Bild: Wikimedia Commons/Dysmorodrepanis. Lizenz

Hoch baven in den Boom süng en Vagel

vun Rudi Witzke

Un denn keem de Dag, wo ik nich miehr de Vagels beluurn kunn. Ik müßt na Diktaat wat vun den Helden Jung Siegfried upschrieven, de en stolte Jungkierl weer. Wi harrn in uns Dörp keen "Knappen". Ridders, hebbt de "Knabben"! Un denn "Siegfried"! Schrifft een dat villicht "Sigfrid"? Mit ie orrer bloots en i?? Aver vun vörn:

Up de Sunsche Wisch un denn ok in Lütten Cordshagen, wohen se uns vun de Sunsche Wisch jagt harrn, weeren "eenklass'ge" Schaulen. Ne, nich "erstklassige". "Einklassig!" Dat bedüüdt, dat alle Kinner vun dat ierste bit to't letzte Schauljohr in eene Schaulstuuv vun enen Liehrer to lieke Tiet Ünnericht kregen.

Jümmer sößdig Minuten wöörn nau indeelt in "Direktunterricht"un "Stillarbeit". Wenn de Lütten Stillarbeid harrn, also sik in Schrieven un Reken övten, kreeg de "Oberstufe" direktemang wat to hören vun Natuurkunn or Ierdkunn orrer Geschicht. Un wenn de Grooten denn ehre "Merksätze" vun de "Ottonen" in ehre Hefte schreven, güng dat mit den Liehrer bi de Lütten "direkt" to Saak in Heimatkunn or wat anneres. Jümmer hen un her, still för sik un denn mit de Lieköllrigen de direkte Snackerie mit den Liehrer. Un denn wedder still. —

So akraat leep dat bi mi up jeden Fall avers nich af. Hüüt hebbn se dat Woort för miene un wißlich ok bi de annern aflopende besünnere duppelte Deilnahm funnen. Dat heit "distributives Up-de-Wacht-Sien".

De Hunnen trecken in den Kampf

Ornung mußt sien. Bi de Stillarbeid keekst du stuur in dien Heft orrer up dien Tafel un hanteertest mit Schrievfedder or 'n Griffel rümmer. — De Ohren weeren avers annerworrns.

Vadder, de in de iersten Johren ok mien Liehrer weer, kunn spannend un upregend vertellen. Dor keemen denn in dat Johr 375 vun ganz wiet ut'n Oosten de "Hunnen" mit Attila antorieden. Uns gruugte ornlich.

Attila. Bild: Wikimedia Commons/Mór Than

Alarich I. stürv 410

Later denn na de Hunnen haugte Alarich Rom in Gruus un Muus un wull denn sogoor na Afrika röver. Bloots denn stürv he, ik denk, an en Süük.

Un sien Lüüd hebbt ehm in'n Busento siene Gravsteed inricht. — Man, wat lepen uns Schudder över'n Rüüch, wenn wi disse Verse hörten:

Das Grab im Busento

Nächtlich am Busento lispeln bei Cosenza dumpfe Lieder;
Aus den Wassern schallt es Antwort, und in Wirbeln klingt es wieder!

Und den Fluß hinauf, hinunter ziehn die Schatten tapfrer Goten,
Die den Alarich beweinen, ihres Volkes besten Toten.

Allzufrüh und fern der Heimat mußten hier sie ihn begraben,
Während noch die Jugendlocken seine Schulter blond umgaben.

Und am Ufer des Busento reihten sie sich um die Wette,
Um die Strömung abzuleiten, gruben sie ein frisches Bette.

Alarichs Graff in'n Busento. Bild: Wikimedia Commons, Maler: Heinrich Leutemann

In der wogenleeren Höhlung wühlten sie empor die Erde,
Senkten tief hinein den Leichnam, mit der Rüstung, auf dem Pferde.

Deckten dann mit Erde wieder ihn und seine stolze Habe,
Daß die hohen Stromgewächse wüchsen aus dem Heldengrabe.

