De Sünnschienkieker in'n Harvstmaand:
Driefhuus Eer —
dat beste Glashuus, wat't gifft


Dat weer en hitten, drögen Sommer, nich? De Sünn hett op dat Land knallt, dat weer schon nich mehr scheun. Hett uns de "Driefhuus-Effekt" nu vull tofaat? Dat mutt ja wat Gresiges sien, so in't Driefhuus to sitten, nich?

Ja, de Driefhuus-Effekt hett uns tofaat, un: Nee, so gresig is dat gor nich, leve Lesers — wenn wi uns Driefhuus nich kaputtmaakt. Veel gresiger weer dat ahn so'n Driefhuus!


Wi sitt al in't Driefhuus!

Uns Eer, de Planeet, wo Minschen, Dierten un Planten tosamen levt, is wat Besünners in uns Kosmos.
Woll Milliarden Steerns gifft dat, wi köönt se nich tellen. Un üm mennig vun de Steerns rüm gifft't wiss ok Planeten. Aver de meisten hefft keen Mööglichkeit för Leven. Kiekt wi uns doch uns Nahverplaneet an, den Mars, de nu so schöön an'n Heven lücht: De Mars hett keen Atmosphäär. Liekso de Maan. Op de Sünnensiet (Dagsiet) vun solk Planeten is dat brennen hitt, wieldat de Sünn dor ahn Schutz op knallt. Op de Nachtsiet is dat klirren koolt, wieldat de Warmnis ahn Schutz wedder afstrahlt. Wat jüm fehlt, is en Driefhuus-Effekt!

Dat kann uns op de Eer nich passeern. Wi hebbt de Atmosphäär.

Woso? Schall de Driefhuus-Effekt nu opmaal wat Godes ween? Wat is dat överhaupt mit düssen Effekt?

Uns Atmosphäär is uns Glashuus

De Driefhuus-Effekt is keen Zivilischaschoons-Krankheit vun'e Eer! (Nich sowat as dat Ozoonlock.) Den Driefhuus-Effekt gifft't al lang.

De Sünnschien kümmt an, en ganzen Cocktail ut Strahlung. Dat, wat bet na'n Grund dörkümmt, mutt dör de ganze Atmosphäär. Dorbi warrt al en Deel buten trüchstrahlt — as an'n Spegel —, un anneres warrt rutfiltert, t.B. veel vun de lege Röntgen- un Ultravigelett-Strahlung, de Huutkreevt maken kann. Wat denn noch ankümmt, is uns leve Sünnschien!

De Eer warrt warm, wenn de Sünn op schient. Se wannelt dat in Warmnis üm. De Warmnis mutt nu avers ok wedder afstrahlt warrn, dat wi hier nich in't Kaken kaamt. As Infrarood-Strahlung geiht de wedder rut in de Atmosphäär.

Un nu kümmt dat. De so nöömten Driefhuus-Gasen in de Atmosphäär, dat Kahlendioxid, de Waterdamp un ehr Kumpanen, de sorgt dorför, dat beten wat vun de afstrahlt Warmnis in de Atmosphäär blifft — se nehmt dat op, strahlt dat trüch, as dat Glasdack vun en Driefhuus. Dat is uns Reddung, denn in dat grote Weltall, dor is dat musenkolt. De Driefhuus-Effekt sorgt also dorför, dat dat nich miteens klirren koolt warrt, sodraad de Sünn ünnergahn is.

Stellen Se sik vör, in uns Atmosphäär geev dat keen Kahlendioxid un keen Waterdamp. Uns Eer weer woll as een Ieskugel so kolt bi Nacht, as en Wööst so hitt bi Dag. — Aver nu is se'n Wunnerwark, dat 'ne Middel-Temperatuur von 15 Grad hett. Bloots so kann hier Leven exesteern. Is doch würklich allens best. Eeten un Drinken gifft noog för all Lüüt, wenn de Minschen tofreden blieven. Hier stimmt eenfach allens.

So en basiges Glashuus hebbt wi!

So leven wi, as ünner en grote Hand, de een in Leefde över uns hölt. So as'n Salaatkopp in Fröhjohr in't Driefhuus. Wi leven in en schütt Ruum, mit Warms un Waterdamp, richtig kommodig, dormit uns nix passeert in den wieten Kosmos.


Un woso fungscheneert dat denn nu nich richtig?

