De Sünnschienkieker in'n Heumaand präsenteert:

De Gimpel — uns Doompreester


...oder: "Die Liebe, die Liebe ist eine Himmelsmacht!"

Dompfaff, Pyrrhula pyrrhula, Familje Finkenvagels (Fringillidae)


 

Grött
15 - 18 cm
Wicht
20 - 30 Gramm
Nest
in dichte Büsch oder hoge Bööm goot versteken
Eier
2-3 Maal in'n Jahr 4 - 6 Eier (von April bit Ende Juli)
Bruuttied
12 - 14 Daag
Nesttied
12 -16 Daag
Foder
Beeren, Früchte, Samen, Knospen, in'n Sommer ok Insekten

Roop

"bit bit" oder melanklöterig: "djüh djüh"

 

Schööne Sommertiet för Minschen un Vagels

De Juli is dor, dat halve Johr is al rüm. De Bööm sünd dicht voll Loov, de Blomen blöhn un dat Hart lacht, wenn de Sünn schient. Dat gifft Kirschen un Aprikosen un Gurken un ok poor Fröhplummen. An'n Winter mag noch keeneen denken un ok de Harvst is noch nich to sehn.
Aver Mitte Juli denken al vele Vagels an de Mauser. Dat Fedderkleed mutt smuck un fien un ok wederdicht sien, wenn de Harvst dor is.
Bi den Dompfaff hett dat noch beten Tiet.
De mutt eerst noch de tweete Bruut groottrecken.
Al lang intresseert sik de Minschen för dissen scheunen Vagel. He is mit sien swatte Kapp un sien rode Ünnersiet de Hochtiets-Paster för männigeen Bruutpoor west un blifft dat woll ok. Graadso, as de Addebar för dat Bringen von de lütt Kinner tostännig is.
Dorüm heet he nich bloots Gimpel, sünnern ok noch Dompfaff oder Doompreester.

 

 

 

 

He söcht en Kleeblatt mit veer Bläder -- för sine Leevste...De Operettenstar

In Leevs-Leder is von em sungen worrn.
Dat Duett ut den "Zigünerbaron" von Johann Strauß "Der Dompfaff, der hat uns getraut..." is weltbekannt worrn, un de Refrain "Die Liebe, die Liebe ist eine Himmelsmacht" is reinweg to'n Sprickwoort worrn. — De Dompfaff maakt dor sin Naam alle Ehr, as wi sehn warrt. — Ok dat Leed "Mutterl, unterm Dach ist ein Nesterl gebaut, dort hat der Dompfaff ein Pärchen getraut..." Dat is so oft in Radio in't Wunschkonzert speelt worrn, dat woll jedeen dat kennen deit.
Immer is denn de wunnerscheune, sachtmödige un totruliche Vagel meent, de ok ... funnen! Glieks af dormit na de Leevste un ehr präsenteern!freuher so oft Käfig- un Volierenvagel weer.
Aver veel scheuner is he ja in'ne Natuur.

Düütlich kann een sehn, wat de Mann is un wat de Fru.
De lütt Vagelmann is tiert mit 'ne lüchtenrode Ünnersiet, de Fru is an de Ünnersiet rootbruun.
Swatte Mütz un Steert, en witten Bürzel, griesen Rüch un veel Swatt un witt in de Flünken hebben se beide.
Sünners fallt de starke, düstere Snavel op, 'n richtigen Kernbieter-Snavel.
De Lütten hebben dat eerste Johr noch keen swatte Mütz, de kümmt, wenn se utwussen sünd.
Dorför hebben se swatte, vigelette un brune Pünkt un Placken an de Feddern.

 

De Wahnung in'n Wittdoornbusch

Dat ganze Johr sünd de Poore tosamen. Wo een is, is de anner ok nich wiet. Se ropen ok duernd djüh oder bit bit, wenn een den annern nich sehn kann. De anner antert foorts un kümmt anflagen.
Bi uns in den bannig hogen Wittdoornbusch sünd se dat ganze Johr togang un ik höör den liesen, verdröömten Roop, de sik so leev un schüchtern anhöört: djüh —— djüh ——

GimpelnestGimpeleierDat Endergeevnis vun de ganze Gimpelei: Ei, wat seut!

Kiek, dor is Vadder graad to sehn, mit sien lüchtenroden Buuk! Un Moder kiekt ok al üm de Eck. Se hett graad de Kinner fodert un wunnert sik, wo denn Vadder blifft. Aver de hett dat nich so ielig bi de tweete Bruut. "Man sachte", meent he, "ik bün ja keen Düsenjet, bit bit!""Versuch's mal mit Gemütlichkeit, mit Ruhe und Gemütlichkeit..."
Ja, dat sünd opfallen ruhige Vagels, is bi jem man allens nich so wild.

Moder mutt meist alleen bröden, aver Vadder singt ehr denn scheun wat vör. "Djüh, djüh, . . . bit, bit bit! Dor is de Kater al wedder, de olle Keerl! Dat du man bloots op de Göörn oppassen deist!"
Moder hett ok de Ruh weg: "Bit hier na baben is dat Beest noch nienich kamen — nienich kamen! Wees ganz sinnig, Mann! Bit bit! —— djüh ——"
So geiht dat'n ganzen Dag. Un bald sünd denn ok de Lütten all groot noog un flegen loos. To'n Harvst freten se sik orrnlich vull.

 

 

 

"Keem alles Weder gliek up uns to slaan, wi sünd uns enig, bi 'nanner to stahn"

 

De Dompfaff in'n Winter

In Winter kamen se aver hier bi uns ok goot lang. Baben in Noorden is dat anners. Da finnen se denn nich veel to freten in Ies un Snee un kamen to uns na Düütschland, na Holland oder Frankriek. De skandinavischen Gimpel sünd ok wat grötter as unse. Aver se verdregen sik mit de düütschen Gimpel. Oftins gifft dat in Winter an vele Steden lütte Pulks von Doompreesters bi uns. De hefft dat markt, dat't Överleven in grote Familjen lichter is. Ut Skandinavien un Russland sünd se herflagen. Se mischt sik aver geern mit uns Gimpels.

An't Foderhuus kamen se geern un freten Mahn-, Sünnbloom- un ok anner Samen. Aaft muchen se ok, wenn se dat kriegen. Sitt de Doompreesters in't Foderhuus, stöört se dat goor nich, wenn anner Vagels ok rinwüllt, ne, wenn se freten, denn freten se. De annern köönt jem den Puckel daalrutschen.

 

Immer as Poor

Is de Winter vörbi, trecken de groten Skandinavier meist wedder af na Huus, un uns Vagels fangt wedder an to balzen un to bröden. Wo een se süht, dor saustern se mit'nanner. Dat schient, as kann een nich ohn den annern sien. Se sünd fründliche Vagels, de sik ok an Minschen gau wennt.
Kiek, dor flegen se hen na den Vagelbeerboom. Kannst Vadder sehn? Un Mudder fliggt fix achterran. "Djüh düh —— endlich heff ik di wedder."
"Gnarr gnarr, düh", seggt he un sett sik blangenbi op den Twieg.
Sünd se nich leev, uns scheune Doompreesters?"Die Liebe, die Liiiebe...

En scheunen Juli mit veel Glück in de Leev wünscht

SeEhr Sünnschienkieker.

 

...ist eine Himmelsmacht!"



na baven