Däi Beseik
Ne Geschichte ût dûstere Tieden

vun Jürgen Brake


Rrrrring!

Üm düëse Tied? Dat kann doch blous däi Naobersche sien, däi wiër wat vergiëtten hiät un dat nu ûtläihnen well.

Säi hiät den Schlüëttel ümdrääget un däi Düör uoppenmaket un düör däi Gläipe kieken. En frömden Kääl stont vüör däi Düör! Guët ântrocken, siëcker en Verteter.

"Frau Neuenloh?"

"Ja...", hiät säi sacht.

"Mein Name ist Fritz Bohnenkamp. Sind Sie die Ehefrau von Heinz Neuenloh?"

Heinz Neuenloh? Iähr Heinz? Dat es iähr int Lief fouhert. Op äinmaol was iähr flau im Magen, un däi Kneië wuorn wackelig. Un säi hiät blous noch schwâk nicken konnt.

"Ich war ein Kriegskamerad Ihres Mannes..."

"Kuommet Säi maol gau rin...", konn säi noch seggen. Un häi es dann ouk metkuommen.

Inne Stuowe hiät häi äiës maol op dat Vertiko kieken, bou dat Fotto dropstont. Heinz. Nit in Uniform. Häi hadde en schwatten Rock ân, en witt Hiëmmed und'n Schlips. Daoniäwen stont däi Waose met däi Bläumkes. Däi Beseik schlauk, as häi dat saog. Un häi hiät fraoget: "Es Iähre Dochter te Hûse?" —

"Näi," hiät säi sacht, "use Renate es inne Schaule."

"Guët, daorüm si ek ouk sou fröüh kuommen. Säi brûkt dat noch nit te wiëtten..."

As säi am Disch saoten, hiät säi all iähre Kurasche binäinpacket un fraoget: "Es häi noch am Liäwen?" Säi hiät siëck knapp trugget, ne ântekieken. Un ouk häi hiät blous dâlkieken. Män säi hiät seihn, dat sien Kopp sachte van rechts nao links un wiër retûr gong. Dann hiät häi siëck oprappelt un hiät sacht: "Et kömmt mi hatt ân, män et maut jao sien... Häi was jao mien Frönnd, nit blous mien Kammraad. Vi hett viëll küërt. Üöwwer allet. Ouk üöwwer te Huse un sou... Un dann ouk üöwer diän Krieg. Ek was jao et äiëste noch sou daösig, sou met ‚Führer, Volk un Vadderland'. Dat hett säi mi intrichtert inne Schaule un inne HJ. Män Heinz saoch dat jao dao all anners: Volk un Vadderland — guët un schöin. Dao was häi ouk deför. Män wann ek mien Volk hev un mien Vadderland, wat bruuk ek dann annere Lüü doutscheiten, blous wieldat säi en anner Vadderland hett? Un Doutscheiten es en Verbriäcken, un wecke mi daotau twingen well, däi es en Verbriäcker. Soviël üöwwer diän ‚Führer'!"

"Jao, dat was Heinz...", hiät säi söchet.

"Hiät wat dûert, büs häi mi trugget hiät. Dann hiät häi sou met mi küërt. Un ek hev ümmer mäh seihn, dat häi Recht hadde.

Un dann, Enne 44, sach häi för mi: ‚Et gäiht op et Enne tau. Vi wellt us doch getz nit noch doutscheiten laoten. Et es biätter, wann vi us op däi Socken maket.' Män ek hev Anges hatt. Ek sach för iähm: ‚Un wann säi us kricht, dann stellt säi us anne Wand!' Män häi hadde siëck dat van vüörne büs ächen üöwwerlacht. Met däi Wâken un sou. ‚Däi kricht us nit!' sach häi. Un ek: ‚Ek hev Anges! Säi stellt us anne Wand...' Un häi: ‚Et es kuort vüör twiälve. Män büs dat twiälve schlött, wett säi us noch en paarmaol int Füër schicken. Un du woss doch nao Hûse, nao diene Frau un dien'n Jungen!' — ‚Män wann säi us anne Wand stellt? Ek hev Anges!'

Dao hiät häi sacht (un dat weer ek nü vergiätten): ‚Blous wann däi Saldaot mäh Anges hiät vüör siene äigenen Büöwwersten as vüör däi Fiende, lött häi siëck int Füër schicken.' Un dann: ‚Ek gaoh!' Un häi es gaohn, un ek si daobliëwen."

"Un dann?"

"Äiner maut ne seihn hemm. Ek hev dat Spiktaokel haort un hev düört Finster kieken, dao hett säi ne inne Baracke vanne Schriewstuowe bracht. Ne Väiëlstunne later mochen vi ântriän. Däi Major hiät sacht, dat säi ne taum Douë verurdäilt hädden as Deseurteur un wiägen "Feigheit vor dem Feinde". Nit te glöüwen: He was feige, wieldat häi gaohn es, un ek si bliëwwen, wieldat ek feige was..."

"Un dann?"

"Dann hett säi en Erschießungskommando tesâmenstallt."

"Säi ouk?", hiät säi vüörsichtich fraoget.

"Näi, mi hett säi nit ûtsocht. Vi annern mochen taukieken. Män ek hev däi Ougen taumaket. Ek woll dat nit seihn, un ek konn dat ouk nit seihn..."

