Vun Eten un Drinken
mit Fiete Lüttenhus


Friedrich Schnoor (1879 — 1966) — sien Schrieversnaam weer Fiete Lüttenhus — hett twee Weltkriegen un twee Nakriegstieden beleevt un op Platt Gedichten to un ut sien Tied schreven. Sien Söhn Freddy Schnoor hett uns en ganz Koppel Texten ut sien Vadders Nalaat tostüürt, de de Tiedlööp in en direkten, tiednahen Spegel wiesen doot.

De dree Gedichten hier hannelt vörrergrünnig vun Nohrnkraam, vun Eten un Drinken. In Wohrheit hannelt se vun de Tiedlööp un woans de Minschen dormit trechtkemen — orr nich trechtkemen.

Dat eerst Gedicht, "Bookwetengrütt", beschrifft en lückte Anpassen an schrage Kost. Dat Ehpoor dor is glücklich un tofreden, liekers se meist nix hebbt. Dat Spegelbild dorto is dat letzte Gedicht, "Allns Quarkeree". De Meckerbüdel vun Ehmann dor is mit nix tofreden, liekers he apensichtlich keen Noot nich lieden mutt un sien Fru em allns opdischt, wat een sik denken kann. Beid Gedichten speelt in de fröhen 1920er Johr; de anspannte politische Laag na den verlaren Krieg is in "Allns Quarkeree" noch good to erkennen.

Dat middlere Gedicht, "De Drinker", speelt vör den Krieg un is en tiedlos Alkoholikerschicksal, as dat to alle Tieden vörkeem. De Sucht nimmt den Minschen sien frien Willn un smitt em opletzt op den Mesthupen. Schnoor schrifft dat snörkellos un lakonisch op.


Bookweetengrütt.
Friedrich Schnoor — Hamburg 1923

De Storm rüttelt arg an de Finsterruten
Un jogt dörch den'n Schosteen mit dulln Larm.
Foothoch liggt de Snee vör de Döörn, dor buten,
Doch bin'n in de Stuw is dat mollig un warm.

Dor sitt an den'n Disch mit sien Froo Grethen
De Arbeitsmann Hansen so truulich tosom'n.
Se fiert Hilligobend un wölt grod wat eeten,
Un in'd Timmer schient hell de lütt Dannboom.

„So, Vadder,“ seggt Greth', „veel kann'k Di nich beden,
Mien Wochengeld reckt nich för Broden un Fisch,
Doch kenn ick Di jo, Du büst ok tofreden
Mit Bookweetengrütt, de ick uns bröch op'n Disch.“

„Gewiß, mien Deern,“ antwort Hansen nu wedder,
„Wat wust Du woll koken in düss' düre Tied,
Un harrn wi nu Beefsteak: et smeckt mi nich beder
As hüt Obend dat doon ward uns' Bookweetengrütt.“



„Weest woll noch de Wiehnacht,“ seggt dorop Froo Greth'n
„As wi uns verlawten un harrn Karpen op'n Disch,
Un Du lies' to mi seest — wi fung'n grod an to eeten —:
'Wat rückt dat hier komisch, ich gleuw, dat's de Fisch?'

Wee ick doran denk, ward mi noch ganz eegen,
Mi vergüng op de Stell doch jede Apptied.
Nicks kunn ick mehr dolbring'n; un wi kunn man sick hegen,
harrn wi för de Karpen hatt so'n Bookweetengrütt.“

„Un denn eers de Kriegsjohrn! Mag dor gornich an denken,“
Seggt Hansen un langt fix in de Schöttel nu rinn,
„To eeten geew't an so'n Dag to'n Mogenverrenken.
Doch ick seet denn dor un weer trurig to Sinn.

Vör all'n Hilligobend, as bi Arras wi leegen,
Wat weer mi to Moth! – Ik weet't noch as hüt.
Woll twindig Mol lees' ick Dien'n Breew, den'n ick kregen,
Worin du mi mellst de Geburt von de Lütt.

Ick kann Di nich seggen, wat harr ick drüm geben;
Mi smeckt nich de Broden, Zigarrn un Wien,
För Bookweetengrütt harr't jo woll loten mien Leben,
Wenn ick blot den'n Obend bi Jug harr kunnt sien.“

„Na, Vadder, lot sien,“ seggt to em nu Grethen,
Un strokt mit de Hand em so warm öbern Kopp,
„Nu kannst Du jo Bookweetengrütt mit uns eeten.“
Un füllt em den'n tweeten Töller all op.

„Jowoll, dat kann ick, un dat is een Segen,“
Seggt Hansen, „dat wi hebbt'n geneugsom'n Sinn.
Nu kiek blot uns' Deern an! – wat deit de sick plegen,
De haut do jo as son Schüündöscher rinn!

