En Angeliter vertellt:
Markt to Jakobi

Vun Helmut Marxen


Wenn eerste Marktwagens bi uns in't Dörp op de Marktplatz afstellt sind un överall bi Hökers in dat Dreeangel Flensburg-Schleswig-Kappeln op Brarupmarkt henwiest ward, denn steiht fast: Angelns föfte Johrstiet kümmt op uns to! Vun 24. bit 28. Juli geiht dat hier wedder rund, nich alleen op Karussells. De dore Traditionsmarkt hett siet Johrhunnerten disse Beteken, is aver bi veele Angeliter ok as Jakobimarkt bekannt. Öllste un wat drullige Nawies is anno 1593 dateert un ward in't Schleswiger Landsarchiv opwohrt. Historie dorto is bi brarupmarkt.de veel Bericht vun geven.


Kark in Süderbrarup. Bild: Taschenkrebs/Wikimedia Commons

"To Kark un ok to Mark" heet dat bi uns mank Plattdüütschen geern. Utdrücken will disse Redensoort, dat wi Minschen mit Eernst glöven, aver dat Leven ok mit Freid angahn schulln.

Dörch Johrhunnerten harrn de Süderbraruper St.Jacobi-Kark un de Markt dor in't Dörp "so üm Jakobi" mit'nanner to doon. Dat anfangs heidnische Marktfest weer lange Tiet mit Wallfohrten to Jakobidag (25. Juli) na en hillige Quell verbunnen, un wo veele Minschen op'n Dutt kaam, sind ok Hannelslüüd to bruken. Na de Reformatschoon hett unse Kark de Marktbedriev övernahm.

So sammel de Kark fröher dat Standgeld in un geev dorvun wat to Beer för "Nabern, de de Wacht geholden". Ok de Hardesvogt un sien "Amptschriever" kregen wat af. Un denn weer dor jo noch de Köster, de för sien Möögd bi "Stedtegeld tho sammeln un richtig anthoschrieven" löhnt warrn müsse. He kunn sik to sien Brarupsgeld högen, dorgegen harr de Preester alle Marktdaag bannig Arger, wenn duune Marktbesökers spektakelten un nachts mitünner Koorn op dat Preesterland dicht bi de Marktplatz daalpedden deen. Noch hüüt steiht de Marktplatz in Egendom vun de Kark, aver de Kommüün hett de Platz nu as Pachtland un is siet mehr as fief Johrteihnten för "Jakobimarkt in Brarup", also för Brarupmarkt tostännig. Pacht för de Platz ward an de Karkenkass wiss geern betahlt, denn wat weer dit Ünnerzentrum ohn Marktplatz un Johrmarkt dicht bi de Kark?

Dat "Kark un Mark" sik eenig sind, dat wiest sik ok an Brarup-Sünndag to Karktiet. Na een vun de grote Schanktelten ward denn to Gottsdeenst inladen. De Marktreisenden un veele Lüüd ut dit Kaspill drapen sik dor, wenn Dörpspreester un Schausteller-Seelsorger gemeensam to Predigt un Andacht inlaaden. De Predigt kümmt denn över klutzige Musikboxen, de meist noch warm sind vun dat Diskogebuller de halvige Nacht dörch. Wenn Posuun un Karkenchor mank bunte Partylampen mit'n Choraal ansetten, denn ward düütlich, wat et mit Karkmess un för Johrmarkt de Beteken "Kirmis" op sik hett. In Brarup möten sik Minschen "to Kark un to Mark" — bi Karkmess un Kirmes.

Veel is in verleden Tieden över Brarupmarkt schreven wurrn. Intressante Bericht hett uns Moritz Busch in sien Schleswig-Holsteinsche Breven vun 1856 geven. "Ganz Angeln wimmelt wie ein Ameisenhaufen", so schreev he in sien Rapport ut Angeln, un Graf Adelbert Baudissin hett in so'n ähnliche Bericht 1865 dit grote Volksfest as "Inbegriff aller Glückseligkeit der Knechte und Mägde" betekent. Ok plattdüütsch is vun Brarupmarkt in fröhere Johrhunnerten vertellt wurrn. In "Germaniens Völkerstimmen" (Berlin 1843) is plattdüütsch to lesen: "Dat is en schrecklich nette Maark, un et wär sominn en Schann för en Buur, wenn he sien Deensten nich Pere un Wag geben woll, to Brarup to fahren".

Peerekutschers sind hüüt ok hier wat knapp, aver so'n beten vun de Peeremarkt an Brarupmaandag (27. Juli) is bit hüüt hooln bleven. Un junge Kutschers fohrn hüüttodaags dat ganze Johr över mit plattdüütsche Opklevers op ehr Benzinkutschen mit Henwies: "Wi fohrn to Brarupmarkt".

