Fiete Schnoor an en Deel vun sien Bökerregaal. — Klick op to'n Vergröttern!

Erinnerung ut miene Schooltied

In de achziger Johm, as ick jung weur, geef dat in Hamborg noch de Kirchenschooln.
Ick gung in de Jakobi-Kirchenschool bi Hauptlehrer Dunker. Wi wohnten in St. Georg, in de Baumeisterstroot, un op mien Schoolweg mußt ick immer öbern Georgsplatz un von de Lilienstroot dörch'n Barkhoff.

Dormols worr de Barkhoff en smalle Stroot mit ohle un scheebe Hüüs. Hier wohn'n
Lüüd, de keen hoge Mieten betohln kunn, eenfache un orndliche Arbeiters, ober ook allerhand Husch-Nusch. Wenn wi Jungs morgens op unsern Schoolweg dorch düsse Stroot güng'n, den heuern wir dor in dat een oder anner Huus meist immer Larm un Spektokel. Manchmol kunn wi sehn, wie sick Mann und Froo sleugen und dorbi bannig gröhln dähn. Ob mit Bessen, Steebelknecht, Füertang oder Nachtputt — mit allns hauten se sick un ballerten sick dormit gegensiedig an den Kopp. För uns Jungs weur dat immer en Gaudium, dat mit antokieken un dat Geschimp mit antoheurn. Dordorch keum wi ober ook oft to laat in de School, un denn geef dat'n dörchwussen Jackvull.

Jakobikirchhof 1892, Teknen Ebba Tesdorpf

Op den Platz twüschen de Jakobikirch un de Hüüs von de veer Pasters Röpe, Bröker, Rothlieb und Vett güng'n wi Jungs in de Pausen een achter den annern spaziern. Een Lehrer harr de Opsicht un höll streng op Ordnung. Eenmol hebbt se an de een Siet von düssen Platz, de in de Franzosentied en Kirchhoff west sien sull, opgroben, üm nees Plooster to leggen. Bi de Groberee hebbt se Skelette, Minschenschädels, Knooken, franzeusche Uniformstücke, Tschakkos un veel Waffen funn. Dat weur wat för uns Jungs; in de Stünn passen wi gor nich mehr op, un de Pausen kunn wi kuum afteuben.

Mit den Dood von unsern allverehrten Hauptlehrer Dunker güng de Jakobi-Kirchenschool in.

Friedrich Schnoor 1932

Klick op to'n Vergröttern!

Konfermatschon in'n Gängeviertel

„Hein, Hein stoh op, dat ward de heuchste Tied!
röppt Schipper Kohrs un treckt sick an.
Du weest doch, wat förn hogen Dag is hüt.
Wi möt no Kark henn, holl di ran.“

„Jo Vadder, jo ick koom all“, röppt lütt Hein
Un riwwt sick gau nochmol de Ogen ut,
Swingt ut'n Bett denn rut mit beide Been
Un löppt an'd Finster ran un kickt dor rut.

„Wat hesst du denn to kieken?“, brummt de Ool,
„Marsch, wasch un kämm di, ick bün all gliek sowiet,
Ok Mudder is all trecht. Verdreiht noch mol,
Wat steihst dor noch un kickst rut no de Stroot!“

„Oh Vadder“, seggt de Jung, „dat harr'k nich dacht,
Op so een'n Dag, wo ick warr konfermeert,
Dor hebbt se nich mol op'n Hoff fien flaggt!
Ick meen doch sekeer, dat ick dat bün wert.“

„Du dummer Jung, wat billst du di denn in“,
Seggt Vadder Kohrs, un lacht dorbi ganz luud.
„Nu mook man, dat du kümmst in'n Antog rin,
Un denn fix bi un drink Dien'n Kaffee ut.“

„Jo jo, ick mok all“, seggt recht kott lütt Hein
Un wascht un kämmt sick un treckt gau sick an.
Wat kleed de nee'e Patsche em bloot fien!
Nu kümmt he richdig vör sick as een Mann.

