Vun dat Borgdoor heff ik al vertellt. Dat
leeg in'n Norden vun de Stadt un weer dat eerst vun de Stadtdore.
En
Möhlendoor geev dat ok, dat weer de Ingang an de Südensiet.
Vun Oosten her keem keen grote Straat, dorüm weer dor ok keen groot
Door. Sekerheit geev hier de breed Wakenitz.
Na Westen to weer dat anners. Dat weer de Weg na Holsteen hen un wieder
na Dänemark. Dor weer man blots de smalle Traav, un de Lübecker
müssen hier veel doon to ehren Schutz.
So üm 1460 is de Hartog vun Holsteen storven. De nie, dat weer
de König vun Dänemark, un so weer nu Dänemark vör
de Döör vun uns Stadt. Dat hett de Lübecker fix stöört,
se müssen sik wat infallen laten. Een groot un fast Door müß
dor hen, man ok to de Tiet weer dat Geld al knapp. De Raatsherr Johann
Broling
hett düchtig wat spendt, 4.000 Mark veerdusend!
Üm 1470 güng dat loos mit dat Buun, man dat weer gor nich
so eenfach. De Grund dicht an dat Över vun de Traav weer modderich,
vele Meter deep. Woans dat mit de Fundamenten is, so recht weet wi dat
nich. Nabuddeln kunn bet hüüt noch keen. Wohrschienlich sünd
dicke Pahls in de Eerd inrammt, en böös Stück Arbeit.
Över disse Pahls liggt krüüzwies Balken, un up disse
Balken staht de Torms vun dat Door.
Toeerst
is de en buut, ünnen en Sockel ut Granit, denn Muurwark.
Nu is dat so, dat Muurwark na de Feldsiet, na de Fiendsiet, dat is goot
3 Meter dick. Dat hett allerhand Gewicht. Up de Stadtsiet sünd
de Muurn man 60 Zentimeter dick, de weegt veel weniger. Disse Gewichten
hebbt den Modder den Grund en beten tosamen drückt,
up de en Siet mehr as up de anner, un so is al fröh de Torm scheef
west.
Bi den tweten Torm weer dat jüst so, un dorüm sünd de
Torms jümmer noch krumm.![Dat Door steiht scheep](luebeck_biller/hdoor_03.jpg)
1477, so steiht dat hüüt to lesen, weer dat Door trecht.
Foto: Thomas Radbruch
|
Nu weer dat to de Tiet graad so as hüüt: De Kanonen sünd
jümmers beter worrn un uns Holstendoor weer bald nich mehr modern.
För de Sekerheit müß mehr daan warrn. Goot hunnert Johr
later is noch en Door buut, mit enen Gevel, de weer fein verkleedt mit
Steen vun Gotland. Buten an dat Door weer up Latiensch wat anschreven,
dat hett up Düütsch heten: "Eintracht
to Huus un buten Freed is würklich dat Best för alle".
Dit Door harr in de Mitt enen Knick, up de Wies kunnen Angrieper nich
graad dörchscheten.
![Modell: Dat Holstendoor mit dat vörlagerte Knick-Door. Klick op to'n Vergröttern!](luebeck_biller/hdoor_07.gif)
To disse Dore sünd noch hoge Wallanlagen un depe Grabens dorto
kamen. Lübeck weer nu en starke Festung un is so nie nich angrepen
worrn vun frömde Suldaten. Ok de dörtigjährig Krieg güng
an uns Stadt meist vörbi.
Eerst 18o6 is Lübeck vun de Franzosen besett, dor hebbt Wälle
un Dore al keen Rull mehr speelt. De Geschütze weren verköfft
orrer insmolten, Lübeck weer en neutrale Stadt, man de Franzosen
hebbt sik dor nich an kehrt.
As se na söven Johr weg weren, müssen de Lübecker sich
eerstmal verhalen. Geld weer wedder knapp, un de Moot ok. Dat hett lang
duurt, bet de wedder keem.
![De Isenbohn föhrt an't Holstendoor vörbi. Klick op to'n Vergröttern!](luebeck_biller/hdoor_05.jpg)
1851 föhr de eerst Iesenbahn vun Lübeck na Büchen.
