Dat Kruut för'n Christmaand:

Mohn

vun Anke Nissen

Slaapmohn, Papaver somniferum, — Familie Papaveraceae = Mohngewächse


Anner Namen:

 

Gartenmohn, Magsamen, Ölmagen, Ölsaat, Ölsamen, Kolben, Lichtschnuppen, Mahen, Magsaat, Mahnkoppensaat, Mägle, Schlafmohn

Sammelt warrt:

Samen = Semen Papaveris

Wat da binn is:
50% fett Öl, dat dröög warrn kann

Warrt bruukt:

 

  • to 'n Backen,
  • as Vagelfoder,
  • to 'n Gewinnen vun Öl

Groß ist mein Kopf, und darin sind viele winzige Teilchen;
einen einzigen Fuß hab' ich nur, doch dieser ist riesig;
hab' auch den Schlaf zum Freund, doch selber kann ich nicht schlafen.
Antikes Pflanzenrätsel

Slaapmohn is en vun de öllsten Kulturplanten vun de Menschen. De Mohn smückt unse Goorns. He levert uns Opium, Mohnsamen un dat fette Mohnöl. In de asiatisch Länner warrt Mohn vör allen wegen Opium anbuut, bi uns mehr wegen de Samen un dat Öl.

"Somniferum" is latiensch un bedüüdt "dat, wat den Slaap bringt".

Ut de unriepen Mohnkapseln warrt dat Rohopium wunnen. Dat weer al jümmers en wichtg Heilmittel. De griechisch Ärzte in de Antike hebbt dat bruukt bi Watersucht, Dörchfall, Gebärmutterlieden un Slaapstörungen. Rohopium wörr smöökt orrer mit Wien mischt. So harr dat en berauschen Wirken un wörr dorüm ok rituell bruukt.

Opium besteiht ut Morphin, Papaverin un Codein. Morphin wirkt schmerzstillend, beruhigend, hypnotisierend, narkotisierend. (Dat weer as en Meilensteen in de Geschicht vun de Pharmazie, as de Apotheker Sertümer 1805 dat Morphin isoleern kunn.) Papaverin wirkt muskelentspannend, krampflösend (as Bispill bi Asthma). Codein linnert Hoostenreiz.

In 't 19. Johrhunnert is Opium to en Modedroge bi Dichter un anner Künstler worrn.
In de Medizin warrt Morphin hüüt fast blots noch gegen starke Smarten bruukt. Fröher wörr dat oft as Narkosemittel bi Operationen bruukt, denn man hett keen anner Mittel kennt.



In en oll Book — "Unse Heimatkrüder as Huusmittel" vun 1920 — heff ik en Rezept för en Slaapmittel funnen:

  • 5 Mohnköpp
  • 3 g Wichelbläder
  • 3 g Endivien-Blomen
  • 3 g Veilchen orrer Stiefmütterchen
  • 3 g Kamillen
  • 3 g wilde Betonien
  • warrt in 1 ½ Liter Water to 'n Kaken bröcht un dann up 1 Liter inkaakt.
  • Mit dissen Sud sall man vör 't to Bett gahn de Hannen, de Fööt un de Schläfen waschen.

Also — ik heff dit Rezept noch nich versöcht...

Wenn de Mohnkapseln riep sind un upspringt, denn warrt se "Schüttmohn" nöömt. Blievt de Kapseln dicht, seggt man "Schließmohn" dorto. De Kapseln hebbt en grote Menge lialütte Samen in sik, de so 1- 1½ mm lang sünd. Dat gifft witte, blage un griese Samen. Se warrt gau ranzig. Se sünd nich giftig. Se warrt to 'n Backen bruukt, as Vagelfoder un to 'n Herstellen vun Mohnöl, Oleum Papaveris. Dat Öl kann man kolt rutpressen, denn süht dat lütt beten geel ut, smeckt milde un rüükt moi. Dat Öl kann man ok warm rutpressen, denn süht dat düüster ut un smeckt kratzig. Dit Öl is nich as Spiesöl to bruken. De Kunstmaler nehmt geern Mohnöl, wiel dat goot dröögt.


Foto: Anke Nissen

För mi sind Mohnblöden wunnerschöön. All tohoop! De ganz, ganz enfachen, slichten — un de groten, prächtigen. Mi gefallt se in zackt, füllt un in alle Farven.


