Schottsche Koor — or: Lehrjohr sünd keen Herrenjohr

vun Marita Pollak

Sacht slött Ludwig de Döör vun Baasbüro achter sik. He hett de Lehrsteed kregen, so recht freuen kann he sik over nich, denn egentlich harr he lever Autoslosser warrn wullt, over all Steden wöörn besett; so hett he, de povere Flüchtlingsjung, sik opletzt as Timmermann-Lehrjung bi en Saag- un Holtwark in sien Heimotstadt Gerabronn — dat liggt bi Rothenborg op de Tauber — üm en Lehrsteed bemeuht.

Dat geev noch en Grund, worüm he nich grood Freudensprüng mookt: Sien tokern Boos wöör en streng un harde Fru, de Hoor op ehr Tähn harr. So leit se ok dat Saag- un dat Holtwark — de Lüüd, de mit ehr to doon kregen, harrn nix to lachen. Se wöör ünner den Nomen "Holt-Marie" bekannt. Dat Holt köff se bi de Buern in, de ok geern schuulsch op ehr egen Penn oppassten.

Ludwig wöör ok kloor, riek wöör he nich in düssen Bedrief! Over wo schroog he wirklich hollen woor, dat harr he nich dacht: Fofftig Mark hett he in eersten Lehrjohr kregen, over sien gnietschig Boos, de Holt-Marie, wöör raffig; mit all Raffinesse hett se den arm Lehrjung blot so veel Lohn uttohlt, dat se keen Bidraag to Rentenversekerung betohlen müsst! Se seh to, dat de Arbeitslohn jümmer ünner den Bidraag för de Rentenversekerung bleev.

Solkeen Lüüd, de anner Menschen övervördelen un nich en beten mehr Geld in de Hannen günnen, de kunn he gor nich af, dat wöör em unbegrieplich, dat solkeen Menschen so ohn Barmen en Wark feuhrt.

Binoh in jeedeen Bedrief geevt dat freuher en Schottsche Koor — dat weer en Eenassen-Koor mit Holtspeken-Rööd, de mit Isen beslogen wöörn. Dormit wörr de lütte Warkkraam vun de Warksteed in de Busteden in de Neeg transporteert — dat kunn al en poor Kilometer wiet weg west sien.
Wöör de Busteed dicht bi, kunnt Ludwig mit den Rad to Arbeid feuhren, wöör se wieder weg, is he mit Auto henfeuhrt worrn — he müsst jo jümmer rechtiedig op de Busteed ween.

Wennehr üm söss de Karkenklocken lüden dään — sien Öllern hebbt nau güntöver vun de Kark wohnt —, müsst he los, denn de Arbeid füng — egol woneem sien Busteed wöör — nau Klock söven an! An Ovend vörher müsst he de Schottsche Koor mit Warktüüch vullpacken, wat gor nich so eenfach wöör, denn de Koor müss stüttig packt ween, dormit de Swoorpunkt op de Ass leeg — sünst harr he slechte Korten!

Ludwig weer de eenzig Lehrjung bi de Holt-Marie un harr dat förwiß nich licht — ok nich mit düsse Schottsche Korr: denn he müsst se schuven!

De Landschop wöör bannig bargig; dat güng mol piel hoch, over ok nau so wedder rünner, un mit vele Bögen — dat allens an freuhen Morgen mit vulle Koor. Sien Glück wöör, dat an Morgen dat bargaf güng — un an Ovend bargop! Twee Mannslüüd vun de Gesellen holpen em männichmal, wenn de Koor to vull wöör.

Dat güng so vör sik: De Rungen wöörn an de Koor lose, de kunn man ruttrecken. So kunnen se beter mit anpacken.
Wenn de Last to wiet no vörn wöör un de Gesellen to forsch anschoven harrn, hüng Ludwig in de Luft — dat Fuder rüüsch dörcheenanner un floog dörch de Gegend! Natüürlich müsst he, de Lehrjung, dat allens alleen wedder opsammeln — de Gesellen harrn dat nich neudig!

Güng dat Schuven bargan to swoor, grepen de Gesellen in de Speken un hebbt de Koor dreiht un in de richtig Richt schoven. Wenn dat bargaf güng un de Koor to snell rull, hebbt se mit en Holtknüppel de Rööd bremst.
Ludwig, de de Koor holen müsst, harr Meuh, se in de Fohrtrichten to hollen.

Schottsche Koor

Gegen Ovend müsst he denn de Schottsche Koor wedder mit Warktüüch trüch na Warksteed schuven, he harr denn over noch keen Fierovend, kunnt sik nich mit sien Frünnen drepen, denn männichmol müsst he denn noch alleen oprümen — de Gesellen leten all Soken so liggen, as se de henpackt harrn. Achteran weer he eenfach to meud, üm uttogohn.
Blot de Arbeitstiet op de Bustell tellt, de An- un Affohrt mit düsse besünner Koor wöör nich betohlt! Dorbi wöör dat doch en harde Arbeit, de op de Knoken güng!

Ludwig wöör suer, denn de Holt-Marie seh to, dat he as Lehrjung jümmer to doon harr, ok wenn dat bleude Arbeit wöör, de in sien Ogen keen Sinn harr, kuum en Poos günnt se em.
He funn dat ok slecht un gemeen vun Holt-Marie, dat in den sülven Ruum, wo he mit Kreegwoor sik afmeuhen müsst, de utseh, as wenn Knütten un Sleufen binn weern, en grote Kist mit gode niege Nogels, de en beter Gööd harrn, vör sien Ogen op en Boord stünn.
In Winter bi Iesküll verseukt he op en Iesenbohnschien de krumm Nogels grood to kloppen. Dat wöör bannig swoor, denn Handschoh as Schuul harr he nich; so müsst he de Nogels mit blote Hannen anfoten. Mit sien klamm Fingers kunnt he se kuum fast hollen. Ludwig keem sik vör as en Slaav orr Hund.

