Pagels-Planten 2020

Al siet 'n Tied maakt de oostfreesche Hobbyfotograf Thomas Seemann Natuurfotos för Fotokalenner, de sien Team "Tandem"/OBW rutgifft. In de twee verleden Johr hebbt wi mit düsse Fotos en Kalenner mit Bottervagels un een mit annere Luftakrobaten in Pagels' Goorn maakt. 2020 wüllt wi en Kalenner de besünnern Planten in den Pagels-Goorn in Leer widmen. Jede Plant warrt vörstellt un to'n Sluss mit en Riemel ehrt. Hier is de Översicht över all Planten.

Se köönt de Fotos per Klick vergröttern. Trüch kaamt Se denn mit den Zurück-Knoop op de Browser-Symboolliest.


Juli-Plant:
Rosen

vun Thomas Seemann un Marlou Lessing


De Plant, de för den hogen Sommer steiht, is de Roos. In ehr grote Blomenfamilie sünd hunnerte Aarten. Anduernd warrt niege Rosen tücht. To de noch veel gröttere Familie vun de Rosengewächse (Rosaceae) höört ok de mehrsten Aavt-Sorten — un natüürlich all Rosen. Se kaamt op de hele Noordhalvkugel vör, un meddewiel sünd se natüürlich överall in de Welt to finnen.

Dat gifft en Koppel wille Rosenaarten, de bi uns tohuus sünd. An'n mehrsten sühst de licht rosaklöörig Hundsroos, se wasst wild an Bahndämme, Wooldränner usw., un ok de Wienroos, Appelroos un Essigroos, de ehr teemlich liek süht. An ganz lieke Steden wasst ok de deeprosa-klöörige Kantüffelroos, se stammt avers nich vun hier. Se is avers liekso robust as de heimischen Wildrosen. Frost maakt düsse Rosen nix ut.


Hummel an en Roos mit apen Kelch

An düsse eenfachen Rosen kannst allerbest sehn, woans de Blööt opbuut is: fief Blödenbläder staht üm den Kelch mit de Stoffgefäße. Düsse apen Blööt is för de Insekten an'n lichtsten togänglich. Wi all kennt de Hecken vun Hundsrosen, in de dat vun Hummeln, Wöpsen, Immen un veel lüttes Krimmeltüüg bloots so wimmelt. All Insekten, utnahmen Bottervagels, laat sik den Rosenpollen vun de Hundsroos smecken. Swaar hebbt dat de Insekten, wenn de Blöden ganz vull mit Bläder sünd, dat se gor nich mehr orr bloots mit Möhg an de Stuffgefäße un also an den Pollen kaamt. De Duft treckt ehr an, man de Blööt gifft so licht nix her. Leider warrt mennig Rosen hüüt so tücht. — De Rosentucht is siet 500 Johr begäng.


Hier hebbt dat de Immen un Hummel swaar


Lütte Wanz op en Tuchtroos

De Fief is de Roos ehr Tall — utrekent de fief, de Tall, de för keen Symmetrie steiht. Fief Blödenblätter un fief Kelchbläder sünd typisch för Rosenplanten — ofschoonst se faken so tücht sünd, dat een düsse eenfache Blödenfoorm nich mehr süht. Ok de Bläder staht to fief orr söben an en gemeensamen Bläder-Telg. Ok de Stickeln an den Stamm hebbt all Rosenplanten tohoop. Se schallt natüürlich Afwehr gegen Freetfienden un Angriepers ween, avers wi weet ut Goethe sien Ballaad vun't "Heideröslein", dat dat dörchut nich jümmers klappen kann.

Ok typisch för all Rosen sünd de Hagebutten, de Frücht, de de Samen draagt. As Kinner hebbt wi de Samen faken rutpuult un as "Juckpulver" anner Kinner achtern in'n Kragen smeten. Man so richtig dull juckt hett dat nienich. — Blangenbi: Jedereen kennt dat Kinnerleed "Ein Männlein steht im Walde" vun Heinrich Hoffmann (de ok den Text vun't Düütschlandleed dicht hett). Dat Männlein, dat dor in sien roden Mantel op een Been steiht, is avers na Hoffmann nich de Flegenpilz, sünnern de Hagebutte!

Ein Männlein steht im Walde ganz still und stumm,
Es hat von lauter Purpur ein Mäntlein um.
Sagt, wer mag das Männlein sein,
Das da steht im Wald allein
Mit dem purpurroten Mäntelein.

Das Männlein steht im Walde auf einem Bein
Und hat auf seinem Haupte schwarz Käpplein klein,
Sagt, wer mag das Männlein sein,
Das da steht im Wald allein
Mit dem kleinen schwarzen Käppelein?

Das Männlein dort auf einem Bein
Mit seinem roten Mäntelein
Und seinem schwarzen Käppelein
Kann nur die Hagebutte sein.

Ofschoonst Rosen bloots Büsch sünd, köönt se orrig groot warrn — Kladderrosen köönt de hööchsten Toorms ümranken — un ok mennig hunnert Johr leven. Vun angeevlich hunnertjöhrige, ja sogor dusendjöhrige Rosenstöck weet wi all. Un de Märken-Roos ut "Dornröschen" hett för hunnert Johr en heeles Slott borgen hollen. Dat mutt en schönes Gesums west hebben, denn Rosen — sünnerlich de willen Rosen mit de apen Blödenkelche — sünd en wichtige Immenweid. Vun de Hagebutten freet wedder de Vagels geern in laten Harvst un Winter. Un ok dor hebbt uns wilde Rosen veel mehr to beden as de schöönsten Tuchtrosen. Dat Eenfache is even geniaal.

de plant büst du, de lang de minsch
gestalt' un tücht hett na sien wünsch —
wild, üppig, prächtig, kurioos —
un bliffst in't binnerst doch: de roos...
in't binnerst bliffst du kloor un slicht,
dat kind vun lengen, klöör un licht,
ok egen, distanzeert un sprööd —
dien stickeln schuult dien fieftall-blööt...
un wi, wieldess wi vun di dröömt
un denkt, wi hebbt di tücht, betähmt,
verwannelst du uns liesen, mild
un meist ahnmerken na dien bild...
vull wunnerwarken schreev Klaus Groth:
"mien anna is en roos so rood..."


16.7.2020


na baven