Uns Buerngoorn in'n Junimaand
vun Marita Pollak
Se köönt de Fotos per
Klick vergröttern. Trüch kaamt Se denn mit den Zurück-Knoop
op de Browser-Symboolliest.
Ik sitt op een vun uns Goorn-Bänk un geneet uns Goorn, mook
en lütte Paus; de grote Holthark, de mien Mann nobuut hett, lehnt
an en olen Appelboom, grood hett he Arvenbüsch in de Eerd steckt,
dormit de Arven beter hochwassen köönt.

De nostalgische Harke lehnt an den olen Appelboom,
rechterhand Arven
Bi 'n Harvstsnitt bi uns Bööm fallt jümmer Twiege
an, de mien Mann denn goot för Arvenbüsch nehmen kann.
Bi uns in Goorn süht dat ut, as wenn grood de Grootöllern
in't Huus gohn sünd. Wi hebbt en Goorn, so as dat freuher vele
Lüüd harrn, wat för mi en grode Freud is, keen akkroten
Goorn, sünnern wo sik Deerten, Planten un Minschen to Huus feuhlen,
wo ok mol Gras twischen wasst. Bi so en groten Goorn kann man ok mol
een Oog todrücken un eenfach överwegsehn, find ik.
Mien Mann bringt dat Spooß, Arven un Bohnen sülven to
trecken. He lött in Sommer en poor Arven so lang hangen, bit
se utriept sünd, denn dröögt he se un logert se bit
to'n Fröhjohr in uns Goornhuus.

Rankhülpen för Arven...

...un Bohnen
In
April plant he de Arven: He treckt en dree bit veer Zentimeter depe
Foor, leggt de Arven in un deckt se mit Eerd to.
Woneem de jung Arven ranwassen, hüpt he se mit Eerd an, denn
eerst steekt he den Arvenbusch dormang.
Uns Buerngoorn is en Mischgoorn, do dörpen Blomen un Gröönworen
neveneenanner wassen, nau as freuher bi mien Grootöllern. Ik
find dat to scheun.

Gegenöver vun de Arven hett mien leve Mann Bohnen plant, ok
dor hett he en poor Bohnen utriepen loten un denn dröögt,
nau as de Arven. In Mai hett he so an de dree Zentimeter en Krink
trocken un hett acht bit teihn Bohnen inleggt.

De Gestelle sünd hooch,...

...de Bohnen noch lüt
Buernrosen
|
Tweeunhalf Meter lange Holtstangen hett he buut un in de Eerd steken,
so üm de twintig bit fiefuntwintig Zentimeter deep hett he se
inbuddelt, jümmer twee Stangen gegenöver stellt un de Tippen
krüüzt, boven is een Stang röverleggt, so hett dat
noch mehr Fastigkeit. Ik find, dat süht so idyllisch ut, so harr
dat mien Grootvoder ok mookt.
De Lüüd, de in uns Goorn komt, freut sik jümmer, dat
dat so en Goorn överhaupt noch gifft!
Wi hebbt ok in Winter frische Bohnen un Arven, wieldat wi se infroren
hebbt.
As Kind heff ik to geern vun de jungen Arven nascht, ok vun de Wutteln,
dat weer för mi wat ganz Godes. Männichmol mook ik dat hüüt
ok noch to scheun!
Ik
freu mi ok över uns Buernrosen, de düt Johr ganz besünners
scheun sünd, se hebbt grote vull wussen Bleuten, un se rükt
so wunnerbor. Wi hebbt se mit rosaroot un zoort witt Bleuten. Se sünd
ole un eddel Planten un warrn een bit twee Meter hooch mit greune
Bläder, süht ut as en Busch, un se sünd winterhart.
Ik snied de welken Bleuten jümmer af, denn hett de Plant mehr
Kraft un anner Bleuten wassen beter no.

In Harvst, wenn de Bläder bruun sünd, warrt se kott afsneden,
so kann sik de Buernroos verhollen un sik in negsten Fröhjohr
mit ehr niegen Bleuten un Scheunheit wiesen.
Mit
gele lüchten Fruunmantelbleuten un poor witte Margariten seht
de Buernrosen as Struuß an scheunsten ut, för mi en Freud,
wenn ik so en wunnerboren Struuß in de Vaas heff de ganze
Stuuv rüükt denn so fein.
Sweevflegen sünd gode Hölper in Goorn, se leggt ehr Eier
geern in Blattluus- Kolonien, se fret de Blattlüüs nämli
op. Ok möögt se geern Bleutenpollen un Nektar, nau as de
Immen, Hummeln un Fleerlings, de all in uns Goorn to Huus sünd.
Wi hebbt jo ok de richtigen Wildplanten för se un verscheden
Holtsoken mit Löcker ophangt, wo se ehr Eier aflegen köönt.
De Dinger kann een ok ünner den Naam "Insekten-Hotels"
köpen, uns aver sünd sülvst maakt för uns sössbeenige
Goornbewahners. Wenn de da intreckt un Eier leggt, mookt se de Löker
dicht, bit de Nowuss utfleegt.

