Sagen ut Noorddüütschland:

Roggenbuk, de Woterkeerl
orr De Lindwurm vun Travemünn


Wi weern vörichtes Johr in Scharbeutz an de Oostsee in Urlaub. Een Avend, dat was de Mittsommerdag west, güngen wi an'n Strand von Travemünn spazeern. Ik vertell mien Mann geern Geschichten, un he höört ok geern to.
Wat weer dat för'n Leven an de Promenaad un so veel scheune Deerns! Fischers gifft dat dor hüüt sowoso nich mehr veel. Dorför een Hotel an dat annere. De Lüü in Tramünn hefft dat nu al lang mit de groten Scheep un de Touristen, mit de Speelbank un dat Geld, aver an leevsten hefft se doch den Blick över de wiete Oostsee, un dat is ok goot so. Weer graad Sünnavend, un de Deerns flaneern un lachen de Straat op un dal.
"De hefft nich maal Bang!", sä ik. "Jo, warüm denn ok?", froog mien leve Mann.

Tramünn
Bild: Wikimedia Commons, © Koehn

"Dat Auto hefft se jichenswo henstellt un nu gahn se in'n Avendsünnschien spazeern."
"Lat uns doch maal een Stück in den Oort rinfohrn, beten kieken", sä ik to mien'n Mann. De Sünn stunn al deep, as wi dörch de St. Jörgenstraat in de Lindwormstraat rinkamen dän. In de Roggenbukstraat wull ik ok noch hen un denn wull ik utstiegen. "Wat wullt du denn hier?", froog mien Mann. "Och, bloots so!" sä ik, "mi fallt graad wat in."
He keek mi an un schüttkopp: "Wat du för Ideen hest! Vertell maal."

Dat weer noch jümmers warme Luft.
En Jungdeern keem ut'n Huus un güng in Richt Strand rünner. Se harr lange flassfarven Locken un tereleer mit helle Stimm för sik hen.
"Dat is jümmers noch so as dormaals mit de Mäken in Travemünn", sä ik. "De Roggenbuk, dat ole Beest, harr sik seker freit över so'n Deern, wat he de freten kunn."
"Freten?", sä mien Mann, "keen fritt hier Deerns op?" He lacht.
"Ja, denn will ik di dat man vertellen, wat grugelige Tieten dat in Travemünn west sünd, dormaals, woll so för 400 bet 500 Johr, in de Hansetiet."
Wi weern al na korte Tiet wedder an'n Strand rünnerkamen un mien Allerbester sett sik op eene Bank mit mi. Ik kuschel mi dicht an em ran un fung an to vertellen, wat ik över de olen Tieden leest harr.

rode Kimm
Bild: Rudi Witzke

"Dat weern hatte Tostänn hier un överall", begunn ik, "de Fischers weern arm. Dat geev mitünner nich noog Broot, un wenn een ole Fru or een arme Grootvadder nich mehr lopen kunn, en Slag or sünst en Gebreken harr un keen Kinner or anner Lüü, de em plegten, denn hefft de Minschen nich veel Theoter mit jem makt. Een Dag hefft woll poor Mannslüü sik Moot andrunken un hefft de Olen dootslahn. Sluss — fardig — op'n Karkhoff dormit. Dat weer eenfach so."
"Wat hett denn de Paster dorto seggt?", meen mien Mann. "Is doch gemeen!"
"Weet ik nich, dat stunn nich in de Geschicht", anter ik, "Du wullt dat ok jümmers pinnig nau weten! Ik bün doch nich dorbi west. In Aafrika hebben se de süken olen Lüü doch ok eenfach tonacht vör ehr Dörp sett, dormit de Löwen orHyänen jem freten. Un nu wullt du von mi weten, wat de Paster dormaals seggt hett. Geev dat in Travemünn denn överhaupt'n Paster? Aver du hest Recht, gräsig is dat woll!"
"Na weetst, so wat kunn jo goor nich gootgahn!" meen mien leevste Mann.
"Nee, kunn dat ok nich!", anter ik, "avers fründliche Minschen geev dat natüürlich ok un de schüttkoppten al un weern heel benaut. Een Dag keem dat, as dat kamen mutt. Hör nau to!

