De Gemeen Kratzdissel
— Cirsium vulgare —

vun Antje Heßler


De Biller köönt Se per Klick vergröttern! Torüch kaamt Se denn mit'n Zurück-Knoop vun den Browser.

De Plant mit den wedderböstigen Naam "gemeen Kratzdissel" is eentlich en Asterngewächs. Se is licht to verwesseln mit de Ackerkratzdissel. Se blöht in den Julimaand bit in den Septembermaand. De gemeen — ok: gewöhnlich — Kratzdissel findt man oftins in Sellschoop vun anner "Unkruut". Se wasst an Wegrand, sandige Över, Schuttplätz, Hööf un den Rand vun'n Woold. De Dissel bruukt veel Licht to'n Wassen.


Junge Plant

De gemeen Kratzdissel is tweejohrig, d.h. en Plant leevt bloots twee Johr. Se warrt twischen 60 un 120 cm hoch. De in't tweete Johr bildten Blattrosetten sünd teemlich övereen. An den Stengel un an den Rand vun de Rosettenbläder sünd stevig Stickeln. Dat schütt de Plant vör dat Veehtüch.

De Blöden vun de Kratzdisseln hebbt en wunnerbor düsterlila Farv. Se sitt in enen Korv, un de Blööt is duppelt so groot as de Korv. De Blödenbläder sitt in Strahlenform as lütte Feddern in den Korv.

De Blööt lockt Käver, Hummeln, Flegen un Bottervagels to'n Bestöven an. De findt bi de Dissel rieklich Pollen. De Kratzdissel kann sik aver ok sülvst bestöven. Ok deent de Kratzdissel as Foder för de Ruup vun den Dissel-Bottervagel. De Ruup sitt meisttiets in en tosamenspunnen Blatt twischen den Stengel un den Ansatz vun en Blatt. In den Korv vun de Blööt sitt later ok de Frücht. Se hebbt de Form vun en puschelig gries Kugel. De eenkelte Frucht is länglich un 3,5 mm lang. An de Spitz vun de Frucht sitt en upfeddert Hoor. Dat süht en Fallschirm liek. Dormit flüggt se wiet in't Land. So seht wi de Frucht vun de Dissel dörch unsen Goorn flegen.


De "Fallschirm"

De Naam Dissel is in de Botanik blots en Deel vun den Naam. Dat gifft Kratzdisseln, Kugeldisseln, Eselsdisseln, Golddisseln, Ackerdisseln, Gänsedisseln, Nickende Disseln usw. De Naam Dissel seggt uns, dat dat en Plant mit Stickeln un Dornen is. — De Nickende Dissel (Carduus nutans), ok Bisamdissel nöömt, weer de Bloom vun dat Johr 2008.

De Eselsdissel (Onopordum) is in't schottische Wappen to finnen. Se gellt as Nationaalbloom. Se sall de Schotten sogoor vör de Wikinger redd hebben. De Wikinger kemen barfoot, un de Eselsdisseln blöhn överall, woneem se henpedden, mit ehr velen Stickeln! Dor sünd de Wikinger wedder aftrocken. Ut Freud hebbt de Schotten enen Orden gründt: Den Schottischen Orden vun de Dissel!

De Disselbusch erinnert sik

"Mien Tiet is vörbi!", sinneer de Disselbusch an Wegrand so vör sik hin. "De Swulken versammelt sik al för de Reis in den Süden. De letzt Nacht weer dat wedder bannig koolt. Ik heff richtig froren un mien Bläder sünd geel un verdröögt. Aver mien Stickeln steekt noch," murmel he un reck sik dorbi nochmaal to sien ganz Grööt in de Hööcht. "Wat goot, dat mien Kinner vun verleden Johr al ranwussen sünd. De weet, wat neegst Johr to doon is." En beten trurig keek he an sik hindaal.

