Wat uns Kinner riek, frie un kræsig maakt hett

vun Rudi Witzke


Wi schrievt dat Johr 1938. Ik weer en Söhn vun den Schaulmeister in en lüttes Dörp mit Deputaatlüüd in Deputaathüüs und den Herrn in’t Slott. Wi Jungs — un dor weer en grote Haud Bengels so vun 7 bit 9 Johren — harrn jümmer wat in’n Sinn, ok ahn Inline-Skater un dorför bute Bahnen, ahn Speelplätz un Bolzplätz orrer gor Soziaalarbeider.


Wittfisch, en schöön grote. Foto: C.Gerharz/Wikimedia Commons

Twors harr Vadder seggt, dat wi de Wittfisch ut’n Pütter See nich eten schullen, vunwegen se Wörms hebbt. De beten aver so gaud, dat wi flink en Mahltiet tosamen harrn. Wi hebbt de Wörms seker dootkokelt æwer de Glaut vun uns Füür. Üm’t Muul weern wi na de Mahltiet swatt, wieldat wi dat beten to dull Braadte mit verputzten.

Elkeen Deputaat-Bengel kreeg nau so veel to eten as ik. „Liehrer-Sæhnken“, dat geev dat nich. Ne, harrn wi dissen Ünnerscheid maakt, denn harrn mi de „Armen“ aver de Snuut poleert. Liekere un bedere Maten as uns geev dat nich. De Opwussenen, de hebbt so’n Schiet snackt vun Arbeiderklass un Börgertoom. Un vun’n Herrn. Dat is mi allmiendaag nich as en Probleem in de Mööt kamen un ahn Bedüden bleven.


Ole Strohdackhüüs maalt vun Hans Peter Feddersen, de 1941 up sienen Hoff stürv

Wat mutt ik nu noch vertellen, wat ik so koort vör Meddag dreev. En Deputaathuus harr Strohdack un en apen Füüersteed mit en groten Rookfang. Æwer apen Füür orrer Glaut weern Håken, de een verstellen kunn. An de Håken kunnst Pött un sogoor en Pann hangen, maal höger, maal sieder, maal nich so hitt, denn hitter.


Apen Kökenhierd. Foto Franz Haindl/Pixelio

Wenn ik so alleen üm de Strohdackhüüs bummelte, keem ut elkeen Köök een anner Ruuch. Bi Oma Fischer weer dat meist Hieringsduft. Dor seet ik nu up’n Dörensüll. Woso woll? — Ik kreeg mienen Hiering. Un nau so keem ik bi Steinfurths to frische Kartüffel mit Dill kaakt un frische Bodder. Un bi Rohdes to Kartüffelpuffer. All hebbt dicht hollen, Oma Fischer un Steinfurths un Rohdes un so wieder. Harrn mien Öllern rutkregen, dat ik na’n Ruuch mien Meddag in’t Dörp al kreeg un tohuus wat hoochbeint mien tweite Meddagstuur ja eten müßt, de harrn dat wiss verbaden — orrer ok nich.

All Naverjungs und -deerns belagerten Henny Rohde, wenn ehr Mudder den kranken Otto in’t Sükenhuus besöchte. Welk harrn Tassen dorbi un bröchten Såhn un Zucker mit. Dat geev ut de groot Pann, de æwer de Glaut hüng, Såhnebonsche. Beddere heff ik nahsten nich wedder kregen.

Vun Swienslachten un wat wi Dörpbengels denn dorvun harrn, dat is en lang Geschicht. Ik will bloots vertellen, woans mien Passer Else to den Naam Gnabbing keem.

De meiste Swoort wöör lütt sneden un keem in de Blautwust. Wat över bleev, keem in de Pökeltunn. De Specksieden mit Sworten wöörn nich to scharp rökert. De Stücken geven de Arvtensupp noch den rechten Smack, de ut de Rökerkammer noch bederen as de ut de Peek.


Noch nich utkååkt Swienswoort vun en rökert Specksied. Foto Rudi Witzke

Wenn de ut de Peek kamen Swoort bi de Supp mitkaakt weer, denn weer se aver so tååch, dat se nich bieten kunnst. Else hett uns aver wat anners bibröcht: De Swoort, meist nu bruun un keen Fett miehr an, de wöör in lütte penninggrote Stücke sneden un denn – nich gräsen – up rümknabbert as up een Kaugummi.

Wi knabberten all, doch Else kunn dat överhaupt nich miehr laten. Mien Vadder weer in de Einklassge Schaul uns Schaulmeister. Elsing knabbert un knabberte. „Else!“ —— Glieks pareerte Else, de mit de Tiet bloots noch den Ökelnaam „Gnabbing“ harr. Se verwohrte ehr Gnabbertüüg. In de Paus güng dat Gnabbern wieder.

Ik dacht mi, dat in de velen Billersöökmaschienen in’t Internet en Bild to finnen weer. Dor söchst di dusslig, bit du up kümmst, uns Kaugummi-Swoort bi „Hundefutter“ to söken. Kannst di sogoor Swien-Sworten be ebay up de Aukschoon köpen. Ne, so wiet geiht mien Leev to de olen Tieden nu doch nich. Ik heff mie keen köfft. Kannst aver maal an seihn, woans de Tieden sik ännert hebbt.

Bi en anner Söökwoort kunnst ok „Schwarten“ finnen. Een süht dat hüüt mit „Schwarten von Schweinen“ heel anners, wenn ok Blautwust hüüt noch to 60 bit 80 Perzent ut Swiensworten besteiht. Se schrievt: „Fleischskandal Panorama Montag, 17. Oktober 2005. Schwarten schon verzehrt — Festnahme im Fleischskandal!“ (Ziteert na ntv.de)

Ik heff dat mit dat Sworten-Knabbern unsen Tähndokter maal vertellt. „Nix weer für juuch Tähn bedder as up so en Swortenstück to kauen! Dat hett putzt un mit den slechten Ruuch ut’n Hals uprüümt.“ Süh maal een an: Wi weern keen Plachunders mit uns Tähnpleeg, wi harrn frischen Aten, un uns beten swart geråden Wittfisch-Mahltieden sorgten för Vitamin D.


13.2.2011


na baven