DeRoggenbuk as Draak Roggenbuk, dat weer'n gräsigen Woterkeerl, de sik ok in'n Draken verwanneln kunn, un tövern kunn he ok. He harr gröne Hoor un weer bannig musikalisch. He speel avers an levsten op'ne Harp ut Minschenknaken, un de sammel he sik meist sülven.
He harr so sien Vörstellen, wa de utsehn un klingen möten. So keem he op de Idee, de Minschen in de See to locken. Stunnen se an de Küst un flickt ehr Netten, so speel he op sien Harp, un de Fischers harrn keen anner Wahl, se güngen fuurts in't Woter. Dor keem denn ok glieks de Roggenbuk, dreih jem dat Genick üm un puul jem de Knaken von't Fleesch. Dat geev he de Fisch un sien Seeungeheuer, denn harrn se wat to freten. De Knaken klamüster he fein un penibel utnannner. De Roggenbuk, de gräsige Keerl, kunn goor nich noog kregen von de Knaken. De Minschen kemen nich mehr geern an düsse Küst ran, keen Schipp wull hier anleggen, keen Koopmann wull kamen, un de Fischerslüü wulln ok nich op Fang fohrn.


Bild: Wikimedia Commons

Een olle Fruu harr denn den Moot un güng hen, mit den Roggenbuk to snacken.
In een düster Nacht was dat, keen Maan schien, dat blixt un dunner, aver se reep luut na em. Denn keem he as en Draak. De langen gnittgreunen Hoor stunnen em wild üm sien Kopp. Is he dat west, de Blix? Is he dat west, de Dunner? Keeneen weet dat. De ool Frau rippt un röhr sik nich, se stunn dor fast vör den Draken, as'n Steen. Roggenbuk ramenter un bölk, aver se sä em mit ruhige Stimm, dat't so nich wieder güng, twee Söhn harr se al verloorn un ehr Mann weer ok in de See storven. "Schall dat denn nu alltiet so wieder gahn?" güng se em an. "Uns Kinner hefft keen Vadder mehr, de Fruenslüü keen Mann!"
An't Enn kemen se övereen, un se nehm em in de Plicht, he schüll de Minschen in Roh laten. He maak aver to Bedingen, de Tramünner müsst em dorför eenmaal in't Johr to Jehanni en junge, besünners scheune Deern to Fru geven. "Nu ok noch uns junge unschüllige Mäkens! Wat schall dat, du ole greune Keerl, weetst nix Beters?" gnurr dat Wief. Avers de Draak bliev stur. He würr de Keerls alltohoop in de See halen, or bloots eenmaal in't Johr dat scheunste Mäken. Se schull nu dat Muul hollen, he wüll mit de Ollsch goor nich mehr snacken.
Mannomann, dat weer hatt! Een junge Deern ut Travemünn för den gräsigen Woterkeerl!
Weer de Pries nich to hooch? De Lüü dän sik besnacken, denn weern se an't Enn inverstahn.
Dat geev en Wenen un Hulen bi de Öllern: "Uns Döchter, uns leve, scheune Döchter!" Avers dat weer nich to ännern. Een musst sik oppern för den ganzen Oort, sünst kunn woll bald keen Minsch dor noch leven.
All Johr to Jehanni würr nu en Jungfru henbröcht na de Bucht, un nich lang duert dat, denn keem de Roggenbuk, lockt se mit sien Harpenmusik in't Woter un weer bald mit dat Mäken in'e Oostsee verswunnen. An Avend, as de Sünn to Bett gung, was de See blödigroot, so'ne Sehnsucht harr de ole Wotermann hatt. Or harr he de Deern dootmakt? Kiek maal, graad so as hüüt sehg dat ut! De arme Jumfer hebben de Lüü nienich weddersehn.

So gung dat nu vele Johr.

