De
Sünnschienkieker in'n Christmaand:
Kaninken un Kreihn
Dat wilde Kaninken
Kaninchen Oryctolagus cuniculus
Dat Kaninken höört to de Hasenoordigen, is aver nich verwandt
mit de Gnaagdierten, sünnern is en richtiges Söögdiert.
Hasen un Kaninken ünnerscheden:![De Haas: "Du hest good reden! Oostern is mien Revier!"](naturbiller/kanink_02.jpg)
- Kaninken sünd bloots 35-45 cm groot un weegt bet 2,5 Kilo
, de Haas is mit 45 -70 cm un 4 -7 Kilo düütlich grötter.
- De Kaninkenohrn sünd körter, blots so bit 7,5 cm.
- Kaninken hebben ok veel körtere Achterbeen as de Hasen.
![So wetzen kann bloots de Haas. He süht ok teemlich mager ut.](naturbiller/kanink_05.jpg)
So leevt dat Kaninken:
- Hochtiet: von Januar bit Juni 4 - 6 maal in't Johr
- 4 Weken Draagtiet
- 4-6 Worpen mit 2-8 Junge in Kaninkenbuu, bit 270 cm deep in en
utpulstert Lock.
![](naturbiller/haas.gif) ![](naturbiller/haas_junges.gif)
Haas un Hasenjunges
So leevt de Haas:
- He versteekt siene 2-3 Lütten op'n platten Acker in de 'Sasse'
(lütte Kuhle),
- de Junghasen sitten ganz still un lopen nich weg, wenn een de
findt.
!["Kiek mi in de Oogen, Lütten" -- ja, avers woans, wenn de Oogen so wiet an de Sieden sitten doot?](naturbiller/kanink_04.jpg)
Dürers Haas
Kaninkenleven en Hundeleven?
Dat
Kaninken sin ursprüngliche Heimaat is Spanien und Noordafrika,
hüüt is dat op de ganze Eer verdeelt. (Sogoor na Australien
hefft se dat bröcht, avers dat hefft se achterna beduert
dat fruchtbore Kaninken is en rechte Plaag woorn.) Dat Diert is en
Kortstreckenlöper, aver bannig snell, un kann ok Haken slahn
as'n Haas. Is ok jümmer glieks verschraken, löppt gau weg
un verstekt sik, or löppt in sien Lock.
Dat Kaninken heurt to de fruchtboorsten Dierten op uns Eer. De armen
Stackels warrn ok bi uns von de gröttern Jagers, as Havik,
Bussard, Marder un Voss un och, noch vele
annere, to un to geern freten. Natüürlich sünd ok de
Huuskatten jümmers wedder achterran, sünners achter de jungen
Kaninken, de noch nich so goot oppassen köönt.
So
möten se sik natüürlich ok flietig vermehrn, süns
gifft dat bald keen een Kaninken mehr. De Hund kann meist nich maal
de Lütten kregen. Wat'n Glück!
Kaninken sünd Dierten, de geern in Schummern rutkamen ut ehrn
Buu. Da kann een se an besten beluuern. Aver an Dag sünd se ok
dor, wenn keeneen se stöörn deit.
Bi uns, da leven se as Herrgott in Frankriek, den ganzen Dag.
Kaninken
leven geern in Familjen bit 25 Dierten tosamen. De Keerl, meist blots
een, warrt 'Buck' nöömt un de Fru heet 'Zippe'. De Buck
hett geern glieks'n poor Zippen bi sik in de Familje. Dicht bi'nanner
wahnen is scheuner för de Kaninken. Se leven geern in Gesellschap,
dor köönt se so goot tosamen mümmeln un smusen, un
een passt op den annern op.
De Buck un de Zippe sünd bannig swoor utnanner to hollen. Meist
sehn se egaal ut. Kaninken warrn so bit 12 Johr olt, wenn se nich
vörher dotschaten or freten warrt.
Dat Stallkaninken warrt bloots hollen, dormit de Lüü dat
opeten köönt. Dat leevt, so lang as de Minsch jem dat verlöövt,
un dat is meist nich lang.
Aver dat tahme Kaninken, meist en Zwergkaninken, hett en ganz anner
Leven. Dat warrt heegt un pleggt von de Minschen, na'n Tierarzt bröcht,
wenn dat Buukweh hett, un de Kinner smusen dormit rüm, dat dat
so'ne Oort hett. Een mutt bloots oppassen, dat so'n Kaninken nich
een Dag anfangen deit, op twee Been to lopen un mit Metz un Gavel
to eten. Denn muttst jem woll ok bald Büxen un Stebel käupen,
nich?
Kaninken-Kinnerstuuv
Uns
Feldhaas kann von Anfang an lopen un kieken un hett ok Hoor, aver
de 4 bet 6 lütten Kaninken kamen nakelt un blind op de Welt.
Se sünd bloots bi 35 Gramm swoor, beten wat mehr as'n Breef.
Poor Daag sitten se bloots bi Moder deep ünnen in dat Lock, in
dat warme Nest, dat mit Gras un Moders Buukhoor warm utpulstert is.