Abgelenkt zum zweiten Male, ward der Fluß herbeigezogen:
Mächtig in ihr altes Bette schäumten die Busentowogen.

Und es sang ein Chor von Männern: "Schlaf in deinen Heldenehren!
Keines Römers schnöde Habsucht soll dir je dein Grab versehren!"

Sangen's, und die Lobgesänge tönten fort im Gotenheere;
Wälze sie, Busentowelle, wälze sie von Meer zu Meere.

Tuurs und Pottjees, Bild ut de Tiet, Wikimedia Commons

Wieder güng dat denn: Nu kregen bi Tuurs un Pottjees 732 de Araavschen vun Karl Martell de Huck vull. Nu brukten wi nich Muselmanen to warden.

Un een Geschicht kunn Vadder ok singen, de vun en König hannelte. Un dat dää he af un an maal. Hei speelte dortau Dråhtkommod. Un wi süngen denn ok. Aver lies, dat nix to hören weer.
Liesing löten wi denn ok den König Hinnerk hochleven. "Een Hoch den Stiern vun't Sassenland!"

Hinnerk schall düütsche König warrrn. Bild vun Hermann Vogel

Herr Heinrich sitzt am Vogelherd
Recht froh und wohlgemut;
Aus tausend Perlen blinkt und blitzt
Der Morgenröte Glut.
In Wies' und Feld und Wald und Au —
Horch, welch ein süßer Schall!
Der Lerche Sang, der Wachtel Schlag,
Die süße Nachtigall!
Herr Heinrich schaut so fröhlich drein:
"Wie schön ist heut die Welt!"

Hinnerk de Ierste

Un schreven hett dat Carl Loewe, den sien Hart in een Sülverkugel in einen Pieler in de Nikolaikark in Stettin inmuurt is (weer).

Un all disse upregenden Saken löpen bi de Groten af, se weern nich för uns vörseihn. Wi mußten still öven, woans dat mit "ck" or "k" to halen weer. — Denkste! Hören kannst ja nich seihn, Tohören ok nich.

"CK" un dat "K" kunnen wi nameddags ok nich in Kinnerspeele ümsetten. Beder güng dat mit Karl Martell. Katlaunsche Slachtfeller harr wi ja naug. Wischen un Weiden eigenten sik allerbest. Bloots nüms wull den Part vun de Araavschen övernehmen. För allens find't sik een Weg: De Slacht müßt even tweimaal slaan warden, dat tweite Maal mit vertuschte Rullen.

Allerbeste Pierd harrn wi. Ut't Moor hålten wi ganze Planten Rohrkolben, "Buller-Beisen" sään wi dorto. De Fruchtstand babenan hett bannig liekes Utseihn as en Pierkopp. Bindfadens as Tögel ran, schon harrn wi unse "Kampfrosse".

Rohrkolben, uns Kampfrosse. Bild: Wikimedia Commons/BioTrek, dig.

De Waffen weern wat ünnerscheedlich. Flitz un Bagen hörten dorto, vörn an Flitz keem en stumpes Stück Holt vun'n Hollerbusch. De spitzigen Bläder vun de Wader-Lilie weern de Sweerter.

Un Tokiekers harrn wi ok. Ne, nich de Deerns! Uns Tokieker-Volk weeren Siegfried Kreugers, Horst Lemkes un mienen lütten Broder. Bi all drei Mudders weer meist to lieke Tiet wat Lütts kamen.

Un wi Jungs weern de Kinner-Mätens, natüürlich up Jungs-Wies. Kinnerwagens dögen för dit un dat:

So speelten wi ok Caracciola un Rosenberg, Rennfahrers weern dat. Un de Sportkarren wöörn ümrüst to Römsche Kampfwagens. So susten de Lütten mit uns dörch de Gegend up de stövig Landstraat orrer in de langen Gäng vun den "Herrn" sien Kauhstall.

Mit disse Rullenspeele weern wi in'n Sommer 1939 en "Schaffendes Schulvolk", as Adolf Reichwein dat nöömt.

