De Sünnschienkieker vertellt in'n Braakmaand vun den

Knubbel-Swaan — Höckerschwan

Grött von Snavel bit Steert		150 cm
Flünkenspannwiet		bit 240 cm. Hett'n bannig langen Hals, den he meist in S-Foorm dräägt. Moders Hals is beten körter.
Utsehn		De orangerode Snavel hett'n swatte Spitz un babenop 'n dicken swatten Knubben. Bi den Keerl is he grötter as bi de Fru.
Wicht		8 —14 kg, ok 20 kg swore Vagels gifft dat.
Öller		He warrt mitünner bit 20 Johr olt
Roop		Gnarrt un trompetet in de Bruuttiet, sünst meist still.
Bruut		März/April. Moder brööt alleen. Vadder bringt dat Reet un de Planten to'n Nestbuu un passt op'n Caneel, dat keeneen Moder stöörn deit. Moder ritt sik feine Dunenfeddern ut un leggt se in dat Nest, dormit dat scheun week is.
Eier		Stücker wat 5-10, so as se Platz un Foder hefft.
Bruuttiet		5-6 Weken, 4 -5 Maanden later köönt se flegen. Bit Winter blieven se mit de Öllern tosamen. Jungvagels hebben griese Feddern, eerst mit 2 - 4 Johr sünd se richtig utwussen un sneewitt.
Foder		Woterplanten un de lütt Dierten, Kävers, lütt Kervdierten, Kaulquappen, un ok Fisch, de dor mit bikamen. De Parkswaans freten ok geern Gras.

To Beseuk bi dat Ehepoor Swaan

O wat de Swaan seilen deit! As'n Veermastbark bi stieben Wind! Nu kümmt he rut ut'n Woter! Hett de en langen Hals! Ik schall afhaun, meent he? Na, he hett ja ok Recht! Sien Ollsch sitt dor an de Siet in't Reet op de Eier, mutt ehr Roh hebben.
Söben Stück hett se leggt. Gistern heff ik dat mit'n Feernkieker sehn. En scheunes grotes Nest is dat dor an dat Reet! Vadder Swaan gläunt mi nu woll obstinaatsch an. Un nu zischt he ok ganz grugelig un makt de Flünken breet. He will mi hauen! Ik pees nu glieks af! Dat deit woll aasig weh, wenn de Vagel bieten deit, or he breekt mi den Arm mit sien Flünken. Is'n Kraftpoket, de Keerl!
"Beruhig di!", roop ik noch un denn mak ik, dat ik wegkümm.

Moder sitt op dat Nest un kiekt beten bang na mi hen, aver ik heff nu noog sehn. Warrt woll noch'n Tiet duuern mit de lütten Swaankücken.

Swaan un Hund

Avends bün ik denn doch noch maal mit Opa Harms hengahn. He is jümmers noch goot toweg, un dat mit de Vagels lett he sik nich nehmen. Opa hett sien Stock in de Hand nahmen un denn is he mit mi op 'Walking-Tour' gahn. De harr'n ganz scheunen Schritt an'n Liev mit siene 85 Johr! De Vadder Swaan is denn ok ankamen. Weer graad 'ne Fru mit'n lütten Jack-Russel-Terrier dor, un dat Diert weer an't Bellen un güng op den groten Vagel los. "O Mann!", sää Opa Harms, "wenn dat man goot geiht!"
Dat güng natüürlich nich goot. De Swaan zischt em luut an un spannt de Flünken ut un denn — hest dat sehn, haut he em een rünner, dat ik dacht heff, de Hund is nu doot. De schree aver noch bannig wat! Wau-wau-wau — huuuul-huuuul! He keem wedder op de Been un leep gau na sien Frauchen, de em glieks op'n Arm nöhm. De Hund weer nich kaputt gahn, he weer heil un gesund.

Opa Harms weer total verbiestert un sää to de Fru: "De arme Hund! Schamen Se sik nich? Schuld hebben Se alleen! Wat hebben Se nich oppasst op Ehrn lütten Fründ! De is doch nich so klook as'n Minsch!"

De Fru hett en scheepes Muul trocken. Se weer bannig insnappt över Opa Harms sien Snack. De Swaan is denn wedder afseilt na den See rut. De Hund hett Glück hatt, dat de Vagel em nich glieks ünner Woter drückt hett, sünst weer he noch verdrunken.

"Ole Kreih!", sää Opa Harms. "Dat Wief is so dumm as Bohnenstroh. Ik gläuv nich, dat de nu beter oppasst op ehrn lütten Bellheini. Hett em goor nich verdeent, so'n nüdeligen Hund."

De Lütten sünd dor!

Ganze Tiet is woll vergahn, ik harr woll düt un dat to doon.
Gistern, as ik henkeem, weern de Swaanküken utkamen. Stücker söss swümmen bi de Öllern rüm. De Ollen weern bannig stolt un Vadder keek fühnsch in de Gegend rümmer, wat dor kamen schall, 'ne Rott or 'ne Goos, 'ne Aant or sowat. He wull se all wegjagen or doot maken. Keeneen dröff sien Kinner so lang ankieken un eerst recht nich bieten. Meist Tiet fohrn de Lütten nu op'n Rüch von de Öllern spazeern. Dat is kommod, meenen se. Se sünd ja ok noch so lütt! Aver freten un ok swemmen köönt se al. De Öllern rieten jem de Woterplanten von'n Grund af un leggen för de Lütten dat ganze Tüüchs op dat Woter, un de Küken freten dat ganz fideel op. Poor Daag later köönt se dat ok alleen, meent Opa Harms to mi. Se sünd ja Nestflüchter un kamen bald alleen torecht.