Insektenhotels ünner't Dack

De Immen sünd begeistert!
Oha! Wat verswindt da in'n Busch? Etwa
en Kattensteert?
|
In uns ole urige Appelbööm hebbt wi ole lütte Blomenpött
ut Toon mit Holtwull ophängt, för de Uhrknieper, de ok Hölper
in Goorn sünd.
Vörsichtig hett mien Mann üm all Bööm in de Mitt
fien Kaninkendroht trocken, dormit Katten nich an de Vogelnester komen
een gode Sook, find ik! Un jedereen, de Peter un Paule, de
twee Katten bi uns in Goorn, kennt, meent dat ok.

De Katten höört doch sowiso allens
to!
De Kantüffel warrt lecker
|
Uns Kantüffel hett mien Mann ok sülven antrocken, se sünd
al so wiet, dat he se anhüpen kann. Teihn Zentimeter deep un
in Afstand vun dörtig bit veertig Zentimeter hett he se insett,
un Regenafstand an de fiefunföfftig Zentimeter. Rode Kantüffel
dütmol, hmm freu ik mi al op!
Bi uns dörvt ok Wildkrüder meern de annern Blomen wassen,
för de Immen, Hummeln un Fleerlings.
Drooßeln, Lünken, Mesen, Spreen un vele anner Vogels, Eekkoter,
all buut se ehr Nest bi uns in Goorn un treckt ehr Nowuss groot, se
trilieren binah den ganzen Dag. To scheun, ruhig op en Goornbank to
sitten un totoheuren, wi geneten dat!

Uns Diek

In
Winter weer uns Diek twei froren, aver mien geniale Hartensmann hett
dat wedder in Ornung bröcht.
Wi hebbt klores Woter, un vele Derten leevt dor binn, Köcherflegenlarven,
Molche, Poggen, de ehr Eier in de Woterplanten afleggt. Ik bün
mit mien Fotokassen ünnerwegens un nehm ok dat bunte Leven in
uns Diek op, freu mi doröver, bit an den Grund kann ik sehen,
to scheun.

In dat klore Woter sitt baven an'n Rand en
Pogg
Ik mutt smüüstern: Köcherflegenlarven hebbt sik in
verschedene Soken in wickelt, üm sik to schulen. Süht lustig
ut, wenn se so lang loopt. Se wiest uns ok, dat uns Diekwoter in Ornung
is, denn se leevt meerst in klore Beken.

Ünner de Bläder sitt Mini-Molche
Twee Woterjumfern koomt anflogen un mookt en Leevbogen, üm de
Eier aftoleggen; en Wääps hett Döst, drinkt vun dat
Woter, ok in de Regentünn goht se rin, se weet, woneem se allens
findt, wat se to'n Leven bruken doot.
De echte Pogg sitt blangen den Keramik-Pogg
op dat Keramik-Blatt
|
De nüüdlichen Poggen in verscheden Grötten un Oorten
feuhlt sik twischen de Woterplanten goot, de Planten hollt dat Woter
kloor. Ik mutt lachen, een lütt Pogg sitt meern op en Poggen-Künstwark,
dat wi al lang in uns Diek hebbt, seut süht dat ut. Wi hebbt
ok lütten Poggennowuss, de vergneugt bit an de Kant vun Diek
koomt un dor lang swimmt, een suust ünner en poor Poggen dörch,
de sik grood sünnt, verschreckt jumpt se in't Woter.
Langwielig geiht dat in uns Diek förwissnich to!

Lüttje Kaulquappen sitt an'n Rand un
in dat Water op de Bläder; op een Blatt sitt en fertige Pogg
En lütte Woter-Snick
|
Swiem-Käver seht ut as swattes Iesen, se hebbt veer Ogen, beid
Ogenpoore köönt gliekstietig boven an de Luft un ünner
Woter sehn. Ehr Achterbeen sünd as Roder ganz fix.
Geelbrandkäver fleegt ok in uns Diek, over wi fischen se wedder
rut, de fret to veel anner Deerten.
Diekmolche sünd bit to ölven Zentimeter lang, de Heken
sünd hellbruun un hebbt düster Placken; Molch-Wieverchen
sünd eenfach in de Farv, hebbt over en roden or orangen Buuk,
flink as lütte Fisch komt se an de Böversiet to'n Lufthalen,
stoht over ok männichmal suutje an een Plack.

Herr Käver kladdert lever op't dröge
Land
Dat Wieverchen leggt de Eier, mit ehr Achterbeen warrt richtig Taschen
foolt, wo se de Eier inwickelt un an de Woterplanten afleggt. Dree
Weken duert dat, bit de Lütten rutwitschen.

In Juli verlot de meersten dat Woter, üm an Land to leven.
En Woterlöper sitt op Posten, de
Köcherflegenlarv hett sik vermummt
|
Woterlöper sünd ok boven in Woter, luert op Freten.
Wat is en Diek blot intressant! So veel Leven in een lütt Diek,
de Vogels drinkt vun dat klore Woter un bodt sik ok in, süht
nüüdlich ut.
Ik find, uns Buergoorn is ganz eenfach en wunnerboren Oort, üm
sik to verholen un de Natur mit allens, wat dorto heurt, to geneten!
Katt Paule seggt Adjüs
|