Et geiht los, sei käönt nu miteinanner: van Ludgerd Lüske Deil 1: Rosetta
Äöwer 6,4 Milliarden Kilometer hätt dei ESA-Ruumsonde Rosetta achter sick laoten, hätt an Planeten Schwung haolt, twei Asteroiden bi't Vörbifleigen ankäken un van dei teihnjöhrige Fleigtied mehr as tweianhalf Johre tau'n Energiesporen verschlaopen an den 6. August 2014 köm sei mit den Landeapparaot Philae an Bord vörmdaoges üm half twölf nao dei middel-europäischke Tied bi den anstürten Komet an un geiht up eine Ümlopbaohn dorümmetau. Nu werd dei Komet vermäten, dei schiens ut twei tausaomehangen Deile besteiht: An den 11. November 2014 schall ampart uck eine eierste Kometenlandung passeiern. Dei Landeapparaot Philae werd dorbi van dei Kontrollmanschkup van dat Dütschke Zentrum för Luft- un Ruumfohrt (DLR) stüert un bedeint.
Tügen ut eine vergaohn Tied 404 Millionen Kilometer groot is nu dei Affstand van dei Ruumsonde tau dei Eern. All bi dat Anfleigen was dei Komet Churyumov-Gerasimenko (dei Afkörten för den Naom is CG) för Äöwerraschkungen gaut: Anstä van ein Objekt in Kartuffelform sehgen dei Kometenforschkers ein Objekt, dat so ähnlick utsehg as eine Aont mit Kopp un Liew. Die eiersten Temperaturdaoten wiesden, dat Philae nich up einen Komet mit väl Ies, sünners mit väl Stoff un schiens mit einen graowen Bodden landen mutt. "Dune bi den Komet käönt wi nu ut eine Hööchte van 100 Kilometer noch dütlick mehr äöwer CG fastestellen", sägg dei Kometenforschker Dr. Ekkehard Kührt van dat DLR-Institut för Planetenforschkung, "krittig un besünners is nu dat naue Ünnerseuken bi den lüttken Affstand." Ölf Instrumente fleiget up dei Ruumsonde Rosetta mit, teihn Instrumente sünd an Bord van den Landeapparaot Philae un werd dei eiersten Daoten direkt van einen Kometenbodden senden. Boddentaustand, Temperatur, physikaolischke Daoten äöwer den Kometenkarn, orgaonischke Moleküle all dat willt dei Kometenforschkers wäten, denn CG, dei ut Ies un Stoff besteiht, is schiens ut orig oldet Materiaol entstaohn, dat sick up siene Reise dör den kolden Deil van dat Sünnensystem minner verännert hätt as bi annere Himmelsobjekte. "Wi draopet einen Tügen van dat Entstaohn van use Sünnensystem för 4,5 Milliarden Johre", sägg dei DLR-Forscher Dr. Ekkehard Kührt.
"Kometen häbbet dei Vergangenheit as in ein Keuhlschapp infroren un bewohrt un wieset so noch väle Teiken ut den Anfang van dat Sünnensystem. Aower up die eiersten Biller süht man, dat uck an den Komet die Tied nich aohne eine Spauer vörbigüng", verklort Dr. Kührt. "Eine Riege frömde Strukturen up den Kometenbodden wiest eine wisse Entwicklung an, dei man nu verstaohn will." Baobenschkup kunnen Kometen un ehre Inschläge dorför sorgen, dat Waoter un Moleküle för dat Entstaohn van Läben up dei Eern ankömen. Seuken nao den besten Landeplatz Nu geiht dat Seuken nao den Landeplatz los. Dortau werd up dat Liew mit Aontenform för Philae mit dei Daoten van dei Kameras un dei annern Wätenschkup-Instrumente dei passen Stä utsöcht. Dorbi mutt man väle Besünnerheiten beachten un mangers den gulden Middelweg finnen. "Wi bruket bispillswiese up dei eine Siete dei Sünne, dormit sick dei Batterien mit dei Solarzellen immer wer uplaoden daut, up dei annere Siete draff dei Kometenbodden uck nich tau heit wän un tau daone utgasen", verklort DLR-Forschker Dr. Stephan Ulamec, Baos van dat Lander-Team. Rund 450 Millionen Kilometer Affstand van dei Sünne sünd dorför jüst pass. Aower uck dei Rauigkeit un dei Taustand van den Bodden sünd wichtig för ein gauet Landen. Uck eine gaue "Sichtverbindung" tau dei Ruumsonde Rosetta is wichtig för dat staodige Wiederleiten van dei faotden Daoten dör dei teihn Instrumente äöwer dissen Weg nao dei Eern hen. Annersrund mutt so dat DLR-Kontrollzentrum in Köln Kommandos an den Lander funken.
Ende August schall dei eierste Utwaohl wän, wobi dei Forschkers un Ingenieure van dat DLR un annere Lüe van dat Lander-Konsortium unner dat Leit van dat DLR fief passen Landestäen fastelegget. "Günstige Stäen för eine Landung sünd an den Kopp un deils uck up dat grötere Kometendeil dei schmale Graot fallt aower ut", sägg dei Lander-Projektleiter Stephan Ulamec. Midde September werd denn ut disse "Üppsten Fiewe" dei beiden besten Landestäen utsöcht. Midde Oktober einen Monat vör dei Landung werd fastesettet, an wekkern Ort up CG dei Landeapparaot Philae upsetten schall. Luuren up dat eierste Signaol van den Kometenbodden Dei Kommando-Signaole loopet 30 Minuten van dei Eern bit nao dei Sonde un den Landeapparaot, so käönt dei Ingenieure sülves nich mehr ingriepen. Dorümme werd ein poor Stünnen, vördem Philae sick van Rosetta in eine Hööchte van einkelne Kilometer afftrennt, van dei DLR-Ingenieure eine Computersequenz för dat Daolstiegen un dat Landen an dei Rumsonde schicket. Mit rund drei Stünnenkilometer stigg Philae denn up den Komet daol.
Dormit hei dor wägen dei minne Schworkraft van CG nich forts wedder trüggedriff, werd fix twei Harpunen in den Kometenbodden schaoten, dei den Landeapparaot up dat lüttke Himmelsobjekt fastehollt. Dortau dreiht sick noch Ies-Schruwens an dei Fäute van den Landeapparaot in den Bodden, un eine Koldgasdüse an dei Baobensiete van Philae drücket den Apparaot sachte an den Komet ran. "Of aals gaut affloopen is, market wi eiers 30 Minuten nao dei Landung, wenn wi in't Kontrollzentrum dei Daoten krieget", sägg Dr. Stephan Ulamec.
Uck dei ROLIS-Kamera van dat DLR, dei an dei Unnersiete van Philae sitt, werd denn ehre eiersten Biller van dat Daolstiegen van Philae senden. Denn werd Rosetta un Philae tausaome mit den Komet up den Weg nao dei Sünne tau fleigen un kieken, wo CG staodig aktiver werd, Gas utstött un Stoffdeilkes in't All jaoget. "Dei beiden Saoken, dat staodige Unnerseuken ut den Ümloop un direkt van den Kometenbodden, sünd Premieren, dei noch kiene annere Mission bewarken dö", sägg DLR-Kometenforschker Dr. Ekkehard Kührt. "Use Wäten äöwer disse raodelhaftigen Himmelsobjekte werd mit dei Rosetta-Mission dütlick taunähmen."
Links tau dei Fachspraak
Oginaolartikel hier;
Südollnborger Platt: Ludgerd Lüske
Biller: DLR 8.8.2014
|