„So“, seggt de Ool, „büst Du nu endlich proot?
denn drink dien 'n Kaffee ut. Dat ward nu Tied.
Nimm dien Gesangbook, Mudder,
sünst koomt wi noch to loot.
De Paster teuwt nich.—Heur, de Klocken lüüdt!"

Nu sünd se op de Trepp un goht hendohl.
Ün'n op'n Hoff kiekt Hein nochmol ümher,
He wull sien Frünn sick wiesen doch geern mol,
De sülln doch mol kieken, wo smuck he weer.

„Na, nu man to Hein, goh du man vörweg,“
Seggt Vadder Kohrs, “wi beid goht achterran.“
So koomt se denn all' dree no de Stroot nu rop.
Un duurt nich lang'n, langt se bie'n Michel an.

Wat is dat in de Kark doch fierlich hüt, —
Un soveel Minschen sünd all dor!
Kohrs un sien Froo sidd beid in de Midd,
Un Hein steiht vörn, dicht bien Altor.

Kuum hett dat utlüüd, as de Orgel brummt,
Un bowen runn von'd Chor teunt en Chorol.
Nu kümmt de Paster. — De Gesang verstummt.
Een „Vaderunser“ beed de Herr ersmool.

Un denn güngt los. Wat predigt he doch scheun!
He kenn sien Lüüd un wüss to packen ehr.
All Johrelang weer he in de Gemeen,
Harr mennigeen dorvon döfft, de hier nu weern.

Ok Mudder Kohrs wisch still sick aw ne Troon.
Se weer so week un harr all dörchmokt veel.
Nu,wo ehr eenzig Kind süll in de Welt rutgohn,
Dor güng dat dubbelt ehr an Hadd un Seel.

De Paster sweeg. — De Predigt weer to Enn.
De Konfermanden kneeten vör'n Altor.
De ool Herr heew nu beide Hänn
Un seegen nu de junge Christenschoor.

Nu weerd vörbi, un währn'd de Orgel bruus
Güng langsom ut de Kark nu de Gemeen.
Ok Kohrs un sien lütt Froo güng'n still no Huus,
Un in de Midd harrn se ehrn Hein.

„Mien Jung!“, seed Kohrs, as se in'd Huus nu weern,
Un ward em op den'n Kopp de Hänn nu leggen,
„Von'n Paster dehst du eben Godes heurn,
Nu will ick di as Vadder noch wat seggen:

Du geihst nu in de Welt, to Schipp nu weg,
Lettst mi un Mudder beid hier trüch.
Doch süll di't god gohn oder slech,
Doh stets dien Schülligkeit un Plich.

Wat di ok in de Segel fohrt,
Holl dienen Kopp un Nacken stiew.
Du weest, du büst von gode Ort;
Dat Slechte holl di stets von'n Liew.

Kennst du Gorch Fock? — Schood, he is dot.
Von den'n kannst du noch veeles lehrn.
Lees mol sien Book „Seefahrt is Not“!
Denn weest, wat sick för di deit heurn.

Jo, so een Seemann müsst du warrn
As wie Klaus Meewes eener weer!
Wenn wi von dit Slag mehr blot harrn,
Denn güngt hüt anners bi uns her.

Denn seeten wi nich mehr in son Schann,
Wo uns de Fiend den'n Hals tosnöört.
Denn harrn wi em rutjoogt längs ut'n Lann;
Den'n harrn wi all dat lopen lehrt!

Den'n harrn wi wiest, wat Dütschland is!
Un dat wi noch en starke Mach! —
Dat harrn wi dohn, dat is gewiß,
Harrn wi mehr son von Klaus Mewes sien Slag.

Dorüm mien Söhn: „Seefahrt ist Not!“
Hier is dat Book. — Ick schenk di dat.
Richt di dorno! — Is Fock ok dot;
He leewt in jedes Minschenshadd! —

Un wenn du denn trüch mol kümmst
Un sühst von Fern den'n „Michel“ stohn,
Un denn den'n Kurs von Hoben nimmst,
Denn schoom di nich, wisch aw ne Troon!

Si stolz op dien ool Vaderstadt!
Hol ok dien Modersprook in Ehrn!
Un seggt mol een di dorop wat,
Den'n möt se den'n Hamborger Jung kenn'n lehrn.

