Dat Kruut för'n Sneemaand:

Safran

vun Anke Nissen

Crocus sativus — Familie Iridaceae = Schwertliliengewächse

Crocus, Herbstkrokus, Herbstsafran, Safrankrokus, Gewürzsafran, Saffernblume, Saffrich

Stigmata Croci

To'n Farven vun Backwark, Deegwaren, Soßen, Kääs, Botter. Fröher weer Safran en heel wichtig Farvdroge, hüüt warrt disse Droge bi vele Saken dörch de Anilin-Farven ersett.
Safran warrt in vele Länner as Speisewürze bruukt.

Platt: Ludgerd Lüske

Safran is dat düürst Gewürz up de Welt. Für 1 kg dröögten Safran warrt 60-80 000 Blöden bruukt, bi männich Sorten sogoor 150 000. Mi fallt dat richtig swoor, mi so vele Blöden vörtostellen. Also heff ik mal överlegg:
Üm 1 g Safrangewürz to kriegen, bruuk ik 150 Krokusblöden, also 3500 Blödennarben.

De Naam "Safran" kümmt wohl vun dat arabisch Wort "Zaferán", un dat bedüüdt "Geel". Un geel farven kann Safran goot. De Künstler vun de ollen Römer bruken dat, un buddhistisch Mönke hebbt dor ehre Gewänner mit infaarvt.
In olle Tieden wörr de Safrankrokus de "König vun all Planten" nöömt, dorto ok dat "rode Gold". Keen Wunner nich bi den Pries för dit Gewürz...

Tohuus is de Safran in Kleinasien, Vorderasien un Griechenland.
De Krokus-Zibbeln (Krokus-Knolle, ok Knoll-Zibbel) seht för mi ut as uns Krokus-Zibbeln hier.
De Bläder sünd bannig small, meist as Gras, se wiest sik in 't Fröhjohr.
De violetten Blöden sitt up en heel lang Blomenkronröhr, in de innen binnen de lang Griffel wasst. Na baben hen deelt sik de Griffel in dree Narbenschenkel, de över de Blööd rutraagt.
In de Tiet, wenn de Safran-Krokus blöht — also in'n Harvst —, warrt elkeen Dag de goot rüken Blöden sammelt. De Griffel mit de dree Narben warrt rutknepen un dröögt. Denn blot se ergeevt das Gewürz.

Een kann Crocus sativus goot vun de Herbstzeitlose (Colchicum autumnale), de ok in'n Harvst blöht, goot ünnerscheiden: De Krokus hett dree Blödenstoff-Fadens, de Herbstzeitlose söß.

Echten Safran besteiht also ut de Narben vun Crocus sativus. Ganz besünners godet, utsöcht Safran — "Crocus electus" — süht düüster-orangeroot bet bruunroot ut.
"Crocus naturalis" dörv noch bet 10% hellgele Griffel in sik hebben.

De wat heller dröögten Griffel vun'n Crocus sativus warrt "Feminell" nöömt.
As "Feminell" kümmt aver ok Flores Calendulae (Ringelblume) in'n Hannel. Disse Safran-Fälschung warrt herstellt dörch Farven vun de Strahlenblöden vun de Ringelbloom mit Anilinfarven.

Safran rükt kräftig , würzig, beten wat sööt un beten wat benusselnd.
Safran smeckt würzig, licht bitter.
Wenn ik Safran mank miene Finger riev, denn föhlt sik dat beten fettig an.
Wenn ik Safran kau, denn warrt de Speichel richtig geel.
Safran is fix hygroskopisch, d.h. he treckt Water an; dorum mütt dat in Gefäße upbewohrt warrn, de goot dicht sünd. Ok vör Licht mütt Safran schützt warrn.
Legg ik Safran in 't Water, so farvt he dat düütlich geel. He kann also allens goot in geel infarven un warrt dorüm to 'n Farven bruukt.

De düür Safran is de Droge, de an'n mehrsten verfälscht warrt. So warrt as Bispill geern Ringelblomen (Calendula officinalis) ünner Safran mischt, ok de roden Blöden vun de Färbedistel (Carthamus tinctorius = Saflorblöden), ja sogoor pökelt un dröögt Fleeschfasern. Bi't Inweken in Water nehmt aver all Bimischungen un ok de Safran ehre natürlich Utsehen wedder an un laat sik so licht vun 'nanner ünnerscheiden.
En anner Ort vun 't Verfälschen is, dat man dat Gewicht höher maakt dörch Honnig, Sirup, fette Öle. Dat kann een marken, dat dat tosamen backt, wenn man dat mank de Finger presst. Wenn du dat up Papier drückst, gifft dat Placken.
Is de Safran mit Kreide, Schwerspat orrer Gips sworer maakt worrn, kann een dat kennen, wenn allens mit Water tohoop schüttelt warrt, de Besweermittel sett sik dann an'n Boden af.

Över Safran warrt ok in de Bibel schreven. Dorüm kann een den Harvstkrokus ok in enen Bibelgoorn finnen. In vele düütsche Översetten vun de Bibel warrt dat hebräisch Wort "karkom" mit "Safran" översett. Safran gell in "biblische" Tieden as so wertvull, dat man dor sien Allerleevst mit vergleken hett. In't Hoheleed Salomo 4, 13-14 schrifft he över siene Leevste:

"Du büst wussen as en Lustgoorn vun Granatappeln mit feine Früchte, de heel goot smeckt — Zyperblomen (= Henna) mit Narden un Safran, Kalmus un Zimt..."

Mit "Narden" sünd dorbi Duftblomen meent, so as Baldrian, Lavendel, Echte Narde (Nardostachys jatamannsi) un Nardenbartgras (Andropogon Nardus).

Ik denk, dat Krokusse — also unse normalen Krokusse — in gor keen Goorn fehlen dörvt. Wokeen sull uns anners wiesen, dat Fröhjohr is? Mien Grootmudder sä: "Dat Krokusvolk is ut de Eerd krapen", wenn 't sowiet weer.

In unsen Goorn wasst vele vun disse Fröhjohrsblöher. Up'n Rasen blöht in geel uns Enkel Thore. Wi hebbt — as he 4 Johr olt weer — vele gele Krokus-Zibbeln üm em rüm in de Erd steken. In unsen Goorn wasst ol en blaag Krokus-Hart, dat mien leef Mann still un heimlich för mi plant hett.

Ik aver bin natürlich an 't Söken na Zibbeln vun Crocus Sativus, den echten Safran. Ik stell mi vör, ik gah blots mal even in unsen Goorn un zupf ut en Krokusblööd drei röötlich Blödennarben rut un denn kann ik al enen prächtig güllengeel Ries to Meddag up 'n Disch setten orrer enen lecker Safran-Pannkoken.

Wieldess de Rasen Krokus driggt,
dreegt Telgen eerstmals Druppen.
De Regen blöht: he blinkt in 't Licht,
he sülven seiht sien Knubben
mit lichte Hand mit grote Tall,
doch geiht nich een verlaren. —
Krokus un Regen nööm ik al
"de himmlischen Heerscharen".

Riemel: Marlou Lessing