Dat Kruut för'n Aprilmaand: Rainfarn vun Anke Nissen Tanacetum vulgare Familie Compositae (Korbblütler)
|
|
|
Anner Namen: |
Dreifuß, Drüsenkraut, Jesuswurz, Kraftkraut, Matblumen, Muttergottesrute, Pferdeknöpfe, Pompelblume, Presskraut, Rainfar, Rainfaart, Rainfan, Rainfeldblume, Regenfan, Reifen, Renfarn, Revierblume, Revierkraut, Rienfaren, Rinfert, Sauersaat, Seefkesaat, Weinfaren, Weinfarn, Weinwermut, Wurmkraut, Wurmkrautblüten, Wurmfarn, Wurmsamen Plattdüütsch: Wormkruut (Segeberg), Woßstickenkruut, Krusen Kohl, Flohkruut, Peerknööp, Peerknöpe, Peerknöppe, Regenkruut (Angeln) |
|
Sammelt warrt:
|
Blöden (Flores Tanaceti) |
|
Warrt bruukt: |
wörr fröher as Wormmittel gegen Wörm in'n Darm bruukt |
|
So warrt't anwendt: |
Wohrschu: Nich to veel! Giftig! |
|
|
||
Wi findt Rainfarn an Bahndämme, an'n, Wegrand (Wegrain), in'n
Graben, mang Gebüsch... De Stengel sünd graad, uprecht,
un hebbt Bläder, de en lütt beten as Farnbläder utseht.
Rainfarn is en "Kompass"-Plant. Ehre Bläder dreiht sik bi hell Sonnenlicht piel na Süden. Rainfarn höör mit to de Heilkrüder, de wi in mien Schooltiet sammelt hebbt. Wi hebbt de Rainfarnstengel, de so 1 Meter lang warrn köönt, afsneden afbraken graad över dat böberst vergilbt Blatt. In de School hebbt wi de Bläder vun baben nu ünnen afstrubbelt. Vun den afstrubbelt Stengel wörrn denn mit en Scheer de lütten gelen Blödenköpp afsneden blots de Knööp, ken Stiele. Up den Böön vun uns School hebbt wi de Krüder utbreedt to'n Drögen, de Bläder för sik un ok de Blöden för sik. Un up dissen Böön much ik to geern sien. Ik much den Ruch so geern, den Ruuch na Krüder. Ik heff dor al mal bi Huflattich vun vertellt: De Duft dat Rüken is för mi as en groot Töver. He kann mi in all Tieden vun mien Leven trüchbringen. Wenn ik as Bispill an Rainfarn denk, glieks seh ik mi as Kind up den Krüder-Böön vun uns School, glieks meen ii, dat ik den dörchdringen balsamisch so'n beten na Kampfer Ruch vun siene gelen Knoop-Blöden rüken kann... Mien Grootmudder hett Strüschen vun Rainfarn tohoopbunnen un an en luftig Platz to'n Drögen uphangt. Se hett in de düüster Johrestiet oft Rainfarnstengel in enen Kroog up de Deel stahn hat. Ik much dat lieden. |
||
|
||
Bi uns Vöröllern gell Rainfarn:
De harten Stengel wörrn as Versluss bi't Wurstmaken bruukt. In de "Tierheilkunn" weer Rainfarn en Mittel gegen Parasiten in't Eingeweide. In en oll Krüderbook heff ik leest, dat Rainfarn bi "Nervenkrankheiten", besünners bi "Mutterweh" un "Unordnung der monatlichen Reinigung" helpen kunn. Man hett Wien tohoop mit Rainfarn to'n Kaken bröcht, un de Damp, de sik denn entwickel de Wrasen de sullen de "Geburt befördern" un de "falschen Wehen" verdrieven. In't Middelöller weer Pudding, de mit Rainfarn würzt weer, en heel lecker Eten. Ok in Koken wörr't rinbackt, de Ostern un in de Johanninacht eten wörrn. In de Weihbuschen wörr gern Rainfarn mit rinbunden. Ik heff al oft dorvun vertellt, so bi Alant, Arnika, Bifoot, Wacholder, Johanniskruut, Dusendgüldenkruut. Mien Oma meen, dat de Duft vun Rainfarn Insekten wegdrifft, Mücken, Flegen, Motten, man ok Ameisen in'n Goorn, Lüüs an de Rosen, ok Flöhe un Kopplüüs. Fründ Herbert hett frische Rainfarn-Blöden mit Water ansett un mit de Bröh denn seine Erdbeern sprütt. He meent, dat helpt gegen den Erdbeerblütenstecher. De Bröh sall ok helpen gegen Himbeerstecher, Blattwespen, Milben, sogoor gegen Mehltau un Rostpilz. Rainfarnblöden sünd ok ene "Färbe-Droge", as Bispill to'n Geelfarven vun Wull. |
||
|
||
Vör Johren heff ik mal enen Adventskalenner maakt, dor harr sik achter elkeen Döör en Plant versteken. Achter de Döör Nr.9 stünn:
Un natürlich hebbt all miene Frünnen dat richtig raadt, se hebbt dat wüßt, bi disse Plant hannelt sik dat üm den Rainfarn. Antje
Hessler schreev dormals: "Wi hebbt as Kinner ümmer "Westenknööp"
to den Rainfarn seggt. Ik heff sogoor Poppenkleder dormit utstaffeert.
Mit Hölp vun en Steeknadel güng dat goot." Un Rudi Witzke schreev: |
||
|
||
Bunt
warrt dat bi den Mönk Walahfrid Strabo, de later Abt vun dat
Kloster up Reichenau weer. He schrifft in sienen "Hortulus"
över den Rainfarn (Chrysanthenum vulgare = tanacetum vulgare),
man na sein Meen is de Rainfarn datsülve as "Ambrosia".
|
||
|
||
Un mit Leonhart Fuchs un sien "Kreutterbuch" vun 1543 harr
ik groot Möh, wat över unsen Rainfarn to finnen. Möh
maakt mi dat jümmers. Nich de Text orrer dat Lesen vun de olle
Spraak, nee, Möh maakt mi de verdreihtlichen Tallen. Römisch
Tallen! Mien leef Mann weet al jümmers Bescheed, wenn ik mit
dat dicke Krüderbook ünnern Arm bi em ankaam. He mütt
bi de Siedentallen helpen. Man ditmal keem ok he nich kloor. Dat Bild
"Rainfarn" harrn wi bald funnen, man nich den Text. Toletzt
bün ik denn aver doch dor achter kamen. Leonhardus hett ünner
"Artemesia", also ünner Bifoot glieks dree Planten
tohoop afhannelt, nämlich den Bifoot, unsen Rainfarn un dat Mutterkruut.
Ik denk, he hett dat dormals noch nich anners wüßt.
To'n Sluß noch dit: "Un an'n Johannisdag hüüt blöht
de Rainfarn, So ungefähr seggt dat Johannes Brobowski, du müsst di blots en Strüschen an den Hoot steken, orrer poor Blöden in de Schoh leggen, denn... |
||
30.3.2008 |