Doch, dat fungscheneert alreets. Na sin egen Gesetten. Wi sünd dat, de Minschen, de nich fungscheneern! Düsse Wunnerschicht kann een nämlich licht kaputt maken. Pump dor mehr Kahlendioxid rin, denn warrt dat warmer. Un wi pumpt dor mehr Kahlendioxid rin — jedeenen Dag. Wi verbrennt dat Ööl un de Kahlen, wieldat wi ja Energie bruken. Ja un Auto fohrn un mit'n Fleegtüüch flegen wüllt wi natüürlich ok. Dat allens maakt veel Dreck, un wohen dormit? In de Atmosphäär. Na denn man to!

Je mehr Driefhuusgasen wi in de Atmosphäär pumpt, ümso "dicker" warrt de "Glasschicht". Dat Licht kann noch dör, avers de Warmnis kann nich mehr weg!

 


De normale, natüürliche Driefhuuseffekt maakt dat also allens op't best, de vun Minschen verstärkte avers maakt, dat wi opneegst orrig in't Sweten kamen kunnen.

De Atmosphäär sülven stöört dat nich. Man dat Leven op de Eer, dat kriggt dat to föhlen! — In Frankriek sünd düt Johr 10000 ole Minschen an de Hitt sturven. Teihndusend!

Wi mööt dormit kloorkamen, wat achterna passeert:

anstiggen Waterspegel,
utbreden Wööst,
mehr Extreemwedderlagen (maal Dröögnis, maal Starkregen),
keen Gletscher mehr op de Bargen — dat heet Överswemmen in de Strööm
...un so wieder.

De Atmosphäär is dat egaal. Se nimmt dat Kahlendioxid op un schullertuckt; se hett ehr egen Gesetten. Wi sünd dat, wat nich fungscheneert. Un wi sünd dat, de de Quittung kriggt.

De Natuur bruukt den Minschen gor nich — de Minsch bruukt de Natuur!

Man toeerst kriggt de Quittung de povern Minschen in Afrika, woneem de Wösten wassen, in Asien — ganz Bangladesh warrt afsupen —, Minschen, de al so nix hebbt as dat nakelte Leven. Un denn de ganzen unschüllig Dierten! Hefft wi dat wullt? Hefft wi wusst, wat wi dään?


De Minsch is nu maal nich tofreden, ne, is he nich! He will ok jümmer mehr hebben as sien Nahver. Dor is em dat puttegaal, wat he sien Mitminschen oder de Natuur schaadt, Hauptsaak, in sien Geldbüdel klingelt dat.


Gresige Utsichten

Wenn dat so kümmt, as de Wetenschapler seggen, denn warrt dat de tokamen hunnert Johr richtig hitt op uns Eer. De Gletscher sünd ja nu all veel lütter worrn, un wohen mit all dat Water? Hoochwater, Floot?

Bit to'n Johr 2050 warrt de See woll, wenn dat so wiedergeiht, so 1-3 Graad an Warms tonehmen, dat heet, de See geiht hooch. Al bi 1 Graad geiht de Waterspegel üm 60 cm hööger rop. Bi 3 Graad hitter in Dörchsnitt stiggt dat Meer so an, dat de Küstenlänner woll bald afsupen.
Dat heet, New York, Hamborg, Rio de Janeiro, Los Angeles, Bombay, Amsterdam, de bruukt denn al een mächtig hogen Diek, sünst stahn se in 100 Johr, villicht ok freuher, mit alle veer Feut woll middenmang in de groote See.

De Sünn-Heizung köönt se denn ok nich mehr afstellen, un dat scheune warme Driefhuus warrt denn an Enn een hitten Backaven un ümrüm nix as groote, griese See, Storm un Unweder. — Wenn wi nich ophöört mit dat Swienegeln, denn is dat bald to laat to'n Ümkehrn.


 

 

Onkel Paul

Wi sünd fraagt, wi mööten luut noog Stopp! schreen. De Dierten un de Planten köönt dat nich, de mööt gedüllig un trurig mit ansehn, wat wi jüm de Heimaat kaputtmaakt.
Wat köönt wi denn doon?

Onkel Paul seggt jümmer: "Wenn du bloots half so veel kriggst, as du hebben willst, is dat meiste Tiet ok noog." Un denn smuustert he so licht un deit, as wull he mi straken.
Ja bescheiden sien, eenfach leven, dat weer villicht mennigmaal gaarnich verkehrt. Mag ween, dat kann uns helpen.

 
En scheunen September wünscht Se
Ehr Sünnschienkieker.

To dat Themenrebett "Treibhauseffekt" finnt Se ok wat Intressantes in düsse ölleren Sünnschienkieker:
Sünnschienkieker April 2003
Sünnschienkieker Februar 2003
Sünnschienkieker Oktober 2002

...un een aktuelles Link dorto:
http://www.wissenschaft-online.de/artikel/622534



na baven