vun Behrend Böckmann

Bi’t Rümbüttjern nå Plattschnacker up’e Welt bün ik ok bi utwannert Pommern in Wausau inne Staaten lannt. Wausau is hüt ’n Stadt mit bäten mihr as 38.000 Inwåhners, licht 233 Mielen von Chicago an’n böbelsten Lop von’n Wisconsin River af un wür 1852 as Urt grünnt. Tau disse Tiet hemm’ dor väle untwannert Pommern siedelt un 1872 kreech dei Urt all dat Stadtrecht un dei düütschstämmig August Kickbusch wür taun iersten Burmeister wählt. So versteiht sik ok, dat in disse Eck von Amerika wiederhen Platt schnackt wür, un låters hemm’ dei Nåkommen dat pommersche Platt för dei dütsche Språk hollen – bet utwannert Bayern hentau keemen un verklorten, dat’s gor kein ornlich Dütsch schnacken dään. Von dor an – un dat is all vör 100 Johren wäst – wür Platt tauhus un butenwarts blot noch Inglisch schnackt. Ledderbüchsen un Dirndls, Schauhplattler un väl anner Kråm in witt-blåch wür för düütsch hollen un plächt.

Un denn keem dörch Taufall ’n Pommer, dei as Flüchtling œwer’n Westen nå Amerika utwannert is, inne Gägend von Wausau an un hett dat Pommernbild dull verännert. Bald geef dat ’n Pommerschen Verein, man besinnt sik up pommersche Geschicht, Trachten, Lieder, dei Vör- un Vörvöröllern, up dei pommersch Kœk. Vier Mål in’t Johr gifft dei Verein „Dat Pommersche Blatt“ as Tiedung rut. In dit Blatt finnen wi up Inglisch Artikel tau Minschen un Gägenden ut un in Pommern, wat dei pommerschen Nåkåmen in Amerika ünnernähmen, üm ehr pommersch Platt un ehr pommersch Kultur un Brukdaum tau hägen un tau plägen; wi finnen Rezepte ut dei pommersche Kœk, Lieder ut dat plattdüütsch Hinstorff-Liederbauk, Fomiliengeschichten usw. Dei Läser ward informiert œwer grote Vereinsdräpen, dat ’n echte „Prinz-Heinrich-Mütz“ för 10 $ tau hemm’ is, wat Pommernlandkorten un allerlei anner Bäuker œwer Pommern kosten. Bekannt worden is dei Pommersche Verein mit sien Maten för noch nich all tau lange Tiet as dei NDR mit Yared Dibaba dor Upnåhmen för dei Sennung „Platt inne Welt“ måkt hett.

In’t „Pommersche Blatt“ von Juli 2012, Issue 73, fünn ik up dei Sieden 9/10 ’nen „Fritz Reuter Article“ von Gary Klingbeil. Hei harr ok ’n Grund, denn dei Pommersche Verein kreech von den Börger Richard Olsan ut Merrill - disse Stadt licht gaut 20 km von Wausau af — ein fien Medalljong, dat von dei plattdüütsche Gill ut Chicago stammt. Dor geef dat disse Gill twüschen 1884 un 1900 un von ehr stammt dit Schmuckstück mit den ingravierten Nåmen Fritz Reuter. Disse Ort Brosch is dörch rode Siedenbänner noch mit ’n Anhänger verbunnen un up dissen is wedder’n Bom tau seihn. Nu råden dei Lüd von'n Pommerschen Verein in Wausau, wat dei Bom mit Reuter tau daun hett, denn dei Reutersche Eikbom is in Wausau nich bekannt un sülfst dat Internet künn dei Lüd dor nich helpen.

Bi all mien Niegelichkeit up disse plattdütsche Gill von vör 1900 fünn ik denn wat œwer ’n Reuter-Denkmål in’n Humboldt-Park von Chicago.

Klick up tau'n Vergröttern!

Dei dütschstämmig Franz Engelsman (1859-1921) läwt as Künstler in Amerika un måkt in’n Updrach vonne düütschstämmig Börgers ’n 2,50 m grot Statue ut Bronze von Fritz Reuter. In’t Johr 1893, as in Chicago dei Weltutstellung wier, hett man den Bronze-Reuter up’n noch grötteren Marbelsockel in’n Humboldt-Park upstellt, un an’n 14. Mai keemen denn 50.000 utwannert Düütsche orrer Nåkåmen tauhop, üm bi dei Inwiehung dorbi tau sien. Dat Denkmål steiht ümmer noch an densülbigen Placken as dunnemåls, blot dei vier Bronze-Relief-Tafeln mit Biller tau Reuter sien Wark an’n Sockel würn inne 30er Johren klaut. Dei vier Löcker sünd hüt noch gaut tau seihn, denn niege Relief-Biller würn nich insett.