Un vun hüüt up morgen weer denn Kriegstiet. Vadder keem noch in'n August 1939 na de Suldaten.

Un uns einklass'ge Schaul wöör vun de Liehrers ut Krönevitz un Pantelitz mitbedreven. "Drei-Tage-Woche" harrn wi nu. Un wieldat sik de beiden Schaulmeisters nich naug afspreken kunnen, güng dat bi'n Unnerricht beten wat hen un her. Wi harrn jümmer Utreden: "Nee, dat hebbt wi noch nich hatt!"

Dat bleev nu nich ahn Folgen. Wi hüngen in uns Können jümmer mihr achterna. Liekers schaffte ik de Prööv för de Oberschaul in Straalsund. Heff denn wohl bannig Dusel hatt! Bloots de Voß keem ut't Look. Dat bedüüdt: De Wohrheit keem rut. De bummlige Schaulbetrieb un denn ok wißlich mien veeles Plattdüütsch-Snacken harr mi för de högere Bildung minniger bruukbor maakt.

Diktat!! Un los güng dat. De Inhalt hannelte vun den "Jungen Siegfried", de loströck, den Draken aftomurksen. Dor wüßt ik nu ja good Bescheid. Avers de Wöör!
"Knappe" orrer "Knape" orrer "Knabe"? "Schilt" orrer "Schüld"? "Hoch zu Roß!" Woans bloots "Roß" schreven wöör? "Helt" dat weer klar; den kannst seihn, de ward groot schreven. Un achtern mit "t"? Avers wat is en "Stecken"? "Stöcker" kennte ik. "Er lernte mit Fleiß un Acht", güng en Satz. "Acht?" Dat Woord weer mi so ok noch nich över'n Weg lopen.

Eene dicke "Sechs" keem dorbi rut. Mien Heft sehg ut, as weer den Draken sien Bloot dor röverlopen. Ne, Mudder kunn ik dat nu ja nich bichten. — Mit en slechtes Geweten sliekerte ik rümmer. Avers nich lang. De Voß kümmt jümmer ut't Look.
Dit Maal nehm he de Gestalt vun Liehrer Köpke sienen Söhn Ulli an, vun den Liehrer, de bi uns tohuus Vadder as Liehrer vertreden dää.

Mien Ferdinand-vun-Schill-Schaul in Straalsund. Foto: Rudi Witzke

De Bengel, Mitschöler in mien Klass, harr dat mit de "Söß" genöötlich sien Öllerm överbröcht. "Lange wird Ihr Sohn die Oberschule wohl nicht mehr besuchen," informeerte Liehrer Köpke Mudder. Un dorbi griente he.

Un de Folgen: Nu müßt ik stramm ran. Mudder fröög mi in Inglisch af un dikteerte wohl elkeenen Dag wat in Hoochdüütsch. Stubenhocker mußt ik dorbi nich sien: Ik kladderte na baben in ene hooge Dann, seet dor baben un liente inglische Vertellsel butenköppsch:
"A thrush" sitt "on the topmost branch of a tree" un süng ehr Leed. Avends kunn ik Mudder de Geschicht herseggen. Un in de Schaul denn gaud upschrieven.

Un so kunn ik denn ok up de Oberschaul Schridd hollen. Vun Hunnen un Alarich un Heinrich den Vogler harrn mien Maten in de Klass kein Ahnen. De wüßten ok nich, dat Karl in't Johr 800 düütsche Kaiser wöör. Karl de Grote wöör dei nöömt.

De Ulli, de mi verpetzt harr, bleev up de Streck. Hei güng vun der Ferdinand-vun-Schill-Schaul af un müßt na de Middelschaul.

Ne, schådenfrooh weer ik echt nich. Egenlich mutt ik em danken: Harr Mudder mi so in de Kniep nahmen, wenn Herr Köpke nich so över mien wacklig Verblieven up de Oberschaul mit Mudder snackt harr?