Frees'sch Deern, vun Petersen maalt
Frees'sch Deern, vun Petersen maalt

Dat was wedder Mittsommerdag. Luut weern de Fruunslüü an't Wenen, een leevlich un frame Dochter mutt hen na de See un mit den Woterkeerl Hochtiet fiern. Al den ganzen Dag speel he op sien Knakenharp vör Freid, dat weer to'n Verrücktwarrn.
As de Lüü mit de Deern ünnen an de Küst ankemen, se harrn ehr de Hannen un Feut tosamenbunnen, fung de See an to schümen. Roggenbuk weer heel opreegt un keem von wiet buten ranklabastert.
Dor keem mit'n Mal en lüchten Ridder mit blänkern Rüsten, en Krüüz op de Bost un an sien witten Mantel, op'n Schimmel angaloppeert. He fraag jem, wat se so wenen. As se em vertellt harrn, wat dor ut de See op dat Mäken tokeem, harr he Mitleed un verspreek de Lüü, den Woterkeerl doottomaken, so dat he nienich wedderkamen kunn. As Lohn wull he dorför, dat de Tramünner för arme, süke Lüü in Tramünn en fast Steenhuus buun schulln un en groot Almosen geven.
De Tramünner weer dat allens Recht, wenn se bloots dat Ungeheuer loswarrt. Dor schree de Riddersmann mit grote Stimm: "Roggenbuk! Kumm rut!" Alle Lüü von Travemünn weern wegschickt worrn, de Ridder wull se nich bi den Striet dorbihebben. Bloots dat scheune Mäken, dat musst blieven. Dat arme Kind bibber un bever. Jürgen, so heet de Ridder, spreek ehr avers gode Wöör to, vertell ehr wat von'n leven Gott, de warrt se bewohren, un he hett se noch gau mit Meerwoter dööpt, denn keem ok glieks de Roggenbuk gläunig as'n Draak ansuust. Jürgen weer vull Kuraasch, sprüng op sien Peerd, un wat de Draak ok futern un Füer spucken dä, he neem sien Sweert un wrung em dat mit bannig Knööf in sien Rüch. Wat hett de Roggenbuk stöhnt un süfzt!
Denn weer dat mit em vörbi. O Mann, dat weer nu schafft, mit Herrgotts Hölp."

Roggenbuk. Bild: Gustave Doré
Roggenbuk. Bild: Gustave Doré

"Markst Müüs?" sä mien leve Mann un grien, "dat was de Sankt Georg, de ole Drakentöter ut de Türkei, bloots dat he sik in Tramünn Jürgen nöömt hett. Makt ja nix, Jürgen is ok bloots en anner Utspraak för Georg. Nu hett ok Travemünn sien egen Hilligen."
"Jo, so heff ik dat noch goor nich sehn", geev ik to, "do hest du würklich Recht. Aver nu mutt ik di ok noch dat Enn vertellen.

Sogn Gieri in Wikipedia
St. Georg in Aktion. Bild: Sogn Gieri in Wikimedia Commons