Sien Gedanken güngen trüch: "Wat heff ik aver för enen schönen Sommer hatt! Keen Dag güng ahn Besöök vörbi. Mien smucken lila Blöden locken de lütten Insekten an. Un nich blots de Insekten. Ok de Spazeergängers, de vörbi kemen, bewunnern mien lila Blöden. Eenmaal hett sogoor en junge Deern versöcht mi to plücken," wüss he noch, un he smüüster sik eens. "Aver se hett dat gau upgeven. Mien Stickeln hebbt se to dull piert! " He kunn sik noch hüüt doröver högen.

"De eerst Besöök vun de Insekten weern veel lütte swatte Käver, ik glööv, dat weern Rapsglanzkäver", besünn he sik. "Aver besünners gefullen hett mi in'n Sommer immer wedder dat Hummelkunzert!", sinneer he wieder. "De Hummeln kemen mit luut Brummen anflagen un kunnen sik gor nich satt sugen an mienen Nektar! Ümmer wedder weern se dor! Welk harrn den Kopp dicht mit meist güllen Hoor bewussen. Smuck sehg dat ut. Annere weern swatt un blots up den Kopp harrn se orangefarvig Hoor."

De Disselbusch keek üm sik. Aver narms weern noch Hummeln to sehn. He harr ja ok keen lila Blöden mehr. Ut de Blöden weern Samenbüschel woorn, un de harr in de letzt Nacht de Sturm in alle Winde verdeelt.


Dissel mit Gammafalter

En Windbö schüttel den Disselbusch ut sien Drööm, un he weer wedder an't Nadinken. "Wenn in Sommer de warme Sünn up mi daalschien, harr ik oftins ganz smucken Besöök! Dor gaukeln denn de ünnerscheedlichsten Bottervagels dörch de Luft un leten sik up en vun mien smucken lila Blöden hindaal. De heff ik gor nich markt, se weern so licht as so'n Fedder. Mitünner harr ik kuum noch en Placken för se frie," wüss he noch. "Witte Bottervagels, ganz bunte un een mit grote Ogen besöchen mi. En harr sogoor den Naam na mi kregen, he heet Disselbottervagel! För em heff ik natüürlich ümmer en Placken frie hatt!"


Dissel mit lütt Perlmuttfalter


Dissel mit Disselfalter


Dissel mit Weißling


Dissel mit Dagpfauenauge


Dissel mit Rothalsböck bi't Flirten

Vun't vele Sinneern un Nadinken weer de Disselbusch mööd woorn un leet den Kopp na ünnen hangen. Aver de Wind pitsch em den kolen Regen in't Gesicht un he weer batz wedder waak. He schüddel sik vör Küll. Lang höll he dit Weder nich mehr ut.


Rode Schmalböck bi de Hoochtied op de Dissel

Dor güng em noch en ganz besünneres Beleevnis dörch den Kopp. "Ik weet dat noch, as wenn dat jüst passert is", besünn he sik mit en fienen Grienscher. "Dat weer an enen schönen warmen Fröhsommerdag. All de lütten Insekten weern as updreiht. Mank al mien Stickeln leten sik en ganzen Barg lütte rode Deerten daal. Ik glööv, dat weern Rothalsböck. Mien graugröön Kleed weer mit rode Placken överseit. Un denn güng dat eerst richtig los. Toeerst heff ik dat gor nich mitkregen. Aver de hebbt wohrhaftig Hochtiet up mi fiert. — Hochtied! Wi Planten fiert uns Hochtied ja bloots ut de Feern, dör Insekten un dör den Wind... De Insekten... ehr fienen Been mang mien Pollen... ik kann dat noch föhlen... kann noch föhlen, woneem an Heven de Sünn stünn... da weer dat, da füng se an... elk morgen dreihn wi Planten us vull Lengen na ehr hen... un da wanner se langs... un avends keem ehr letzte Warms ut düsse Richt... un de Wind — nich jümmers weer he so koolt..."


Hoochtied op de Dissel

Wedder keem en scharpen Windstoot. Uns Disselbusch kunn sik nich mehr hollen, he harr keen Knööv mehr. He is ganz eenfach vun den scharpen Wind ümweiht woorn. In't neegst Johr müssen nu sien Kinner de Upgaven vun em övernehmen.


All Biller: © Antje Heßler
13.9.2009


na baven