Dat Kruut för'n Aarnmaand: Knuuvlook vun Anke Nissen Allium sativum, Familie Polygonaceae = Knöterichgewächse |
|
|
Anner Namen: |
Chobelouch (althoochdüütsch), Gruserich, Knobel, Knoblich, Knoblech, Knoblecht, Knobleig, Knoflak, Knuflak, Look Plattdüütsch: Knuuvlook, |
|
Sammelt warrt:
|
Zibbel (Bulbus Allii sativi) |
|
Warrt bruukt:
|
|
|
So warrt't anwendt: |
|
|
Wohrschu:
|
|
|
|
||
Wenn ik vun all de Namen, de dat för'n Knuuvlook
geven deit, enen utsöken sull, de ik för disse stinken Zibbel
passen find, ik wörr "Gruserich" nehmen. En Mann
Viktor Hahn hett mal seggt: De Minschen köönt in
twee Gruppen indeelt warrn:
1. de Lüüd, de Allium geern hebbt, verehrt, 2. de Lüüd, de Allium nich utstahn köönt. "Wer 't mag, mag 't je woll mögen." Ik mag 't nich. Ik loop vör den' Duft vun'n Knuuvlook weg jüst so as de Vampire. Un wiel ik Knuuvlook nich rüken mag, kann ik em nich eten. Fründin Gertrud nöömt unsen Knuuvlook "Pieplook",
un se meent, dat disse Zibbel böös in'n Maag bitt. Dat
deit de Zibbel bi mi würklich. Knuuvlook kümmt bi uns in de frie Natur nich vör. He warrt in Goorns un up Feller anplant. He wasst goot in sünnig Laag up sworen Bodden, de lever to dröög as to natt sien sull. In'n März bet Anfang April warrt de Nevenzibbeln de Zehen in'n Afstand vun 15-20 cm in de Eerd steken. In'n Oktober kann man denn de Zibbeln mitsamt dat Loof ruttrecken, to Büschel tohoopbünzeln un to'n Drögen uphangen. Mehrst
warrt de Knuuvlook-Zibbel as Kökengewürz bruukt. Wenn
een to veel dorvun itt, kann't schädlich sien! |
||
|
||
Leonhart
Fuchs schrifft 1543 in sein "Kreutterbuch" vun twee Knuuvlook-Planten:
Konrad von Megenberg schrifft: "Knuuvlook is de Theriak vun de Buurn." Theriak weer en kompliziert Mischen ut vele Todaten, so höör dor ok dat Fleesch vun giftig Slangen, as Vipern, mit rin. Dit weer wohl dat berühmtest Arzneimittel in de Antike un in't Middelöller. Un Knuuvlook weer de "Ersatz" för dit Heilmittel. De Lüüd fröher weern de Meen, dat de Knuuvlook-Zibbel den Darm desinfizieren kunn un Wörmer un Pilze ut'n Liev verdrieven kunn. Vun buten sull de Zibbel helpen gegen Warzen un Herpes. Dat warrt seggt, vör den Geruch vun Knuuvlook
Dor warrt ok seggt: Wenn wat Godes över en Kind orrer Veeh seggt harr, denn mütt gau "Knuuvlook, Knuuvlook!" ropen warrn, anners is dat Kind orrer dat Veeh "verrufen". Ene Legende vertellt: |
||
|
||
Mit de Knuuvlook-Zibbel
kann ik mi nich anfründen, as ik ja al seggt heff, man ganz anners
is dat mit de Knuuvlook-Plant. De mag ik lieden. Se süht heel originell
ut. Ik heff se in den Kloostergoorn in Fulda photographeert un ok in
de Landes-Goorn-Schau in Schleswig.
Fründ Rudi Witzke hett den Goorn-Knuuvlook in sienen Goorn photographeert. He meent, de Plant wirkt as en Sprüttmittel, un schrifft:
|
||
|
||
Bi uns kann een överall de "Swaanhäls" seihn. Kannst de Knubben ok fien hacken un övern Salaat streugen. Aver blots een!
"En Roos mit Swaanhäls legg ik Se to Föten!" Schreev Fründ Rudi Witzke, de düt Bild maakt hett. Ik kann Knuuvlook ja nich utstahn. Man, as ik em up disse Oort schenkt kreeg, dor heff ik mi denn doch fix freut. |
||
3.8.2008 |