As de Deern wedder to sik keem, sä Jürgen to ehr, de Lüü von Tramünn müssen nu dat Huus buen för de doodkranken, eensamen un olen Lüü in Oort un se goot plegen. Dat weer nich Recht, dat se de Olen dootslahn. Nu müsst dat anners warrn.
Dat schüll de Jungfru den Börgermeester seggen, se dröff dat nich vergeten. Denn sett he sik op sien Peerd, tappel wieder an de Küst lang un weer bald an de Kimm verswunnen.
Mit de Tiet kemen de Lüü ut ehr Verstek rut, de Riddersmann weer nich mehr dor un de Deern vertell, wat Ridder Jürgen ehr opdregen harr.
As de grote Freid un dat Danzen un Singen vörbi was, hefft de Tramünner Lüü den muusdoden Draken in een Schipp packt un rut op de See bröcht. De Wellen kemen mit Gurgeln un Drüseln un Schümen un trocken dat Beest in de Deepde.
Een Dag later fungen se an, dat Huus för de Olen un Süken to buen. Dat was groot un harr en brede Döör, scheune Bööm umrüm un grote helle Finster. An eene Wand hefft se 'ne Figur von den hilligen Riddersmann henstellt un en Schild dorbi, wat de Jürgen för Travemünn daan harr. Lange Tiet hett dat Huus dor stahn an de Süükenbucht, so bit in de 1960er Johr.
Ik heff mi denn klook makt, wull weten, wat ut de Geschicht worrn is. —
Weetst du eentlich, neem de Sükenbucht is? De is dor, neem hüüt Marina Baltica un de Schippswarft Marina von der Böbs to finnen sünd. Dat Sükenhuus hefft se för een Parkplatz von de Firma Hagelstein afreten, aver nu hett de Firma dorför dat "Elsa-Hagelstein-Altersheim" bi de Rönnauer Möhl buut. Scheun, nich? Een Fru ut Travemünn hett mi vertellt, de scheune Holtplastik von den Sankt Jürgen is üm 1520 vör dat Sükenhuus henkamen. De Steert vun dat Peerd stünn denn mit de Johrhunnerten na baben, de Plastik weer jo nu ok olt. Na de Reneveerungsarbeiden hangt de Steert aver wedder na ünnen!"
"Kiek! Treckt sik allens na'n Liev!", sä mien Mann un drück mi övermödig een op de Back.
"Du leve Schietbüdel du", lach ik, "hör to.St. Jürgen-Plastik (rode Krink) an dat Sükenhus
Dat Swert weer ok verswunnen. Üm de ole Plastik to bewohren, is se in de Kark bröcht worrn. Se hefft glieks en Afguß maakt, de wöör bi dat Elsa-Hagelsteen-Huus upstellt. Aver nich so lang, denn hüüttodaags is düsse Afguß in dat St.Annen-Museum in Lübeck to sehn.
Wüllt wi uns nich morrn maal de Figuur in de Kark bekieken?"
"Dor bün ik dorbi!", reep mien Mann un knööp sien Jack to, denn nu was dat doch bilütten köhl worrn.
"Noch gau de Sluß, höör to!", meen ik "De Lüü von Travemünn hefft den Sankt Jürgen nich wedder vergeten, de jem hölpen harr in jümmer grote Noot. Un nienich hefft se vergeten, Godes to dohn, sik üm de Olen un Süken to kümmern.
De grugelige Draak avers, de Roggenbuk, de mit den breten Rüch un de greunen Hoor, is nich wedderkamen, he is dootbleven. Dor, neem he in de Oostsee liggt, is nu en groten, groten Steen. De deit letzt Tiet wedder ut'n Woter rutwassen. Elk Johr en beten mehr.
Kümmt de Draak wedder, denn warrt dat Tramünn slecht gahn, seggt de Lüü. De Roggenbuk kann villicht würklich wedder kamen! Wat goot, dat ik di heff, dat is ja to'n Bangwarrn!"
Mien Mann keek mi an: "Wat meenst mit Roggenbuk?"
"Och", sä ik, "ik meen, dat sünd de Saken, de ut Minschen Unminschen makt, Hass un Egoismus, de uns freten will, Gier, de nich noog kriegen kann, Leevlosigkeit un Kooltheit gegen de Swacken un Hülplosen. Leev, de so nödig is un de nix mehr gellen deit!
Wi bruukt Leev! Leev för de heel Welt!"
"Mi is kolt", sä mien Mann un schudder, "kumm, mien Deern, dat is al düster. Wi fohrt in uns Hotel. Morrn is ok'n Dag."

Blieven Se gesund bit neegst Maal!

Dat wünscht

Se Ehr Spökenkiekersch.

rode Kimm
Bild: Rudi Witzke


De Sage vun'n Roggenbuk hett Carl Budich in en Ballaad faat, de ok en hoochdüütsche Överdragen hett. De dat överdragen hett, is nich bekannt. Beed Balladen wiest wi hier:
Roggenbuuk

