De Sünnschienkieker in'n Märzmaand: Levenssaft Woter |
||
Nee ok, wat pladdert de Regen hüüt wedder dal! Ik bün al natt bet op de Knaken. Wieldat mien Brill keen Schievenwischers hett, kann ik nix mehr sehn. Mien Hund schüddelt sik, dat dat sprütt. Schietwedder! Dat maakt doch keen Spaaß so...! Düsse Regen schall en Segen vun de Natuur ween?!? Naja eentlich is he dat ja. Letzt Sommer weern wi ja binah verdöst un denn is ok dat Verhungern nich wied. Ahn Regen, ahn Woter geiht ja gor nix. | ||
Dat Woter is de Kinnerstuuv von all dat
Leven op uns Eer. Uns Eer hett immer un all Daag de sülvige Menge Woter. Dor kann nix tokamen un nix aflopen. Un wenn wi noch so wenig oder noch veel mehr verbrukt, dat ännert sik nich. Wi köönt keen Woter von uns Eer verleern, un wi köönt ok keen Woter maken, aver wi köönt dat ungeneetboor maken för Minschen un Dierten. Wi verplempert al vele Johrn dat gode sööte Drinkwoter ut de Strööm un Beken un ut dat Grundwoter för vele Saken unnütt. We ruineert de Söötwoterspieker dörch Drainage von Acker, Wischen, Strööm un Beken. |
||
Wenn wi keen Woter to'n Drinken hefft,
gaht wi kaputt, un mit de Dierten is dat ok so. Dat gifft noog Woter op de Eer för all de Wesen. Ok wi Minschen bestahn to 60 Perzent ut Woter. Dat markt een ja düütlich, wenn een döstig is. Da kann een richtig dröög warrn in'n Hals, un sogoor in Brägen. De Huut warrt knitterig, dat Bloot kriggt Klüten, de Addern hefft nich noog Druck, un Lebber un Nieren drögen ok ut. Aver so wiet dröff dat gor nich kamen. De Minsch mutt drinken, veel reines Woter drinken un de Dierten un Planten ok. Weer de Minsch man bloots verstännig un nich so utverschaamt
mit den Verbruuk! Aver dat is sien Fehler, dat he gläuvt, he
is so extraplietsch, dat he maken kann, wat em alleen gefallt.
|
||
Woter in Tallen: Wat is denn Woterknappheit? Wi snackt vun Woterknappheit, wenn en Minsch weniger as 1000 Liter per Persoon un Johr to Verfögung hett. Dat is man bloots een Kubikmeter Woter! 1/3 vun de Minschheit leevt woterknapp. Vun düt Drüttel leevt 80% in arme Länner. Woterknappheit hett also mit Armoot to doon. Sünner Woter keen Entwicklung! 80% vun de Stadtbewohners weltwiet hebbt keen geregelte Trinkwoterversorgung. Un mit dat Explodeern vun de Städer in de drütte Welt warrt dat leger. Foken gifft dat Woterknappheit ok in Gegenden, 'neem
dat mennigmaal Överswemmen un Starkregen gifft. In povere Länner
fehlt eenfach de Woterbaumaßnahmen, de dat Woter opfangen köönt.
Sogoor de Woterleitungen sünd in arme Länner en Probleem:
Dör Lecks in Leitungen gaht in vele Städer 40-60 % Woter
verloren (Manila 58%, Seoul 42%). De Verlustmenge vun Nairobi wöör
langen, Mombasa mit Woter to versorgen! Dat is de Flöök
vun de Armoot. Woterknappheit warrt babento op naschonale Ebene
bestimmt. Regionale, lokale Knappheiten warrt nich berücksichtigt.
