De Sünnschienkieker in Christmaand:
Wiehnachtsteerns un Hasselnööt

Woll 'n dreeviertel Johr kiek ik op Plattpartu nu all na de Sünn för Se. Wat de Tiet löppt! Avers nu steiht se so deep, leeger geiht dat nich. Mehr as so acht Stünnen is se nich an Heben to sehn. An' 22. Dezember is Wintersünnwend, un achterna kümmt se jedeen Dag 'n lütt beten wedder tohööcht.
Dorüm stahn ja ok so veel Lichten in de Finster, wieldat't so düster is buten.
De Minsch mutt ja ok sien Freid hebben.

 

 

 

 

Orion. Links baben raagt he in'e Melkstraat

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

De "Groote Hund" mit'n Sirius baben. Wau, wau!

 

 

 


Hefft Se an 17. November den "Leoniden-Swarm" in'ne Nacht an Heben sehn? He heet so, wieldat de lütt Meteoriten ut dat Steernbild "Lööw" kummt, op Latiensch "Leo". De Swarm is dit Johr heel schepelwies kamen. Da kunn een sik allns Meugliche, villicht de halve Eer wünschen, so veel Steernsnuppen hett dat geven. Nu is dat eerst maal vörbi mit de "Leoniden", seggt de Astronomen. Wi kümmt nu för hunnert Johr mit uns Eer nich mehr in disse Gegend. Schaad!

Avers dat Sternbild "Orion" is goot to bekieken, ganz hill un kloor. Avends, woll so bi Klock acht, steiht de groote Himmelsjager in Oosten, mit breede Schullern - de linke Schuller heet Beteigeuze un is 1000 Maal so groot as uns Sünn, de rechte Foot heet "Rigel". He is 25.000 maal hiller as uns Sünn! De Jager hett sien Sweert mit'n Liefreem an'ne Siet fasttütelt. In dat Sweert is de bekannte "Orion-Nevel" to sehn, avers meist bloots, wenn Se een Feernkieker hefft. He is woll 1800 Lichtjohr wiet weg vun uns Eer.

Oder kieken Se sik maal'n beten höger den basigen "Stier" (Taurus) an. He steiht ganz boben an'n Heben, mit sien' een' roden Oog, den "Aldebaran". Wenn dat in'n Winter richtig kolt un kloor is un keen Mand schient, kann een nu maal an besten Steerns kieken.

De "Stier". Rechts baben de Plejaden, links nerrn de rechte Arm vun Orion

Hebben Se sik all maal dat "Söbengestirn" (Plejaden) över'n Kopp vun den Stier mit 'n Fernkieker anglüstert? Dat süht ut as'n luurlüttjen blitzeblanken Handwagen.

To Wiehnachten is ok de hillste Steern von uns wieten Heben deep in Süüdoosten to sehn: de "Sirius". Dat is de Hauptsteern vun dat Steernbild "Grooter Hund". He kümmt eerst so bi Klock tein rop. Natüürlich is he de Hund vun Orion den Jager. De hett ok noch'n lütten Hund. He steiht'n beten hööger as Sirius, un sien Hauptsteern heet Procyon. De Sirius is bloots negen (9) Lichtjohr vun uns Eer weg un 23 maal hiller as uns Sünn.

Dat Steernbild "Andromeda" mit sien lütt Spiralnevel, de mit 2,25 Milljoonen Lichtjohr Enfernung uns Naver is, steiht nachtens över uns Köpp. De Nevel weer all vör dusend Johr den ollen Perser-Astronoom Al Sufi bekannt west. Mutt'n fixen Keerl west sien.
Se köönt hüüt disse Galaxie, as dat richtig düster is, sogoor ohne Feernkieker sehn.
Wat dor woll ok Minschen leven? Un wat se sik ok so veel bekriegt as wi? (Oder villicht kiekt se ja ok nachtens na uns röver...?)

De Andromeda-Nevel


 

De Lööw

 

 

 

 

 

 

De Plejaden. De Astronomen sünd so plietsch, de hebbt sogoor rutkregen, wo de Steerns heten doon!

 

 

 

 

 

Canis minor, Orion sien "lütten Hund". Waff, waff!

 

 

 

 

Andromeda. De Nevel sitt dor, wo de rode Punkt is

Wat is denn een "Lichtjohr"?