Keen Wunner, denn dat dore Ziel lohnt sik. Nich alleen för junge Lüüd.


Dat lütte Glück

Letzte vulle Wuchenenn in Julimaand, akraat 24. bit 28. Juli, is bi uns in't Dörp as grote Angelner Volksfest de wiethen bekannte Brarupmarkt. Wo ik nu överall bunte Plakaaten uthungen seh, fallt mi ok glieks mien eerste Glücksfall ut Kinnerjohren in. Vadder harr mien lütte Süster un mi bi de Hannen un wull mit uns to Markt. Weer uns al längere Tiet vörher verlövt, de dore Marktbummel mit Vadder. Unse Öllern harrn dormit al teemlich wat vör Markanfang in mi un mien Süster de oordigsten un tammsten Kinner in't Huus. So trucken wi mit Vadder vergnöögt un hiddelig los.

As wi wat dichter bi de Marktplatz weern, hörten wi al dat Musikgedudel. Unse lütte Fööt wurrn so fix, dat Vadder binah nich mehr mithooln kunn. Denn weer't schafft — wi weern op de grote Platz mit all de Telten, Boden un Karussells anlangt. Wat geev dat dor nich allns to sehn! Wi dreihten mit Vadder an de Hand eerst en Runn över de ganze Platz. Wulln eerst man blots kieken, wat för unse poor Gröschens Brarupsgeld to kriegen weer.

Bi de Enn stunn för mien Marktbummel fast: Herop op de smucke höltern Schimmel bi dat Peerekarussell, denn en Salmilolli un för mien annere Geld so'n grote Teddibär, vun de ik ganz veel bi en Marktstand sehn harr. Bummelten dor in veele Farven an lange Bänner jedereen binah vör de Nees. Aver koopen kunn man de nich, sä Vadder. Man müsse oprullte Zeddels ut lütte Ammers griepen un dorför betahln. För wenig Geld kunn man denn so'n Teddi kriegen. Wenn man Glück harr! Ik riskeerte mien letzte Marktgröschens, wunn aver blots en Luftballon. Ik weer nu eerst wat trurig, wo ik dat doch so op de dore Teddis afsehn harr. Aver denn freue ik mi ok to mien Ballon, de nu an dünne Band över mien Kopp sweven dee.

Nu wull denn ok mien Süster so'n Luftballon hem, aver se gung ganz ohne wat ut bi dat. Keen Teddi, keen Ballon un ok sünst nix. Se fung denn an to blarrn, dorüm köffe Vadder ehr bi en annere Stand en lütte Ballon. Mien sehg wat feiner ut, besinn ik mi, aver flegen kunn mien Süster ehr ok. So trucken wi denn stracks torüch na Mudder, wulln nu gau unse Marktandenken opwiesen.

Unse Mudder seet achter bi unse Huus op'n Bank, harr wull al op ehr Familie tövt. Wi beide Bussen weern ehr man knapp wies wurrn, dor prassel de Nüigkeit vun unse Marktbeleven man so ut uns herut. Un so passeere dat: Mien Süster wull ehr Luftballon opwiesen un packe de vör Mudder op de Goornbank. Knapp harr se ehr lütte Poten vun de Ballon nahm, dor haue de ok al af, gung in de Hööcht över dat Huusdack un weer denn gau an'e Heven ut unse Ogen. Wi Kinner keeken noch un begreepen: Wat man geern hett, dat mutt man düchtig fasthooln, sünst steiht man gau mit leddige Hannen dor. Ik sülm harr mien Ballon ut de Losbude jo noch, mien Süster keek nu rein wat afgünstig. Ik heff ehr noch bavento argert wegen ehr Dummerhaftigkeit. As dat avends för uns Kinner in de Puuch gung, dor keem mien Brarupballon mit. Över mien Bett sweve de nu an de Deck, dor kunn de mi nich utneihn.

Aver de annere Morrn weer mien Ballon nich mehr op sien Platz an de Stuuvdeck. Ik meene eerst, dat mien Süster mi de heemlich wegnahm harr. Denn aver funn ik mien Ballon bi dat Footenn in mien Bett. De Puust weer em utgahn, de Ballon weer nu ganz schrumpelig. Nachts weer mien Glücksballon afsackt, toletzt harr ik mien lütte Glück in Slaap wull sogor mit de Fööt pedd. De kümmerliche Rest vun mien schöne Ballon, de ik man een Dag vörher as Glückspilz kregen harr, geev mi nu jüst so to denken as de Dag vörher de anner Ballon, de mien Süster afhaut weer:
Dat Glück fasthooln wölln, dat alleen reckt ok noch nich. Höört ok noch bannig Sott to, dormit man vun so'n Dusel länger wat hett.


Fotosvun'n Brarupmarkt: H. Marxen

5.7.2009


na baven