Körbsen Kürbisgewächse (Cucurbita) vun Anke Nissen To de Cucurbita höört uns Körbsen, Kürbisse (Cucurbita pepo) mit all de verschieden Sorten un Orten, uns' Gurken (Curcubita sativus), de Zucchinis un ok de Melonen (Cucurbita melo). As Heilplant kenn ik blots den Kürbis, und dor blots de Kürbissamen (Semen Cucurbitae, Familie Cucurbitaceae). De Kürbisse, de in 't Middelöller bekannt weern vun de Walahfried Strabo (üm 808/809 bis 849) schreven hett , weern nich groot in ehren Ertrag. Walahfried he weer Abt in dat Kloster Reichenau hett en Gedicht schreven, in dat he 24 Planten beschrifft. He schrifft, wo de Planten anbuut warrt, wo de Goorn anleggt warrn sull, he schrifft över de Möh bi de Arbeit, man ok över dat Schöönsien vun de Natur, un he schrifft, to wat de enkelt Plant bruukt warrn kann. De Naam vun dit Gedicht is "Hortulus", dat heet up Latiensch "de lütte Goorn". In dissen Hortulus hett Walahfried den Flaschenkürbis (Cucurbita lagenaria) beschreven. De Flaschenkürbis is de eenzig Kürbis, de al vör de Entdeckung vun Amerika in Europa (Mitteleuropa) anbuut worrn is. De Flaschenkürbis rankelt an Muurn
un Wännen. He will den vullen Sünnenschien. He wasst fast
elkeen Dag 10 bet 20 cm. He wuchert över allens henweg. In'n Harvst warrt denn de letzten Kürbisse afsneden. Man lett de fulen un utdrögen. Dordörch warrt de Wännen vun de Frucht hart un fast. So entstaht Gefäße, de ünnerscheedlich groot sünd un vele hübsche Muster un Farven hebben köönt. Ik find disse Kürbis-Pötte un Buddels jümmers schöön. Se wörrn bruukt as Bispill as Pilgerflaschen, Pulverhörner... Vun disse Gefäße disse dröögten, hollen Kürbisse , dor hett de Flaschenkürbis wohrschienlich sienen Namen. All de annern Arten vun de Cucurbitae sünd wohrschienlich eerst
veel, veel later ut Mittelamerika na Europa kamen. As Heilplant is de Kürbis nich veel bruukt worrn. De Kürbiskerne (Semen Cucurbita) warrt gegen Blasen- un Prostata-Besweer insett. Ut miene Drogisten-Tiet weet ik, dat de flachen, ovalen Samen vun de Kürbisplant de Kürbiskerne as Mittel gegen Bandwörm bruukt worrn sünd. Wat för en Inhaltsstoff in de Kürbiskerne disse Wirkung harr, dat hett man to mien Tiet nich wüßt. De Kürbiskerne hebbt aver veel Fett in sik, un dit fette Öl warrt geern brukt. Un denn heff ik noch en antikes Planten-Radel funnen:
Halloween Wenn ik Halloween höör, denn denk ik togliek an Kürbisse, an uthöhlt Kürbisse. Fröher hebbt de Lüüd Röven nahmen, üm ene Laterne för dat Halloweenfest to werkeln so heff ik mi vertellen laten , hüüt warrt Kürbisse nahmen. Dat Wort "Halloween" kümmt ut de engelsch Spraak: "All Hallows" bedüüdt Allerheiligen. Dat Allerhilligen-Fest warrt an'n 1. November fiert, un de Nacht dorvör warrt in Irland un in USA Halloween fiert. Kürbis-Supp
Melonen Melonen gifft dat in vele ünnerschiedlich Sorten. Dat wiest sik besünners in de Früchte. De köönt vele verschieden Formen un Farven hebben. Ik heff se al sehn in geel, orange, gröön... Melonen höört to de Familie vun de Kürbisgewächse (Cucurbitaceae). Lingelang vun den krupen Stängel wasst grote Bläder, de an'n Ränd beten wat utzahnt sünd. Se sünd behoort, jüst so as de Stängel. De Plant wasst blots een Johr (einjährig). De Blöden sünd geel, se wiest sik vun Juni bet August.
Melonen weern al in 't olle Rom bekannt. Ok Hillig Hildegard schrifft in ehre Physica över de Melone. Leonhart Fuchs schrifft: "Von Cucurmern":
Dat bedüüdt, dat dat vele verschieden Planten vun de Familie Cucurbita gifft, Leonhart Fuchs beschrifft söß Orten, dorto höört de Gurke, de Zucchini, de Kürbis, de Melone.
Un ok Walahfried Strabo beschrifft de Melone:
Ik sülm mag den Kürbis lieden. Mi gefallt de velen ünnerscheedlich Früchte. Bi uns wasst oft vele Zierkürbisse in unsen Goorn, un later liggt de bunten Kürbisse överall in uns Wahnung rüm. Ik heff mi fast vörnahmen, anner Johr warr ik mal wedder Kürbiskerne Kürbissamen in de Eerd bringen. To'n Anhören hier klicken:
Lesen deit Anke Nissen in holsteiner Platt. |
|||
9.10.2011 |