Dat Gesicht

Vertellsel vun Jürgen Brake

"Du, Oppa…"

Däi Oppa sach nicks. Häi laas widder.

"Du, Oppaaaa?" Blagen könnt so richtich singen, wann säi wett, dat me se häört.

Däi Oppa käik van sinem Bauk op. "Jao, Benno, wat es denn?"

"Du, Oppa, weißt Du, was das älteste Haus in der Stadt ist?"

"Hm, das soll wohl die Jakobskirche sein. Die steht sicher schon 'n paar hundert Jahre. Schon bald seit dem Mittelalter."

"Kennst Du denn auch 'ne alte Geschichte von der Jakobskirche?"

"Wie kommst du denn wieder da drauf?"

"Hat unser Frollein gesacht. Alte Häuser haben ihre Geschichten. Und die sollen wir jetzt sammeln. Und wenn die Jakobskirche das älteste Haus ist, …"

"Und warum erzählt euch euer Frollein die Geschichten nicht selbst?"

"Ach, die ist doch nicht von hier… Sie hat gesacht, wir sollen unsere Ommas und Oppas fragen. Und Omma kann ich doch nicht mehr fragen…"

"Jao, dao hiäße Recht…" Däi Oppa käik för siëck hen.

"Kennße denn nu ne Geschichte vonne Jakobskirche?", woll Benno wiëtten.

"Jao, dat wuoll, män dat es nicks för Blagen…"

"Nicks för Blagen, nicks för Blagen … Ümmer wiër dat selwe…"

"Jao, dao büsse noch te kläin för."

"Quatsch! Uëse Frollein hiät jao sacht…"

"Ek giv di glieks Quatsch, wann di din Oppa wat sacht hiät!"

"Och, Oppa, vertellen!"

"Näi, denn küömmet mi dine Mouër oppen Kopp…"

"Ach, wat! Dao büss du doch Pappa drüöwwer. Däi kann di doch nicks!"

"Hiäs du ne Ahnung! Wann säi di äis maol üöwwern Kopp wassen sitt…"

"Säi es doch kläiner as du!"

"Laot guët sin!"

"Oppa, vertellen!"

"Hör op, ek sech doch…"

"Borümm es däi Geschichte denn nicks för Blagen?"

"Es ne Kriegsgeschichte."

"Oppa, vertellen, dat es spannend!"

"Näi, Krieg es nit spannend. Krieg es ne Schanne, en Verbriäcken. Sou wat draff et nü wiër giäwwen! Nü wiër! Un wenn du maol grout büss, en utwassen Kääl, dann mausse allet daun, dat sou wat nit mäh passäiërt. It drüëwet nit ächter däi Buërnfängers hiärloupen…"

"Wat wellt säi denn met däi Buërn?"

"Ach, wat. Dat siët me sou. Dao sitt Pollitickers met meint."

"Pollitickers fanget Buërn? Glöüw ek nit!"

"Dat siët me sou. Et giëtt Pollitickers, däi küërt van Minschenrechte un säi meint Uolge."

"Minschenrechte un Uolge? … Du, Oppa, hiässe Küërwater drunken?"

"Küërwater? Wat büs du doch vandage en Unduëcht, du! — Näi, dat es sou: Et giëtt Pollitickers, däi wellt wat hebben, wat in nem anner Lanne es, taum Bispiëll Uolge. Un dao deför wellt säi en Krieg maken."

"Wat? En Krieg för Uolge?"

"Jao. Män nit Zalaotuolge, as du villichte nu meins. Näi, Stäinuolge."

"Stäinuolge? Wat kann me denn dao demet maken?"

"Benzin! Un Plastik un wat wäit ek süss noch wat! Un Stäinuolge es raor wouën. Un wat raor es, es düër. Un dann küömmet däi Buërfängers op diän Infall, Krieg te maken, wann säi denket, dat me düör Krieg billiger an dat Uolge kuommen kann. Verstäihße? Stiällen es
billiger as koupen…"

"Un däi Rechte van däi Minschen?"

"Jao, dat es ne guërre Fraoge. Wann düëse Kääls nu uoppen säggen, wat säi vüörhärren, dann wöüe dat Volk villichte nit metmaken."