De Bahnhof stünn buten vör de Stadt, dat heet, he stünn
dicht bi dat Holstendoor. Dor weer dat nödig to west, de Wälle
aftograven un dat Door mit den Knick aftorieten.
Uns Holstendoor stünn nu ganz alleen dor, mit nix bi rüm.
Dat stünn de nie Tiet so recht in'n
Weg un is mehr un mehr verfullen.
De Regierung in Lübeck, dat weer de Senat. De weer vör Reparieren
un Erhollen vun dat olle Door. Dat Parlament, dat weer de Börgerschaft,
dat weer för Afrieten.
De Striet güng so bi teihn Johr hen un her. Dor weer nix mit "Concordia"
un "Pax", mit Eintracht un Freed. Sogoor de König vun
Preußen hett sik insett för dat Door. An'n End hebbt 42 Lüüd
vun de Börgerschaft tostimmt to't Stahnlaten. En poor weern dorgegen:
Dat weern 41!
![De Sprook an't Door. Klick op to'n Vergröttern!](luebeck_biller/hdoor_08.jpg)
1863 güng dat los mit dat Utbetern. De Spruch, de fröher
an dat afreten Door stünn, is nu an uns Holstendoor kamen, en beten
körter: "CONCORDIA DOMI FORIS PAX". "Eintracht binnen,
buten Freed". Dat hebbt sik de Minschen jümmers wünscht,
un so is dat ok hüüt noch to lesen.
Bet
1871 hebbt de Arbeiten duurt un vun buten weer denn alles in goden Tostand,
dat Muurwark, de Verzierung, de Dächer. En richtig Denkmal weer
dat nu man to nix to bruken. Binnen weer noch de olle, lege Tostand.
In de Johren bet 1930 hett sik dor an nix ännert. Fachlüüd
hebbt wieder meten un rekent un faststellt: Dat Holstendoor is noch
jümmers in Bewegung, dat kippt jümmers noch.
För dat Flach üm dat Holstendoor rüm geev dat vele Ideen.
Straten, Gröönanlagen, Utstellungshall werrn plaant, en twee-spurig
Stratenbahn sull dörch dat Door föhren.
Denn keem 1933 de NS-Tiet. Dat weer so en Oort Arbeitsbeschaffung. De
ganze Gegend üm dat Holstendoor sull ümännert warrn.
De Reichsbank, hüüt Landeszentralbank, keem dorhen. Dat Door
sull Museum warrn för de "Wehrhaftigkeit Lübecks".
![Överschrifft in't Bladd ut de Tied. Klick op to'n Vergröttern!](luebeck_biller/hdoor_09.gif)
Vörher müß aver veel daan warrn. Ganz ünnen in
Eerd kregen de Torms en Korsett ut Stahlbeton, de Decken twischen de
Etagen, vörher Balken, weren nu ok ut Beton. Grote Risse in dat
Muurwark müssen utbetert warrn. Fröher geev dat Finsterladens,
nu kemen Schieben rin, Licht un Water.
1934 hett de Kultusverwaltung dat
Door, de "Ehrenport", övernahmen. Ene "Ruhmeshall"
weer dor binnen. Museum weer dat ok mit olle Kanonen un Erinnerungen
an Lübecks grote Tiet. As de Krieg 1945 vörbi weer, weer dat
ok vörbi mit disse Inrichtung.
Nu geev dat weder en poor Johr Paus bet 1950 uns stadtgeschichtlich
Museum introcken is mit vele Stücken ut de Lübecker Geschicht
vun Anfang an.
Uns
Holstendoor is weltbekannt. Ik denk, dat dörv en würklich
seggen. Up Geldschiens un Breefmarken is dat to sehn, up Tassen un T-Shirts,
vele Firmen un Vereine bruukt dat. Theodor Heuss hett dat tekent, Edward
Munch un Andy Warhol hebbt dat maalt.
Un bi't neegste Maal kiekt wi uns dat Buuwark nauer an.
|