft in unsen Goorn so veel Lütt-Tüügs, dat uns argert, dat wi dor gor nich geern hebben wüllt, dat wi — wenn't geiht — verdrieven wüllt. Ik erinner blots mal an de verdreihtlichen Nackt-Snicken. Gode Erfohren hebbt wi maakt mit de groten Rhabarber-Bläder. Wi leggt de up'n Rasen un dorünner sammelt sik würklich ganze Snicken-Sippschaften. Kannst de denn binah mit de Schüffel in'n Emmer sammeln.

Hüüt kann een ja Schädlinge un Krankheiten goot mit chemisch Mittel to Liev gahn. Dat gifft aver ok allerhand Krüder, de sik dorför bruken laat. De Krüder kann een sülven sammeln orrer in de Afteek köpen. Arbeiden deit man mit Tee, Brühe, en kollen Uttoog orrer Jauche.

• Wo Tee herstellt warrt, dat weet wi: De Krüder — dröögt orrer frisch — mit kaken Water övergeten un denn trecken laten.
• Ene Brühe warrt ansett. Dat heet, de Krüder — ok weller dröögt orrer frische — warrt mit kolt Water för 24 Stunnen inweekt. Denn warrt allens to'n Kaken bröcht un 30 Minuten dörchkaakt.
• Bi enen Kolt-Uttoog warrt frische Krüder mit kolt Water ansett. Man lett allens 24 Stünnen stahn un seiht denn de Flüssigkeit af.
• Un denn blifft noch de Jauche. Wi hebbt dat mal mit Brennnetteln versöcht. Uns Blattlüüs hebbt disse Jauche gor nich goot funnen. Man — ik ok nich. Ik segg juuch, de Kraam stinkt ganz, ganz grulich. För de Jauche bruukt man frische Krüder. De warrt mit Water övergaten un blievt poor Daag stahn. Af un to röögt man den Kraam üm. An'n besten stellt man de Jauche-Tunn an enen sünnig Platz. De Warmnis lett allens gauer gären. Un dat dat nich all to dull stinkt, kann man beten Gesteinsmehl baven över stöven. To'n Verjauchen bruukt man för 10 Liter Water 1 kg frische Krüder — as Brennnettell-Bläder, Wermut, Ackerschachtelhalm, Rainfarn...

"Mi is dat egaal, ik eet de Roos!" (Bild Ewald Eden)

Also, wenn een keen chemisch Mittel bruken will, is dat Verdrieven vun dat argerlich Lütt-Tüügs ut unsen Goorn recht wat ümständlich. Kann aver helpen!

26.6.14 . De Katten un dat Kattenkruut

Worüm sünd welk Katten blots so mall up Kattenminze? Se wöltert sik in de blöhen Planten un torkeln dorna as besapen rüm. De Inhaltstoffe vun't Kattenkruut mütt ja up disse Katten as Drogen wirken. Se snuppert dor an, knabbert an de Bläder, rievt sik dor an, wälzt sik up de hele Plant rüm.

Ik heff sehn, dat en Katt achteran richtig in de Luft hüppt is. Aver denn harr se schients ehr Interesse an mien Kattenminze verloren. Se hau af. Man korte Tiet later weer se weller trüch un dat Wöltern in mien prächtig blöhen Kattenkruut güng vun vörn los. De Plant weer al ganz tweidrückt, tweiwöltert. Wo lang sall mien Plant dissen mallen Kraam noch uthollen?

Katt Sissy

Ik heff aver faststellt, dat dat anner Katten gifft, de kümmert dat Kattenkruut överhaupt nich, se warrt nich dorvun antrocken, se warrt nich mall, wenn se in de Neegde vun dit Kruut kaamt. Dat liggt denn wohl an de Katten-Gene?

26.6.14 . Aronia

Hebbt ji al mal vun de "Aronia" wat höört? Ik nich. Man nu heff ik leest, dat de Aronia ene Frucht is, de binah vergeten worrn is. Se süht ut as en Heidelbeer, smeckt as uns Johannisbeern un hett en Kerngehüüs as en Appel; un se wasst an enen Boom, an en Struuch.

Wi sünd ehr mal in Bad Bevensen begegent, ahn dat wi wüssen, dat se ene Aronia weer. Uns Fründin hett furts een vun de deepswarten Beern afplückt un in'n Mund steken. Ik kunn gor nich so gau wohrschuun. Un ik heff dacht: "Mutig, de Deern!" Nu aver weet ik, dat keen Gefohr för uns Fründin bestahn hett, de Aronia is up jeden Fall en Frucht, de wi geern un oft to uns nehmen köönt.

De Aronia stammt ut'n Oosten vun Nordamerika. De Indianer hebbt se al lang kennt. Se hebbt de swarten Beeren schätzt, ok de Bläder hebbt se as Heilkruut bruukt, un ene Legende vertellt, dat ok de Aroniakerne goot to bruken weern. Tominnst een Sioux-Indianer hett — as he vun en Wildkatt angrepen worrn is — dit Deert mit Kerne vun de Aronia beschaten un verdreven. He harr wohl nix anners to Hand. Anner Johr hett denn en rümlopen Aroniastruuch de Lüüd verschreckt. Ut den Kopp vun de Wildkatt weer en Aronia rutwussen. Heff ik so leest...

So üm 1900 rüm hebbt de Russen de Aronia-Plant na Russland bröcht. Se wörr dor as Mittel gegen hogen Blootdruck insett un gegen Arteriosklerose insett. Un ok de Düütschen hebbt de Plant üm de Tiet rüm hier her haalt. Bruukt wörr se hier as Levensmittelfarv.

De Aronia (Aronia melanocarpa) höört to de Familie vun de Rosengewächse (Rosaceae). Se warrt so 2-3 Meter hooch. Se diegt binah in jeedeen Klima. Se blöht in'n Mai recht hübsch. De Blöden staht in Dolden tohoop. En Dolde hett so üm un bi 20 witte lütte Blöden. De Beeren sünd, solang se unriep sünd, root, ehr Fruchtfleesch aver is gröön bet röötlich. Sünd de Beeren aver riep, denn sünd se deep swart. Se smeckt herb, beten wat suur. In'n Harvst farvt sik de Bläder wunnerschöön lüchen root.

De Aronia kannst' eten, so as Heidelbeeren, Himbeeren orrer Erdbeeren. Se hebbt alltohoop vele Vitamine un Mineralien in sik. Un du kannst de Aronia in dienen Goorn planten, so as ik dat in Bevensen sülms sehn heff.