Judengeschichten bi uns tohuus:
Fanny
oder: Woans keem Fanny Falck ut Moisling na Rehna?

opschreven vun Dieter Guderian

Ik will noch'n beten wat över Levy Aaron Löwenthal vertelln. In een vun miene Geschichten heff ik em all vörstellt. He wär 1816 op de Welt kamen. 27 Johr wär he old, as de Herzog em 1843 verlöfde, eenen Loden in Rehna optomoken. Bit dorhen wär he över Land trocken. Ers nu kunn he ok an't Heiroden denken. Solang he nich sesshaft wär, güng dat nich.

Ünner de Chuppa, den jüüdschen Hochtiedsbaldachin

He harr sik seker all lang no eene passende Fro ümkeken, denn in't sülbige Johr kunn he mit Rieke Lazarus ut Rehna ünner de Chuppa gohn.

As Levi un Rieke nu een Poor wärn, dor kämen so noeenanner ok de Kinners, Mina 1844, Zipora 1846, Albert 1848, Eliase 1850. As ik mi dat Bortsregister vun de Jüdische Gemeende ankeek, dor käm 1853 Julius op de Welt. Sien Moder heet aber nich Rieke Lazarus. Wat wär passert?

Rieke wär 1851 doot bleeven. Dor seet Levy bannig in'ne Kniep. Wat mokt in so eene Situatschion en Vadder, wenn ok de Grotmodder siet 1846 al doot wär?! He mutt bi siene Nobers üm Hülp frogen un hett se seker ok kregen. De Hauptsook wär aber, sik gau no eene annere Fro ümtokieken. Wat schall de arme Mannsminsch moken, wenn keene passliche Fro an sien eegenen Ort to finnen wär? He bruukt nu een Schadchen. Dat is en Mann, de bi de Juden siet ole Tiden dat mokt, wat hüttodogs de Heiratsvermittler moken deit.

Dor wär in siene Gegend de Mohel, de alltieds vun Moisling över Land trock, üm de nie bornen jüdischen Jungs to besnieden. De Vörschrift seggt, dat dat an'n achten Dag no de Geboort mokt warrn mutt. Den Mohel frog Levy in siene Not, wat he nich ne passliche Fro för em weet. Wat'n Tofall! De Mohel harr to Huus noch een Süster, de noch keen Mann harr.
Dat wär Fanny Falck.

De Register sünd nich mehr alle dor. Fanny wär wohl so 1826 born. Bi dat Töven op eenen Mann wär se in't Schachtelöller kamen. As in't Heirotsregister to sehn, sünd de beiden in Moisling tosomen schreven worrn. Ik denk mol, dat de Mohel Falck den armen Wittmann gliek trüch mitnohmen hett. So wär beid Sieden holpen. Levy harr för siene Kinner wedder eene truliche Hann un för sik sülben, seggen wi mol, 'ne fründliche Huusfro. De Öllern Falck kunnen ehre "ole" Dochter nu ganz fix ünner de Chuppa bringen, ohn dat de Wittmann sik dat noch mal överleggen dä. Süh so, ok op düsse Art un Wies kann de Leev to de Minschen kamen. Un ok de Kinners kämen so na un na, eerst Julius 1853, August 1859, Eduard 1862 (ganz blangenbi seggt: dat is min Grootvadder), denn käm Hermann 1864, Moritz 1866 un Adolph 1871. — Mehr Register wärn nich mehr dor. Viellicht harrn Levy un Fanny noch mehr Kinner. Wohrschienlich aver nich. Fanny wär all 45 Johr old, as Adolph op de Welt käm.

Heiraatsuurkunn vun Fanny un Levy

Rehna liggt in'n blaagen Krink. De Kaart lett sik dör Anklick vergröttern

Mi hett denn ok interessert, wo de Lüd in'ne Mitt vun dat 19. Johrhunnert reisen dähn.
Kiekt man sik de Landkort ründ üm Rehna an, so fallt op, dat Rehna nich wiet af vun de Grenz no Sleswig-Holsteen liggen deiht. Wenn man op de Landkaart eene Linie vun Lübeck no Ratzeborg dahl trecken deiht un denn vun'ne Mitt noch eene Linie no Osten, denn liggt dor Rehna. No Lübeck un Moisling sünd dat vun dor nich mehr as 30 Kilometer. De Mohel Falk is teemlich oft in dat ganze Rebeet west. Dat kanns in de Geboortsregister vun de Jüdischen Gemeenden nolesen. Is he mit "öffentliche Verkehrsmittel" fohrt? Glöv ik nich. In't 17. Johrhunnert güng eene schwedsche un ok eene hamborgsche Post dör Meckelnborg. De Hamborger Post föhr över Lübeck un Grevesmühlen, dat wär nich wiet vun Rehna, denn över Mölln no Rehna. De schwedsche Post güng vun Hamborg över Grevesmühlen, dat wär ok nich wiet vun Rehna; vun 1864 güng se dör Gadebusch. Ok 'ne Iesenbohn wär all dor. In den Meckelnborger "Staatskalender" vun 1849 is een "Anhang, die Eisenbahnzüge und Postcourse enthaltend". Da steiht binn, dat de Iesenbahn vun Hamborg no Berlin över Schwarzenbek, Boizenburg, Brahlstorf, Hagenow, Ludwigslust, Grabow, Wittenberge un Glöwen un denn wedder trüch fohrt. De Meckelborgsche Iesenbohn güng to disse Tied vun Wismar no Hagenow över Kleinen un Schwerin un ok wedder Trüch. Bi de "Schnell-, Personen-, Fahr und CarriolPosten" gäv dat noch eene "Schnellpost"-Verbinnung vun Schwerin no Lübeck över Gadebusch, Rehna un Schönberg. De richt' sik jümmers no de anneren Posten un de Iesenbohn un dat to de ungünstigsten Tieden.

Wenn ik mi dat allens ankieken do, so denk ik, dat de Mohel Falk viellicht een Perd harr, dat em bi siene Fohrt no de nie bornen Jungs drägen hett. Aber wat is mit Levy un Fanny? Levy harr nix anners as siene Schosters Rappen, de he ja all lange Tied bruukt hett, as he mit siene Waren över Land güng. Bestimmt is he to Foot no Moisling gohn. As ik seggt heff, sünd dat so bi 30 Kilometers. Dat wär för em wohl seker in söben bit acht Stünnen hentokriegen. Un trüch mit sien Fro warrt wohl nich anners west sein. Viellicht hefft se af un an 'n beten Rast mokt. De Deern wär dat veele Lopen ja nich wennt. Hochtiedsreis dormalen un hüüt...! — Ankomen sünd se op jeden Fall. Un de Eh weer stabiler as mennigeen hüüt, 'neem de Hochtiedsreis mit'n Fleegtüüch in de Karibik geiht.