Seemannsgarn:
"Mann över Bord!" — Harry Sommer un Dieter Stargard

vun Günter Sohnemann

Annerletzt heff ik ju vertellt, woans dat keem, dat wi in de Karibik vör Middelamerika mit alle Mann bi Nacht un vulle Fohrt uns' Luuk 4 utrümen müssen. Jüst weern wi trecht. An de Steed vertell ik nu wieder.

Ik keek jüst na Koptein Petersen hooch, de tofreden mit den Ladeoffizier Bluhm luud över de Arbeit snack, de wi tostann bröcht harrn, as de letzte füürige Hieve ut de Luuk opduuk.
Bluhm, de op de Ladung an Deck stünn, geev de Männer an de Winde Teken, se schulln düsse Ladung blangen de annern gläuhnigen Hieven afsetten. De woorn vun twee Mann Sack üm Sack över Bord smeten. Se weern al meist torecht.

Düsse twee Mann, dat weern Harry Sommer un de Offzieranwärter Dieter Stargard. Jümmers to tweet packen se mit dicke Ledderhanschen een glimmen Sack un smeten em mit Wuppdich över Bord, rin in de Düüsternis vun de Karibische See. Jüst hölln se tosamen een Sack in Hannen, as de letzte Hieve vun den Seegang in't Pendeln keem un ehr vull vun de Siet faatkreeg. Een wuchtig Slag — den Sack noch in Hannen, verswünnen de twee över Bord in de Düüsternis.

Wi bölken, wat uns Lungen hergeven: "Mann över Bord, Mann över Bord!"

Ik keek hooch na't Brückendeck, 'neem de Platz, 'neem jüst noch Koptein Petersen stahn harr, lerrig weer. Dat Schipp fohr wieder mit vulle Fohrt in't Dunkel. Harr de Koptein unsen Schrieg "Mann över Bord!" nich höört? Mi düch, de müss vun hier bet na Hamborg to hören west ween!

Ik keek in entsetzte, unglöövsche, wenen Gesichter. Uns twee Passagiere, de Fruuns, weern in Tranen oplööst. So ünnerscheedlich se weern, weern se sik in düssen Momang vull Entsetzen in de Arms fullen.

De Mannschap an Deck füng an to murren, woso dat Schipp nich stoppen dä. Welk wulln den Suez-Schienwerfer ut dat Kabelgatt halen un insetten. En ole Matroos weer glieks luud bi to verklaarn, dat wi de twee nienich weddersehn wöörn, he kenn sik dor ut... Bi Dunkelheit un Windstärke 3 bet 4 bi vulle Geswindigkeit över Bord falln, un denn noch in de Karibische See, de vull Haie weer — de Haie, de wi mit dat över Bord smeten Fischmehl eerst recht anlockt harrn!! "Neenee, keen Schangs!", sä de ole Matroos. "De seht wi nich wedder."
Ik nehm em de Swattmalerie övel — tomaal wi noch gor nix to Reddung ünnernahmen harrn!

Un all de Tied fohr dat Schipp wieder.

Man nu keem de Befehl vun den Eersten Offzeer Börnsen: "Reddungsboot Backbord klaarmaken!"
Minsch, dat weer ja mien Reddungsboot! Bi elkeen Reddungsboot-Öven harr ik de Opgaav, sodraad de Besatzung in't Boot weer, dat Boot vun Deck in't Water to laten. De Rulln weern klaar verdeelt, ik leet dat Backbordboot to Water, de Koptein dat Stüerbordboot. So hebbt wi dat jümmers för'n Nootfall öövt un ok dalschreven, 'keen in't Boot un an Deck vun't Schipp welk Opgaav övernimmt.