Na, loot ehr man eeten, wenn't ehr man deit smecken,
Se hett as wi'n gesunn Appetit.“
– Un ward üm sien Froo den'n Arm nu leggen:
„Wat sünd wi doch blot för glücklich Lüd!



Dat giwwt soveel Minschen, de sünd nich tofreden,
Un wenn se wat hebbt, wöllt se ümmer noch mehr.
Ick meen, wi köönt unsen Herrgott blot beden,
Dat he'd ümmer so lett, as dat bi uns weer.

Wenn wi man gesund sünd un köönt beid' streben,
Denn lot de Queesköpp geern Broden un Fisch.
Nich, Mudder? – Wi feuhrt doch en anner Leben,
Un hebbt wi ok man Bookweetengrütt op'n Disch!“


De Drinker
von Friedrich Schnoor — Kalkberg 1908

He drünk för Döst un ok as Köst,
He drünk bi Küll un ok bi Hitten,
He drünk ut Lust un ok bi Frust.
Keum he no Huus, drünk he den'n Rest,
Denn harr he fix een'n sitten.

All freuh an'n Morgen füng he an;
He deh so flau sick feuhl'n.
Blot "Een'n ton Awgeweuhn'n", jo een;
Eers müss sien Kehl he eul'n.



Een'n ganzen "Lütten" wull he blot,
O jo nich, nich toveel! —
Verdammt, wat smeckt de Köm hüt good,
Wat kratz de in de Kehl!

"Dorvon ganz gau noch een'n för mi,
Dat Tüügs smeckt veel to scheun!"
So bleew den'n ganzen Dag he bi,
Bit he weer von de Been.

De Wirt, de loow em ümmer sehr,
Dormit gröhl geern he luut.
Man as he harr keen Geld nich mehr,
dor smeet de Wirt em rut.



Doch dee de Döst to dull em quäln,
Dor güng he hen no'n Diek,
Dor sööp he denn jo woll to veel,
Se tröcken em rut as Liek.

As op'n Kirchhoff in sien Graww
Man deh nu leggen em,
Dor regen dat von'n Heben stark,
De ganze Kuul, de swemm.

Un as sien Frünn em in de Eer,
Dor güngen se nu snell
Rin in'n Kroog, un bi Kööm un Beer
Versöpen se ok noch sien Fell.



Alln's Quarkeree
Friedrich Schnoor 1919/20

Vadder, de sitt in de Stuuw,
Mudder bi em, in ehr Huus.
Sitt dor bi dat Obendbrot,
Mudder hett ehr leewe Not!
Vadder, de is gnatterich,
denn em smeckt dat Eeten nich.
Queest ehr düchdig vull de Ohrn:
De Kantüffeln smeckt verfroor'n.

„Mudder, de sünd nich to eeten,
ok hest' Du keen Solt an smeeten;
Smeckt no em nich un no ehr —
Un dat Fleesch! — Wo hest dat her?
Dat is jo so toog as Ledder.
Dat bring man no'n Slachter wedder;
De hett ansmeert Di dormit;
Dat is von'n ganz oles Peerd,
Dat woll kuum noch harr kunnt gohn.
Ne, von'd Köpen deist Du nicks verstohn.
Lang mol de Schöttel mit Arwen heer. —
Verdreiht! De sünd jo gornich möör!
Hest'de nich kookt? — Wo kümmt denn dat?
De sünd as Isen jo so hatt
Un liegt een'n jo as Blee in'n Liew!
Ne, Mudder, de sünd mi to stiew,
De krieg warrafdig ick nich dohl. —
Giww mi dat Kompott man mol. —
Wat, dat nennst Du Appelmoos?
Na, dor is ok nich veel mit los.
Dat is so suur, is kuum to eeten.
Dor hest' den'n Zucker woll vergeeten
Un hest woll Essig doran mookt.
Dat hest sünst all beder kookt.
Dat krieg'k nich runner, bi'n besten Willn.
Will mi man Töller Supp opfülln. —

Nanu! All wedder suure Supp!
Wat swömmt dor denn bobenop?
Dat sünd jo woll warrafdig Reuben!
Na, denn will ick se man gornich preuben,
Wenn so'n Swienkrom is dormang,
Wenn ick de seh, ward mi all krank;
Von den'n Geruch ward mi al slecht.
Du kookst Di ok'n Stebel trecht.
Föhr man in keen ne'e Mod!
Dor snied ick mi doch leeber Brot. —
Wat, Wittbrot! Ih, wo kümmt denn dat?
Du weest doch, ick eet leeber Swatt.
Ditt mag ick nich, dat weetst doch, Froo!
Hier is jo Mehl in backt von Stroh!
Na, lang mi mol de Botter röwer. —
Düt Fett hett ok woll nich veel öwer;
Man hett al nog, wenn man se süht.
Un smecken deit 's — igitt, igitt!


