vun Rudi Witzke |
||
Hen na de Överwaderschen un Sweedsch Vörpommern friegte een nich. De Lüüd güng dat dor to un to elennig. Bi uns sehg dat ut ehr Sicht man truurig ut. Harrn de holsteenschen Inheimschen de Kantzow-Chronik "Pomerania Von Natur und Sitten des Folcks" leest, harrn se wüßt, wat dor för lege Lüüd bi jüm 1945 und 1946 ankamen weern. Dennso weer uns dat woll noch veel slechter gahn. Nu, na rund sößdig Johr Tosamenleven kann ik dat woll wagen, över uns un uns "Gastgever" de Wohrheit to seggen. Thomas Kantzow weer Sekretär in de Kanzlei vun den Wolgaster Herzog. So üm 1530 hett he en Pommern-Chronik schreven, en Beschrieven vun de "Lüüd an de Küst", wat up Wendsch "po morze" heiten deit. Dat, wat he över de Pomeranen, mit de wi uns denn woll vermengeleert hebben, to seggen hett, is in so steltes 'Niehochdeutsch" schreven, dat een dat nich versteiht. Ik denk, ik ward dat maal översetten. He schrifft över Natuur un Bruukwiesen vun dit Volk: "Dat weer keen tames Volk, ne, dat weer een leges Mördervolk.
Krakeelsche Lüüd weern dat. Se kunnen un wullen keen Freden
un gode Naverschop hollen. Alltiets hett dat sik mit de Navers bi'n
Kopp hatt. Ok wenn se keen Grünnen ha Un up disse Wies harrn se nich recht Lust un Tiet för Huus un Hoff un Arbeid up't Feld. Se hebbt ok keene ornlichen Hüus un Städer buut. Se timmerten sik so 'ne Oort Dack or en Breedschuur, so as se dat jüst künnen. Dor ünner söchten se Schutz bi Regen un Frost. Un wenn denn maal Fienden keemen, hebbt de natüürlicherwies
de Däcker un Schuur afbrennt. De Pomeranen hebbt sik de Tiet
över in de Sümpen un de Wolden verkrapen. Un wenn de Luft
denn wedder rein weer, kunnen se ehre lütten Hütten gau
wedder upbuen. Dor hebbt wi dat: Se harrn keen Benehmen liernt. Un Kuschen dään se ok nich. De Holsteener hebbt Kantzow wiss nich kennt, aver över de
ut'n Osten kamen Minschen binah so dacht, as he de rugen Lüüd
beschreev. Een vun de gröttst Probleem weern de Junglüüd,
de Inheimschen un de Deerns ut de kole Heimaat: Wenn en Inheimscher
Buurnsöhn en Flüchtlingsdeern friegte, denn güng
de Welt unner. Blots negsten Morgen güng de Sünn
liekers wedder up. Düütsch un Plattdütsch köönt wi aver, aver wiss doch! Aver mennigeen Saak kennt de Holsteener vun uns nich. To'n Bispill Göös-Wittsuur. Dat is en Leckerie. Nu warden aver ok dorto de överbröhten un de aftrocken Been nahmen, üm de utwuschen Darms wickelt weern. O, wat hett dat de Holsteener gräst. Binah as bi Tollatschen! Een nehm en Rest Bloot vun't Swienslachten, geev Roggenmehl to un Rosinen un Zucker un Salt. Ut den Deeg wöörn runne Kugeln formt, de in dat hitt Water, wo de Wust in kaakt weer, gor wöörn. Up utbreidt Roggenstroh drögten de Tollatschen. Igitt! Naug! Schlaapbuffersupp un Schausterstipp verklick er ik nich mehr. Dor grust un gräst dat de Holsteener noch mehr. Wat ok wohr is, blifft wohr: Welk vun de Toreisten hebbt denn ehr Tohuus beten schöner maakt as dat weer. "Bi juuch sünd de Dackel ja so groot as en Berhardiner!" sään dorup de Inheimschen. Wat nich goot weer, dat is, dat se all över en Kamm scherten. De Holsteener hebbt versöcht, dat mit dat Ünnerkriegen, as wi na'n Krieg vör sößtig Johr hierher kemen. Een Dichtersmann schreev dorvun in sien Book "Hulen an frömde Wader". Ne, huult hebbt wi doomals nich, ok wenn wi piert wöörn. Wi hebbt trüchpiert. Up unse Wies!