In Travemünn is Weenen un Truer,
dar liggt de Waterkerl up de Luer.
Dör lüüstert Roggenbuuk Johr üm Johr,
de gräsige Breddfoot mit grasgröne Hoor.
Bi Maanschien hört se em singen un kraken,
he speelt up en Harp ut Minschenknaken.
An de Seekenbucht luurt he mit Gier un Moord
un langt sik de Fischers vun Boot un Boord.
He greep sik de ole Greet-Möhm un sä,
üm wat förn Beding he Freden bä:
"Alle Johr to Maientiet müch ik geern
as Bruut för mi hebben die schönste Deern!
Denn will'k mi betähmen, un ji hebbt Roh!"
Se gnurschen de Tähn, man sän em dat to.
Alle Johr nu hebbt se de Schönste söcht
un Roggenbuuk as sien Bruut henbröcht. —
Vundag weent Jung-Aleit* de Ogen sik root.
De gräsige Breddfoot gluupt ut de Floot.
Hee schunkelt upt Water in Lüssen sik fuul
un platscht un pruust un lickt sik dat Muul.
Ann Strand staat to klagen de Fischerlüüd:
"Leew Godd, wees gnädig! Schick Hülp uns hüüt!"
Un seht: En Riddersmann hooch to Peerd
kümmt antospringen un swenkt sien Sweert:
"Ik waag mit den gräsigen Keerl den Striet!
Godd steit mi as trugen Hölpsman tosiet!"
As en Draken bruust Roggenbuuk an Land:
"Du wullt mit mi striden? Du Praalhans! Du Fant!
Denn smiet man dein Leben in de Hüer!"
De Draak spiet pechen Swewel un Füer.
Dat Sweert sleit scharp un wuchtswoor sien Slääg,
bet dat Undeert doot in de Dünen leeg.
To Godd un Sankt Jörg singt se frame Leeder.
De Ridder bruust aff as Stormwindweder. —
Den doden Draken senken se swör
mitten in de Bucht, wo to Steen he wör.
Dor raagt he ut Water nach düssen Dag
un ruuht Geschichten vunt ole Stag.

Carl Budich

* Aleit = Adelheid

Die Ballade vom Roggenbuk

Auf Travemünde drückt Unheillast,
die schwarzen Wimpel flattern vom Mast.
Der Schrecken schlug jung und alt in Bann.
Am Strande lauert der Wassermann.
Da lauert der Roggenbuck Jahr um Jahr,
der prustende Meertroll mit dem grasgrünen Haar.
Er singt seine Lieder im Mondenschein,
er spielt auf der Harfe von Menschengebein.
Er haust in der Bucht mit Lockung und Mord,
er langt sich die Fischer von Boot und Bord.
Und da er die steinalte Greten-Möhm fing,
er kündigt ihr höhisch sein Friedensbeding:
"Alljährlich zur fröhlichen Maienzeit
schickt mir als Bräutchen die schönste Maid.
Dann will ich mich zähmen und geb Euch Ruh."
Da stimmen sie zähneknirschend zu.
Alle Jahre ward in der Walpurgisnacht
ihm die schönste im Kirchspiel zum Opfer gebracht.
Heut prangt junge Maid im bräutlichen Schmuck.
Auf der Flut glotzt der Brettfoot, der Roggenbuck.
Er wiegt auf der Woge sich lüstern und faul,
er platscht und prustet und leckt sich das Maul.
Heut wird ihm die Schönste von allen zur Eh'.
Die Jungfer will fast verzagen vor Weh.
Zur Trauer und Tränen im Fischerort
Ohnmächtige Klage, da tröstet kein Wort.
Doch seht, ein Ritter sprengt auf den Strand,
O Jubel, ein Retter von Gott gesandt.
Er fordert den Unhold höhnend heraus:
"Ich wag mit dem eklen Meertroll den Strauß."
"Was? Trotz mir bieten, du Prahlhans, du Fant!"
Als Drache braust Roggenbuck aufs Land.
Da klirren die Schläge! Das Ungeheuer
speit brüllend Pesthauch, Schwefel und Feuer.
Da blitzt das Schwert und die Lanze fliegt.
Verendet der Drache im Seesand liegt.
Und Jubel umbrandt Sankt Jörg, den Retter.
Der sprengt schon davon wie Sturmwind und Wetter.
Sie senkten den Drachen mitten hinein
in die Seekenbucht, da ward er zu Stein.
Da ragt er auf noch am heutigen Tag,
umplätschert vom gläsernen Wellenschlag.

(Översetter/sch unbekannt)


29.4.2007


na baven