Schoolreformen up de Sunsche Wisch

Opschreven vun Rudi Witzke

Folg 1: In't Johr 1924 geiht't los!

Wegwieser

Wokeen kennt schon de Sunsche Wisch? Is dat en Eck in Fantasia-Land? Överhaupt nich! Dat weer maal bit in de laten dörtiger Johrn en Buurndörp up'n Zingst un mien Gebortsdörp. Un de Darß, Zingst, Hiddensee, Rügen un Usedoom billen de Küst vun Vörpommern. Up de Koort sünd all de Steden un Placken to finnen, vun de nu snackt ward. Dör Klick op de Koort köönt Se ehr ok nochmal grötter maken. (Trüch kaamt Se denn mit den "Zurück"-Knoop in de Symbolliest vun'n Browser.)

Poor Wöör vörweg

Von Scholen un Schoolbeleevnisse is so veel vertellt, dat een dat nich mehr lesen mag. Wokeen maal up en gemütlich Tosamenkumst weer, wo mehr as dree Liehrerslüüd tosamen weern, de höllt sik nu noch de Ohren to. De snacken vun School, vun School un denn noch mal vun School. Elkeen weit dat beder. Un de Stimmen warden jümmer luder. Ne, laat mi in Rooh mit Schoolgeschichten un Liehrerslüüd in en privaat Runn!
Un nu heff ik mi liekers vörnahmen, in en lütte Reig vun Vertellsell över de School up de Sunsche Wisch wat to schrieven, över de School un de Minschen un över School, wat sik dor in de Johren so ännert hett.
Dat kann een verstahn un mi naseihn, wenn ik nu maal upreken: Vun 1922 bit nu 2005 sünd ut uns Familije Vadder, twei Söhns un mien Dochter Schoolmeisters west, un Tina is noch togang. Dor kaamt binah 150 Johr Schoolmeisterie bi rut. En Barg vun Belevnisse kümmt so tosamen. Dat een dat weit: Wi köönt bi lütten ok vun wat anners snacken as vun School.
De stramme, preußsche Tiet in de School vun den Kaiser, wo dat as in en Kasern togahn sien schall, hett uns Vadder as Schoolmeister nich belevt. He füng 1922 mit de Schoolmeisterie in Papenhagen bi Richtenbarg an. Dat weer de Tiet vun'n "Pädagoschen Fröhling", de as "Reformtiet" in de Schoolgeschicht ingahn is. Nienich ward nüms den Naam Adolf Reichwein vergeten. Sien Book heit "Schaffendes Schulvolk".

Villicht is doch noch von Bedüden, koort to verkloren, dat de Scholen in de Dörper Wieck, Born, Prerow, Sunsche Wisch un Praamort "Eenklassige Scholen" weeren. Dat bedüüdt, dat alle Kinner ut dat Dörp in een Klassenstuuv to glieke Tiet vun eenen Schoolmeester Ünnerricht kregen. Dat güng so, dat de Schooljohre, mit de de Liehrer nicht direktemang snacken dä, Stillarbeit makten. Se schreven, rekenten orrer malten. Nüms kunn Kinner hinnern, mit een Ohr den Liehrer totohören, wenn he de Groten wat vun de Völkerwannerung orrer anner spannen Saken vertellte.

Wi fangt mit de School-Reformen up en Insel an.

Annerletzt maal hett mi Hinnerk Bussert ut Sievertshagen en Döntje vun den Buurn vun de Oie vertellt. Sienen Naam heff ik vergeten. Villicht hett Hinnerk ok de Oie mit'n Lütten orrer Groten Kirr verwesselt, is ok nich so wichtig. All dree sünd lüttje Inseln in'n Borther Bodden. De Kinner müßten na Müggeboorg na School hen. Mußt dor west sien, wat du di beten vörstellen kannst, wodennig ut unse Sicht vun hüüt dat meist aventüürsch west is. Un denn willn wi fasthollen, dat dat dor, wo de Welt woll to Enn sien kunn, vör achtig Johren School-Reformen geev. Wi schrieven also dat Johr 1924.

Un dat weer nu so: Hans Giede, so en vörnehme, fiene Stadtminsch, weer Liehrer in Müggenborg up'n Zingst na Alfred Diedrichs woorn. De Pädagogschen Reformjohren weeren vull in de Gäng.
En Liehrer mußte weiten, woans siene Kinner dat Tohuus harrn, woans Vadder un Mudder mit jüm ümgüng. Blots denn kunn he jeedeen Kind ok gerecht warden un up rechte Wies köstern.
Un so hett Liehrer Giede as en moderne Liehrer denn de Öllern vun sien Schölers besöcht. In Müggenborg weer he nu all bi alle Öllern överall west. En Jung keem avers — seggen wi maal — vun de Insel Oie in'n Bodden.

Eens Dags hett he sik na de Oie översetten laten. De Schipper un he sehgen, dat de Buur flinkföötig hen na't Huus güng, as he mitkregen harr, dat Besöök keem. De Schipper un Hans Giede harrn dat Boot fastmaakt. Dor kunn se seihn, dat de Buur den Pinkelpott von en Tuhnpahl nöhmen dä, de dor över Dag lüften dä. "Das bräuchte er doch nicht, wenn wir kommen!" sää Hans Giede, wieldat hei Verständnis för de Lüüd hebben schull. Dat harr de Schoolraat de Jungliehrers bi de letzte "Fortbildung" an't Hart leggt. Na, de Schoolmeister un sien Bootsföhrer keemen denn up'n Hoff, un de Buur wüßt, wat sik teemt. He wusch de Hannen ornlich in den Pinkelpott un nöhm de Sackschört af. Mit de noch natten Hannen strackt he sik de wuschligen Hoor beten glatt. De noch beten natten Hannen drögte he sik an sien Manchesterbüx. Hans Giede keek pikeert to Siet.

Denn seten se in de goode Stuuv un snackten orrer "sprachen" von dit un dat orrer "dies und das". Un de Buur wüßt, wat sik schickt. "Ik mutt mien Gäst wat anbeiden!" dacht he sik un tröck ünner't Sofa en Pappkarton vör. En Specksiet keem up'n Disch, en Kanten Broot un Messen dorto. Mit en grootes Metz sneed de Buur elkeenen akraat en liek grootes Stück Speck un Broot af un schööv dat den Gast mit en Metz röver. Wieldat he wüßt, wat sik hört, wünscht he denn noch gooden Apptiet. Hannig sneed he sik över'n Dumen sienen Speck un kaute genöötlich Broot un Speck. Hans Giede greste sik woll denn wat, besunn sik avers, wat de Schoolraat seggt harr. Mit wat hoge Tähn kaute he Broot un Speck, smecken, ne smecken dä em dat nich. Em weer gor nich woll tomood. Ok nich, as se mit'n Richtenbarger Koorn naspeult harrn.

"Was ein Glück" dacht he sik , "daß ich meine Frau nicht mitgenommen habe." Denn dat weer en vun de ganz vörnehmen Stadtpoppen ut Zwickau. Reformen sünd schöön un good, güng dat Hans Giede dörch'n Kopp. Blots mutt en Liehrersmann sik dat allens andoon? — Hans Giede hett sik gau in en Stadt versetten laten. De Zingst weer nix för em un siene "Gattin".

Hett Hinnerks Döntje "en Moraal vun de Geschicht", de hüdigendags noch güllig is? Ick glööv meist ja, blots de mutt de Leser und de Lesersche alleen rutklamüstern.