"Wecke es dat Volk?

"Däi Lüü."

"Däi Lüü?"

"Vi."

"Näi, vi wöüen nit metmaken. Krieg för Uolge. Nit met us. Un Mamma, däi maket ouk nit met, dat wäit ek siëcker!"

"Un en grout Däil van däi annern Lüü ouk nit. Un dann können düëse Kääls keinen Krieg nit maken."

"Baorümm nit?"

"Et es Demokraotie! Dat Volk entschedt!"

"Vi beiën un uëse Mamma!"

"Un all däi annern Lüü! Un daorümm siëtt däi Buërnfängers nicks van dat Uolge. Säi vertellt us, dat dao, bao dat Uolge es, Lüü sitt, däi van iähre Regäiërung schunnen un drangsaläiërt wätt. Un dat me diän Büöwwersten van däi Regäiërung afsetten maut, dat däi Suëgerigge ophaort. Un daorüm wellt säi Krieg maken, siëtt säi."

"Un dat es alles luogen?"

"Näi, dat maut nit sin. Däi Hauptkääl van däi Regäiërung es villichte warraftich en Verbriäcker. Män dat es häi al sit Jaohr un Dach un däi Buërnfängers hett met iähm tehoupesiätten un hett met iähm giätten, drunken un fiërt, un säi wären däi besten Frönne."

"Baorümm dat dann?"

"Häi hiät säi doch dat Uolge verkofft. Un dao het säi nit spitzkriën, dat häi en Verbriäcker es. Män as häi nit mäh verkoupen woll or as häi dat Uolge dürer maken woll, dao hett säi op äinmaol miärket, dat dat en Schinnaos es un dat me Krieg daotiëggen maken maut."

"Dat sitt jao …"

"Buërnfängers!"

"Jao! Un van düëse Buërnfängers sall ek mi nit beküërn laoten, wann ek grout si. Un daorümm maus du mi nu däi Geschichte vam Krieg vertellen!"

"Jao, män däi Geschichte, däi hev ek nit sewwes beliäwet. Däi hiät us uëse Vadder, wat din Uroppa was, vertellt. Un häi harre dat ouk nit sewwes beliäwet. Vi gongen jao nit sou faken inne Kiärke. Män däi Schauhmiäckermester Hülsenbusch harre iähm dat vertellt. Däi olle Hülsenbusch, däi wohnde bi us niäwenan un däi was jao ouk im Kiärkenvüörstand. Un derhalwen moche häi jao ouk ümmer inne Kiärke gaohn. Män villichte es häi jao ouk Kiärkenvüörstand wouën, wieldat häi ümmer inne Kiärke was? Ek wäit nit, män häi hiät däi Geschichte met beliäwet. Un derhalwen wäit ek dat."

"Nu vertell doch es!"

"Jao, dat was, as ek bolle sou olt was, as du nu büs."

"Ek denk, du büs äist nao'm Krieg gebuorn?"

"Si ek jao ouk. Män dat es ne Kriegsgeschichte, däi nao'm Krieg widdergong. Giëtt viëlle Kriegsgeschichten, däi nao'm Krieg widdergongen. Wieldat dat Liäwen nao'm Krieg ouk widdergong. Dat Liäwen, van däi Lüü, däi düörkuommen waorn…"

"Jao, män me maut doch van vüörne vertellen!"

"Näi, et giëtt Geschichten, däi maut me van ächen vertellen. Düëse ouk."

"Dann vertell es!"

"Jao, dat was an nem Saosdach inne Vesper."

"Wat es dat dann?"

"Dat es en Guorresdennst am Aowend."

"Kiärke am Aowend? Giëtt et dat dann?"

"Daomals gaff dat dat. Vandage bi us nit mäh. Un am Sunndach däi groute Guorresdennst, däi es jao im Winter ouk blous noch im Gemeindehus. För däi paar Lüü verlouhnet dat Stuocken nit. Män nao'm Krieg, dao gaff dat noch viëlle Guorresdennste. — Jao, un nu vertell ek di däi Geschichte jüst so, as däi olle Hülsenbusch dat minem Pappa vertellt hiät:

Et was alsou Vesper, un däi Pástor Klinkhammer stont jüst oppe Kanzel un was am Priärgen. Dao haore häi op äinmaol van unnen ut däi Gemeinde: ‚Dat Gesicht! Dat Gesicht!' — en Kriesch van'ne Fraulüüstemme…"

"Vatter, was erzählst dem Jungen da wieder für Räuberpistolen?"

