Dei Blawe Spauk-Mission

van Ludgerd Lüske

An’n 15. Januar 2025 steeg van dat Kennedy-Zentrum dei Falcon-9-Rakete mit ehre Lasten up. An’n 13. Februar 2025 güng dat Blawe-Spauk-Ruumfohrtüg äöwer in den Maond-Ümloop un dö an’n 2. März 2025 in dat Mare Crisium landen (bi 18,562°N un 61,810°O). Nu staiht dei Apparaot bold 4000 Meter gägen dat Zentrum van den Mons Latreille. Nu warkte dei Lander 346 Stünnen bi Daogeslecht un kunn noch 5 Stünnen nao den Sünnenünnergang in dei Maondnacht wiederwarken. Dei leßte Funkkontakt köm an’n 16. März 2025. Aale Experimente löpen gaut. Dat kannst hier ankieken (up Englisch).

Laoge van den Barg Mons Latreille in dat Mare Crisium.
Bild-Daoten: Mare Crisium – Wikiwand (afännert)

Lande-Stä bi den Barg Mons Latreille.
Bild-Daoten: Mare Crisium – Wikiwand (ännert)

Dei Maondlander har eine Riege Instrumente mitnaohmen:

Electrodynamic Dust Shield (EDS):
Ein Technik-Experiment dat rutfinnen schall, wo man minner Stoff up den Maondbodden hochdriff.

Lunar Environment X-ray Imager (LEXI):
Bildgäwer för weike Röntgenstraohlen, Mäten, wo sick dei Magnetopause mit dei Tiet rögt.

Lunar GNSS Receiver Experiment (LuGRE):
Wiest dei Navigationstechnik van Ruumfohrtüge up den Weg nao’n Maond un up den Maondbodden mit dat Globaole Navigations-Satelliten-System (GNSS).

Thermal Exploration with Rapidity (LISTER):
Ein Unnergrund-Instrument, dat mäten kann, wo dei sick Warmte in den Maondbodden verdeilt. Dorbi graowt man Warmte-Sonden 2 bit 3 Meter deip in den Maond-Regolith.

Dei Maondlander in dei Warkstäe.
Bild-Daoten: Düütschket Zentrum för Luft- und Ruumfohrt e. V. (DLR)

Lunar Magnetotelluric Sounder (LMS):
Disse Apparaot ünnersöch dat elektrischke Leitverhollen in den Maond-Bodden. Dorbi gaiht et uck üm dei Grenzen van dei Temperaturstruktur un dat thermischke Entwickeln van den Maond.

Next Generation Lunar Retroreflector (NGLR):
Mäten van den nauen Erd-Maond-Affstand äöwer dei Looptied van Laserimpulse

Regolith Adherance Characterization (RAC):
Ünnerseuken wo Maond-Regolith an eine Riege van Maond-Materiaol hangen bliff off wedder runner fallt

Stereo Camera for Lunar Plume-Surface Studies (SCALPSS): Technik-Experiment tau’n Utmäten, wo dei Lander-Affgas-Straohl ("Plume") bi dat Landen up den Maond-Bodden warkt.

Ort fastestellen und Navigeiern (NGLR), (LuGRE):
Wäten, wo man nau is, is för aals gaut tau bruuken. Dat gellt för dat Mäten van Affstand un Höchte un för dat orig naue Landen an dei vörseihn Stä. Mit NGLR legg man Maondmarken an. Dormit käönt tauken Maond-Missionen wisse Maond-Stäen nau korteiern un utmäten. LuGRE schall Signaole van GPS un Galileo spiekern, so will man rutfinnen, off man mit disse Systeme in den Erd-Ümloop eine naue Navigation up den Maond henkriegen kann.

Kläwen Regolith, RAC, EDS und LPV
Dei Maondbodden is eine worhaft stuuwige Landschkup. Bi dat Plaonen van Technologien un Experimente för den Maondbodden mutt man mehr äöwer den Regolith-Stoff wäten. Maond-Stoff kunn leip wän för Mechanik-Deile, bi dat Materiaol-Verschlieten up dei Ern un för dei Gesundheit. So mutt man wäten, wo man dit Wark gaut verkloren kann. RAC, EDS un LPV schäöllt us helpen bi dat Ünnerseuken, wo dei Maond-Stoff an unnerscheidlicket Materiaol hangen bliff. Elektromagnetismus kunn vellicht gägen dat Afflaogern van Maond-Stoff helpen, dat will man hierbi uck ünnerseuken.

Fleigbaohn van dei Mission. Bild-Daoten: Deutsches Zentrum für Luft- und Raumfahrt e. V. (DLR)

Warmte-Verdeilung in’n Maondbodden, LPV un LISTER
Dei Warmte-Verdeilung in den Maondbodden kann us bätere Künne gäben, dei bi väle Saoken tau bruuken sünd, dei för dei Wätenschkup wichtig sünd. Mit dei van LPV un LISTER spiekerten Daoten kunn man dat Entstaohn van den Maond, van dat Tiede-Wesselwark, van dei Kossen-Dickte un van dei flüchtigen Stoffe bäter verstaohn. Bi dat Plaonen van taukaomen Missionen, dei uck natürlicket Maond-Materiaol bruuken schäöllt, un bi dat Anleggen van Maond-Siedlungen kunn dat uck wichtig wän.

Wesselwarken mit den Affgas-Straohl, SCALPSS 1.1
Bi dat Ruumschipp-Landen up den Maond mutt dat Ruumschipp ein Brems-Driewwark zünden. So minnert sick dei Lande-Geschwinnigkeit. Dorbi giff et eine groote Stoff-Wulke. Off man dat glöwt off nich, dorbi kann man ut disse Wulken väle Daoten faoten. Nau dat schall SCALPSS 1.1 daun. So kann man väl rutfinnen un den Lande-Affloop bäter stüern. So will man dei Gefohr för den Bodden minnern, den man jao ünnerseuken will. Uck mehr lern will man äöwer dat Verhollen van Gase un Deilkes bi minne Schworkraft.

Dei Erd-Magnetosphäre, LEXI
LEXI schall mit hoch uplöste Röntgen-Biller dei Erd-Magnetosphäre ünnerseuken, wor dat Erd-Magnetfeld mit den Sünnen-Wind wesselwarket. So kann man GPS- un Satelliten-Verbinnungen för dat Weltruum-Weer wohren un uck wat gägen Strom-Utfälle daun.
Dei so wunnen Röntgen-Biller van dei Erd-Magnetosphäre helpt uck bi annere Forschkungen.

Maondlandung. Bild-Daoten: Düütschket Zentrum för Luft- un Ruumfohrt e. V. (DLR)

Intressante Links:
Info tau: D'souza
Zehn wissenschaftliche und technische Instrumente der NASA fliegen mit dem Firefly-Lander zum Mond — NASA
Lunar Environment X-ray Imager (LEXI): Blue Ghost Mission — Suchen Bilder
Highlights: Nasa's private Blue Ghost mission successfully lands on the Moon — India Today
TO19D Nutzlasten für die Wissenschaft — NASA Science
Blue Ghost Mission 1 (Firefly)

— Deil 3 kummp nao! —