Mudder harr, as wi noch all tosamen mit veer Lüüd in een lütt Stuuv in Cashagen up Stroohsäck up de Eerd husten, Gööseier gegen een Paar Schooh intuscht. Un twei Puten besorgte se sik ok. De löpen up'n Schoolhoff rümmer, kröpen woll ok maal dörch den Tuhn rupper up den Naver sien Wisch. Dat Gras weer dor höger. Un denn keem de Dag, dat uns Puten, de Hahn un un de Hehn verswunnen
weern. Alle Mann hooch söchten wi nu de Gegend af, fragten
ok bi Adolf Gust un Heinz Maack na, wat se de Puten seihn harrn.
"Nee! Hier sünd keen Puten west!" sään
beid. Dat wöör düster, uns Puten fünnen wi nich
wedder. Mudder weer truurig un argerlich. Drei Daag later stolzeerten
de beiden Veicher wedder över unsen Schoolhoff. Wat en Minsch un sien Arbeid disse Herrschaften wert weer, kreeg ik bi den Buurn Hildebrandt mit: Ik kreeg een Peer-Gespann un arbeidte up'n Hoff un'n Acker vun morgens frööh bit spät avends för Kost un bloots för Kost.
Fru Hildebrandt weer avers wat gnädig un mildgevern: Mien lütt Broder Ernst weer dörch de willen Tieden doch bannig afmagert. De dörfte avends na de Melktiet kamen un in de Melkköök so veel Melk drinken as he kunn; Melk mit na Huus hen kreeg ik nich.
De Sommer 1946 keem. Dat Korn up de Feller wöör immer rieper. De grote Oorntiet harr anfungen. Un in disse Oorntiet fööl vun de hoochlaadt Weitenfuhr denn an een Steed up den Knickweg faken een Weitengarv jüst dor daal, wo mien Mudder un mien Broder achtern Knick "Ähren stoppeln" dään. Tofall, nich? Dat Reep harr woll bloots poor Halms fastbunnen. Dat bröcht Weiten in'n Sack. Un Mehlsupp up'n Disch. Un Broot! Un liek as Höhnerföhlen heff ik dat in'n Harvst an de Kartüffelstauden dreven. Dorbi landten welk vun de frischen Kartüffeln in mien deipe Büxentaschen. De smeckten as Pellkartüffel allerbest. Up Bezugsschien harrn wi twee Säck Kartüffel vun een Buurn kregen, de aver all na veer Weken verfuult weern. Een Steckrööv sekerte en Meddageten för veer Personen, doch de goote Rööv kreeg een slecht vun'n Hoff smuggelt. De müßt een schon twei snieden. Dat mit de Breeschuur müßten de Holsteener aver Kantzow so glövt hebben: Se stoppten in dat Huus, in dat Vadder 1946 na de Sommerferien de School ingang bringen schull, veer Familjen un en polschen Offzeer, tosamen an 15-16 Minschen. Dorto en Hund un en Katt. Un een Schoolstuuv müßt noch över blieven.
Un wat schall ik seggen: Dor weern elkeen Johr in dat veerte Schooljohr so plietsche Buttscher, dat se de Prööv för de högeren Scholen bestünnen, ok welk vun de "wilden Lüüd", vun "po morze". Un hüüt is dat so, dat de Toreisten ok nich mehr in Breeschuur
leven. Smucke Hüüs hebbt se sik buut. Hüüt gifft dat blots noch Cashagener un Stockelsdörper. Blots en Fru hier in Stockelsdörp hett een anner Meinen. Se kennt sik un ehr Lüüd, de annern sünd de Frömden, de Toreisten, un de blieven frömd. So mutt dat ok sien. De hett as Minnerheit Schuul un Schutz vun överall. Aver wi warden de Wolgaster Kanzlei maal schrieven, dat de Chronik ännert orrer wiederschreven warden mutt. |
||
Egen un histoorsche Biller 16.10.2005 |