Anner Tieden

vun Ewald Eden

Wenn ikk doröver noadenk, wat de Minschen vandoach för een Upstand moaken üm dat „Gesunne Lääven“. Koppschüdden is dat minnste, wat mi dorbi ankummt. — Wo is us dat eelich ovgoahn? Oahn Hormonpillkers un Vitaminbigoaven? Weeten ji dat noch, de ji all een bäten langer up de Eer togaang sünd? Ikk kann mi noch heel good dor an besinnen.

Un nu mit Kattun in de Pütt pedden!

Wat geev dat Moiers, as noa so’n richtigen Sömmerrägen up d’ Wäch to sitten un in de Woaterpool'n to speel'n! Dat wee eers good, wenn de Schmeer us bit in d’ Hoar seet. In Schnuut un Pans hevvt wi ok säker mennich Schlach Schietkroam kräägen. Doch wi harn sovöäl Kumpaneen Sükenschandarms in us Blood, dat de hoast jede Schlacht wunnen hevvt. Wenn us een sächt har, dat lütji Minsch hett een Allergie — wüggelk, wi harn eers froagen mußt, wat dat is.

Een Deel van de Öllern har us dor säker ok keen Antern up gääven kunnt. Vandoach weeten de Kinners all foaker, wat een Allergie is, bevöör see Moder un Voader särgen köänt. Un dat, wiel see hör hevvt.

Bi dat Word „Abwehrkräfte“ denken de meesten toeers an d’ Militär — an Bomben un Raketen. Wat vandoach bi so veel Kreech up de Eer joa ok rein keen Wunner is. An de Hülpslüü in us Binnerst word hoast gannich nich mehr dorcht.

Wenn Deerten an us vöörbigungen, denn stunn doch nümms achter us, de glieks utgielen dee un us dor wächreet. Wo foaken leegen Peerappels up d’ Stroat — un Hunn’n un Katten weesen liekers stiäl üm us to. Bi us keem denn woll moal vöör, dat wi Würms harn. Man — wi kreegen een reschkoapen „Wurmkur“ van us Huusdokter verschrääven, un denn wee dat wäär good.

To'n Waschen lang düt...

Kinnersüken, de mussen wi utlääven — denn ween wi dormit dör. Un us Sükenschandarms de harn wär Toloop kräägen. Tägen Süken un anner schwoar Geböör, an dat man dod goahn kunn, wurn wi joa impft. Dat is anners woll nich in Grääp to kriegen. Dor moot man vandoach Robert Koch un sien Kolleechen woll noch dankboar för wääsen.

Dat Äten — dat is joa ok so een Book för sükk.

Wat bi us up de Disch keem, dat har nich de sterile Wäch achter sükk. Nää — dat wee dör so veel Hannen goahn, de kunn man gannich tellen. Allstoveel keem joa liekers nich van d’ Koopmann an frischk Soaken. Dat meest hung doch in Huus an d' Böän — ov keem jüüst ut de Tuun.

Wo wee dat denn mit dat Wassen un groodworden?

...un eenmal per Week düt.

Wi mussen boaben düchtich wat rinkriegen — dat wi ok gereuden. Een Deel dorvan keem oaber joa ünnern wäär rut. Dat gung in dat Plumpsklo. Van dat Plumpsklo leep dat in d' Jauchbakk. An irgendeen moien Haarstdach keem dat ut d' Jauchbakk in d' Tuun. Dor wur dat aal moi dörspitt un ünnergroaben. In d' Vöörjoahr wuurn de Planten doarinsett. De wurn grood un stävich — un wi harn wär genooch to äten, dat wi gesund blääven. — Wat meen'n ji, wat dor Milljon'n Fäkalbakterien in d' Runnen lopen sünd?

Över de „Hygiene“ kunn man joa liekers Bökers schrieven. Ikk will dat man gannich so breet moaken. Wenn wi „mussen“, gungen wi achtern in d' Schüür in dat lütji Hukk an d’ Ennen van d’ Koogroop. Ton Strull'n bruksen wi Jungs joa blossich us lütten Zappedeus ut de Bükspiep friemeln un us irgendwons henstell'n wor de Stiem nich jüüst van vöörn keem — van wägen de natten Been.
Wichters weesen ok dor joa all so’n bäten benoadeeliicht.

Un dormit harr sik dat ok nich so!

Un nu moal eerlich — aal ji Lüü! Bi us in d' School — an d' Müür van dat „00“ — stunn woll up een Toafel: „Nach dem Pinkeln, vor dem Essen — Händewaschen nicht vergessen!“ Oaber well — besünners van de „Knaben“ — hett sük woll doaran hollen?
Hannenwaschken — wi mooten dat joa jüüst nich vertell'n — geev dat doch meist blods eenmoal an d' Dach. Bevöör wi in d’ Nüst kropen. Un wenn wi Jungs dat denn henkrägen, denn wur ok dat noch gern „vergäten“.

Dor is domoals niks över schrääven worden. Keen Bladdjikeerl hett dor „Test der Woche“ van moakt.

Is us domoals villicht een büld Uprägung dör de Nöäs goahn?

Ikk mach gannich „Rückschritt“ denken un schrieven — oaber een bäten Besinnung wür us aal säker heel good doon.

De Lütte will rut! Un Gummibärchen eten!