 |
De brune Süük vun Rudi Witzke To'n Anhören hier klicken:
Lesen deit Rudi Witzke in vörpommersch Platt. Gold hebbt se geven för Iesen, ehr Leven för "Kaiser und Vaterland", as sei dat nöömten vun 1914 bit 1918. Uns Vadder dröög as blautjunge Kierl ok dat "Graue Ehrenkleid". Dat Bein hebbt se ehm tweischoten, dat vun de eigen Lüüd utbröchte "Gelb-Kreuz" — en Giftgas — hett ehm die Lung kaputtfreten, drei Daag weer hei in eenen Ünnerstand verschütt, ehrer dat se ehm utbuddelten.
Nee, "Schwerbeschädigter" weer uns Vadder nich. So wat geev dat na dissen Krieg 14/18 nich. Mit all sien Kräfft un keerlshaftiges Höpen liernte hei in Franzboorg wieder up Schaulmeister. Un dat mit bannig gauden Erfolg.
Bloots mit 'ne Anstellung weer nix. So nöhm Vadder jeedeene Arbeid an. Hei weer up de "Regierung in Stralsund" Uthülps-Schriever, in de Stadtkass hett hei Reken afleggt, jümmer avers weer na en poor Weken Schluss mit den "Job". Dat weer denn schoonst een wunnerbores Geschenk, as hei mit sien junge Fru un sienen poor Weken ollen Söhn 1923 de Schaulmeister-Steed up de Sunsche Wisch kreeg.
Noch weer Inflatioonstiet. Up de Geldschiens weeren Millionen, Milliarden un Billionen updruckt. Köpen kunnst dorför avers nix. Mit twei Sack Weiten or teihn Pund Margarine orrer mit teihn groote Dösch kunnst den Dokter, 'ne Mudder Griepsch orrer den Ümtoog mit Pierd un Wagen betahlen. För rökert Ååls kreegst ok al wat. Un mitten in disse legen Tieden weer dat Glück över miene Öllern kamen: De Schaulsteed up de Sunsche Wisch!
Elkeen Schaul fierte den Verfassungsdag an’n 11. vun’n Austmaand.
För de Buurslüüd up de Sunsch Wisch weern dat harde, schraage Johren, de Inflatioonstiet un de Tiet dorna. Un nich bloots för de Buurn. Millionen von Lüüd harrn keen Arbeid un müßten mit Ünnerstüttens-Geller trechtkamen. In solk Tieden sik politsch för de Lüüd vun sien Dörp intosetten, dortau hörte Maut un Zivilkuraasch. So an 50 Parteien wullen dat für Düütschland rieten: SPD, NSDAP, KPD, Düütsch-Nationale, Zentrum, Kommunisten, Christlich-Soziale Partei un de velen annern. Dor müßt schon to dien Word stahn, wenn de Lüüd di truun schullen. Ik heff nie nich rutfunnen, woans dat denn kamen is: Vadder wöör to'n Börgermeister wählt un as Amtsvörsteher bestellt, hei, de doch en "Rooden", en Sozi weer.
Vadder un Mudder kregen gau besten Kontakt to de Lüüd, ahne sik antoögeln. Se snackten de Lüüd nich na’t Muul, se harrn woll liekes Föhlen un en apenes Hart. Un enerwegens un middewiel kregen de Lüüd mit, dat dor twei düchtige junge Minschen ankamen weern. "Dat's eengaal, wat för ne Partei hei is, düchtig is hei, de schall uns Börgermeister warrn", sää de gröötst Buur, en Düütschnatschonaalen. —— Un so is dat denn kamen. Mennigeen Geschicht kunn man ut siene Amtstiet vertellen. Vun de Raats-Sitten in uns Wahnstuuv, un dat Mudder to'n Sluss vun dat Beraatslaan tominnst 20 Eier in de Pann haugt hett. Na, Beer müßt denn ok sien. Regeeren maakt döstig. Un de Maag hüng ok scheef. Orrer woans se mit wichste Stevel un Manchesterbüchsen un greune Joppen mit blankrevene Ledderknööp loströcken, ehr Börgermeister vorweg, hen na den Vertreder vun de "Neuland AG" in't Slott, wieldat de Pacht to un to hooch weer. Un se harrn Spood.
