Bruukwiesen ut fröher Daag:

Hochtiet — orrer:
"Se geevt Köst!"

Opschreven vun Rudi Witzke

Toeerst warrt afkanzelt

Een Hochtiet geiht natüürlicher Wies mit dat Vörbereiten los. Wenn de junge Mann na er "friet" hett un de beiden sik denn einig sünd, snacken sik de jungen Lüüd mit den Pastoor af. De Dag vun de Hochtiet warrt fastleggt. De dörv nich twüschen Paschen un Pingsten liggen, wieldat denn de Hexen friegen. Dreimal warrt dat junge Paar in de Kark in'n Gottesdeinst upbaden. Man seggt: "Se fallen vun de Kanzel." De Karkenbesöker sään spijöökig: "Nehm di man Kissen mit, dor fallt hüüt welk vun de Kanzel." Keen Fraag: Dat junge Paar is bi elkeen Upbeiden in'n Gottesdeinst in de Kark.

De Ehrengäst

Dat Bruutpaar bestimmt de Ehrenlüüd un laadt se sülven in. Un dat is nu 'n Barg Lüüd: "Bruutdeerns, ok Bruutjümfern, Bruutmätens orrer Bruutsüstern" nöömt.
Een Bruutdeern heit "Schaaldeern", wieldat se een Schaal schenken mütt. Woso? Heff ik nich funnen. Is so!
De Speigeldeern mütt de Bruut den Speigel halen, dat se sik de Haar mit Kranz un Sleier trechtrücken kann.

De "Offermagd" hett de Upgaav, de Spennen för de Kark to sammeln.
De Brögaam bringt den "Bruutknecht", den "Hanschenknecht" un den "Kannenknecht", de na olen Bruuk en Kann schenkt, mit.
De Bruutknecht föhrt dat Paar hen na'n Altaar.
Wat en Hanschenknecht is, weit ik vun en eigen Beleevnis. Ik weer 1957 Zylinner- un Hanschenknecht up en Hochtiet in en holsteensch Kark un harr de ganze Tiet vörn neven den Brögam to stahn un sien Hanschen un sien Zylinner to hollen, solang he den Kraam nich bruukte.

Denn kamen för de Prozedur in de Kark noch de Truutügen orrer Bisitter dorto.
Dat sünd bannig veel Lüüd, de so en Bruutpaar in de Kark üm sik versammelt.

De Inladungen

Wieldat dat fröher "Holiday Inn" un mit'n PC utdruckt Inladungen noch nich geev, laden de Bruutluüd vörweg ok noch de Schaffer un Schafferschen sülven in. De harrn bi dat Vorbereiten vun dat Hochtietseten to helpen un an'n Hochtietsdag de Gäst to bedeinen.
Dat kunnen bet to twölf Junglüüd sien. — Wenn dat en wat lütter Hochtiet sien schull, denn wörr de Schoolmeister beden, den Schaffer to maken. De müß to'n Sluß vun dat Hochtietseten en Reed halen.

Denn mutt beraden warden, wokeen allens as Gäst inlaadt warden mütten. En List mit Naams warrt upstellt. Dat lnladen besorgt de "Köstenbidder". Fröher "keem de Rieder in't Huus", schrifft Mensing, meist avers kümmt de Köstenbidder doch to Foot. He dreeg en mit Bänner un Blomen smückt Mütz orrer enen dree-angligen Hoot, an den en Daler un en Blomenstruuß fastmaakt is. Över de Schuller hett he en Scherp. In sien Hannen höllt he enen langen Staff mit Bänner. Jeedeen Bruut geev em för sien Deinsten en schöön Band. An de velen Bänner kunn een seihn, dat de Köstbidder al oftins in disse "Profession" ünnerwegens west is. Un denn kümmt de Hauptsaak: De Inladung, de he mit lude Stimm vördreeg:

"Nu heff ik Se veelmals to gröten
vun den Brögaam un sien Bruut,
un Se müchen so gaud wesen
un kamen neegstkünftigen Sünndag
mit er to Hochtiet in se ehren Vadders Behüsung
up'n goot Tass Kaffe un Krinkenstuten-Botterbroot.
Abends gifft dat Tee un Tweeback un Piepen un Tobak.
Un stellen se sik flietig in."

De Spröök sünd vun Gegen to Gegen wat verscheden. Faken endt de Inladung so:

"Dat gifft en Piep Tobak, en Mund vull Snack,
enen lustigen Sprung un'n düchtigen Sluck."

Un denn kümmt noch na:

"Nich to vergeten Lepel, Messer un Gabel,
den Mund ok nich vergeten,
un richt juuch up'n lerrig Lief un'n godes Knief."

