Sünnschien in Oktober: ...un blaage Heven! |
||
Vun wegen: Sünnschien! Dat is man mau in'n
Oktober! Da gifft dat all veel Nevel, Storm un Regen un de Daag warrt
orrnlich wat kötter. Mien Onkel Paul hett seggt: De Oktober mutt so gollen ween, as de
olle Daschenklock vun mien Grootvadder, dennso is dat richtig. Wenn ik as Kind morrns ut'n Finster keeken un mi freit heff, dat de Sünn so scheun schient, middenmang rosaroode un mennigmaal ok rosagriesgeele Wulken, dennso keem Onkel Paul un meent suurmuulsch: Morrnroot bringt Water in'n Soot. Un meist fung dat den Dag an to regen. |
||
|
Woso is dat denn so? Dat blage Licht warrt so dull terstreut, dat dat gor nich mehr in een Strahl blifft -- dat driselt över de ganze Atmosphäre. Nachtigall, ik höör di trapsen? Ja! Dorüm süht de Heven blaag ut! Dorüm, bloots dorüm is de Eer de "blage Planet". Man dat geele un roode Licht warrt weniger terstreut; dat blifft as een Strahl tosaam. Dorüm köönt wi de Sünn as een geelen Ball sehn (hooch an'n Heben) oder as een roden Ball -- nerrn an'n Horizont. Denn wenn de Sünn deep steiht, denn mutt dat Licht dör ganz dicke Schichten vun Luft - un da warrt ok dat Geele terstreut, blifft bloots noch dat Roode na.
Un dat roode Licht, wat vun den Strahl nablifft, warrt prächtig an de Wulken reflekteert un farvt allens üm de Sünn rood. Un wenn sünnerlich veel Water in'e Luft hangt, denn gifft dat een dulles Morrnroot. Un Morrnroot bringt Water in'n Soot. |
|
Een goodes Teeken is dat, wenn an Morrn so'n lütt beten Nevel
de Sünn versliert. Annern Dag schient denn meist wedder de Sünn. Dat Wedder is ja as de Willen op de See. Wenn Se'n Steen int Water smieten, gifft dat so lüttje Krings vun Willen umrüm. Un so gifft dat ok üm uns Globus rüm so richtig egalement Willen vun Wulken un Wind. |
||
|
||
|
Woso is dat denn so? De Wulken kamen dörch de Bank in Afstänn bi uns röver,
groote un lütte, Dag un Nacht. Na, wieldat de Eer sik dreiht. De Eer un allens, wat fast is, dreiht sik stüttig; man de Atmosphäre, de Lufthülle, de sitt dor recht lose op, un da meent de doch glatt, se brukt dat Dreihn nich so dull mittomaken. Un de Eer dreiht sik so ünner de Lufthülle weg, un wenn een op de Eer steiht, denn lett dat as Wind. In dat Bild köönt Se sehn, woans dat utgeiht: An'n Äquator, 'neem de Dreih-Geswinnigkeit ja an'n hööchsten is, suust de Eer man so ünner de Luft weg, un de Wind - de Passatwind - is doch ganz beachtlich. De Wind dreiht sik also nich, avers wieldat de Eer sik dreiht, lett dat, as dreih sik de Wind. Un dat passeert nu op de twee Halven vun de Eerkugel spegelverkehrt. De groten Deepdruckrebetten dreihn sik op de Noordhalfkugel gegen den Klockenwieser, op de Süüdhalfkugel mit den Klockenwieser. - De Hoochs dreihn sik denn natüürlich annersrüm. Na de Poolen to (de "gemäßigten Zonen") vun de Eer hefft wi dann eerstmol de "Westwindzoone" mit den veelen Regen un Snee un den Oostwind, de den Sünnschien un in Winter de Küll bringt. In Winter warrt de "Westwindzoone" meist breeter. Ok düt is een Gesetz. De Iesküll kummt as ne Willenlinje vun de Poolen na de lauwarme
Westwindzoone rünner. Wo Warm un Koolt tosomenruuschen, dor warrn
de Wulken boorn, de uns den Regen un den Snee bringen. De kamen denn
mit den Nordwest-oder Westwind, mennigmol ok Storm, to uns hen un
makt de scheunen greunen Wischen un de Bööm un all dat Leven. Wat weer de Heven langwielig ohn de Wulken, de vör den Wind her dreven warrn, maal mehr, maal bloots'n beten! As Willen drieven se jümmers över See un Land. Dorüm seggt de Minsch ok geern: "As de Freedag geiht, so de Sünndag steiht." Dat is so'ne Regel, as'ne Will up de See. De geiht so sutje hen, alreets Johrhunnerte. Meist hett dat stimmt. |
|
Dat gifft ok annere, heel groote Willen. De heeten Sommer un Winter, El Nino un Sünnenplacken, oder Warmnistiet un Iestied. Dat sind natüürlich ok Natuurgesetze. Da kann de Minsch nix an ännern un will he ja woll ok nich. Gifft avers allerhand Unheel in'ne Natuur, da hett de
Minsch sik för to verantwoorden, wieldat he sien negenkloke Nees
överall rinsteeken deiht un allens dörchnanner bringt un
kaputt makt. |
||
|
||
Nieschierig op Wulken? Versöökt
Se mal www.wolkenatlas.de!
|