De Regeerung in Straalsund verspröök Geld för gröter Turbinen, dat se da Wader ut de Rie-Gravens in'n Bodden pumpen kunnen. De Turbinen wöörn ok upstellt un dat Geld nich ünner de Hand verschachert, as de DDR-Schriever Scharffenberg in een vun sien Bäuker dat behaupten deit.
Orrer vun de Soziaal-Hülp kunn man wat vertellen: Keem ok domaals öftins vor, dat Familien in Noot keemen. — Denn seten even twei, drei Kinner mihr an unsen Meddags-Disch. Maal geev dat "Hähnchen". Wi geneten dat frische Fleesch. Uns Vadder knabberte mit Lüsten den weiken Knurpel vun de Knaken. Dat weer to veel för eenen vun unse Kostgänger. "Igitt," sää hei, "mein Vater frißt keine Knochen!" "Ik glööv," anterte Vadder humoorig, "dorvun sitt hei denn nu ok up'n Drögen!" Un mit de Leev harr sien Amt ok to daun. Maleens weer dat denn doch passeert: En Fieravendskind, en "Uneheliches" seggt de Hoochdüütsche, mellte sik bi en junge Deern an. Hülp nix, se mußt dat to Huus Vadder un Mudder bichten. Na, de Diskuschioon wöör denn nich bloots mit Wöör föhrt. — Un den stünn dat hulende Mäten vör ehren Börgermeister sien Döör. Ehr Vadder harr mächtig tolangt. Tje, denn wöör de Deern schuult, de Vadder begööscht. Licht weer dat nich. — „Avers dat is ja allens gaut utgahn", verteilte Adelheid Eggert letzt bi uns Wedderseihn in Mai 1996. „Hei hett ehr doch friegt", vertellt se vun den Vadder vun dat Fieravendskind. „Un se sünd na Amerika utwannert, avers nich vunwegen dat Kind."
Denn nu keem de groote Politik ok na de Sunsche Wisch. Ok bi uns Tohuus geev dat Lüüd, de an ehr „nordisches Erbgut un Hitler“ glövten. De „Herrenrasse" harr de Sunsche Wisch nich utspoort. Se lepen in ehr bruune Kleedasch rümmer, haugten de Hacken tosamen un reten den Arm hooch un brüllten "Heil Hitler!"
An'n Dingsdag, den 31. Januoor 1933, weer Hitler eerst een Dag Reichskanzler. Dor marscheerten de Bruunen in de Schaul up de Sunsche Wisch rin un jagten mienen Vadder rut. De Kinner müßten sik buten vör den Fahnenmast upstellen. Un denn güng se hooch, de Fahn, ünner de so veel Leed un Noot över de Welt keem:
"Düütschland, Düütschland över allens!" "Hooch de Fahn, fast slaten de Reigen!" "Hüüt gehört uns Düütschland un morgen de ganze Welt!"
An'n sülvigen Dag noch hebben se de Akten vun de Börgermeisterie un den Amtsvörstand afhaalt. Vadder kunn vun Glück seggen, dat hei noch Liehrer blieven dörft, meinten de "Herrenmenschen". So weer dat denn ok. Sienleev hett Vadder över dissen Dag un disse Tieden keen Woort seggt. So veel weit ik: Dat hett Johren duurt, ehrer hei dissen Slag wegstecken kunn. Wenn överhaupt.
|
|||
|
11.7.2010 |
In
de groote Politik bröchte Stresemann de „Große Koalition“
vun alle Parteien trecht. Bloots de Kommunisten un Düütschnatschonaalen
makten nich mit. — Stresemann harr as niege Kanzler enen Barg
gaude Ideen. Un hei kreeg ok dit un dat trecht. Höpen keem
up. Un denn keem se in’n Oktober 1923, de faste Rentenmark:
Dat Geld weer wedder wat weert. Bloots nu weer dat bannig knapp.
De Tieden bleven hard. — De Liehrer aver stünnen true
to ehr Weimarer Republik.
Dor
keem aver een Gefåhr hooch, de veele nicht glieks so seihn
hebbt, seihn kunnen. In München hisste en Kierl gegen de Weimarer
Republik, de Politikers un ehre Beamten un de Juden. Adolf Hitler
weer sien Naam. Up de Sunsche Wisch weer hei noch åhn Bedüden.
Vadder
hett denn woll all sien Upgaven to Tofreedenheit lööst.
Un so hebbt se ehm wedderwählt. Aver dat keem anners.