Un nu mien Söhn, bliew brav as nu. —
Un goh mit frischen Mot an Bord,
Dien Mudder un ick, wi bliewt di tru,
Un beed för di üm gode Fohrt!"

Un Vadder Kohrs giwwt em en Kuss. —
„Un op steiht di ümmer dien Öllernhus!“
Mudder Kohrs weent liesen nu un seggt:
„Mien leewe Jung, nu hol di stief,
un vergeet dien Vadder un Mudder nich!“

Friedrich Schnoor, Hamburg 1919

Autograph. — Klick op to'n Vergröttern!

Kartüffelsupp bi Gustav Falke

Dormols, to Anfang de Negendiger Johrn, wahn Gustav Falke in Eilbeck. In de sülwig Stroot lewten ok mien Öllern; blot'n poor Hüüs' wieder lang. Mien Öllern harrn een'n Loden: "Frucht-, Gemüse- und Konservenhandlung" stünn mit grote Bookstaben öber de Döhr moolt.

De Froo von unsen Dichter heur to uns' däglichen Kunn, un wenn se in unsen Loden stünn un de Woorn, de se bi uns köfft, in ehr Handtasch harr, un keen Kunn wieder dor weern, snack se noch geern n' Stremel mit mien oll brove Mudder: öber't Koken, öber ehr lütten Döchter un öber alls, wat sick son Huusfroons sünst noch to vertelln hebbt. Un mennigmol see mien Mudder: Ümmer, wenn se mit ehr sproken harr, weer'd ehr west, as wenn von den'n Sünnschien ut dat Falkesche Huus een lütten Strohl mit in unsen lütten düstern Loden rinkoom'n weer. — Och, un wi kunn' düssen lütten Strohl so god bruken!
Ober ok ehr Mann, de Dichter sülwst, keum bi uns un köff in; un wenn ick ok man noch 'n Jung weer, so weet ick doch noch sehr god, dat he fründlich weer un sick mennigmol mit mien Öllern plattdütsch ünnerholln hett.

Dormols weer uns' Falke nebenbi noch Musiklehrer. He harr sick as Dichter noch nich dörchsett. Em güng dat as all de lewenden Dichters; he müss' sick mit sien Familie swoor dörchhelpen. — He geew also noch Ünnerrich in de Musik; de Stünn to föffdig Penn! En suures Brot!

Gustav Falke 1905

Dat weer to de Tied, as Detlef v. Liliencron, de dormols as Dichter all en'n groten Noom harr, sick för Falke insetten deh. Liliencron harr all op Falke henwiest un sien Dichtungen god kritisiert. Breew harrn se ok all wesselt, blot perseunlich weern se noch nich tosom'n koom'n.

Dor keem eens Doogs Fro Falke in unsen Loden un see: Se harr'd hüt ielig, mien Mudder much ehr gau dit un dat gewen, denn se kregen hüt noch Beseuk, vördem ober wull se mit ehrn Mann noch to Stadt und Inkeupe moken.

Falkes harrn en Mäken, de weer von't Lann, en true Seel, blot de Klookheit harr se nich mit Löpeln eeten. De kümmt'n Stunnstied noher in unsen Loden, hoolt'n Kleenigkeit un seggt denn to mien Mudder: "Denken S' sick mal an, eben sünd mien Herrschaften weggahn, — dar bimmelt dat, un as ick de Döhr upmak, dor steiht dor'n Kirl, de fröggt, ob Herr Falke to spreken is. Ne, segg ick, de Herrschaften sünd grad ewen weggahn, öwer se wörrn woll bald wedder kaam'n, denn se teuben up Beseuk. Dat weer jo schaad, see he to mie, denn keum he naher wedder vör. Ick süll mien'n Herrn man bestelln, dat Baron vun Liliencron hier west weer; un denn is he wedder weggahn. Denken S' sick blot mal an", see se denn to mien Mudder. "En Baron! Wat hett mien Herr doch för fiene Bekanntschaften! Ower ick weit nich, de Kierl seihg mi gornich na'n Baron ut, he wier mie veel to gradtau."