Ik kann bloots seggen: Dat geev keen Mangel an Lüüd, de in't Boot un bi de Reddung mitdoon wulln!
Ik weet bloots noch dree Lüüd, de ringüngen: Matroos Dirk Henneberg, Lichtmatroos Günther Möck un Laadoffzeer Bluhm. Dree anner Lüüd schick de Eerste Offzeer Börnsen in't Boot. Denn geev he mi den Befehl, dat Boot wegtofieren, un vun mien Platz sehg ik man bloots noch de Drahtreepen, an de dat Boot hangen dä.
Nu keem dat op an, wenn dat Boot in't Water weer, to glieke Tied vörn un achtern de Stahlreepen uttohaken. Bi den Wellngang is dat heel wichtig: Wenn een Sied hangen blifft un togliek dat Boot in en Wellendaal fallt, köönt all Lüüd rutfalln — un denn... Man dank de Anwiesen vun de künnigen Matrosen in't Boot klapp allens as inöövt. Verlichtert sehg ik dat Posischoonslicht vun't Reddungsboot op de Wellen danzen, jümmers un jümmers wieder weg vun't Schipp. Mal duuk dat in en Wellendaal un woor vun de Dunkelheit versluukt, denn duuk dat wedder op — wedder en Stück wieder weg vun't Schipp.

Dat Reddungsboot nehm Kurs op dat Licht vun een vun de Reddungsring, de wi de twee Kamraden nasmeten harrn, wieldess wi noch "Mann över Bord!" bi to brüllen weern. To'n Glück harrn düsse Reddungsringe Lampen. Ganz swack weer dat Licht — uns Schipp fohr jümmers noch vulle Fohrt. Man na en Tied woorn wi wies: Dat Licht vun't Reddungsboot weer opmaal an Stüerbord vun de "Rheinland" to sehn, nich mehr an Backbord! Also harr uns Schipp den Kurs wesselt un ümdreiht!

Denn höörn wi, dat de Maschien afstellt woor.
Dat woor still an Bord, musenstill. Bloots de Fruuns snückern liesen.

Denn keem uns Koptein an Deck un geev Order, de hele Mannschap schull sik an Deck verdelen, afsoluute Stillnis hollen un luustern. Ok de ringste Luud kunn wichtig ween.
Ik stell mi an't Heck, 'neem ok de ole Matroos weer, de Dodenvagel mit sien "De seht wi nich wedder".

Töven un Stillnis sünd nix för jedereen. Ok de ole Matroos kunn sik nich betehmen un füng wedder an, he wüss, dat allens vergeevs weer, un wi wöörn de twee nich weddersehn. Un he güng bi, Geschichten to vertelln ut sien lange Seemannskünn, as Bispelen vun Ünnergang un Seemannsdood. — Dor heff ik em anbölkt mit mien twintig Lenten. Sien Muul schull he holln, heff ik bölkt, he weer hier as Horkposten, un dat weer eendoon, wat he mehr Fohrensjohr op'n Puckel harr as ik Johrn oolt weer, orr dubbelt so veel — he schull sien Muul hollen un de Ohren opsparrn!

Dor weer he miteens stumm, un ik höör ut ganz wiede Feern "Hooh, Hooh, Hooh!" — As 'n Blix schees ik na't Bordtelefoon. Op de Brügg nehm ok glieks de Koptein af. Ik stamer mit Bevern, wat ik höört harr un ut welk Richt. Un denn sprung de Schippsmaschien wedder an.
Beten trüchwarts güng dat Schipp, denn güng de Maschien wedder ut. — Wedder: Horken. Luustern. Wellen un Stillnis.

De ole Matroos harr nix höört un gnurr mi an, vunwegen, dat wöör en Naspeel hebben un wat ik Gröönsnavel mi denn inbilden wöör, de Brügg antoropen. Ik weer woll mall woorn!

"Hooh!" möök dat ut de Dunkelheit. Ganz düüdlich. Jedereen ümto höör dat nu.

Nu passeer allens op eenmaal. Ahn Fohrt weer dat Schipp dull an't Schaukeln; in't Licht vun de Deckslüchten kunnst twee Wellnreegn wied kieken, denn güng allens in Düüsternis över. Man dat Ropen vun de twee weer dor, genau middschipps dreev dat op uns to. Dat weer en Juchhein un Jubeln an Bord, as de twee in'n Lichtkegel vun't Schipp op de Welln gegen dat Schipp dreven woorn!
Ganz fix leten wi lerrige Brooken an de Bordwand hendaal, de twee Mann nerrn in't Water weern ganz lerrig un all, ehr Hannen kralln sik man so in de Ladebrooken. — Den Rest besorgen knövige Hannen an Deck, wi trocken de twee an de Bordwand hooch. Gott Dank!, wi harrn ehr wedder!