Foto: Anke Nissen

Ik laat mi in'n Sommer ok jümmers wedder verführen, en poor vun de lüchen Blöden to plücken, se sünd eenfach to schöön. Aver denn? Al na heel korte Tiet fallt ehre groten roden Blödenbläder. Se liggt nu rund üm de Vaas rüm, dormank de düüstern Stoff-Fadens un de düüster Blödenstoff. Wirklich schöön, blots — de witte linnern Dischdeek, de mütt ik denn waschen.

Un worüm schriev ik vun den Mohn, nu in'n November, en Maand, de mehrst düüster Weder wiest? Ik kreeg vör poor Daag en knospig Mohnblööd schenkt. De weer noch in'n Goorn vun Ella upwussen. Un se hett mi dit kostbor Geschenk maakt. En Mohnblööd in disse Johrstiet! Würklich en bannig besünner Geschenk! Ik heff den Stengel glieks kort afsneden un de Blööd in en Glas up mienen Schrievdisch stellt. Hier hett se sik vör miene Ogen langsam uteneen foldt. Dat kann een wörtlich nehmen: De Blödenbläder folden sik sutje uteneen, de Blööd güng apen, ok langsam, jümmers wieder un wieder, bet de Blööd vull upblöht weer un mi in ehr deep Root anstrahl. Poor Daag later kunn ik tokieken, wo sik en Blödenblatt lööst hett un up mienen Schrievdisch dal sweev. Ok dat weer schöön antokieken. Un nu lüücht dat Root in 't Glas un dat Root vör 't Glas.

Ella hett mi veel Freud mit disse enkelt Mohnblööd schenkt un se hett en lütt Erinnern-Schuuvlaad in mienen Kopp upmaakt. Mi is infullen: As wi Kinner weern, hett uns Grootmudder mi jümmers vör de lütte Kornhex wohrschuut. Disse Hex leevt in 't Kornfeld un hett en rode Zippelmütz up 'n Kopp, so hett Oma vertellt. Un wi Kinner sullen uns blots nich vun ehr tofaten kriegen laten, de Hex mag nämlich nich, wenn Kinner in 't Kornfeld gaht. Dat deen wi aver to un to geern, een kunn so fein in 't Kornfeld spelen, sik versteken, Kornblomen plücken un anners wat. Doch wenn wi över 't Feld keken, denn blitz hier un dor jümmers mal de rode Hexenmütz rut. As ik Oma fraag, wat dat Rode nich villicht en Mohnbloom sien kunn, hett se dat för ganz un gor unmöglich hollen. "Nee, nee Deern, dat is de Kornhex. Gah blots nich rin in 't Kornfeld!"


Un de Mohn, de in Oma ehr Kornfeld blöh, dat weer natürlich de
Klatschmohn, Papaver rhoeas, Familie Papaveraceae = Mohngewächse

Anner Namen: Klatschrosenblüten, Feuerblüten
Sammelt warrt: Blöden = Flores Rhoeados
Bestanddele: Farvstoff, Sliem
Warrt bruukt:
  • linnert Hoosten, geern för Kinner
  • To 'n Farven vun Liköör
  • As Tosatz in 'n Tee, dat he en gode Faarv kriggt.

De Klatschmohn blöht vun Mai bet August up Kornfeller, an Bahndämme un Wegränder. He gellt as Unkruut, orrer beter as Wildkruut. Sien Blöden hebbt veer zorte scharlachrode Blödenbläder, de ünnen enen swart-violetten Tupfen hebbt. De Bläder föhlt sik beten wat fettig an.


Bild: Rudi Witzke

De Klatschmohn is en Plant, de in enen Bibelgoorn höört. Ok in Israel is Klatschmohn en Wildplant, de ok dor up de Feller wasst. Jüst so as de Hundskamille warrt de Mohn dor "Blume des Feldes" nöömt.

Jesaja 40, 6-8:

6. Allens Fleesch is Gras un all sien Gootsien is, as de Bloom up dat Feld.
7. Dat Gras verdorrt de Bloom verwelkt denn den Herrn sein Geist puust dor rin. Ja, dat Volk is dat Gras.
8. Dat Gras verdorrt de Bloom verwelkt; man dat Wort vun unsen Vadder blifft ewig.


Foto: Anke Nissen

1. Petrus 1, 24-25:

24. Denn allens Fleesch is as Gras un all sien Herrlichkeit is as de Bloom up dat Feld.
25. Dat Gras verdorrt, un de Bloom fallt af, man dat Wort vun Vadder Gott blifft ewig.

De Blöden vun 'n Klatschmohn verblöht bannig gau, al na 2-3 Daag. Wohrschienlich warrt de Mohn dorüm as Symbol för de Vergänglichkeit vun 't Leben ansehn (Jesaja 40, 6+8).


29.11.2009


na baven