Judengeschichten bi uns tohuus:
Schoolen in Rehna op't Meckelnborger Land

vun Dieter Guderian

Över miene Familie Löwenthal ut Rehna in Meckelnborg heff ik all dit un dat schreven. Nu wull ik ok noch mal weten, wo miene Lüd in de verleden Tieden no School gahn sünd. So ganz eenfach is dat nich ruttokreegen. Ers eenmol mutt man sik vör Oogen hollen, dat de Städer teemlich lütt west sünd. Dat wär swoor, dor Schoolen intorichten. Ton Bispill Rehna: Dor hefft 1819 blots 1900 Minschen leevt, 82 dorvun wären Juden. Üm de Tied vun 1870 hefft se in Rehna so bi 2500 Lüüd tellt. Dorvun wären 46 Juden. As in't Johr 1869 de Rieksdag besloten harr, dat de Juden desülbigen Rechte hebben schulln as de christlichen Minschen, sünd se sachten in de groten Städer utneiht. As dat niege Johrhunnert intrecken dä, harrn se in Rehna keen eenzigen Juden mehr. Ober wat wär mit de Schoolen?

Een lütt Hülp wär en Book "Rehna als Dorf, Kloster und Stadt", dat de Rehnaer Schoolmester Heinrich Schreiber all 1903 schreeven hett. Dor kanns in lesen, dat Herzog Johann Albrecht I. de Stadtschool in Gang sett hett. He wär 1576 doot bleeven. De School is also noch en beten öller. Längst nich all de Kinner sünd in de School west. Veele Öllern harrn gor nicht dat Geld, annere Öllern wullen ehre Kinners lever bi de Arbeit hebben. Dat wärn jümmers nich all to veel, de to reken un to schrieven lernen dään. De meersten kunnen froh sien, wenn se en beten över den Katechismus un de christlichen Spröök wüssen un dorto ok noch en poor geistlich Leeder singen kunnen. De Stadtschool hett nich sünnerlich veel doon, üm de Schölers wat to lehrn. So hefft männig Öllern ehre Görn in Privatschoolen schickt. In't Johr 1805, as dor all twee Lehrer ünnerrichten dään, gäv dat eersmolig en "School-Regulativ", so dat de Kinner allerhand Stunnen för Reken un Schrieven no School güngen. De privaten Schoolen sünd mit de Tied all wedder verswunnen. Ene "Knabenschool" hett noch bit 1896 existeert.

Dor is noch en Book vun 2001, in dat ik rinkeeken heff. Dat is vun Klaus Bollensdorf un heet "Rehnaer Miniaturen". Dorin findt sik ene "Miniatur" över "Jüdische Lehrer". Jüdsche Privatschoolen, seggt Bollensdorf, hett dat bit 1835 in Rehna geven. De Herzog wull, dat düsse Schoolen de Kinner blots Ünnerricht in ehre Religion un in de hebräische Spraak geven doot un de Stadtschool allns annere to lehrn hett. Op de anner Siet dröffen de jüdschen Lehrers nich för alle Tied in de Stadt blieven; se harrn no een Johr de Stadt wedder to verloten. So lang as se dor wärn, sünd se ok Vörbeder oder Kantor för de jüdsche Gemeen un meist ok Schächter west. Ik denk mi, dat miene Lüd in de Stadtschool west sünd un dat se över ehre Religion un de hebräische Spraak bi enen jüdschen Lehrer to Hus Ünnericht harrn.

De jüdschen Huslehrers sünd mehrstendeels junge Mannslüüd west, de op ene jüdsche Hochschool (Jeschiwa) de Tora in't Original, also op Hebräisch, studeert hefft. Wenn se keen Fru un Kinner harrn, kunnen se sik bi ene jüdsche Familie mit an'n Disch setten un eeten un drinken ("Freitisch"). Dat wär ehr Lohn dorför, dat se de Mannslüd in de Spraak vun de Bibel ünnerwiesen dään. Enkelte jüdsche Kinner sünd ok bi christliche Lehrer west, üm sik in't Reken un in Lesen un Schrieven vun latiensche Bookstaven ünnerwiesen to loten. So veel dorto. Sünd miene jüdschen Lüd to School gahn? Dat heff ik nich rutfunnen. Ik glööv dat wohl. Mien Grotgrotvadder wär mit in'n Vörstand vun de jüdsche Gemeen. In de ohlen Akten heff ik sehn, dat he op Hoochdütsch schrieven kunn. Min Grotvadder, de 1862 in Rehna born wär, güng mit söventeihn Johr no Hamborg. Mi is so, as wenn he gliek bi ene Koopmannsfirma Deenst opnähm. Toerst hett he "möbleert" wahnt. Acht Johr later, 1887, hett he mien Grotmudder freit un dor sünd se in ene schöne Wohnung introcken. Also hett he ganz seker all ene gode Stellung as Koopmann hatt, denn to de Tieden kunnen de Mannslüüd ene Fruu erst ünner de Huuv bringen, wenn se wat ünner de Fööt harrn.