Wenn op de Bustellen or in de Warksteed Nogels op den Borrn legen, wörrn se opsammelt. Dat Lege wöör: wenn en Nogel bi't Arbeiden vun en harden Stamm rutsprüng, kunn man em nich wedder bruken — he sprüng jümmer wedder rut.
De Nogels wöörn all aftellt, de he för een Arbeit bruukt harr!

Jichtenswi un männichmol ohn Freud an de Arbeit bi Holt-Marie, hett he doch sien Gesellen-Prüfung mit Spood afsloten. Over dat geev keen Arbeit in Gerabronn un Ümgend!

Tosomen mit veer Frünnen beslüüt he, no Norddüütschland uttowannern. Villicht kunnen se dor beter Arbeit un en lütte Wohnstuuv finnen. (För mi weer dat en Glück, denn bloots so kunn ik noorddüütsche Deern den leevsten Mann vun de Welt kennen lehren!)

Sien Fründ Karl feuhr as Eerst no Noorddüüschland, as "Pionier"; un he schaff dat würklich un möök veel kloor för de annern.
För Ludwig hett he en Steed as Timmermann funnen bi en lütte Holtwarksteed mit en lütte Stuuv un Köst, sogor bi sien Boos, in Quickborn.
Karl harr in en Meierie sien Prüfung goot afsloten un harr ok in Quickborn in de Meierie en Steed kregen — un ok güntöver en Stuuv.
Manfred hett dat Bäckerhandwark lehrt un ok sien Prüfung goot achter sik bröcht, un ok för em harr Karl en gode Steed funnen, meern in Quickborn in en Backstuuv mit Loden; Manfreds Stuuv weer boven över den Loden.

De letzt Fründ, Helmut, harr ok gode Korten — Karl harr för em in Elmshorn bi dat Köllnflockenwark en Steed as Autoslosser kloor mookt, dat wöör ok Helmut sien Beroop, un ok en Stuuv harr he för em funnen. Karl weer ja woll sowat as en Organisations-Genie. Mit em harrn se eendüdig den Richtigen vörutschickt!

So sünd denn 1960 all veer Jungs ut Gerabronn no Noordüütschland trocken un hebbt verseukt, hier kloor to komen.

Ludwig wöör en flietigen jungen Mann, woor respekteert un hett sien Handwark jümmer goot mookt.
He wöör in verscheden Bedrieven. Eenmol harr he ok mol hier in Quickborn en Giezknuppen as Boos: "Tedje Kock", de jümmer jammer: "All mien scheun Geld liggt op den Borrn!" Ok hier müss Ludwig mit de bruukten Nagels arbeiten un ehr graadkloppen, jüst so, as weern se vun Guld. Bloots dat hier keen Schachtel mit niege Nagels vör sein Nees op't Regaal stunn. Nee, sowat harr Tedje Kock apensichtlich doch nich; dat güng bi em schroog to. He pass ok op jeden Krümel Metall op as'n Luchs. Mehrstendeels harr he de krumm Nogels ok noch sülven fuchtig opsammelt!
De wöör binah so dropp as de Holt-Marie in Gerabronn, blot dat he nich so hart un achtersinnig as se weer. — Man dor harr en Uul seten.

Een Dag keem en Lastauto mit Iesenworen. Schruven, Nogels, Klemmen wöörn ok dormang.
Ludwig harr gor nich wüsst, dat't dor in den Bedrief ünner Dack en "Magazin-Zimmer" geev; blot een Stuvendöör wöör jümmer afsloten — de Boos harr den Slötel!

Nu over — an den Dag — slütt he mit Ludwig tosomen de Döör op! Ünnern Dackborrn wöör dat scheun dröög — dat Warktüüch rost nich so licht.

Ludwig wöör baff. Mit grote Ogen seh he — ornlich logert — en Barg ganz niege blanke Nogels, Schruven, Klemmen un anner gode Soken, de he männichmol goot to en Arbeit harr bruken kunnt!
He tru sien Ogen nich — kunn dat gor nich gläuven! Jümmer harr he dacht, Tedje Kock harr keen nieg Nogels — keen gode Warksoken, de man to Arbeit so neudig bruukt!

Wo foken harr he söcht un söcht na wichtige Delen, un opletzt halven Schrott opsammelt, un graadkloppt — un hier......
In düssen Ruum harr Tedje Kock all sien Schätz sammelt. Un wedderwillig — giezig-gramm, even as en Giezknüppel — männichmol een poor vun de goden Soken hergeven! Un nu keem noch en niege Leverung dorto! Kunn he gor nich noog kriegen?

So is he denn wull mit sien Giez ok riek worrn. Keeneen harr dat wüsst; all dachten, he wöör man blot en arm Mann — un en Gnadderbüdel.

Dat allens harr also Tedje Kock in petto hatt! Wat, so fraag sik Ludwig, harr woll Holt-Marie noch op de hoge Kant hatt, de em mit de ole Schottsche Koor sik afmarachen leet? Harr se woll en perfekt nagelnieg Transportfohrtüüch op Lager hatt? Aver de Schottsche Koor weer ja doch en "Arbeitskolleeg" vun besünner Charakter in sien Lehrtied, den he nich harr missen wullt.

Schottsche Koor, Bild: Film Kruse © Monika Kellermann

Ludwig un sien Frünnen sünd all in Norddüütschland bleven, hebbt hier ehr Levensglück funnen, denn se hebbt all veer Norddüütsche Froons heirod un en Famile gründt, tosomen komen se jümmer noch.