Bild: Kensise Anders

Na, giww mi de Marmelod man her. —
De süht jo ut as Steebelsmeer!
Dorbi vergeit een' jo de App'tied.
Kumm, stell den'n Pott man blot bisied.
Ick verzicht op dien Marmelod;
Dor eet ick leewer drög dat Brot.
Schenk mi man'n Tass Kaffee in. —
Na, de is ok man mächdig dünn.
Den'n hest' för mi woll extro broot
Un ut Zichuurn* mokt woll blot.
Mit son oll Plörr kumm blot nich an;
Dor spoor de Kohle leewer ran.

Denn kann'k man no de Leitung gohn.
Nee, Mudder, den'n Kaffee lot ick stohn.
Dor will ick mi leewer'n Piep anbren'n. —
Wo sünd de Swewelstickens** denn? —
Mein Gott, wat hest Du blot för'n Mod'!***
Sünst liegt se hier op de Kommod.
Wo hest Du se denn nu henleggt?
Dor kann man seuken sick nu'n torecht
No de verdreihten Swewelsticken.
Süh! dor op'n Disch doot se jo liggen!
Na, Mudder, heur mol to, ick meen,
Dat kannst Du doch ok gliek woll sehn.
Dor lettst Du een'n so lang no seuken.
So, nu will ik mi de Piep ansteeken.

Dat's recht, nu fangt se noch keen Füür!
Un dorbi sünd de Dinger doch so düür.
Den'n föften Sticken krie'k all her;
Wo lang'n duurt, is de Schachtel leer.
Na, düsse brennt, dat is man good.
Verdammt! Verbrennt man sick noch de Poot! —
Ditt nennt de Welt nu all Toback!
De hett doch ok goorkeen'n Gesmack;
Dat is dat reinste Heidekrut!
Nee, de Piep mok ick wedder ut,
De kann ick smeuken nich to En'n.
Wo is de „Generol-Anzeiger“ denn?
Lang mi em doch mol röber gliek.
Will sehn, wie'd steiht mit de Politik.
Wat söchst Du denn? Wat is denn dat!
Kannst Du dat gornich finn', dat Blatt?
Na endlich! — Nu will ick lesen n' beten.
Doch eers mutt ick de Brill opsetten.

Wo is denn de nu? — Herrejehs!
Ick heww se jo all op de Nees'.
Dat harrst mi doch ok seggen kunnt. —
Na, dat is doch nu würklich bunt!
De Franzos' meent dat mit uns doch good.
De süggt uns ut jo bit op'd Blood.
De Scheepen hett he alltosom'n,
Sogor de Ewers uns awnohm'n;
Nu will he ok uns' Stüür noch nehm'n!
De Swienhund süll sick fix wat schäm'n,
Uns so to piern bit op de Knooken.
He meent, mit uns, door kann he'd moken;
Wi köönt uns gegen em nich wehrn.
Wi hebbt hier nich mol wat to tehrn,
Möt Kohldamp schuben to'm Verrecken
Un will dor noch Beslag op leggen!
Geewt nich mol rut uns' Gefang'n!
Wann de mol koomt, sall mi verlang'n. —
Nu kiek mol, düsse Clemenceau ****
Will Präsident warrn, denn man to!
Denn hebbt se grod den'n Richt'gen kregen!
De kann uns jo so good verdregen,
Denn ward se uns ers recht rankriegen
Un uns arm Volk op'd Dack opstiegen.

Un dor red'se von'n Völkerbund!
De Öös, de mokt sick blot gesund,
Un denn noher, denn goht se aw.
Den'n Kerl, den'n bröch ick op'n Draff.
Harr ick den'n hier, he wöör't betohlen!
All's nimmt he uns, sogor de Kohln!
Un wi hebbt hier nicks mol to böten.
De hett in'n kolt Stuuw noch nich seeten
Un weet nich, wat dat heeten deit.
Dat nenn man all' Brüderlichkeit!
Nee! Een'n öberlöppt dorbi dat Gräsen.
De Tiedung mag ick nich mehr lesen;
Dorbi kümmt man blot in de Wut.
Nee, Mudder, puß de Lamp man ut,
Sünst warr ick noch ganz dwatsch un mall.
Un kolt is'd hier as in'n Heunerstall.
As Iis, so kolt sünd mi de Hann.

Un bi de oll Lamp kann'k ok nich sehn.
Dor wölt wi leewer man opstohn.
Kumm, Mudder, lot to Bedd uns gohn!"

* Zichorien-Kaffee
** Streichhölzer
*** Unordnung
**** Georges Benjamin Clemenceau, later franzöösche Ministerpräsident


Översicht över uns Bidrääg vun un över Fiete Lüttenhus
3.1.2016


na baven