|
In dat Dörp Lancken bi de Granitz op Rügen hett maal
en Buur levt, de hett Matthes Pagels heten.
He is'n stillen Mann west un flietig dorto. He harr keen Fro un
keen Kind, weer eensam op sien Hoff. Dat weer ja ok allens in Orrnung
gahn, dor weer nix gegen to seggen, aver de Lüü snackt
geern, un se munkelt all Daag, he harr mit den Düvel een Pakt.
Lütte swatte Gesellen kemen bi Nacht mitünner in sien
Stuuv rin, un de harrn em ok veel Geld bröcht.
Wat schall so'n Snack? Is doch kloor, 'keen so flietig is, de mutt
jo to Geld kamen.
"He is'n Töverer", swiestert de Göörn,
aver se kunn'n em nix bewiesen.
"He is'n rieken Mann un hett sien Schapp vull Geld", munkelt
de Lüü. "Ik heff dat sülven sehn, letzt Week,
as de Maand in sien Finster blänkern dä", meen de
Naversch, "ünner sien Bett hett he en groot Kist vull
Gold. Dat kann jo goor nich goot gahn."
"Afgünstig sünd de dösigen Lüü, nix
as afgünstig!", schimp de Schriever, de bi'n Amtmann in
Deenst weer. "Foorts snackt se sik de Tung blödig, neem
dat wat to sludern gifft!"
De knakerige, spittelige Schriever avers weer en Spitzboov. He harr
veel Godes von Matthes Pagels. All Johr kreeg he heemlich Geld von
em, wat he de Snuut hollen schüll, över Matthes sien krumme
Saken; denn wat de Lüü ok nich wusst harrn, Matthes weer
würklich 'n falschen Fuffziger, en Deef un Bedreger, un he
harr den Düvel al lange Johrn sien Seel schenkt. Dat keem aver
eerst mit de Tiet an't Licht.
Matthes Pagels fohr meist al morrns fröh, wenn dat noch binah
düster weer, mit Peer un'n blitzeblanken Ploog op'n Wagen,
to sien Acker hen, un stunn de Sünn denn an'n Heven, harr he
al'n grotes Stück rundüm plögt. Jedes Johr plöög
he en lütt Stück mehr von sien Navers Acker för sik
sülven mit üm.
Korl Clasen, de Naver, keek al vergnatzt, aver he harr noch nix
seggt.
As he düssen Morrn bi sien Feld langkeem, keek he nau hen.
Dat weer doch woll nich to gläuven! Harr doch de Keerl al wedder'n
lütt Stück von sien, Korl Clasens, egen Acker ümplögt!
Nu weer he seker, un de Arger keem em hooch.
"Matthes", sä he fühnsch, "so geiht dat
nich, mien Feld warrt jümmers lütter! Du hest mien Acker
ümplögt! Dat dor, wat du hüüt morrn ünnern
Ploog nahmen hest, is mien Land!"
"Wo kannst du sowat seggen, Korl, dat is nich wohr! Lat uns
in Roh snacken, denn warrst dat gewohr, dat is mien Acker",
sä Matthes smerig glatt. "Kiek, bit dor baben an de Eck
geiht he, dor, neem de ole, hoge Böök steiht! Dat is allens
mien Land. "
"Dien Land? — Dat stimmt nich, ik segg dat bi dat Graffkrüüz
von mien Vadder, segg ik di dat! Dat stimmt nich!"
Korl Clasen güng argerlich sien' Weg. He wull Matthes dat
al bewiesen. To Huus kraam he glieks in sien Schapp rüm, avers
he kunn dat ole Papier nich finnen.
Dat harr doch woll över teihn Johr dor in't Schuuf leggen!
Wo weer dat nu bleven? Twee grote Kreihn harr he, as he in'e Stuuv
keem, noch mit Schreen ut sien Finster flegen sehn. Weer ja gediegen,
wat wulln düsse Kreihn in sien Stuuv? Annern Dag fohr he in'e
Stadt to'n Notar, aver de kunn dat Papier bi sick ok nich finnen.
"Dat hett doch föftig Johr lang hier in dat Book stahn",
meen de oll Notar un greep sik mit beide Hannen in sien sülverwitte
Hoor, "ik weet dat wiss! Nu is dor nix mehr! De Siet is nich
dor, eenfach weg, as von een Hex wegtövert! Wat makt wi nu?"
Annern Dag keem Matthes bi Korl an Goorn vörbi. "Wat!",
sä he plietsch, "ik heff höört, du büst
bi'n Notar west, Korl Clasen? Na goot, wenn du dat nich anners willst!
