Dat Kruut för'n Sneemaand: vun Anke Nissen Glechoma hederacea, Familie Labiatae = Lippenblütler |
|
|
Anner Namen: |
Gundelrebe, Erd-Efeu Plattdüütsch Namen: Heckenkieker, Ierd-Efeu, Kiek dörch'n
Tuun, Peerdood, Pierddod, Tuunkieker |
|
Sammelt warrt:
|
dat Kruut (Herba Hederae terristris) vun Mai bet Juli | |
Warrt bruukt: |
|
|
So warrt't anwennt:
|
För buten: 1 Teelöpel dröögt Kruut för ¼ l kaken Water | |
|
||
Gundermann is licht to kennen: de Stengel sünd veerkant, de Blöden blaag. Dat Kruut krüppt an der Eerd lang un breedt sik wiet ut. Wi hebbt unsen helen Vörgoorn vull dormit, man bruken do ik dat Kruut as Heilkruut nie. Uns' Fründin Käthe aver, de hett mi vertellt, wann jümmers een ut ehre Familie sik verkühlt harr, glieks güng ehre Oma rut un plück in'n Goorn, ünner en Heck orrer Busch, up en Wisch orrer an'n Weg en poor Stengel Gundermann. Denn hett se dor enen Tee vun kaakt un kurier dor de Kranken mit.
Hüüt warrt Gundermann kuum noch bruukt. In olle Krüderböker aver is veel över dat Kruut "Gundelrebe" to finnen, dor steiht as Bispill:
Ok sall Gundelrebe to 'n Gurgeln gegen Mundfäule helpen un as Wundkruut, bi Geschwüre un Fisteln... |
||
Leonhart Fuchs schrifft in sien "Kreutterbuch" 1534:
Över de Blöden un Wörteln schrifft he:
Hildegard vun Bingen hett Gundermann ok kennt, se hett dat bruukt gegen Erschöpftsien, Katarrh, Besweer vun de Blaas un Maag un Darm. De Germanen un Kelten wüssen, dat dit Kruut Peer vergiften kann. Dorüm glöven se, disse Plant weer en Töverkruut. In England wörr Gundelreb bi 't Beer-Bruun bruukt, later wörr denn Hopfen nahmen. Kneip seggt, Gundermann kann helpen bi
As ik al seggt heff: As Heilmittel is Gundermann lang bekannt, man hüüt warrt dit Kruut nich mehr veel anwendt. |
|
|
|
||
Krüdermärken Vör vele Johren, dor leevt mal en Mann mit Namen Gundermann. He weer Hauptmann bi de Bürgerwehr. Un sien Deern, de he vun Harten leev harr, de heet Gundel. De Hauptmann dee sien Plicht up Best, un he harr groot Ansehn bi de Lüüd. Bi enen Striet mit Röverslüüd wörr Hauptmann Gundermann swoor verwundt. All Pleeg hett nix holpen, an'n End is he in de Arms vun sien Gundel för jümmers inslapen. Un vör luter Kummer höör ok Gundels Hart up to slagen. De beiden wörrn up den Wall vun de grote Stadt to Graff bröcht. Ene gode Fee höör vun disse beiden Minschen. Se leet feine gröne Ranken up dat Graff wassen, hübsch antokieken, mit blaag Blöden. Un so, as Gundermann un Gundel sik in'n Dood umarmt harrn, so umfaat nu de Plant mit ehre Ranken na un na allens rundüm, den Wall de Muur, de hele Stadt. Un de Minschen, de kregen gau klook, dat disse Plant goot as Heilkruut to bruken weer. Se kregen ok klook, dat dit Kruut för Peer Gift weer. En Dag harrn sik Rövers ünner de Handelslüüd mengeleert, de nix Godet in'n Sinn harrn. To 'n Plündern un Rövern sünd se aver nicht kamen. De Rövers harrn ehre Peer an'n Wall laten un de grasen denn vun de Plant up Gundermann sien Graff. Dor sünd de Peer dood ümfullen un de Bürgerslüüd kunnen de Rövers licht infangen un in den Fangeltom smieten. Vun dor an snacken de Lüüd vun de Plant as "Gundermann" orrer ok as "Gundelrebe". |
||
31.12.2008 |