Fröher müßt de Köstbidder vör siene Inladung alle Vörfahren vun Bruut un Brögaam upseggen hen bet hen to de Uurgrootöllern.
Versteiht sik, dat den Köstbidder, wenn he sien lnladung vördragen hett, enen Sluck un en Stück Broot anbaden warrt. Meist wörr so an acht Daag vör de Hochtiet de Inladung vörbröcht. Weer nüms tohuus, wenn he keem, tröök he en Handvull Stroh över de Huusdöör ut dat Dack as Teiken, dat he dor west is.

In annere Gegend laden ok twei junge Lüüd, smückt mit en root Band, ahn veel Snackerie to de Hochtiet. Dat keem ok vör, dat en Fru de Upgaav övernehm. Se güng mit en Kiep up'n Rüüch "to'n Nödigen". Wenn se för ehre Arbeit betahlt wörr, güng se "mit 'ne glatte Schört en Huus wieder", wenn nich, "hett se de Schört upsteken".
Disse Bruuk wörr um 1600 verbaden, wieldat to dulle Beddelie föhr.

"Groot orrer Lütte Köst"?

So, de Lüüd sind nu inlaadt. Dat junge Paar mütt avers nau uppassen, dat dat nicht to veel sünd.
Bi een "Groot Köst" mit vele Hunnert Gäst greep de Obrigkeit in. 1574 stünn in enen Visitatioonsartikel so, dat
"dat fordernt thor Köste schalt verringet warden un nich de unnütte Velheit des Volckes beden" warrt. In Flensboorg wörr 1600 fastschreven, dat nich mehr as veertig Huusstänn inlaadt warden kunnen. Dortau tellen de Raatsherrn un Karkenlüüd nich. In anner Ordnungen ut dat söventeihnte un achtteihnte Johrhunnert wörr de Verlööf geven, dat bi een "Groote Köst" dörtig bet twintig Paare kamen dörfften.
De Sorgen harrn de Lüüd, de blots en "Lütt Köst" geven kunnen, nich. De richten en "Kaffeköst" ut. De mußten höpen, dat naug Gaven geven warden. So en Köst warrt "Gaavköst" nöömt. De Oort un Wies, woans dat Brutpaar an't Geld vun de Gäst kümmt, is verscheden. In Eiderstedt güngen de Bruutlüüd vun Huus to Huus mit en List, wo de Gäst rinschrieven dään, woveel Geld se geven wullen. Mehrstens warrt dat Geld avers in't Hochtietshuus aflevert.

Dat junge Paar sitt up de Deel achter enen Disch, vör sik en Schöttel, de mit enen Töller todeckt is. Jeedeen Gast packt sien Gaav in de Schöttel un kriggt dorför vun de Bruut en Glas Wien. Annerswo kriegen de Fruun vun de Geldgever enen Löpel Beer mit inbrockt Kringel.
Kann ok angahn, dat de Bruut an de Saaldöör sitt un een ehr dat Geld in'n Schoot smieten mütt. Un noch en annere Wies is, bi den letzten Dörchgang vun't Eten ümmer bi'n Afscheed dat Geld in Papeer inwickelt to geven. Up den Zettel steiht de Naam vun den Spenner un en Bibelsprook.
Disse Beddelhochtieden wörrn all fröh verbaden, "da die Hochzeiter doch nur ein Lucrum wegen der verhofften Hochzeitsgaben suchen."
En annere Sitt wörr 1794 in de Probstei afschafft: "De Bruut kümmt in de Bruutkist beden" orrer "Bruutschatt sammeln". Dat weer de leegst Beddelie.

Schenken

Avers ok slichtes Schenken geev dat. To de leevsten Geschenke hören Zinnkröög, Löpel, Messinglüüchter. Avers dat junge Paar freugt sik ok över Höhner, Eier un Bodder.

Nu laat wi jungen Lüüd beten Roh.
All könnt beraden, wat nu woll schenkt warden mutt. De Antog warrt lüfft, de Dracht mit de velen Ünneröck un den Smuck up dat Boststück warrt ünnersöcht.
"Orrer schall ik so en niemoodsch Avendkleed nehmen?"
"Du hest se woll nich mehr all!" kreeg se Anwiesen.
"Nehmt wi vun de schöönen "Brunen Eier" een Stieg?" fröög he. "Eier wullt du? Dat is denn woll nix. Ne, leev Mann, 20 Goldmark mutt dat denn al sien, fein blank wienert. Du söchst den Bibel-Sprook ut, Liete schrifft em schöön af, un ik warr dat Goldstück inpacken!" sää se gegenan.
Ik denk mi, dat een en Book mit vullschrieven kunn, wat so en Inladen to en Hochtiet bi de Gäst mit sik bringt. — Laat wi ok de laden Gäst mit sik alleen, sik strieden un einig warden, sik argern un freugen.