Dor warrn se vull Leev von ehr Moder söögt un putzt. Eerst
mit teihn Daag köönt se kieken, un nu hoppeln se ok mit
Moder tosamen rut an de Luft. Vadder hett anner Interessen, de hett
mit de Göörn nich veel in'n Sinn. Dree Weken drinken de
Lütten an leevsten Moders Melk, denn is ok dormit toenn, se lopen
aver noch poor Daag mit ehr rüm un kieken sik an, wat de Ollen
för Krüder freten un wo goot de smecken. Ok Regenwörmer
un Snicken warrn von Kaninken mitünner verkasematuckelt. Wenn
de lütte Zippe en Vierteljohr olt is, kriggt se meist
al dat eerste Maal Junge, is aver noch nich utwussen, dat is se eerst,
wenn se 8 -10 Maanden op uns scheune Welt rümhoppelt un
wenn se denn noch an't Leven is.
De lütte Buck, wenn bi den Worp een bi west is, de mutt sik denn
sülben wat seuken, wo he leven kann, de dröff nich mehr
tohuus wahnen, or he mutt den ollen Buck pareern. Meist geit dat nich
goot, de kriegen sik dat Hauen un Bieten. So regelt sik dat Kaninkenleven
al von sülben.
De hitte Slacht an't kole Büffet
Aver
wat ik hüüt morrn beleevt heff, is doch to'n Lachen. Bi
mi buten vör dat Finster gifft dat merrn op den Rasen Strüker
un ok Bööm un Büsch, un dor wahnen poor Kaninken. Letzt
Tiet is dat still worrn un ik denk, se sünd nu, wo dat Winter
is, woll meist in ehren Buu, to'n Dösen un Mümmeln. Avends,
wenn de Lantüchten an sünd, denn seh ik se oft freten un
grasen.
Wat weer dat för'n Theoter hüüt morrn! Leeg doch dor
en Stück Broot ünnern Busch, scheunes, dröges, hattes
Broot, un dat eene lütt Kaninken, dat ünnern den Busch vör
uns Finster wahnt, keem graad ut sien Lock, wackelt vergneugt mit
de Ohrn un kiekt mit de grallen Ogen neeschierig na dat Broot hen.
"Wat's dat för'n goden Brocken?" dacht dat Diert woll.
Dat Woter löppt em seker all in dat Muul tosamen. Ik weer graad
dorbi, miene Azaleen op de Finsterbank to geten, un luster beten na
buten in'n Goorn rut, wo graad de eerste Snee leeg.
Is ja Winter un de Disch is in de Natuur nich so rieklich bestückt,
meen ik. De poor Krüder un Borke von de Bööm stoppen
keen Loch in'n leddigen Buuk von so'n Mümmelmann.
Ik frei mi so recht över dat Kaninken. Siene Ohrn wackeln hen
un her, siene Ogen weern so swatt un lustig, dat weer woll vull tofreden
un gesund, meen ik.
Dor
keem se üm de Eck spazeert, de swatte, ole Ravenkreih,
un de tweete weer ok nich wiet, de sitt al in'n Vagelbeerboom un schree
luuthals von baben rünner.
Wat schall nu dat arme Kaninken doon? Sien Maag knurrt un lett sik
ok nich goot toreden.
Also nix as hen! Dat lütt Diert hoppelt na dat Broot un weer
noch nich ganz dor, da keem de Kreih anmarscheert un wull dat gode
Stück ok hebben.
Dat Kaninken weer modig, gung hen un fung an to freten, aver de Kreih
weer dat nich recht, se harr ok Hunger. Se keem jümmers nehger
un denn dää se dat Kaninken hintertücksch in'n Moors
kniepen. "Nee", sää ik to mien Mann, "wat
to veel is, dat is to veel! Dat ole swatte Beest bitt dat Karnickel."
Verwunnert keek sik dat Kaninken üm, wokeen em dor knepen harr.
In düssen Momang weer de Kreih al vöörn, snappt sik
den Brocken un fleeg dormit op'n Vagelbeerboom.
"Plietsch is he, de Vagel, dat mutt een seggen!" sää
mien Mann un grient. "Ne, dat is gemein", dach ik bi mi,
aver ik harr to fröh dacht.
De anner Ravenkreih keem von'n Busch röverfladdert un wull dat
Broot ok hebben. Mann, wat de beiden krakeelt! Krah! Krah! Krakra
Kra! Dor lett de een dat Broot falln, denn von de Böök dröben
keem en Hester anflagen, giftig as'n Flegenpilz. Wat de
quarrt!
Husch weern se all dree weg. In de Böken höör ik se
noch schimpen un strieden. Dat Karnickel seet ünnern Busch un
mümmelt dat Broot op. So is dat op de Welt.
Dat ok Se'n beten Glück hebben, wenn de groten Dierten so beestig
sünd; dat Se dat goot geiht, to Wiehnachten un ok över dat
Niege Johr: dat wünscht von Harten
Se Ehr Sünnschienkieker.
![](naturbiller/kanink_16.gif)
|