"Oh, Oppa, da is Mamma!"

Däi junge Frau kam in däi Stuowe rin. Säi saoh wat verbaost ut.

"Räuberpistolen? Ach, Christa, vi maket Schaulsaken!"

"Schularbeiten auf Platt? Du machst dem Jungen doch nur Schwierigkeiten in der Schule, wenn du immer wieder mit ihm Platt sprichst. Der schreibt nachher noch seine Aufsätze so!"

"Näi, Christa, ek hev liäsen, et es guët, wan däi Blagen met twäi Spraoken opwasset. Dat helpet diäm Spraokgefäuhl oppem Wiäge — för jäide Spraoke, ouk, wann säi later maol Latienisch lähren sollen un Dokter wääën."

"Ach, was du nicht wieder alles weißt. Und warum hast du früher mit mir nicht Platt gesprochen?"

"Dao harr ek dat jao noch nit liäsen. Ek was noch jung un däösig. Män nu wäit ek jao Beschäid…"

"Phhh…!", maok däi junge Frau, män säi was al am Gibbeln.

"Dat sind wirklich Hausaufgaben, Mamma. Wir sollen olle Geschichten sammeln…"

"Un olle Geschichten, däi giëtt et blous op Platt. Däi kann me nit anners vertellen. Dat mauße inseihn!", meinte däi Olle.

"Jao, dann laot mi maol methören!", fünterde däi Mouder.

"Wat denn, Mamma, du kanns Platt küërn?", fraog Benno verdattert.

"Dat sall ek wuoll bi diäm Pappa", lach sine Mouder. "Män nu vertell doch maol, Pappa!"

"Jao, bo was ek denn nu? Ach jao, däi Pastouër op däi Kanzel un unnen, dao schräip ne Frau: ‚Dat Gesicht, dat Gesicht!' Wuoll?

Pástor Klinkhammer käik üöwwer sine Liäsebrille dal un saog dao en Frauminsch, dat opsprungen was un met äine Hand op däi rechte Siede van däi Kiärke wäis un dann op äinmal inäinsackte un op däi Kiärkenbank liggen bläiw. Pástor Klinkhammer leip nu sou gau, as häi konn, däi Trappe van däi Kanzel dal.

Unnen harr siëck däi Gemeinde al üm däi Frau troppet. Säi was nit bi siëck un däi Mannslüü waorn daobi, säi nao Dokter Hinzmann sin Auto tau driägen. Hinzmann woll säi int Krankenhus brengen.

Säi was nit van hier, un blous däi Frau, däi niäwen iähr siätten harr, kannte säi. Et was iähre Frönndin, däi bi iähr op Beseik was un däi säi däi olle Kiärke wiesen woll. Sou waorn säi in däi Vesper kuommen. Un dao was dat dann passäiët. Barümm, dat wuss däi Frönndin ouk nit.

‚Bo hiät säi denn henwiset?', fraog äiner.

‚Dao, in däi Nische dao. Lot us maol daohengaohn."

Un säi gongen bi däi Nische, bo nicks was as dat Krüüzbeld, wat dao jao ümmer hänget, un op äinmaol reip däi Frönndin: ‚Dat es doch nit müëchlick! Näi, näi, dao könn me jao glöüwen,… Näi!'

Nu moche säi seggen, wat was. Un säi vertallde, dat däi Mann van iähre Frönndin im Krieg bliëwwen was. Stalingrad… Un ouk däi Suohn was nit wiërkuommen, män häi was verschollen, as häi so 1943 orr 44 in Düütschland oppem Wiäge tau sine Äinheit was. Dao waorn jäiden Dach un jäiden Dach Bombenangriëppe, un häi was nit returkuommen. Un däi Tied hett me ouk nit viëll socht.