Dorbi kümmt denn foken wat Afsurdes rut: De Sahelzone gellt nich
as woterknapp, wieldat dor de groten Strööm Nil un Niger
dörfleet! Un dat woterärmste Land op de Welt is na de UN-Statistik
Malta. Un wo veel bruukt wi? De Weltwoterverbruuk liggt bi ca. 650 Kubikmeter per Johr un Persoon. Woso is dat so veel? Suupt wi dat allens? Nee! Dat deelt sik so op:
In Düütschland verbruukt wi för Drinken un Koken man bloots 4 Liter per Dag un Persoon. |
||
Söötwoter
un Soltwoter
Woter gifft dat op ünnerscheedliche Wies. In Ozean gifft dat
bloots dat vele Soltwoter för de Fischen un Korallen un so. Denn
kümmt dat Söötwoter, uns Drinkwoter, as Ies un Snee,
as Wulken, as Regen, Hagel un Nevel, as grote un lütte Strööm,
as Beken, as ünnerirdsche Woteraddern un as Grundwoter. Quellwoter Un wenn dat in Bodden insickert, denn wascht dat noch Natrium, Isen,
Magnesium un all so wichtige Saken ut'n Bodden, de Minsch un Dierten
to'n Leven bruukt un spiekert allens in dat Woter. De groten Löcker in de Landschaap sünd na de Iestieden
to Söötwoterseen worrn. Se hefft meist bannig godes Drinkwoter.
|
||
|
||
Woter in Tallen: Wat is denn Söötwoter? Söötwoter is defineert as "Woter mit weniger as 0.05% Gehalt vun'e Solten vun't Meerwoter". Dorto tellt dat Grundwoter un dat Oberflächenwoter (Seen, Flüss, Brackwoter...). Bloots 2,5% vun allens Woter op de Eer sünd Söötwoter, dorvun
Bloots 0,77% vun de Weltwotermenge is also uns Grund- un Oberflächenwoter, dat wi drinken köönt! Liekers wöör dat rieken bi vörsichtigen Ümgang. Babento gifft dat de ieserne Reserve ünner de Eer: Fossile Wotervörrääd vun 23,4 Millioonen Kubik-Kilometer, dorvun 45% Söötwoter, bet 2 km deep in de Eer, bet 140.000 Johr oolt. Dat mehrste dorvun liggt ünner Noord-Amerika un Noord-Afrika. De USA, China, Indien, Arabien pumpt düt Woter al massiv an. Man dat lööst keen Probleem: düt Woter is in keen Kringloop, dat kümmt nie wedder... |
||
De Woterkringloop Düsse Grafik wiest, woans dat Woter in de Natuur ümlöppt. De Tallen geevt de Menge per Dag an in Milliarden Kubikmeter. 1 Kubikmeter Woter is 1 Tonn swaar, 1 Milliarde Kubikmeter sünd also 1000 Megatonnen! Över Land verdunst man 160 Milliarden Kubikmeter per Dag. Ut
de gewaltigen Ozeaane kümmt de gröttste Verdunstung
875 Milliarden Kubikmeter per Dag. Dat mehrste dorvun 775 Milliarden
Kubikmeter regent ok över de Ozeaane wedder af. De Grote
See maakt also den gröttsten Deel vun'n Woterkringloop mit sik
alleen ut! Man 100 Milliarden Kubikmeter vun dat Woter, dat
över See verdunst, drift in Wulken na't Land. |
||
Dat Woter warrt slecht So bit to'n Anfang von de Industrie-Tiet hett dat bi uns goor keen
Problemen geven. Anners weer dat in'e Saharawööst, wo de
Minschen al de Bööm afslagen hefft. De harrn Döst.
De meisten Lüü hefft dormaals noch keen Dusche un Badewann
hatt, keen Waschmaschin un keen Dassenspöler, ok geef dat noch
nich so grote Fabriken, de mit dat Woter rümswienigeln. Dat Verbreken Ganz aasig is dat denn na den tweeten Weltkrieg worrn. Dor is de
Minsch noch wat kloker worrn un is mit dat Woter ümgahn as'n
Swienigel. Immer den Schiet un Dreck mit'n Zisslaweng rin in'n Stroom,
rin in'n Beek. Bloots nich Geld för Woteropkloren utgeven!
|
|
|
Woter in Tallen: Wat deit de Industrie? De Industrie brukt weltwiet 21% vun de Gesamtentnahme. Dat swankt:
In Industrieregionen sünd dat bet 85%, in Afrika man bloots 5%.
Dat mehrste dorvun bruukt Kraftwerke. Mehrst warrt dat Woter
dreckig oder belastet wedder in den Woterkringloop trüchföhrt.
