SphereX söcht nao Waoter — in't All

van Ludgerd Lüske

Nüms weit, wo lang dei NASA noch ehr Arbeit doon kann, nu Donald Trump allens tausaomenstrieken lett. Wi haopt, dat dei intressanten Missionen wiederföhrt warrn käönt, van dei wi hier ein anner wichtige vörstelln wüllt.

Dat neieste Weltruum-Teleskop van dei NASA is dat SPHEREx of — mit vullen Naom — Spectro-Photometer for the History of the Universe, Epoch of Reionization, and Ices Explorer. Dei SPHEREx-Mission van dei NASA söch in dei Melkstraoten nao Waoter-Ies un annere Bestanddeile för dat Läben. Seuken will man wisse froren Verbinnungen — Wulken ut Gas un Stoff in den Weltruum — sücke at dei, dei dat James-Webb-Weltruum-Teleskop upnöhm.

Wor is aal dat Waoter her, dat man in Ozeane up Planeten un Maonde finnen dait? Dei Astrophysik-Mission SPHEREx schall dei Galaxie dörseuken un den Bestand upnähmen.

Aals, wat up dei Ern läwt, bruukt Waoter tau'n Läben. So söch man in dei Wätenschkup butsiet van use Sünnensystem eiers maol nao Waoter, wenn man nao Läben söch. Dei SPHEREx-Mission van dei NASA, dei an'n 8. März 2025 starten dö, schall bi dit Seuken helpen.
Disse Sonde steeg in Kalifornien up mit eine SpaceX Falcon 9-Rakete. (SpaceX is dat Ünnernähmen van jüst den Elon Musk, dei den US-Huusholt nao sien eigen Dünken tausaomenstrieken dröff.) Dat Weltruum-Observatorium söch nao Waoter, Käöhlenstoff-Dioxid, Käöhlenstoff-Monoxid un anneret Materiaol för Läben, dat up interstellore Stoff-Körnkes un in Stoff-Wulken infroren is. Dor entstaoht uck Planeten un Sterne.

Dei Perseus-Wolke

Dei Perseus-Molekülwulke, dei rund 1000 Lechtjohre van dei Ern wäge is, nöhm dat utmusterde Spitzer-Weltruumteleskop van dei NASA up. Dei SPHEREx-Mission van dei NASA schall in use Galaxie nao Waoter-Ies un annere froren Verbinnungen in Gas- un Stoff-Wulken in den Weltruum seuken.

Et giff woll kiene Ozeane off Seen, dei frei in den Weltruum schwäwt. Aower in dei Wätenschkup glöwt man, dat dit Ies-Vörkaomen, dat an lüttke Stoff-Körnkes bunnen is, dei Stäe is, an dei dat meiste Waoter in dat Universum entstaiht un spiekert is. Wohrschienlick kummp dat Waoter in use Erd-Ozeane un up annere Planeten un Maonde in use Galaxie van sücke Stäen.

Dei Mission schall besünners dor, wor väl Masse ut Gas un Stoff is — Molekülwulken neumt — seuken. Dor schall SPHEREx uck neie Sterne un dei dor ümtauschwäwen Materie-Schiewen ünnerseuken, wor neie Planeten born werd.

Dei Weltruum-Teleskope James Webb van dei NASA un dat stillleggte Spitzer-Teleskop häbbt all Waoter, Käöhlenstoff-Dioxid, Käöhlenstoff-Monoxid un annere Verbinnungen in hunnerte Objekte naowiest. Aower dat SPHEREx-Observatorium ist dat eierste Teleskop, dat besünners utleggt is för ein grot anleggtet Dörmustern van dei Galaxie nao Waoter-Ies un annere froren Verbinnungen. SPHEREx maokt kiene 2D-Biller van einen Stern, et nimmp 3D-Daoten an sienen Sicht-Streek langers up. Up disse Ort käönt dei Forschkers sein, woväl Ies in eine Molekülwulke is. Dorbi seiht sei uck, wo sick dat Tausaomesetten van dat Ies in dei einkelnen Wulken-Stäen ännert.

Dör mehr at 9 Millionen Upnaohmen an den Sicht-Streek langers un mit dat gröttste Dörmustern van disse Materiaolien kann dei Mission wiesen, wo disse Verbinnungen up dei Stoff-Körnkes entstaoht un woväl dorvan an einkelne Stäen vörkaomen käönt.

Wat Donald Trump un sien "best Buddy" Elon Musk sünd, dei snackt jao in einsentau dorvan, dat sei nao'n Mars wüllt. Aovers Künn van dat Universum gifft dat nich tau'n Nulltarif. Wätenschkup is dat Einzige, wat dor tau'n Teel föhren kann — fundierte, harte, anstrengen Wätenschkup mit väle vigeliensche Details, dei nao väl Möhg blots lütte Schreed na'n Erfolg bringt. Wätenschkup mit langen Aten. "Dicke Bretter bohren" näömt wi dat. — Is tau haopen, dat Trump un Co. dat noch jichtenswenn kapeert.