Un dann sach däi Frönndin noch: ‚Un üöwwer diän Doud van diäm Jungen es säi nü wächkuommen. Säi hiät nit glofft, dat häi dout es. Säi hiät glofft, dat se ne nochmaol wiërseihn wätt. Un säi harr ümmer sin Beld bi siëck.' Un säi trock en Ettwi un däi Handdasche van iähre Frönndin, klappte dat op un holl dat däi annern Lüü hen. De mäiersten kräigen nicks spitz. Blous ne olle Frau, däi ümmer Rüümstraote in däi Kiärke mook, däi sach blous stillekes: ‚Min Guott, min Guott! Dat es häi…' Un daobi wäis säi op dat Kruzifix.

Dao nahm siëck ouk Pástor Klinkhammer dat Ettwi met däi Fottos, käik un vergläik met diäm Kruzifix un dann sach häi: ‚Dat es binao dat glike Gesicht.' Un nu saogen däi annern dat ouk, un dao was Opriägung un en hatt Dispeltäiërn, nit as süss inne Kiärke. Un en paar van däi Lüü kneiden siëck hen, üm luuthals te biën. Un äiner reip: ‚Äin Wunner, äin Wunner!'

Dao was häi bi Pástor Klinkhammer richtich! Däi sach al däi Isenbahnen met däi Wallfahrers kuommen! Un dat bi ne luthersche Kiärke! Häi sach: ‚Dat wätt allet ne natürlicke Verkläörung hewwen!' Un dat häi dat wuoll rutfinnen woll. Un dann hiät häi noch met däi Lüü för diän jungen Saldoat un sine Mouder biëtt un dann hiät häi däi Lüü nao Huse schicket.

Häi was jao noch nit lange hier. Daorümm hiät häi annerndachs anfangen, däi Lüü, däi al lange bi däi Gemeinde waorn, te fraogen, bu dat allet sin könn. Un häi hiät ouk bi däi Wittfrau van sinem Vüörgänger anraupen. Un am Enne wusse häi, bu allet taugaohn was:

Dat was midden im Krieg, un Pástor Klinkhammer was noch nit Pastouër bi us, män sin Vüörgänger, däi olle Pástor Hellenkamp. Äinen Aowend, et was al duster, hiät dat bi Pástor Hellenkamp anne Düör klingelt. Un vüör däi Düör stont en jungen Kääl, däi woll met iähm küërn. As säi inne Stuowe waorn, hät däi junge Kääl sacht, dat häi oppe Flucht was. Däi Natzis waorn ächter iähm hiär, wieldat häi Künstler was…"

"Mensch, Oppa, was dat bi däi Natzis ouk al verbuon?"

"Näi, dao hiäße Recht, dat Künstler-Sien, dat was nit verbuon. Män häi was en ‚entarteten' Künstler, as däi Natzis dat neimden."

"Wat es dat dann?"

"Jao, kiek, du kenns jao däi Billers, däi ek buowen bi mi hangen hev…"

"Puh, däi ollen Schinken!"

"Sühße wuoll, däi gefallt di nit. Däi brukße jao ouk nit in dine Stuowe ophangen. Dauße jao ouk nit. Du hiäs annere Billers bi di hangen. Un däi gefallt mi nit. Kein Problem, ek hang däi jao ouk nit bi mi op. Sou hiät jäideräine däi Billers, däi iähm gefallt, un allet es inne Riege."

"Klaor!"

"Män nit bi däi Natzis. Wann däi en Beld saogen, wat nit nao iährm Gefall was, dann hiät säi sacht: ‚Dat es krank!' Män för ‚krank' hiät säi ‚entartet' sacht. Un wann säi so'n Beld nit lieden mochen, dann hiät säi ouk verbuon, dat annere Lüü dat seihn konnen. Me droff blous Billers seihn, bou ouk däi Natzis Gefall an harren. Süss nicks! Un däi Künstler, däi wat anners maolen dääen, däi dröffen nit mäh maolen."

"Wat? Däi harren wuoll ne Schruwe locker?"

