See sünd de „Gröttsten“: De Grooden Broakvöägels

— oostfreesches Platt —

Groode Broakvöägels sörgen in d' Schliekland as Dieksvöörland föör een komodiged Musizeern.

Wiet över de bi Leechwoater drööchfallenden Wieden tüschen de gröönen Penner butendieks un de blausche Woaterskant is hör fulled un doch weeked „Kuri …. Li“ to hörn.

Dat dücht denn mennichmoal net so, as wenn de Natur in disse Landschkupp hör foaken schwoare Seel hören lett.

Up de ingelsch Eilands an de Westersied van de Noordsee hevvt de Minschen de groode Bröäkvoagel wägen siene Luuden ok woll „Cur-lew“ — wat man as „körlju“ schnakkt — nöömt. Ikk moot oaber ingestoahn, dat mi de Noam, de use groode Dichterskeunich Goethe hör to siene Tiedgääven hett, veel lichter un gefalliger över de Tung geit – Greta hett he de stollten Deerten mit de övergrooten boagen Frätwaaarktüügen nöömt, de in hör bruunsched Pennenkleed netso grood sünd as de Eierlärgers up use Hönerhoffen.

Ünner de juropiensch „Wat-Voagels“ (wat heeten schall, dat see as Störkens in Saloat dör dat Schliekland „waten“) sünd see de Gröttsten. Wiet buten vöör de Gröönlandskant sücht man hör nu allennich ov foaker ok woll in lüütji Drufeln noa wat to futtern in d' Watt rümstöäkern.

De boagen Schnoabels sünd hör Waarktüch. Dormit hoalt see Schnirgen un Muschkels ut Huusen un Schillkers.

In d' Märtmoant, wenneer de all Sünn hooger sticht un dat Vöörjoahr sükk bi us breetmoakt, denn trekken de grooden Broakvöägels – de Gretas, as see noa Goethe heeten – üm. Denn pflöstern see aal mitnanner van Buterdieks in d' Binnerland, in d' Schuul van Moorrebetten un fuchtiged Gröönland achter de hoogen Dieken. Dor blieven see solaang, as bit de Joahrstied de Maienmoant to foaten kricht.

Vuller Överdürichkeit kennteeken de Mannslüüd ünner de Gretas nu mit hör up un doal Gesangsluuden in veele Riemsels hör Karteer föör de tokoamende Nüsseltied.

Foaken stoaht see bi hör Trippelee denn tomal as een bruunschen Richelpoal mirden in d' Gröönland. Dat is föör de Wiefkers dor ümto woll een besünner Teeken – kummt näämich een van de Froonslüüd in siene Nöächte, faangt he an, sükk as een Danzboas to tierden. He trippelt üm hör to, häävt de Flöägels un moakt de Steertpennen breet, as wenn he fleegen deit.

Wenneer twee sükk denn eenich sünd, wat mitnanner antofang'n, wiest he hör Stükk ov wat Nüsselstäen, de he vöördem all föör de Tied noa de Hochtied as Huusstää utkääken hett. See, dat Froominsch, hett dor oaber dat letzde Särgen van Joa ov Nee, wiel bi hör de Säkerheit un de Schuul föör dat to verwachtende Jungvolk vörgeiht. Mannslüüd seegen dat schients aal een bäten anners.

Dat düürt nich laang, denn nüsseln moal See un moal He ovwesselnd up tomeist veer häntige bruunsche Eieren.

Üm de Nüsselstää nich to verroaden landen de Öllern wiet van d' Nüst wäch up de Grund, un stiegen van dor ok wäär up in de Lücht, wenn see sükk bi d' Bröden ovwesselt hevvt.

Noa de Düür van een Moandentied van 28 Doagen rööcht sükk neeäd Lääven in dat Nüst. Wenn dat letzde Keuken de Eierschillen losworden is, denn verloaten de Jungen mit hör Moder dat Nüst, um för sükk wat to futtern to söken. Nu, wor dat hoch in d' Vöörjoahr is, is de Toafel van Moder Natur ja vull mit de beste Futteree. Man kann tokieken, wu dat Jungvolk van Dach to Dach mehr gereut. See bruken joa hoast ok blods hör Bekk uprieten un schluken. Würms, Spinkers, Mürgen un Fleegen givt dat genooch in de Woaterpolen un langs dat Gröönland.

Noa een Tied van 4 Wääken hevvt de Jungvöägels hör vullstoadiged Pennenkleed an un köänt, bevöör see mit de Ollen trüch noa butendieks in dat Schliekland tüschen See un Land wesseln, noch eenmoal hör Kinnerstuv van boaben bekieken.


Franz Dreidax
Platt: Ewald Eden
Foto 1: Thomas Seemann
Foto 2: Lukasz Lukasik/Wikimedia Commons
Foto 3: Andreas Trepte/Wikimedia Commons


23.3.2016


na baven