Een Lichtjohr, dat is keen Tied, dat is een Weegstreck. Woso heet dat denn "-johr"? Na, Se kennt doch wiß den Snack "Ik wahn twee Autostünnen wiet vun Hamborg" oder so. De "Autostünn" heet achtern ok "-stünn", meent is avers een Streck. Dat is de Streck, de een Auto in 1 Stünn fohrn kann - seggt wi mal, 80 km. (Wi fohrt sutje.) Dat Licht is dor beten gauer ünnerwegens: 300.000 km in'e Sekunn leggt dat trüch. In ca. 8 Sekunnen is dat bit na'n Maand, in ca. 8 Minuten bit na de Sünn. Annersrüm natüürlich ok: Dat Licht vun'e Sünn is 8 Minuten ünnerwegens, bit wi dat sehn. - Dorto seggt een denn "De Sünn is 8 Lichtminuten vun'e Eer weg." (Woveel "Autostünnen" sünd düsse 8 "Lichtminuten" bit na de Sünn? 300.000 km/Sekunn x 60 Sekunnen/Minuut x 8 Minuten = 144.000.000 km. 144.000.000 km/80 km = 1.800.000 Autostünnen. Na denn gode Fohrt na de Sünn! Lütt Problem: Een Minschenleven vun 80 Johr hett bloots 700.800 Stünnen...)
Un een Lichtjohr? Dat sünd 300.000 km/Sekunn x 60 Sekunnen/Minuut x 60 Minuten/Stünn x 24 Stünnen/Dag x 365 Daag/Johr = 9.460.800.000.000 km in't Johr. Dat sünd meist 9.5 Billjon'n Kilometer. Divideert Se't dör tachentig, kriggt Se de Autostünnen rut - und denn wedder gode Fohrt! (Ünnerwegens gifft' keen Tankstelln, nich vergeten!) Un 1800 Lichtjohr is nu de Orion-Nevel weg...

Astronoomsche Enfeernungen nöömt een dat!

 

Een Sünnopgang in'n Dezember

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


Binah heff ik dat vergeten: Morrns so bi Sünnopgang rüm stahn de rode Mars un de bannig hille Venus in Oosten. De groote, blinkerige Jupiter geiht eerst an Avend so twüschen Klock acht un negen op un blifft bit an annern Dag bi uns. So hebbt wi jümmers'n besünners hill lüchtend Wiehnachtsteern an Heben.

Puh, nu is mi avers kolt worrn, vun Kieken buten in Goorn.
Noch'n poor Weken, denn is Wiehnachten. Gifft dat woll Snee?
Wi hefft so veel ünnerscheedliche Oorten vun Snee. Slackersnee ut dicke, düstere Wulken, groote Flocken, de natt sünd un tosamenkleistern. Dormit lett sik an besten'n Sneemann buen. Meist is dat denn goornich so kolt; bloots so üm'n Gefreerpunkt.

Je köller, as dat warrt, warrn de Flocken lütter un lütter. Bi so'n richtig iesigen Sneedrieven mit Oostenwind is de Snee meist dröög un fien, as Stoff. Dat gifft denn so richtigen Pulversnee mit Verweihen. Meist is dat dat reine Ies.
Un verkleistern deiht sik de ok nich. Is nix mit Sneemann un Sneefru buen un nix mit Sneeballerie.

An scheunsten sehn ja de grooten Flocken ut, so as in Märken bi Fru Holle. Sowat wüllt wi to Wiehnachten geern as Dekoratschoon. Avers meist daut de Herrlichkeit gau weg un naher liggt överall in de Straaten Matsch. In de Stadt is dat rein eklig, da köönt ok de Klocken nich gegenan bimmeln. Also nehmt wi doch beter Afstand vun Snee un so'n Vergneugen?
Na, täuvt wi af, wat kümmt. Wi warrt al so nich fragt.

Ik gah nu in'e Stuv un sett mi in Sessel, 'n Holunnergrog warrt mi upwarmen. In miene Stuuv rüükt dat al na Wiehnachten. Poor Spekulatius heff ik mi ut de Doos nahmen un ik knack mi ok'n poor Nööt. Wulln Se ok'n poor hebben? Ik geef Se geern welk af.

Mien Onkel Paul is'n richtigen Nöötknacker west. As Jung hett he de Hasselnööt mit sien Tehn knackt, un mit dortig Johr harr he dat Malöör. Sien Fründ weer Tehndokter, de makt em een Gebiß gratis to Wiehnachten. He seh denn avers ut as'n Peerd, denn de Fründ is noch'n Studiosus west.
Naja, dat gifft Leegers, un laater hett he denn ok wunnerbore nee Tehn kreegen.

Onkel Paul

Wohrraftig, uns Opa Harms gläuvt noch an'n Wiehnachtsmann! He wünscht sik 'ne nee Piep vun em, hett he mi vertellt. De ool is em tweigahn. Könnt wi em dor woll trurig maken? Ne, he kriggt natüürlich sien Piep un een Pakeet mit sien leevsten Toback darto.

Vergeeten Se nich, an Barbara-Dag, 4.Dezember, Telgen vun'n Kasbeerboom in'e Stuuv to holen, dennso bleuht se an Wiehnachten.

Ja un nu wünsch ik Se
een segent, vergneugtes un sundes Wiehnachtsfest un een freedvull Nee Johr 2003!

Se Ehr Sünnschienkieker.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


na baven