"Et giëtt ümmer wiër Lüü, däi wollen, dat däi annern nao iähre Piepe danzen sollen. Dat es ümmer sou. Män wann sou Lüü wat te seggen kritt, dann maut me siëck vörseihn. — Män düëse Künstler, däi dao an düësen Aowend bi Pástor Hellenkamp opkrüüzte, däi harre siëck nit vörseihn. Häi harr widder maolet, as häi woll un as däi Natzis nit wollen. Un dao soll häi inbuchtet wääen un häi es flüchet. Ümmes hiät ne wuoll sacht, dat uëse Pastouër ouk nit för däi Natzis was, un sou was däi Künstler nao em hengaohn, dat häi ne helpen soll.

Nu, däi olle Hellenkamp hiät ne verstuocken, un däi junge Kääl hiät nu ne ganze Tied bi Hellenkamps op däi Hahnehöltern wuohnt. Män häi moche vüörsichtich sin, dat dat nümmes spitzkräig."

"Un? Es dat geraohn?"

"Jao. Et mach wuoll sin, dat dat däi Hülpe van däi Frau Pastouër spitzkriën hiät, dat dao op äinmaol en Iätter mäh was, män nümmes hiät wat sacht. Dat was däi Tied. Me moche siëck hollen as däi drei Ääpkes — däi kennße doch? —: Nicks seihn, nicks hören, nicks seggen!"

"Un alle, däi devan haort hett, hett dichthollen?" Christa was dao devan nit sou üöwwertüüget.

"Allemann! — Nu was dat jao al in däi Kriegstied un et gaff al Bombenangriëppe. Un däi Natzis hett faste satt, dat uëse Kiärke nu ‚Leichensammelstelle' sin soll…"

"Mensch, Pappa, maut dat nu wiër sin? Leichen un sou? Dat es doch nicks för Blagen!"

"Ek wäit, män …"

"Wat es dat, ne Liken…", woll Benno wiëtten.

"Näi, näi näi! Dat sall me nit üöwwersetten. Däi, däi däi ‚Leichensammelstellen' erfunnen hiät, däi hiät kein Platt konnt."

"Män du hiäs doch maol sacht, op Platt könn ma allet seggen."

"Könn me wuoll ouk, män villichte söll me nit!"

"Dat verstaoh ek nit."

"Ek sall di doch expellsäiërn, wat ne ‚Leichensammelstelle' is. Also, sou'n Bombenangriëpp, dao kannße di gar kein Beld van maken. Bi Alarm moche me in Keller or, wann me unnerwiägens was, in'en nöggesten Bunker orre Luftschutzraum. Un dann gong dat ouk al luos. En Gekrache un Ramäntern, dat me blous dao devan al bange sin konn. Un dann hiät me ümmer dacht: Nu küömmet sou'ne Bombe op mi dal un allet es vüörbi… —

Un wann däi Bombers vüörüöwwer waorn, un me konn wiër ut'm Keller rut, dann hiät me jao äist maol seihn, wat passäiërt was: souviëlle Hüüser kapott, un du wusstes genau: Dao liëtt däi Lüü nu unner däi Trümmers drunner — däi Douden un däi, däi noch lebennich waorn. Un nu moch rüümet wääen, dat me däi Lebennigen noch redden konn. Un däi Douden, däi wuorn naom Kiärkhuoff bracht, wann me säi kannte, un nao däi ‚Leichensammelstelle', wann me se nit kannte.

Dat waorn in däi Riägel groute Kiärken, bao me däi Douden rinlagg. Dat harren däi Natzis sou hewwen wollt. Un wann nu in äine Familge äiner fählet hiät nao sou'n Angriëpp - he was villichte oppe Arbäit wiäst un nit returkuommen — dann mochen däi Lüü inne ‚Leichensammelstelle' gaohn un kieken, of säi ne dao funnen."

"Dann mochen säi dao all däi Douden ankieken?" Benno schüddelte siëck.

"Jao, dat mochen säi wuoll… Un wat säi frouh waorn, wann säi nümmes kannt harren. Un däi Schock, wann dao op äinmaol däi Mann lagg orre däi Frau orre dat Kind orre wat för'n Verwandten ouk ümmer. Un ouk, wann me nümmes kannt harre un es van däi ‚Leichensammelstelle' returkuommen un däi Verwandte was wiër dao, dann hett siëck däi Lüü freuet, as nü im Liäwen. Män däi Billers, däi säi dao in däi ‚Leichensammelstelle' seihn harren, däi hett säi wuoll nü mäh vergiätten. Dat was dat Gesicht vam Krieg, dat Gesicht vam Elenne van däi Minschen…"

"Dat maut jao reine aisk wiäst sin! Män wat hiät nu däi ‚Leichensammelstelle' met uëse Geschichte te daun?", fraog Christa.