As begaten Pudels stunnen uns twee "Waterlieken" an Deck, un wenn een noch mehr verlichtert weer as de Mannschap, denn weern dat de twee. Meist weern se noch to swack, sik to frein. Wi nehmen dor keen Rücksicht op; Schullerkloppen un Fragen prasseln man bloots so op ehr in. Miteens drängeln sik de twee Fruuns, uns Passagiere, dör den Pulk un drücken de Reddten an sik, natt, as se weern. Een groot Knuddeln, Drücken un Küssen güng nu los, un eerst as Koptein Petersen an Deck opduuk, funn dat slagaardig en Enn.

"Nehmt mi de Fruunsminschen dor weg!", weer sien eerst Befehl. Fix bröchen twee vun de Mannschap de Fruuns trüch in ehrn Passagierberiek op dat Bootsdeck.

De Koptein wenn sik nu de twee Reddten to. "Hartlich Gratelaschoon to juun Reddung! Nu mutt ik ju twee beden, düt hier uttodrinken. Dat is bi de christliche Seefohrt de Eerste Hülp, dat ji nich juun ganzes Leven ünner den Schock to lieden hebbt." Un he höll de beiden en dreeveerdel Buddel Rum hen!
Se müssen de wohraftig an Deck un vör all Lüüd utdrinken.

Dat duur nich lang, un de twee weern sprüttenduun. Un dor fungen se nu dat Vertelln an! Jüst dor geev de Koptein den Befehl, se schulln in ehr Kojen brocht warrn un en Wach schull vör de Kamerdöör stahn. Glieks güngen de Bootsmann un en öllere Matroos dorbi un setten dat in't Wark. Op de Vertelln vun de Reddten müssen wi also noch töven.

Ik kunn mi noch nich so richtig frein, denn mien Gedankens weern nu bi mien Fründ Günter Möck un de annern in dat Reddungsboot dor buten in de Düüsternis. Dat Boot sien Lichter weern al ut uns Ogen.

Man Koptein Petersen harr Peilung nahmen, welk Richt dat Boot inslaan harr. De "Rheinland" leep nu mit vulle Knööv in de Richt vun't Reddungsboot. Wat'n Verlichtern weer't, as dat Posischoonslicht wedder mang de Wellnbargen to sehn weer! Bald harrn wi dat Boot tofaat, all Insassen weern unversehrt. Wi hieven dat hooch in de Davits, dat güng so fix, fixer noch as dat Rünnerlaten tovöör, schien mi; un mit wat för'n Freid repen wi de Maten noch över de Bordwand to: "Se sünd reddt! Wi hebbt ehr!" un sehn dat Verlichtern in ehr Ogen!

Mien Fründ Günther vertell mi, dat se mit dat Boot dat Licht vun den Reddungsring nafohrt weern, man de Ring woor heel gau vun den Wind över't Water dragen; se kunnen em bi düssen Wellngang nich inhalen. — Dor woorn se sik kloor, dat sik an düssen Ring nüms fasthollen dä; mit en Minschen doran wöör de Ring nich so fix drieven. Butendem weer dat Licht vun de "Rheinland" so lütt woorn, dat se ümdreihn wulln. Mit Verlichtern sehgen se, dat de "Rheinland" Fohrt op ehr to maken dä, un höörn bald ok dat Schippshoorn dröhnen.
Ik vertell Günther vun de Reddung, woans de Fruuns ehr Geföhle dörgahn weern un vun de snaaksche Eerste Hülp vun Koptein Petersen.

Annern Morgen kemen twee verkaterte Seelüüd in de Messe to'n Fröhstück un müssen sik deegte Brüderien anhöörn, as "Deenstlich Supen för ümsünst, dat much ik ok mal hebben!" un "Dor sünd ja uns Bademeisters!" Un denn güng de Fragerie opnieg los: "Wosaken is dat, wenn een över Bord geiht? Wo weer dat denn?"

