De Kunst vun't Klockengeten vun Marlou Lessing |
De Ünnerwiesen in Schiller sin "Leed vun de Klock" sünd för us vundaag sachs en beten swaar to verstahn, un villicht hett sik ok wat ännert an de Technik vun't Klockengeten? Basig wenig. Dat Kunst-Wark vun't Klockengeten is vundaag meist datsülvige bleven as dunntomalen. Kiekt wi us dat nauer an, woans so en Klock tostann kümmt. De Klockengeter kriggt den Opdrag, en Klock hertostelln, de en ganz
bestimmten Toon hebben schall se schall t.B. nau in en Geläut
passen, dat al dor is, un dat schall harmoonsch klingen. De Pries vun
en niege Klock is hooch bet 10.000 Euro per Tunn Wicht. Dor wüllt
de Opdraggevers en gode Klock för sehn, un de Klockengeter dröff
keen Risiko ingahn. Naues Planen is anseggt. De Klock dröff t.B.
bloots en bestimmte Grött hebben (en grote Klock swingt al mal
so üm 4 m, dat geiht nich in jedeenen Klockentoorn), de Statik
vun den Toorn mutt ok berücksichtigt warrn, de al vörhannenen
Klocken un de Mechanik vun de Läuteanlaag sünd wichtig
woans un wo dull de Klöppel ansleit usw. , un eventuell is
ok wichtig, wat för Buwarken in de Gegend noch rümmerstaht,
denn de köönt de Klangfarv vun de Klock ok verännern.
So mutt de Klockengeter allens Denn kann he dorbigahn un de Klock planen. Woans kriggt de Klockengeter nu de Klock so hen, dat se en bestimmte Grött un bestimmte Gestalt un ok Klangfarv hett un dat togliek ehr Klang later nau op den Toon F liggt, orr op C? Mit Mathematik. Wenn de Klock anslaan warrt, vibreert de ganze Klock in ehr so nöömte
Egenfrequenz, de vun ehr Grött, Gestalt un Dickde afhangt. Un dordör
vibreert ok de Luft in de Klock. En Schallwell in düsse Frequenz
geiht denn vun de Klock ut. Un de Frequenz vun en Schallwell is de Toonhööcht.
Also muttst de Egenfrequenz vun den Swingungskörper, de Klock,
richtig bereken. Dat doot de Klockengeters na bestimmte Verfahren. Wat
denn rutkümmt, is dat "Profil", de "Rippe"
vun de Klock. De "Rippe" warrt op en Holtbrett tekent un langs de binnere Kontuur utsneden, un de so wunnen Schablone warrt över en depe Gruuv ophangt, dat se sik symmetrisch dreihn lett; un langs de Dreihlinie warrt nu de Klockenkeern ut Tegel opmuert. De Klock warrt nämli in de Gruuv gaten warrn.
Dat is nu de "Kern", dat Binnere vun de tokünftige Klock.
Wat nu maakt warrt, is de "falsche Glocke". Se warrt op den
Keern opdragen (afscheermt dör Asche, Papeer un Talg). Dorto warrt
wedder de Schablone brukt: Se warrt nu langs de butere Kontuur utsneden.
Jümmers noch is se över den Keern ophangt un symmetrisch to
dreihn, man nu hett se to den Keern ja wedder en Afstand, wieldat nu
bloots noch de butere Kontuur dor is. Düsse Afstand warrt nu püük
mit Lehm De "falsche Klock" mutt dör Metall ersett warrn, un
dorwegen mutt nu noch en butere Schicht rop de so nöömte
Mantel. Ok he warrt wedder in Schichten opdragen dütmaal
fangt een mit den fienen Lehm an un lett em denn jümmers gröffer
warrn. De Schablone brukst nu nich mehr; bi den Mantel kümmt
"Festgemauert" hebbt wi nu, man wat is mit "in der Erden"? De Eer kümmt nu dorto. De ganze Gruuv warrt Schicht üm Schicht mit Eer toschippt, de orrig fastpedd warrt. Anners wöör de Mantel sachs bi't Geten vun de Klock tweispringen, wieldat he de Hitt un den Druck nich alleen uthollen kann. Dat mutt de Eer opfangen. Bloots de Infüllstutzen un de so nöömten "Windpiepen" kiekt achterna noch rut. An dat Infülllock warrt nu en Rinne anbröcht, dör de dat hitte Metall lopen schall. Jetzt, Gesellen, frisch! Mennig Stünnen vör den Guss mutt de Bronze in den Smöltaven hitt maakt warrn. Klockenbronze orr "Klockenspies", dat is en Legeern (Legierung) ut 78% Kopper un 22% Tinn. Dat allens mutt good vermengelt ween un en Tempratuur vun 1100°C hebben, denn kann't Losgahn mit dat Geten. Stoßt den Zapfen aus! De Tappen vun den Smöltaven warrt utstött, un dat glöhnig Metall flütt dör de apen Rinn na dat Infülllock un verswinnt in de Eer. Wat passeert dor? De Bronze verdeelt sik in de holle Klockenfoorm. De Luft, de dor ünnereerdsch dör dat Metall verdrängt warrt, suust dör de "Windpiepen" rut. Anners kunn dat Metall ja nich in de Foorm rin de Luft mutt rut. In die Erd ist's aufgenommen, Ja, dat weetst nienich. Kannst nich ünner de Eer kieken. Klockengeters vundaag geet mehrst bloots poormal in't Johr, dorför avers an een Geetdaag mehrst en ganz Dutz orr mehr Klocken; se füllt dorto en grote Gruuv mit de Klockenfoormen, denn Eer rup, un vun den Smöltaven föhrt vele Rinnen to de Infüllstutzen vun de enkelten Klocken. Man wenn dat gaten is, heet dat töven. Bis die Glocke sich verkühlet, De Klockengeters vundaag maakt in de Twüschentiet sachs ehrn Bürokraam. Man dat duert bet to dree Daag, bet de Bronze starr un dat Ganze koolt noog is, dat de Klock ruthaalt warrn kann. Denn mutt toeerst buddelt warrn, bet de Mantel vörtüüg kümmt. Denn den Mantel wegkloppen... Nun zerbrecht mir das Gebäude, ...denn sühst al dat Metall vun de Klock: Freude hat mir Gott gegeben! Amenn mutt natüürlich ok de Keern wegkloppt warrn, de Klock warrt reinlich maakt, poleert un op ehr musikalische Qualität pröövt (is dat ok würklich de Toon F? Klingt he rein un good?). Un denn, wenn allens recht un richtig is, denn kann de Klock an ehr Arbeit gahn un klingen. Bet 14 Övertöön geevt den Toon sin Klangfarv, un de Hall vun en grote Klock kann bet 5 Minuten naklingen. Jetzo mit der Kraft des Stranges |
För Biller dankt wi www.petit-edelbrock.de
|