"Ek hev ink doch vertallt, dat däi Künstler in däi Tied bi Pástor Hellenkamp wuohnet hiät. Un häi hiät dat ouk seihn, dat däi Douden in däi Kiärke laogen. Un häi dach wuoll, dat me dat för later optäiken soll, dat däi Lüü diän Krieg nit vergiätten un dat säi souwat nit mäh tauleiten. Un sou hiät häi diän ollen Pástor Hellenkamp fraoget, of häi wuoll däi Douden ut däi Kiärke täiken dröff un däi Pastouër hiät jao sacht. Män häi dröff siëck daobi nit schnappen laoten. Däi Natzis, däi wollen wuoll nit, dat däi Lüü däi Waohrheit tau seihn kräigen. Un säi waorn jao ouk sou al ächter ne drächter.

Jao, un dann hiät häi täikent un täikent. Un as däi Krieg bolle vörbi was, dao es häi äinen Muargen nit mäh dao wiäst. Blous noch en Ziël met Dank un Gruß. ‚Ich lasse wieder von mir hören', stont noch op diäm Ziël. Un wäch was häi.

Un et was viëll te daun in däi Tied. Sou viëlle Lüü doud, sou viëlle Lüü ouhne Bliewe, ouhne wat te iätten un wat wäit ek ni noch allet. Ek si jao äist later gebuorn. Vi könnt us däi Tied jao gar nit mäh richtich vüörstellen. Op jäiden Fall harre Pástor Hellenkamp sinen Beseik met däi Tied bolle wiër vergiätten. Dao — op äinmaol kräig häi en paar groute Packäite. He maket säi uoppen un häi finnt dao Krüüzbalkens un dat Lief un däi Aame van'em Mann am Krüüz, allet extra un ut Holt. Dat moche noch verdübelt wääen. Dat hiät däi Schreinermester Hornung dann maket. Un in äint van däi Packäite was en Breif. Däi was van diäm Künstler. Häi hadde schriëwen, dat häi met düësem Kruzifix diäm Pastouër un däi Gemeinde Dank seggen woll. Un dat Gesicht van diäm Mann am Krüüz hädde häi nao äinem Gesicht van sinem Skizzenblock schniën, wat häi in uëse Kiärke täikent harr, as däi noch ‚Leichensammelstelle' was.

Nu was för den jungen Pástor Klinkhammer däi Geschichte klaor:

Däi junge Saldaot, däi Suohn van däi Frau, däi guët tiënn Jaohr later in uëse Kiärke bi'm Guorresdennst in Aohnmacht fallen es, was oppem Wiäge tau sine Äinheit un es daobi ouk düör uëse Stadt kuommen. Un hi harre häi sine Tuur anhollen müëtten, villichte wiägen diäm Bombenangriëpp. (Däi Bahnen hollen dann an.) Dann was däi Angriëpp, un däi Junge es tegrunne gaohn. Wieldat me ne nit kannt hiät un sine ‚Erkennungsmarke' siëcker ouk nit mäh dao was, es häi inne ‚Leichensammelstelle', alsou in uëse Jakobskiärke, kuommen. Dao lagg häi nu, un däi Künstler hiät en Blatt van iähm täikent. Later, as däi Künstler wiër te Huse in sine Wiärkstië was, woll häi en Kruzifix maken as Dank för Pástor Hellenkamp un däi Gemeinde. Un häi nahm dat Blatt van diäm jungen Saldaoten as Vüörlage för dat Gesicht van diäm Mann am Krüüz. Un as däi Mouder van diäm Saldaoten dat Gesicht in däi halfdüstere Nische seihn hiät, hiät säi glofft, dat säi iährn Suohn seihn hädde. Män et was blous dat Beld van sinem Gesicht wiäst."