Nähgst Week sünd wi beiden bi den Amtmann vör Gericht.
Warrst sehn, ik krieg mien Recht!"
Un so gung dat denn sien Gang.
Korl harr grote verschraken Ogen, as Matthes den Morrn ankeem.
Wat weer dat? De harr een Urkunn, woll föftig Johr olt, dor
weer schreven, wat Matthes al seggt harr, dat Land, wat he plöögt
harr, hüür em alleen to, bit an de grote Böök.
De Amtmann keek Korl Clasen trurig an. "Ik weet, Korl, du büst'n
braven Mann, aver hüüt büst du in'n Irrtum."
Un dorbi wuss Korl dat doch nau. De Acker höör em to,
em alleen! Noch vöricht Johr harr he dat Blatt Papeer, wo dat
op stünn, in de Hannen hatt. Sogoor in Droom wuss he, wat dor
in schreven weer. Dat weer doch al föftig Johr sien Acker!
He harr em as Jungmann von sien Vadder kregen.
Korl musst sik an Disch fasthollen, sien Knee bevern.
"Dat kann doch nich...", stamer he un kreeg'n ganz witte
Nees. Matthes schuuv em gau'n Stohl hen, sünst weer he woll
lang henslahn.
"Sühst!", sä Matthes mit'n schienhillig Blänkern
in de Ogen, "heff ik di dat nich glieks seggt? Ik heff dat
orrnliche Papeer, dat heff ik al vör vele Johr von mien Vadder
kregen. Hunnertföftig Johr is de Acker bi uns in de Familje.
Wees nich böös, Korl, aver so is dat nu maal."
"Jo", sä de Amtmann, "mi kaamt de ganze Saak
woll rieklich markwürdig vör. Mi is ok so, as dat Land
Korl Clasen tohöörn dä. Aver ok ik kann dat nich
bewiesen. Üm dat nu würklich recht to maken, möten
Se, Matthes Pagels, nu ok noch op de Bibel swöörn, dat
Se Korl Clasen keen Land wegnahmen hefft, und dat allens mit rechte
Ding togeiht."
"Dat do ik geern", sä Matthes, un all Lüü
kunnt dat nu höörn, as he luut un düütlich sä:
"Ik swöör bi Gott, dat ik de Wohrheit seggt heff,
un nix as de Wohrheit, dor is keen Bedregeree bi, so wohr, as mi
Gott hölpt."
Fideel fohr Matthes na Huus in sien Dörp, un Korl kunn sehn,
wat he dorbi för en gemeenen Grientje üm de Snuut harr.
De Straaf för Matthes keem al na korte Tiet. He muss sien
Reknungen betahlen; de Schriever, de em de falsche Uurkunn maakt
harr, weer licht to betahlen, denn de nehm Geld, un dat harr Matthes
ja nu rieklich. Aver de Düvel, de wull dürer betahlt warrn;
un de leet sik nich so eenfach afschütteln, as Matthes sik
dat dacht harr. He wull nu partu sien Seel hebben, de Matthes em
ok al lang verspraken harr.
"Nee, du ole Meßkeerl", meen he grootmuulsch, "dat
kümmt goor nich in Fraag, so lang as ik leev." De Düvel
grien achtertücksch, he wull em al kregen, anter he, wenn nich
nu, denn mit de Tiet. Verspraken is verspraken.
Un denn legg he den lögenhaftigen Buurn glieks sien Oort von
Dumenschruven an.
Keen sitt woll geern bi Nacht mit barfte Been in'n Nachthemd op'n
Boom? Aver so is dat kamen. Von nu an müß Matthes nachtens
hen na den Acker, müß dor rümwannern un toletzt
ok op de grote Böök ropklattern, un dor bleev he twee
Stünnen op'n Boom sitten, bit de Klock von Karktoorn em verlöövt
hett, na Huus to gahn, egaal of Sommer or Winter weer. Dörplüü
harrn em een Nacht bi Vullmaand dor sitten sehn, mit barfte Stickelbeerbeen,
in sien wittes Nachthemd un mit de lange, witte Zippelmütz.
He bever, klapper mit de Tähn un huul as'n ollen Hund, harrn
se vertellt. De Peer weern meist dörchgahn vör Schreck.
Een Maand later harr de Paster em dor sehn, as he von den ollen
Bruunsvadder, de in Starven leeg, na Huus keem, un sien Peerd weer
von de Nacht an lahm bleven.
