En Angeliter vertellt:
Wenn de Hahn kreiht op de Mist…

vun Helmut Marxen, Süderbrarup/Angeln

Op nix kannst di hüüt noch verlaten. Nich op dat Wedder un ok nich op Buurnregeln dorför. Lüüd op't Land harrn jümmer veel mit Natuur un Witterung to doon, denn dor hung jo veel för ehr egen Warkeldag vun af, wat Petrus mit Wind un Wedder vörharr.

Unse Buurn kregen sick fröher, as dat noch keen Anseggen dorför in't Radio un eerst recht nich de Wedderkoort in de Flimmerkist geev, dat egen Vörherseggen torecht. Se keeken na Wulken, Tierwark un Planten, beluurten eenfach de Natuur. So wüssen se denn, wodennig dat för de nächste Daag oder sogor dat Johr över üm Wind un Wedder bestellt sien kunn. Dat stimme mitünner wull nich, aver sodennig hett sik to unse Vörherseggen hüüttodaags mit Technik un Computers nich so bannig veel ännert. De oole Buurnregeln harrn doch wat op sik, meent ok hüüt noch mennigeen.

Åvendroot, Foto Gerd Altmann/Pixelio

So heff ik nu vun de Buurnregeln wat to Hölp nahm, de dörch Johrhunnerten vun een Generatschoon op de anner bröcht wurrn sind. As ik kieken wull, wat denn nu egentlich Truff is bi dat Wedder na oole Regeln, dor lees ik: Bellt de Voß, so gifft dat harte Froß. Flegen de Höhner op de Bööm in de Höh, denn gifft dat rieklich Snee.
Hest du en Voß belln hört? Ik nich. Wenn so'n enkelte veerbeenige Höhnerspitzboov noch nableven is, denn hett de sik so in unse Walln verbuddelt, dat he nich to hören un nich to sehn is. Hett bannig Manschetten, siet wi de Voß opleevst utrottet harrn. Un Höhner op Bööm gifft dat ok man knapp noch. Dat Höhnervolk huust hüüt mehrstens in Drahtkastens ünner Dack. Voß un Höhner köönt uns de Winter nich mehr anseggen. So bruken wi uns nich to wunnern, wenn't denn eenfach nich mehr so richtig Winter geven deit.

Voss vun een sweedsch Schauansichtbild

Is de Oktober warm, so ward de Februor koolt, seggt en annere Spruch. Aver weer de Oktober warm? Wiß nich, denn wonehr weer dat bi uns to Harvsttiet noch düchtig warm de letzte Johrn! Wenn aver de oole Buurnregeln nix mehr för Winterwedder mit Sneefüük un Küll anbeden köönt, wo schall denn wull de Winter vun kaam, vertell mi mal.
Gröne Wiehnachten — witte Oostern.
Wiehnachten in Klee — Oostern in Snee.
Dat kunn jo amenn dorvun warrn, wenn de Winter op dat letzte Lock piepen deit. Annersrüm kann dat Sommerwedder, so seh ik dat ut de Buurnregeln, ok nich so dull warrn. Dörf dat egentlich ok nich, denn: März dröög un natt bringt Roggen in de Sack. De April deit vun alleen wat he will — un dat gifft veel Koorn un Heu, kriegt wi en koole un natte Mai.

Hoppetuutzen mit Bott ut lütte Dieken för schöne Sommerdaagen sind knapp wurrn, aver för natte Tiet gifft dat noch bannig veel Buurnregeln. Dorna kriegen wi bispillswies Regen, wenn de Sunn stickt, wenn de Wind vör de Sunn ünnergeiht, wenn sik de Sunn in't Water speegeln deit, wenn de Sunn de Wind överhaalt, wenn de Zementfootborrn sweten deit, wenn de Fensterschiev plackerig is, wenn de Speck leckt, wenn dagsöver Drüppen an de Bläder hangen, wenn Spinnweben över de Feller weihn, wenn de Watergraven rüken, wenn de Rövenbläder sik ümkehrn, wenn de Swölken ganz sied flegen, wenn de Hund stinkt un wenn de Katt Gras fritt.

Denn bringt ok noch Morgenroot Water in de Soot. Regen kriegen wi bavento, wenn vör Sunnünnergang Nebel opkümmt.

Hahn up'n Mess, Foto Johann Jaritz/Wikimedia Commons

Dat langt, dücht mi. Dor blifft för drööge Wedder meist nix över. Ganz leeg is ok, dat de Möven Regen bringt, wenn de in't Land trecken. De warrn doch siet wat länger jümmer wat mehr bi uns. Eenzige Höpen bringt dat hier: Wenn de Aadeboor op de Heudiemen steiht, denn gifft dat en natte Sommer. Bi uns sind keen Störk mehr un knapp noch Heudiemen. Kunn doch sien, dat uns dat mal vör en natte Johr retten deit. Sünst mutt güllig sien, wat al jümmer seggt wurrn is. Wenn de Hahn kreiht op de Mist, ännert sik dat Wedder oder dat blifft as dat is. Aver oppassen op Oostermorrn! Wo de Wind denn steiht, dor kümmt'n binah dat ganze Johr nich mehr vun af. Liggt dor aver de eerste Oosterdag Dau op dat Gras, denn ward dat en heel goode Bookwetenjohr.

Wat denn ok all de Buurnregeln to vertelln weten, to Hauptsaak müchen wi en Sommer mit veel Sünnschien, twischendörch ok mal natt. Dat keem denn, so as wat wi hier in Angeln (in de chräsich chuute Chechent mit de cheele Cheochinen) geern seggen, wiss nich alleen de Bookweet "chuut topaß".