Ut de Muuskist:
De arme Poet

van Willi Höfig


An de plattdütsche Spraak

Hör, plattdütsche Spraak! Ik will di män vertellen,
Väl willn di keen godet Prognostikon stellen.
Se meinen, et wäre woll ball met di ut;
Een Dodenring harst du al rings üm de Schnuut.

Waar is et, mänch Börger will nist van di weten,
Mänch Buur stött di van sik met Hännen un Föten.
Se schupsen un knupsen di, wo si de finn'n,
Un willn di keen Plätzken in Dütschland meer günn'n.

Müg't weten, worüm di de Dütschen verachten.
Se solln di män vörren un hinnen betrachten.
Du büst jo so schmidig un büst jo so schlank
Un rollst jo so lise de Tunge entlang.

De dore Loff van't Plattdüütsche steiht in "Plattdeutsche Gedichte von einem altmärkischen Landmann", de in dree Bänn 1817 - 1822 rutkamen sünd. En Verfater is daar nich biduckt; se sind aver van Friedrich Wilhelm Albrecht, de 1774 to Lindenberg in de Altmark boren weer un 1840 as Paster in Groß-Beuster bi Seehausen mit Dode afgüng. Albrecht weer keen Mann, de in de Woordenböker to finnen is. En Paster van't Dörp, daar is hüüt nich veel an un weer dat dunnemaals ok nich. De Karkenspraak weer Hoochdüütsch, woans keem he nu up de Idee, up Platt to schrieven? Freud an't Nedderdüütsche? Harr he amenn meent, de Spraak kunn nich överleven sünner sien Bemöhn? Kannst di ok vörstellen, dat he reinweg verleevt in't Platt wesen is — "schmidig" und "schlank" fallt em daarto in, un wenn een' wat "lise de Tunge lang" rollt, dennso warrt dat woll wat Leeftalligs sien, ok wenn dat blots Wöör sünd… Man wenn du in siene Versen smökern deist, denn stellt sik rut: He harr an wat ganz anneret dacht.

Nu, Vadder, moal än ännern Schnack,
Et kort un got to seng'n,
Ick will all werr' en groten Pack
Gedicht' to Marchte breng'n.

Du weetst, ick hew so mänchet Stück
Vör Joahr un Dag all sung'n,
Un dooför is in miene Fick
Mänch blanker Batzen klung'n.

Gott sei gedankt! Ick hew nu werr'
En bittschen mi verhoalt,
An alle miene Glööwiger
De olle Schuld betoahlt.

Ick hew werr' heele Strümp un Schoh
Un heelen Rock un West,
Un Wams un Hoasen noch doato
För Werkeltag un Fest…

Wi stellt us jo mehrstendeels den hungerigen Poeten in siene Dachstuuv vör, de nix to breken un to bieten hett — man süh maal ener an! daar geev dat "Hungerpastoren", as Wilhelm Raabe se nömt hett, de kunn' mit ehre Vers' 'n Snider betahlen un'n Schooster un dreegt denn noch ehre Schulden af. Lögenhaft to vertellen. Wi köönt us vörstellen, dat Albrecht dat siene Gemeen nich vertellt harr, wat he allens noch toverdeenen dee, se kunn' em amenn dat Deputat bekniepen. Un up de Fraag, wokeen denn nu de Vers' schreven harr, sett he de Antwoort in't Book:

Mien Book un de Bookdrucker

Book
Kann He mi woll nich Kundschap gäwen
Wer in de Ollmark mi hett schräwen?
Wer, so to seng'n, min Voader is?

Bookdrucker
Dät kriegen Väle nich to weeten,
Wie ähre techten Väter heeten. —
Nu froag nich werr' so näsewies.

Dat weer düütsch un dütlich. De Paster harr (und hett) tomeerst Insichten in de Oort un Wies, wo de Familien in't Dörp upstellt sünd; up de anner Siet intresseert sik de Lüüdsnack nich för Böker. —

Albrecht hett nich blots sien Privaatleven in siene Gedichte mit inschreven. Dat geiht em ok üm de Spraak; un daarbi kümmt he up de plattdüütschen Schrieverslüüd ut dat 17. Johrhunnert torüch, as Johann Lauremberg. De wull de Lüüd betern un up de Sellschap inwirken, un dat will nu ok Pastor Albrecht: Siene Lesers schüllt lehren, de richtigen (will seggen: plattdüütschen) Wöör to bruken. "An de plattdütsche Spraak" heet en lang Gedicht in den 2. Band (2. Uplag von 1822); un nu warrt, Vers üm Vers, hoochdüütsche Wöör in't Platt översett, un dat nimmt un nimmt keen Enn. Mi dücht, Bispelen warrt daar nich brukt, elkeen Lexikon van hüüt of ut verleden Tiet kann dat beter. Dat is meist so as bi Lauremberg: en Reeg naar de anner löppt an den Leser vörbi, amenn geiht di de Gedüer ut, du denkst "Ick hebb dat jo nu verstahn" un das Book wannert wedder in't Schapp.

Dat gifft 'ne heele Reeg van disse Riem-Makers ut de tweete Lidd. Wenn een sik de Tiet nehmen deit, de Böker in Roh dörtoblädern, denn kann een den enen of annern plietschen Vers finnen, un männicheen lohnt sik woll to marken. Wat meenst to Albrecht sienen "Twiewler" —?

De Twiewler

Funk is de ächte Twiewelmann.
Treckt he fröhmorgens Stäweln an
Un hätt den enen utprobeert,
Dät he tum rechten Foot gehört:
So is he doch noch ungewiß,
Ow de anner för den linken is.

Dat geiht al meist in de Richt van Wilhelm Busch.

***

Hei is'n Dichter, seggt d'Bûere, hei mâkt ût'n Furz'n Dönderslag. [Hannover]


Översicht över de Muuskist
29.3.2015

trüch


na baven


na't Flack

na de Startsiet