Nu much keen Minsch dor bi Nacht langgahn un eerst recht keen Peer.
De Böök harr denn bald keen Bläder mehr. Dat weer
Winter. Matthes früst gresig, aver de lütten Keerls mit
de swatten Flünken hollen em fast dor boben.
Dat wuss nu ok dat lüttste Göör in't Dörp.
Een Dag bi Ies un Snee harrn de Buuern mit den Schriever in Kroog
tosamen bi Beer un Koorn seten un de Schriever harr dat grote Woort.
"De lütten swatten Vagels op'n Boom, dat sünd de
Gesellen von Düvel, de för Matthes de Uurkunn in de grote
Höllsche Staatskanzlei schreven un sigelt hefft. Mit Düvelstinte!
Un se hefft ok de richtige Uurkunn bi Korl ut'n Schuuf angelt un
een Dag later ok de Siet bi den Amtmann ut dat Grundbook klaut.
Ji köönt mi dat gläuven, ik weet dat wiß! Matthes
harr jo den Düvel sien Seel verschreven un dor musst dat so
kamen."
Jo, de Buuern gläuvten em, he harr as Amtsschriever grotes
Ansehn in sien Dörp, un he wusst ok meist Bescheed, wo een
keen Anter harr. Nu nickköppten se düster. Wat'n grugelige
Saak! Do harrn se dacht, de Düvel weer al höhnerblind
un doof. Nee, de weer plietsch un tücksch! Mit den musst en
Minsch reken. —
Poor Maanden later is de Schriever na de Stadt trocken un keeneen
hett wedder wat von em höört. — Mag ween, he löppt
noch hüüt ennerwegens rüm. Villicht is he nu al Staatsraat
worrn?
Een Dag in Winter hett Matthes denn sien letzten Gang makt, den
Gang na'n Karkhoff, aver he weer nu bleek un doot un leeg in Sarg
dorbi. Vele Lüü gungen mit, un poor snackt ok heemlich
wat von Straaf un Schuld. Wat gresig dat was! De Kinner bleev meist
dat Singen an't Graff in'n Hals steken.
As an Avend de Maand rutkeem, güng Korl Clasen noch maal na
sien Acker.
"Na — Matthes Pagels — büst noch — dor?"
fraag he mit Bevern.
Kolt weer dat un de Oostwind huul, aver Korl gung bit na de Böök
hen. He keek na baben un dor weer he, de Matthes —— nee,
dat was ja'n groote, witte Uul mit gläunige Ogen. Un se keek
em stur an, un den Buuer weer dat, as dä se em wat toswiestern:
"Dien is de Acker, Korl, de Acker höört di to —
nu — hu. Ik mutt hier sitten, wieldat ik di un den Amtmann
mit den Meeneed ansmeert heff. Deit mi leed — nu — huhu
— deit mi leed — nunu — hu."
So sitt de witt Uul noch hüüt un kriggt keen Roh. Dat
kümmt dorvon, wenn een den Hals nich vull kriegen kann.
Wat is denn Riekdoom, de unrejell anschafft is, maakt de denn würklich
glücklich? Ik heff al poor Lüü elennig un eensam
starven sehn, de harrn ok meent, Geld is in Leven de Hauptsaak,
Geld gifft Roh in dien Hart.
Nee, dat stimmt nich! Dat geiht meist nich goot un dat gifft keen
godes Enn!
Dat Hart is wichtig! För anner Minschen 'n godes Woort hebben,
dat is de Hauptsaak! Sien' Naver helpen, wat de in Noot is, dat
is in Orrnung! Beter een Stück Broot mit'n tofreden Grientje,
as'n Stück Koken mit Woot un Afgunst.
Aver dat Beste is: En Minsch, de mi leev hett, mit em lachen un
vergneugt sien. Dat is wunnerboor, dat is Leven.
De Böök steiht jümmers noch bi de Granitz; gahn
Se dor nich hen, dor sitt he bi Vullmaand, de Matthes, de Uul. Ik
wohrschuu Se, dor is dat nich geheuer.
Gahn Se do bloots nich hen, nee.
As mien Grootmoder en lütt Deern west is, hebben de Kinner
noch dat Leed kennt un sungen:
Pagels mit de witte Mütz,
Wo koold un hoch is din Sitz!
Up de hoge Bök
Un up de kruse Eek
Un achter'm hollen Tuun;
Worüm kannst du nich ruhn?
Darüm kann ick nich rasten:
Dat Papier liggt in'n Kasten,
Un mine arme Seel
Brennt in de lichte Höll.
|
