Draokenoge, dat Weltruumteleskop
Töven up dei iersten Biller vun't Teleskop James Webb

van Ludgerd Lüske


Dei grote güllene Hööfdspeegel, dat "Draokenoge", is meistto ein Wohrteiken vun James Webb worrn. Annerletzt kunnst lesen, dat dei Speegel vun ein lierlütten Meteoriten draopen woor. Hett em aover nix daon. Wi kiekt em maol wat nähger an.


Upbau van dat Teleskop (NASA). Klick up tau'n Vergröttern!

Dei Upbau

Dei Empfindlichkeit van ein Teleskop, off wo väle Einkel-Deile et "seihn" kann, hang direkt aff van dei Speegel-Flach-Grötte, dei dat Lecht van dei anpielten Objekte upnähmt. Je grötter dei Speegel, desto lüttere Saken kann hei opteiknen. Disse Hauptspeegel vun't "Draokenoge" hätt einen Dörmäter van 6,5 m. Ein Speegel mit disse Grötte wörd vörher noch nienich in den Weltruum schaoten.


Klappspeegel van Draokenoge (J. Webb-Teleskop). Bilddaoten: NASA/Chris Gunn

Äöwersicht

Draokenoge (DO) schall dör dei Tied trügge kieken, as dei Galaxien noch jung wörn. Draokenoge pielt Galaxien an, dei orig wiet weg sünd, äöwer 13 Milliarden Lechtjohre van us weg. För so wiet weg liggen un schwacke Objekte bruukt DO einen grooten Speegel. Dei Empfindlichkeit van ein Teleskop, off wo väle Einkel-Deile et "seihn" kann, hang direkt aff van dei Speegel-Flach-Grötte, dei dat Lecht van dei anpielten Objekte upnähmt. Ein gröttern Speegel faotet mehr Lecht, jüst so as ein grooten Emmer mehr Waoter in ein Rägenschuur upnähmen kann as ein lüttken.


Vergliek Minsch — Speegel vun Hubble — Draokenoge

Technischket Rutföddern

Dei Forschkers un Ingenieure van dat Webb-Teleskop markden, dat ein Hauptspeegel van 6,5 m Dörmäter nödig wörd, för dat Mäten van dat Lecht van dei wiet weg liggen Galaxien . Dat Bawen van so einen grooten Speegel is ein Rutföddern, sogor för den Insatz up dei Ern. Ein Speegel mit disse Grötte wörd vörher noch nich in den Weltruum schaoten. Wenn man den 2,4 Meter-Speegel van dat Hubble-Weltruum-Teleskop so vergröttern dö, dat dei pass groot wörd för DO, wörd dei tau schwor för den Start in den Erd-Ümmloop. So möß dei Draokenoge-Mannschkup den Speegel so Upbawen, dat dei licht naug is — blots ein Teihntel van dei Masse van den Hubble-Speegel up einen Flachandeil un doch mit eine orig starke Optik. Dei DO-Teleskop-Mannschkup harr dei Idee för den Segment-Speegel-Upbau ut Beryllium, So werd dei 18-Segment-Speegel licht un optischk stark. Ein bold mannsgrootet Segment wägg bold 20 Kilogramm.


Ein Segment vun't Draokenoge. Bild: Ludgerd Lüske

Klappspeegel

Dei DO-Teleskop-Mannschkup har einen Klappdischk as Vörbild för den Speegelupbau. So klappt man den dreideiligen Speegel so tausaome, dat hei in den Raketenkopp passt. Wenn dei Sonde in den Weltruum ankaomen is, klappt disse Speegel wedder uteinanner. Jedet van dei 18 seßeckigen Speegeldeile hätt einen Dörmäter van 1,32 m van Kante tau Kante. Dei Fangspeegel van DO hätt einen Dörmäter van 0,74 m.


Bild-Daoten: NASA, Chris Gunn

Dat DO-Teleskop werd in düt Bild hier mit ein van siene beiden "Flünke" wegklappt wiest. Up jeden Flunk sünd drei van siene Hauptspeegeldeile. Wenn DO startet, werd beide Flünke in disse Laoge klappt, so passt dei groote Speegel in dei Drägerrakete.

Worümme mit seß Ecken?

Mit dei seßeckigen Speegeldeile kann man bold einen grooten Segment-Speegel in Kring-Form mit einen "hogen Füllfaktor mit eine seßer Symmetrie" aohne freie Stäen tausaomebawen. (Dat weiten al dei Immen.) Eine Kring-Form för den grooten Speegel bruukt man för eine passen Projektion up dei Detektoren. Bi einen ovaolen Speegel wörden dei Biller in eine Richtung langtrocken. Ein Quadraot-Speegel wörd dat meiste Lecht an dei Detektorenmidde vörbi leiten.


Vergliek: Seßeck-Speegel un Kring-Speegel. Bild: Ludgerd Lüske

Nu is dei Speegel al utklappt un maoket sik praot för sienen Insatz. In dei taukaomen Wäken of hööchstens Maonde werd dei iersten Biller indrepen! Spannen Tieden.


Hier giff et mehr: The Story of Webb | Flickr

Originaol-Artikel: Webb/NASA
SO-Platt: Ludgerd Lüske


21.6.2022


na baven