Däi Oppa liänn siëck retur un et was stille in däi Stuowe.

"Un, Pappa, bu es dat widdergaohn met däi Mouder?"

"Däi es bolle ut'm Krankenhus rutkuommen nao iähre Frönndin. Pástor Klinkhammer hiät se dao beseikt un iähr däi ganze Geschichte vertallt. Dann sitt säi wiër inne Kiärke gaohn, un nu konn säi dat Krüüzbeld ankieken, ouhne dat iähr wat passäiër. Un dann hiät däi Pastouër iähr noch dat Graff wieset."

"Dat Graff?"

"Jao, dat gaff jao daomals düëse Massengriäwer för däi Douden, däi me nit kannt hiät."

"Es säi nao hier trocken, Oppa?"

"Baorüm dat dann?"

"Dat säi dat Krüüzbeld van iëhrm Jungen ümmer seihn konn."

"Näi, Benno, ek glöüw, däi Mouder hiät leiwer dat Fotto van iëhrm lebännigen Jungen ankiëcken. Wat meins du, Pappa?"

"Dat glöüw ek ouk."

…

Nao ne Tied fraog Benno: "Oppa, wat es dat — en Wunner?"

"Ouh, du kanns owwer aouk fraogen. En Wunner, dat es … dat es wat, wat äigentlick gar nit passäiërn kann un wat dann doch passäiërt."

"Dann was dat met diäm Gesichte am Krüüz wuoll doch en Wunner…"

"Jao, … sou'ne Aat van Wunner mach dat wuoll wiäsen sin…"

…

"Du, Oppa?"

"Hm?"

"Wäiße wat ek nit verstaoh?"

"Näi. Küër!"

"Däi Mouder, däi hiät doch iährn Jungen op en Stupp kannt…"

"Jao", sach Oppa.

"Män däi annern Lüü…"

"Däi annern Lüü? Wat meinße?"

"Wann däi Mann am Krüüz sou utsach as däi Junge van däi frömmde Frau, dann müët doch däi annern Lüü miärket hewwen, dat dat nit däi richtige was…"

"Nit däi richtige? Ek verstaoh nit!"

"Nit däi richtige Mann am Krüüz."

"Ach, du meins Jesus?"

"Jao!"

"Hm, wat sall ek dao nu tau seggen? … Ek glöüw wuoll, däi hiät sick glieken…"

"Wat denn? Jesus un däi junge Saldaot? Bu sall dat denn angaohn? Pappa, wat vertellße dem Jungen wiër för'n Blödsinn?" Christa käik wiër verbiestert.

"Nu, Wecht, laot nao! Ek hev maol innne Schaule en Gedicht lährt ut'm äiësten Kriege. Dao heit dat: ‚Es hat ein jeder Toter des Bruders Angesicht.' Verstott it? Däi Douën im Krieg, däi sit jao ümbracht wouën un drangsaläiërt un quiället. Van annere Lü, däi siëck rutnuommen hiät, dat säi en Recht daotau härren. Un ek glöüw, dat Lü, däi drangsaläiërt un quiället wouën sitt, dat me däi dat ansüht. Däi hett dat glieke Gesicht. Likeviëll, of dat vüör 2000 or vüör 60 Jaohr passäiët es!"

"Dat mach wuoll sin…", gaff Christa tau.

"Sühße, un daorüm woll ek uësem Benno däi Geschichte dann doch vertellen, daomet dat häi dat wäit. Un Benno,ümmer, wann du diän Mann am Krüüz sühs, denk dran: Dat bedütt wat! Dat bedütt, dat vi nu endlick nao twäidusend Jaohre wat daun müëtt, dat dat ophört, dat äin Minsch däi Düwel van däi annern Minschen es. Dat bedütt dat! Dat glöüw ek siëcker!"

"Blous äint noch, Pappa: Baorüm hiäs du mi däi Geschichte nü vertallt?"

"Ach, Christa, ek hev maol en Wecht kannt, ümmer wann me däi wat van fröüher vertellen woll, dann sach säi: ‚Olle Kamellen ut däi Stäintied!'"

"Och, Pappa, dao was ek ouk wuoll noch jung un däösig. Män nu si ek wuoll olt genaug."