Detlev v. Liliencron

Falkes koomt no Huus un heurt jo nu, wer dor west weer. Na, nu weer de Opregung jo grot. Liliencron harr sick ober in sien' Breew eers to nohmdoogs Klock fiew anmelld. Nu müssen se eers mol snell to Middag eeten, denn de Baron kunn villich bald wedder koom.

Dat Middag steiht up'n Disch un de Familie fangt grod an to eeten; et geew hüt Kartüffelsupp. Opnmol klingelt dat an de Huusdöhr, dat Mäken geiht henn un mokt up. Falkes heurt buten en pultrige forsche Männerstimm, un gliek dorup geiht de Stuwendöhr up, und rin kümmt Baron v. Liliencron!

Na, de Schreck, den'n Falke un sien Froo kregen, lett sick nich beschriewen. Se sprüngen all von'n Disch up un de Baron drück jeden de Hand, as wenn se all olle Frünn west weern.

Liliencron see: "Bitte, lassen Sie sich nicht beim Essen stören! — Was gibt 's denn heute? — Aha, Kartoffelsuppe! Herrlich, herrlich! Kartüffelsupp, Kartüffelsupp, de ganze Woch' Kartüffelsupp! — O gnädige Frau", wenn he sick denn an Froo Falke, "Kartoffelsuppe esse ich für mein Leben gern. Ein herrliches Essen!" Un nu wör sick denn mit Liliencron tosom wedder an'n Disch sett.

Woveel Töller von de Kartüttelsupp de "Poggfreddichter" eeten hett, kann ick nich seggen. Ober smeckt hett se em.

Hamborger Leed

Di will mien scheunstes Leed ick singen,
So recht ut vulle Seel und Hadd.
To Ehr un Dank will ick di‘t bringen,
Mien olle gode Vaderstadt!
Bün wied all in de Weit rümkomen,
Wo id ok weer, in watt förn Land;
Mit Ehrforcht heww ick nennt dien Nomen,
Mien Hamborg an den Elbestrand!
Di will ick deep in Hadden dregen,
Di, mien oll leewste Placken Eer.
Uns‘ Herrgott geew di sienen Segen,
Mien Stadt, wo id mol glücklich weer!
Wo Mudder op'n Arm mi drogen
Und tru mi feuhrt hett Vadders Hand.
Mien Hadd ward ümmer för di slogen,
Mien Hamborg an de Woderkant!

Di mutt ick ümmer wedder loben;
Keen Stadt giwwt, de mi so geföllt!
Dien stolten Scheep, un denn dien Hoben,
Nicks Scheuners giwwt woll op de Welt!
Un denn dien lütten Deerns vör allen!
Un nehmt se ok vorn Mund keen Blatt,
De möt jo jedeneen gefallen,
Wenn se so klönt op jemmer Platt.
Di will ut vulle Bost ick priesen,
Mien leew Hamhorger Muddersprok;
Klings mi in'd Hadd as Himmelswiesen,
Di sprek ick lies, wenn nachs ick wok.
Ut Öllernmunn dehst seut du sweben,
Du weerst min Sprok in Storm un Not,
För di, mien Plattdütsch, will ick leben,
Di swör ick Tru bitt in denn Dot!

Deh ok dat Schicksol weg mi drieben,
Un koom ick ok nich wedder trüch,
Mien Sehnsucht ward in‘n Hadden blieben
No Jungfernstieg un Lombardsbrüch.
Ne ne, ick kann jug nich vergeten,
Mien Bismarck, Michel, Reeperbohn!
Dann müß man mi nich ‚Hummel‘ heeten,
Un müß keen Plattdütsch ick verstohn.
Un wenn uns‘ Herrgott mi sull ropen:
„Nu kumm, mien Söhn, dien Tied is üm!“
Denn segg ick: „Herr, o lot mi slopen
In Heimot-Eer, ick bidd dorüm!“
Un sull dor denn en Graffsteen wesen,
För mi sett to Erinnerung,
Sall man op Plattdütsch dorop lesen:
„Hier slöppt een echt Hamborger Jung.“

Hamburg 1921

Foto: Katja Renfert