Dat Kruut för'n Sneemaand:
Gundermann

vun Anke Nissen

Glechoma hederacea, Familie Labiatae = Lippenblütler

 

 

Anner Namen:

Gundelrebe, Erd-Efeu
Stinkiger Abbatz, Blauhuder, Buldermann, Donnerrebe, Dunnerreb, Egelkraut, Erdefeu, Erdkränzel, Goierke, Grundrebli, Guck durch den Zaun, Gundelkraut, Grundreb, Gundelrieme, Gundelreb, Gunderebe, Gunnelreif, Gutermann, Hälroff, Heilrauf, Heilreif, Huder, Huderich, Huderk, Hundläuft, Joirke, Rüderk, Soldatenpetersilie, Soldatenpeterzilch, Stinkafsatz, Uderam, Udram, Udrang, Zickelskräutchen

Plattdüütsch Namen: Heckenkieker, Ierd-Efeu, Kiek dörch'n Tuun, Peerdood, Pierddod, Tuunkieker

Sammelt warrt:
dat Kruut (Herba Hederae terristris) vun Mai bet Juli

Warrt bruukt:

  • wenn een dat up de Bost hett, gegen Hoosten, Kribbeln in'n Hals,
  • is goot, wenn 'n sik verkühlt hett.
  • För Maag- un Darmkatarrh, helpt bi 't Verdauen, maakt goden Hunger.
  • Helpt, wenn 't mit de Blaas un de Nieren nich so klappen will.
  • Ok gegen Fever.
  • Ok as Togas för Salat orrer Supp to bruken.
  • För buten: as Ümslääg un to'n Waschen bi Wunnen un Geschwüre
So warrt't anwennt:
För buten: 1 Teelöpel dröögt Kruut för ¼ l kaken Water

 

 

Gundermann is licht to kennen: de Stengel sünd veerkant, de Blöden blaag. Dat Kruut krüppt an der Eerd lang un breedt sik wiet ut. Wi hebbt unsen helen Vörgoorn vull dormit, man bruken do ik dat Kruut as Heilkruut nie.

Uns' Fründin Käthe aver, de hett mi vertellt, wann jümmers een ut ehre Familie sik verkühlt harr, glieks güng ehre Oma rut un plück in'n Goorn, ünner en Heck orrer Busch, up en Wisch orrer an'n Weg en poor Stengel Gundermann. Denn hett se dor enen Tee vun kaakt un kurier dor de Kranken mit.

Gundermann. Foto: Anke Nissen
Gundermann. Foto: Anke Nissen

Hüüt warrt Gundermann kuum noch bruukt. In olle Krüderböker aver is veel över dat Kruut "Gundelrebe" to finnen, dor steiht as Bispill:

  • de Gundelrebe beweegt den Harn,
  • der Frawen ihr Zeit,
  • tötet die Würmer,
  • treibt das Gift aus durch den Schweiß.

Ok sall Gundelrebe to 'n Gurgeln gegen Mundfäule helpen un as Wundkruut, bi Geschwüre un Fisteln...

Leonhart Fuchs schrifft in sien "Kreutterbuch" 1534:Gundermann

"Gundelreb oder Grundreb... würdt von ettlichen "Erdtkräntzlin"und "erdtephew" genannt, dass es mit seinen Ästlin oder reislin sich ausbreydt,
und das Erdtreich krönet und bedeckt."
"Gundelreb überzieht auch zu Zeiten einen ganzen Acker, wie ich wohl dieselbigen gesehen hab"
[Gundelreb oder Gundreb wird von vielen "Erdkränzlein" oder "Erdefeu" genannt, weil es sich mit seinen Aästchen und Reisern ausbreitet und das Erdreich krönt und bedeckt. — Gundelreb überzeiht zeitweise auch einen ganzen Acker, wie ich es selber gesehen habe.]

Över de Blöden un Wörteln schrifft he:

De Blöden "fallen ab ohn Frucht un ohn Samen.
Die Wurtzel ist klein und hat keinen Gebrauch in der Atznei."
Över de "Kraft un Würkung" schrifft he:
"Gundelrebenkraut in Wasser gesotten
un 40 oder 50 Tag aneinander getrunken,
bekommt wohl denen, so das Hüftweh haben.
Desgleichensechs oder sieben Tag nacheinander getrunken,
vertreibt es die Geelsucht.
Ok empfehlt he dit Kruut den Rossarzt, he kann
"dis Kraut sehr brauchen zu den Rossen..."

Hildegard vun Bingen hett Gundermann ok kennt, se hett dat bruukt gegen Erschöpftsien,Gundermann Katarrh, Besweer vun de Blaas un Maag un Darm.

De Germanen un Kelten wüssen, dat dit Kruut Peer vergiften kann. Dorüm glöven se, disse Plant weer en Töverkruut.

In England wörr Gundelreb bi 't Beer-Bruun bruukt, later wörr denn Hopfen nahmen.

Kneip seggt, Gundermann kann helpen bi

  • Besweer in de Bost,
  • Besweer in de Harnweeg
  • un bi Fever.

As ik al seggt heff: As Heilmittel is Gundermann lang bekannt, man hüüt warrt dit Kruut nich mehr veel anwendt.

 

 

 

 

Krüdermärken
na en Vertellen vun Gunther Ball

Vör vele Johren, dor leevt mal en Mann mit Namen Gundermann. He weer Hauptmann bi de Bürgerwehr. Un sien Deern, de he vun Harten leev harr, de heet Gundel. De Hauptmann dee sien Plicht up Best, un he harr groot Ansehn bi de Lüüd.

Bi enen Striet mit Röverslüüd wörr Hauptmann Gundermann swoor verwundt. All Pleeg hett nix holpen, an'n End is he in de Arms vun sien Gundel för jümmers inslapen. Un vör luter Kummer höör ok Gundels Hart up to slagen. De beiden wörrn up den Wall vun de grote Stadt to Graff bröcht.

Ene gode Fee höör vun disse beiden Minschen. Se leet feine gröne Ranken up dat Graff wassen, hübsch antokieken, mit blaag Blöden. Un so, as Gundermann un Gundel sik in'n Dood umarmt harrn, so umfaat nu de Plant mit ehre Ranken — na un na — allens rundüm, den Wall de Muur, de hele Stadt. Un de Minschen, de kregen gau klook, dat disse Plant goot as Heilkruut to bruken weer.

Se kregen ok klook, dat dit Kruut för Peer Gift weer. En Dag harrn sik Rövers ünner de Handelslüüd mengeleert, de nix Godet in'n Sinn harrn. To 'n Plündern un Rövern sünd se aver nicht kamen. De Rövers harrn ehre Peer an'n Wall laten un de grasen denn vun de Plant up Gundermann sien Graff. Dor sünd de Peer dood ümfullen un de Bürgerslüüd kunnen de Rövers licht infangen un in den Fangeltom smieten.

Vun dor an snacken de Lüüd vun de Plant as "Gundermann" orrer ok as "Gundelrebe".


31.12.2008


na baven