Hans-Christian Andersen to sien Jubiläum

Vun Rudi Witzke


Vun Volksmärken

Wi leven vun un mit un dörch Geschichten, mit lütte, gröttere un de ganz groten. De ganz groten gifft dat woll al so lang und Eerd sik dreiht un Minschen up ehr rümmerkrabbeln. Se warden blieven, solang uns Eerd Kurs hollen kann un Minschen snacken. Vun solk groot Geschichten, vun Mose orrer Buddha orrer Jesus un anner, schall hier nich snackt warden.

In uns Levensgeschicht spelen de Öllern, de Bröder un Süstern, de Lüüd ut de Naverschap un vun de Arbeid een Rull, aver ok Geschichten un Drööm. Un dorvun gifft dat nu wohrhaftig vele. Elkeen hett sien levsten Geschichten. Een hettt se maal leest orrer maal vertellen höört. Een hett ok sien besünnern Drööm, lege un gode, slichte un kunterbunt dwatsche.

De Geschichten un Drööm, de up disse Wies en grote Rull in uns Leven speelt, seggt veel över uns. Se verraden wat vun uns Lengen, Wünschen, Ängsten. Se beschrieven Minschen, de wi uns woll geern as Vörbiller nehmt orrer partu nich lieden köönt. Dorbi kümmt mennigmaal beten wat Kurioses rut.

Un wunnersaam un kurioos geiht dat in Märken to.

En Märken is en vertellte Geschicht vun en wunnersaam-phantastisch Begevenheit. Dor gifft dat keen Tietangaav, wennehr dat passeert is, dat gifft keen Angaav, an welk Steed de Geschicht speelt. Övernatüürlich geiht dat to: Deerten un Planten köönt snacken, Minschen köönt de Gestalt vun Deerten un Planten annehmen. Un Hexen, Töver, Feen, Dwargen, Riesen. Draken u.v.a. bringen allens ganz schöön dörcheenanner. Jümmer ward dat Böse bestraft, dat Gode bekümmt Lohn.

Märken hebbt keen nömten Schriever. Se sünd uurold, se kamen ut griese Vörtieden un warden vun en Generatschoon to de anner wiedergeven. — Üm 1800 makten sick de Bröder Grimm un anner dorbi, de Märken to sammeln. In de meisten Hüüs gifft dat woll dat Book "Grimms Märchen".

"Wi leven mit un vun un dörch Geschichten un Drööm." Dat heff ik an'n Anfang schreven. Wenn een in't Leven nu afsluut nich wiederweet, keen Schreed gahn kann, nich slöppt, totaal kaputt is, denn schull so en Minsch mit en märkenkunnige Fruu man maal in en Märken, in sien Märken söken, wokeen he is, wat mit em is, woans dat wiedergeiht. De Märken geven Anter. Se sünd vull vun urolle Wiesheit, de wi möhsaam utbuddeln köönt.

Wi hebbt jümmer weniger märkenkunnige Fruuns, jümmer mehr Comics un Comedy in't Kiekschapp. Keen Wunner, dat so vele Minschen nich mit uns Welt trecht kaamt. Märken sünd de best Medezen gegen Depreschoon.

Vun Kunstmärken

Dat Kunstmärken hett een Schriever/sch. De hett nau studeert, woans Volksmärken upbuut sünd. As nadenkern Lüüd mit veel Phantasie versöken se, sik in sik sülven intoföhlen. Se beluern ehr Mitminschen, se studeeren de Minschen in Freud un Noot. — Ehr Denken un Snacken is mennigmaal beten afsünnerlich, wenn de Phantasie mit jüm dörchgeiht. Beten verdreihte Lüüd sünd dat schonst.
Ja, un denn schrieven se Märken.


Hans-Christian Andersen
1805 - 1875

Andersen: DenkmaalWoll beten mehr fiert de Dänen dit Johr, 2005, en Jubiläum: Hans-Christian Andersen keem an'n 2. April 1805 in de lütte dänsche Stadt Odense up de Welt. Sien Vadder weer Schoster. De Jung weer heel wild up, en beropen Mann to warden. So tröök he mit veerteihn Johr bi de armen Öllern ut un güng na Kopenhagen. Aver sien Sinnen un Trachten na en groten Schauspeler müßt he bald upgeven. — He wöör en unanpasste Rümdriever. Dor krüüzte Jonas Collin, en hoge Beamt, siene Weeg. He ahnte, dat in dat Rugbeen wat stecken dää, wat blots plegt warden müßt. He nehm em in sien Huus up un geev sienen Söhn Edvard den Updraag, den em updwungen Broder Maneeren bitobringen. Andersen: GeboortshusWenn dat denn so sien mutt! Edvard un Hans-Christian wöörn Frünnen, aver so ganz echte nich. Tietleevs sään se "Se" to eenanner, to Edvards Hochtiet wöör Hans-Christian nich inlaadt. Heff ik al seggt: Lüüd, de Kunstmärken schrieven, sünd beten wat verdreiht un kurioos. Un dat bleev Hans-Christian ok na de Benimm-Kuur bi Edvard Collin.

1822 harr de Glücksfee wedder wat Besünnres mit Hans-Christian Andersen vör: De dänsche König Friedrich VI. schickte em 1822 up de högere School in Slagelsen. He harr 'n ansläägschen Kopp. 1828 bestünn he de Abituur-Pröv. En Johr later harr he an een Universitäät dat Philosophikum in de Tasch.
Jichenseen Minschenfründ geev Hans-Christian de Mööglichkeit, dörch Europa to reisen. He weer in Düütschland, Frankriek un Italien.Andersen: Graffsteen
Un he füng an to schrieven: Romane, Schauspille un Vertellsel. Wat wöör ok in Düütsch översett. Un dat schiente meist so, dat he in Düütschland mehr Tospraak harr. Beropen un weltberühmt aver wöör he dörch siene Kunstmärken, de vun 1835 bit 1848 in 8 Böker druckt wöörn.

Elkeen vun uns hett in sien Leven wat vun Hans-Christian Andersen to höörn kregen, un wenn dat dat Märken vun de De lütte MeerjumferSeejungfruu is.

Hier op Plattpartu stellt wi bekannte un nich so bekannte Märken vun em vör un fiert up de Wies sien Jubläum.


Andersen-Märken bi Plattpartu, in't Plattdüütsche bröcht vun Anke Nissen:

De Flass

De Bookweten

Lütt Deern mit de Rietsticken

Fledertee. Ut "Fliedermütterchen"

Eek un Fleeg. Ut "Der letzte Traum der alten Eiche"

De ole Kirchenglock

De Dannboom (Platt vun A.Heßler)

Den Kaiser siene niegen Kleder



trüch


na baven


na't Flack

na de Startsiet