De Betschemel vun Landkirchen

vun Anke Nissen

Betschemel gifft dat jümmers noch. Du kannst di enen köpen, so 20 € müsst du utgeven. Man de Betschemel, de in de Kirch in Landkirchen up Fehmarn in en Regal an de Wand staht, de kannst' nich köpen. 60 Schemel hangt da in den Ingang vun de Kirch in't Regal; elkeen Schemel is en Unikat. De sünd bannig olt, ut dat 17. un 18. Johrhunnert. Un de sünd fein rutputzt. Dor sünd Namen rinsneden, Johrs-Talln un ok beten wat an Verzieren.

To al düsse Zier kümmt de Politur vun Johrhunnerten vun Gebet. Kneen un beden, beden un kneen in Kleder vun Wull, Linnwullgeweev orr ok Sieden hebbt düsse Schemel poleert. Se glänzt vun de Fraamheit vun uns' Vörfahren; un wat wi düsse Fraamheit nu deelt oder nich, wi mööt ehr doch Respekt zolln. De Glanz vun't Gebet gifft de Schemel en besünnere Wöörd.

Ehrwördig sünd ok de olen Namen up de Schemel. Dor findt sik Namen as "Trincke Mildensteins, Gretke Barges, Elsche Meyers..." Ganz besünners upfullen is mi en Schemel mit den Namen "Ancke". Also al 1675 is en Deern up de Insel Ancke nöömt worrn.

Vun mi warrt in uns Familie vertellt: As mien Vadder na 't Amt güng un mien Geburt anzeigen wull un sä, de Deern sall "Anke" heten, dor hebbt de dösigen Lüüd vun't Amt em wedder na Huus schickt un seggt: "So 'n Naam gifft dat nich."

As dat denn de Doktor höör, de mi up de Welt holpen harr, is de bannig füünsch worrn un na 't Amt lopen —— ja, un nu heet ik Anke.

St. Petri in Landkirchen. Bild: Genet/Wikimedia Commons

Wi hebbt veer Kirchen up uns Insel Fehmarn. Veer olle Kirchen. Wi seggt:

• De Burger Kirch is de gröttst,
• de Landkirchner de schöönst,
• de Bannsedörper de lüttst
• und de Petersdörper de hööchst.

Aver bloots to dree Kirchen höört Kirchspelen to. De Landkirchener Kirch is een dorvun; se is üm 1230, in'n Övergang vun Romanik na Gotik, as dreeschiffige fröhgotische Hallenkirch buut woorn. Ok in weltliche Hinsicht is se vun Bedüden: Hier woorn de Uurkunnen vun de Landsversammeln vun de Insel Fehmarn verwohrt, in den so nöömten "Landsblock", en swaren Holtkassen ut dat 13. Johrhunnert. Wenn dat wat för de Landsversammeln to regeln geev, kemen se hier tosamen, un de Kämmerers vun de dree Kirchspelen — Wester-, Oster- un Middelkirchspeel — slütten tosamen den Landsblock up. Jedeen harr en Slötel, dat güng bloots tohoop. — Blangen düsse Einmaligkeit gifft dat noch mennig anner Sehnswördigkeiten in düsse schöne Kirch.

De Landsblock. Bild: Torbenbrinker/Wikimedia Commons

Man ik wull ja vun de Betschemel vertellen — aver so recht weet uk gor nix dor över to seggen. Also heff ik mien olle Fründin Inge anropen. Se leevt up 'n Knuust — al jümmers —, se weet bestimmt wat över de Schemel to vertellen:
"Hmmm", leet Inge höörn, "also so ganz genau weet dat woll keeneen, wat dat mit de Betschemel in de Landkirchner Kirch up sik hett. Ik heff nie so recht wat rutfunnen."

Peter Wiepert, Heimatforscher up de Insel Fehmarn, schreev 1936 vun de "Beetschemel". He düüdt de Teken up de Schemel as Huusmarken un ok as Handmarken. Dat sünd typische Verzieren för bestimmte Fehmaraner Familien, en Aart Familiensymbol. De lütten Knee-Bänke hebbt bet 1913 in dat Fruungestühl stahn un weern mehrst mit en Keed fastmaakt.

Ik kann mi noch dor up besinnen, dat in Landkirchen de Fruun bi 'n Gottsdeenst up de een Siet vun 'n Mittelgang seten — ik meen, na Norden to —, un de Mannslüüd seten up de anner Siet.

De Schemel höörn de Familien to. So hett de "Ancke Wipers" dat ok wohl wullt; denn up ehren Schemel steiht düütlich to lesen: "und ehren Erven", hüüt wörrn wi seggen: "un ehre Arven".

Wenn de Pastor vun de Kanzel dal preester, denn setten sik de Lüüd mit dat Gesicht dorhen, wenn he aver an'n Altar stünn, denn dreihen se sik mit ehren Schemel dorhen.

Bi de "Grote Bicht" (an'n Middeweek in de Stille Week) wörr mit dat rechte Knee up den Schemel kneet.

Tja, un dat weer 't. Mehr kann ik vun de Betschemel in de Landkirchner Kirch nich vertellen. Mi dücht, Fründin Inge hett Recht, wenn se seggt, "Also so ganz genau weet dat woll keeneen, wat dat mit de Betschemel in disse Kirch up sik hett."