"Was häi... ... Hat er lange leiden müssen?"

"Näi, dat nit..."

"Un ... hiät häi en Graff kriëgen?"

"Jao. Blous — en Pastouër gaff dat daomaols all nit mäh dao vüörne. Däi Begriäwnisse waorn all ganz äinfach. Konn jao jäiden Ougenblick dat Füër wiër lossgaohn."

"Ganz ouhne Gebiät? Ouhne äin Waort?", hiät säi dao flispert.

"Däi Granaoten, däi MGs, Frau Neuenloh. Dat meit säi verstohn. Un twäi Dage later sind jao ouk däi Russen kuommen, un däi, däi van us üöwwerbliëwwen waorn, sind in Gefangenschaft gaohn. Ouk däi hougen Häären, däi ümmer van "kämpfen bis zum letzten Blutstropfen" küërt hett. Dat es ouk so ne Sake, däi me lichter beküërn kann as daun. Twäi Dage — un dao hett säi en Minsch för doutschuotten."

Däi Träönen leipen iähr däi Backen daal.

"Frau Neuenloh, dat deit mi jao sou läid. Dat könnt Säi mi glöüwen. Düëse Geschichte gäiht mi nao, so mannege Nacht si ek am Simmeläiën. Män ek mochte doch Beschäid seggen... Vi meit daomet liäwen. Un ouk Säi meit daomet liäwen — ouk för Iär Wechtken, däi Renate. Dao meit Säi ümmer dran denken.

Un noch äint: Ek hev dao büs vandage nit drüöwwer küert. Ouk nit met miene Frau. Dat brûkt nümmes wiëtten. All wiägen däi Rente. As däi Russen kuommen sind, es däi Schrîwstuowe afbrannt. Ek glöüw nit, dat dao noch wat Schriftlicket van üöwwer es. Van wiägen "rechtskräftig verurteilt" un sou. Män wann nu küërt wätt... Me wäit jao nit..."

Un daomet was häi opstaohn un hadde iähr däi Hand giëwwen. "Ek mau nu ouk gaohn."
Un säi hiät ne nü wiërseihn un hiät ouk nü drüöwwer küërt.

*

*

Sou ungefäöhr hiät miene Mouder mi däi Geschichte vertallt, bu miene Omma gewaohr wuorn es, wat met mien'n Oppa passäiërt was. Un ek sach för miene Mouder:

— "Säi hiät owwer doch daodrüöwwer küërt!"

— "Busou dat dann, Jens?"

— "Süss könns du dat doch ouk nit wiëtten, Mouder!"

— "Jao, mi hiät säi dat vertallt, dat ek wäit, wat met mien'n Vadder was. Un dat was all lange Tied later. Dao was säi all nit mäh sou guët terechte. Un säi hiät mi sacht, dat säi süss nü drüöwwer küërt hiät. Dao hev ek säi fraoget: ‚Wiägen däi Rente?' Dao sach säi: ‚Nit blous wiägen däi Rente. Män ek woll nit, dat däi Lüü ne för en Verbriäcker hollt.' Un ek hev fraoget: ‚Glöffs du dann, dat häi en Verbriäcker was?' Un säi sach: ‚Näi, Renate, dao hev ek däi ganzen Jaohre viëll drüöwwer naodacht: Kiek, en Rüe wätt siëck inne Sülvesternacht in dat ächterste Huck verkrupen, wann däi Knallerigge lossgäiht. Vi Minschen nit, vi wiëtten jao, dat sind blous Knallfüörsche, däi sind nit gefäöhrlick. Bîm Duonnerwiär es dat all wat anners. Dao giëtt et ouk Lüü, däi siëck verkrupen, et könn jao doch maol inschlaon. Un wann däi Knallerigge im Krieg lossgäiht, dann wäit me, dat dat nit blous knallt, sunnern dat dao ouk Kuëggeln bî sind. Dao wätt jäider vernümpftige Minsch en Kopp întrecken. Dat es däi Natuur, un däi es wîse, säi well üöwwerliäwen un ducket siëck wäch. Blous wann me däi Mannslüü vüörhiär ne Uniform ântrocken hiät, dann sall däi Wîsheit vanne Natuur op äinmaol en Verbriäcken sien? Gaoh mi doch wäch met sou twiärse Vüörstellungen!' Säi hadde siëck in Râsche küert. ‚Jao, däi brune Tied es all lange vüörbi, män dat olle Denken, dat stiëcket noch in viëlle Köppe drin. Un ouk wiër in junge Köppe.' Un ek hev säi innen Aam nuommen.

Un dat ek di dat vandage vertallt hev, Jens, ... Nu dat es all lange hiär, un däi Lüü liäwet ouk all lange nit mäh. Män ek hev et nit vertallt, wieldat ek Langewîle hädde. Et es mi blous üm diän äinen Satz van Omma iährn Beseik gaohn..."

— "Wat för'n Satz denn?"

— "Dat däi Saldaot siëck blous dann int Füër schicken lött, wann häi mäh Anges vüör siene äigenen Büöwwersten hiät as vüör däi Fiende. Däi Satz es guët te bruken, in alle Tieden, ouk vandage wuoll noch..."


22.11.2015


na baven