Man bloots 25% vun't Woter warrt in'n Produktionsprozess würklich
verbruukt! Weltwiet warrt bloots 5% vun allens Afwoter reinmookt. De Standards vun düt Reinmoken sünd foken ok fraagwördig. Folgen:
1995 hett de Industrie weltwiet 738 Milliarden Kubikmeter Woter brukt. Schätzungen seggt, 2025 warrt se 2202 Milliarden Kubikmeter bruken dree Maal so veel! Man dat is en vage Schätzung. |
||
|
So nich! In Fröhjohr un Harvst gifft dat meist Överswemmen dörch
veel Regen un Dauweder in't Deepland un dat weer denn de Minschen
över. Se hefft de Strööm kanaleseert un ok de Beken
un Strööm in de Talsperren sammelt oder in dat Meer leit't.
Un nu meen'n se, se weern sünners verstännig, nu kunn nix
mehr passeern. Keen Överswemmen, Woter noog, dor wo een dat brukt,
un denn güng dat mit'n Rümaasen los!
|
|
Woter in Tallen: Wat deit de Landweerschap? De Landweerschap bruukt wiet mehr Woter as Industrie un Privaatlü tosamen 73% vun dat ganze Woter! Dorbi warrt bloots 3% vun de Eerdoberfläche vun de Landweerschap nütt. Avers denn düsse erstaunlichen Tallen:
Ohn Woter keen Broot! Dat is mal wohr. Man nu düt: Twüschen 1900 un 1995 hett sik
Woso bruukt denn dreemal so veel Minschen sössmal so veel bewoterte Anbuufläche? De Grund is eenfach: Neegto de Hälfte vun't Koorn op de Welt warrt an Deerten verfodert! För Broot wöör dat Koorn op de Welt rieken, dat Woter ok, avers för Steaks riekt dat nich! Babento driggt de Landweerschap ok to de Woterverdreckung bi: dör Nitraat, Pestizide un dör Woterversoltung. Wenn nämli to veel Grundwoter entnahmen warrt, ströömt solthaltiges Woter na. |
||
De Quittung is dor De Vagels un de anner Dierten verkrümelt sik, reines Woter is
ok för jem so wichtig as dat Leven. Ok de Acker steekt vull Gift.
De Müsen starven, de Vagels hefft nix mehr to freten. De Wischen
warrn dröög, dor sünd keen Poggen un ok keen Blomen
nich mehr to sehn. De Buern sprütten nu stünnenlang Woter
op ehrn Acker, wenn he dröög is. De Minschen halen ok dat
letzte Koorn mit jümmer Kunstdünger ut`n Bodden. Opa Harms keem letzten Sommer von Spatzeergang över de Feller.
He harr'n doden Adebar funnen. De Vehdokter sää denn, de
Stork weer verhungert, keen Pogg weer in sien Maag, bloots Grashüpper
un so'n Tüügs. Opa Harms harr Tranen in de Ogen. "Nu
verhungert all de Vagels", sää he. "Much weten,
bald verhungert ok de Minschen. Wat is dat för'ne Welt!"
|
|
|
Woter in Tallen: Wat kümmt op uns to? 1/3 vun alle Länner un 40% vun alle Minschen warrt 2025 anduernd
ünner Wotermangel to lieden hebben. Dat gifft mennig Mööglichkeiten, Woter to spoorn oder nachhaltig to nütten: Meerwoter destilleern (geiht ok mit Solarenergie!), Woter in rieke Länner dürer moken, Klääranlagen in arme Länner buun, Woter gerechter verdelen, weniger Fleesch eten, un hunnerte Mööglichkeiten mehr. Dat is mööglich!! Aver warrt dat passeern? |
||
Ümkehr, so gau, as dat geiht! Wat langfristige Verantwoortung angeiht, dor sünd wi Minschen ja slecht. Wohrschienlich warrt dat Kriegen üm Woter geven. De ungeheure Druck vun Bedarf, Noot, Gier un Problemen warrt en nachhaltigen Ümgang mit Woter nich tolaten oder to laat. Ok dat Geld för langfristige Investischoonen in de Ümwelt is ja nienich dor, wenn dat bruukt warrt. Veele Staaten hebben nu al vör poor Johrn de Nootbrems tagen.
Se verstahn, de Klock is fief vör twölf wi möten ümkehrn.
Veel Geld kost' dat Reinmaken von Woter, dat Planten von Bööm
un Mischwald, dat Graven an de Beken un Strööm, dat se wedder
scheun vigeliensch dörch de Wischen gluckern. Dat is ok bannig
neudig, dormit nich een Dag dat Söötwoter allens immer glieks
in de See löppt un uns Land Wööst warrt. En scheunen Märzmaand |
||