Nu vertelln de twee, dat se bi den Slag, de ehr draap, gor nich mitkregen harrn, dat de annere ok över Bord güng. Jedereen dach, dat he alleen weer! Dat leegste Geföhl, sään se, weer, to sehn, wo gau de belücht'ten Opbuuten vun dat Schipp mang de Welln lütter un lütter woorn. Dat weer en Schreck: Ik in't Water, un dat Schipp fohrt weg. ——— In völlige Dunkelheit alleen mit mien Bang.
Denn folg de twete Schreck: Dor röög mi wat an! "Denn schoot mi dat dör'n Kopp: Dat is keen Hai, dat is de anner, de mit över Bord gahn is!" So'n gnädige Tofall, in pickendüüster Nacht mang de Welln enanner finnen! Twee junge Männer, tosamen in de grote See smeten... Se malen sik ut, dat ehr Reddungsschangsen nich groot weern. Harry Sommer weer en glövige Christ, de jeden Avend in de Koje in de Bibel lesen dä; he sä to sienen Schicksalsgenossen: "Laat uns beden!"
Un so beedten de twee dor in de grote See. "Vadder unser... dien Will schall warrn in'n Himmel un op Eerd..." — so ähnlich mutt sik dat anhöört hebben. — De Tied föhl sik endlos an.

Denn dat Wunner: De "Rheinland" duuk ganz langsam ut de Düüsternis op — un se fohr nich wieder, se bleev liggen!
Se hebbt schreegn un bölkt as man wat — un doch glöövt, "Dat höört doch nüms, wi warrt achter dat Schipp vörbidrieven."

Denn noch en Wunner: De "Rheinland" sett en lütt Stück trüchwarts.
Nu keem de Höpen torüch! Se sehgen, wi warrt op de Midd vun't Schipp todreven! Se sehgen ehr Maten op dat hellerlüchte Deck op de Fischmehlsäck stahn. Se kunnen an Bord allens sehn, ok dat de Ladebrooken to Reddung praatleggt woorn. Vun't Dunkel in't Helle to sehn is ja lichter.

Jüst as ehr Stimmen lieser woorn vör Swackheit, güng dat Ropen vun't Schipp los, Kommandos tönen, de Ladebrooken kemen an de Bordwand dal op ehr to —— se woorn nu nich bloots höört, sünnern ok al vun den Lichtschien faat —— de Welln harrn ehr in den Lichtkegel dragen.
Swaar hüngen se sik an de Ladebroken. För uns weer dat licht, ehr an Bord to trecken — en Freudenarbeit!

Nu bruukt wi in Hamborg nich mit de düütsche Flagg op Halvmast inlopen! Dat weer een vun mien Gedankens.

Wat allens op de Brügg passeert weer, hebbt wi later künnig kregen. Koptein Petersen harr de Arbeiten vun de Brüggennock ut tokeken. As he den Roop höör "Mann över Bord!", jump he op de Brügg, schubs den Rudergänge weg un nehm dat Ruder. Bi vulle Fohrt dreih he den Kurs üm 90 Grad; as de niege Kurs anleeg, legg he dat Ruder hart op Gegenkurs — un denn wedder op den Utgangskurs, as de "Mann över Bord!"-Roop kamen weer; denn stopp he dat Schipp. He dreih also en Krink. So verstah ik dat mit mien ringe nautische Künn. Koptein Ludolf Petersen weer in'n 2. Weltkrieg Prisenkommandant west un in de Nautik mit all Watern wuschen. In Fackböker finnst hüüt noch hoge Anerkennen vun sien Künn, sogor vun sien Gegners. — Dat weer uns Glück.

Wat ut de twee Reddten woorn is, kann ik nau seggen.
Harry Sommer is as Bootsmann mit de "M.S. München" ünnergahn — he hett sien Seemannsgraff opletzt doch noch in'n Atlantik funnen. Dieter Stargard hett sien berooplich Bahntje as Kanaallotse bi'n Noord-Oostsee-Kanaal funnen un leevt in de Nehgde vun Kiel.