De See mutt aver noog Steden hebben, woneem dat Woter nich so deep is, dormit de Swaan mit sien Snavel dat Gröne an'n Grund afrieten kann. He is nömlich keen Dükervagel, stellt sik bloots op'n Kopp, steekt sien Achtersten in de Hööchte, spaddelt mit de Been un reckt sien langen Hals in dat Woter rünner. So bit 90 cm riekt he daal, wieder nich.

Kiek, se flegen!

Mit veer Maanden köönt de Lütten denn ok flegen. Moder un Vadder flegen mit jem tosamen över den See un in de Ümgegend. Hebben Se dat maal sehn, wo so'n groten Swaan de Hööchte kriegen deit? He mutt sik bannig anstrengen dorbi un bruukt 'ne richtig lange Startbahn, aver dann... Wat dat ruuschen deit! Wunnerschöön! Nu is he in de Luft, so witt as Snee un mit sien scheunen langen Hals — en Gedicht! Een, wo dat süht un heurt, kann goot verstahn, dat Hans Christian Andersen da Märken von schreven hett. He is ja ok en richtigen Märkenvagel, uns Knubbelswaan, un een von de gröttsten noch dorto.

De Halfstarken

Bit Winter blieven de Lütten bi ehre Öllern, aver in Fröhjohr möten se utneihn, süns jaagt Vadder se gresig in de Flucht. He will ja mit sien Fru wedder bröden, da möten sik de Halfstarken en egen Steed to'n Leven seuken.
Twee bit dree Johr duert dat, bitdat de Swaankinner ganz utwussen sünd. So lang sünd se ok noch nich richtig scheun witt, sünnern noch jümmers beten bruun.

Striethammel Swaan

Utwussen Vagels mag de oll Swaanvadder partout nich lieden. He bitt se ganz aasig un verjagt se. Een groot Reveer bruukt he dorüm op sien See, he is en rechten Striethammel, sünners wenn he bröden will or Junge hett. Avers sien egen Fru, de blifft en Leven lang sien bestes Stück. De geiht em nich von de Siet, as'n olles Ehepoor sünd se verbunnen. Bloots wenn een von de Beiden starven deit, denn söökt sik de anner wedder wat för't Hart.
Uns Swaanpoor, dat is woll noch jung, dat hefft wi woll noch poor Johr op'n See.

Swaanland

Ja, in Skandinavien un Sibirien bit Aasien hen, dor gifft dat veel mehr von düsse Vagels, dor leven se ok mehr wat op'n Hümpel. Aver dor kriegen se denn ok weniger wat an Kinner, bloots so Stücker veer or fief. Bi uns in Düütschland, dat is eentlich goor keen Swaanland bit op den Noorn un Oosten, to'n Bispill Schleswig-Holsteen, Meckelnborg un Pommern. Dor gifft dat noch richtig wilde Swaankolonien. In ole Tieden hefft de Grafen un ok de Keunig sik wilde Swaans fungen för den See an ehr grote Paläst. Se hefft sik ok Swaaneier klaut un se de Göös to'n Utbröden ünnerleggt. Dat weer lichter, as lebennige Swaans to fangen. Dat süht ja so scheun ut, wenn so'n Swaan as'n Schipp ünner vulle Segel över'n See lang kümmt! Dat musst de Keunig ja ok hebben! Sünst weer he ja keen Keunig! De Handfeddern von de Vagels wüürn besneden, dormit de Swaan op den See blieven musst un nich utneihn kunn.

Alster- un anner Parkswaans

De Alsterswaans in Hamborg gifft dat ok al lang. Anno 1400 harr de Senaat al dat Recht, Swaans op de Alster to hollen. In gode Tieden wüürn dat 400 Stück. Na den tweten Weltkrieg harrn wi bloots noch een Poor. Aver düt Johr sünd dat so Stücker 120 von de scheunen groten Vagels. Wenn dat koolt warrt, trecken de Alsterswaans mit en Boot na den Eppendorfer Möhlendiek hen, aver in Fröjohr finnen se alleen wedder torüch.

Överall in Düütschland sünd dat mit de Tiet mehr un mehr Swaans worrn. Keen Voss un keen Katt kunn jem so licht wat doon, un Seeadler, nee, in de Stadt gifft dat keen! So leven bi uns överall totruliche Swaans, de een fodern kann. Bloots de Rotten un so'n Kropptüügs, de sünd för de Küken 'ne grote Gefohr.

Wintertiet

In'n Winter flegen ok de wilden Knubbelswaans geern dorhen, woneem dat noog to freten gifft un dat Woter nich so dull tofreren deit. Denn sünd se veel bi uns an de Noord- un Oostsee un ok in uns Binnenland to finnen. De kamen ut Noord-Skandinavien un Sibirien to uns hen. Dor sünd denn ok de Singswaans, de keen Knubbel an de Nees hebben un de so trumpeten, dat sik dat wiet von af anheurn deit as Singen or Klockenlüden. Un mitünner gifft dat sogoor de lütten Zwergswaans dor. Dat is denn een Paddeln un Flegen un Manövreern, dat is 'ne reine Pracht! In'n Fröhjohr, meist in Märzmaand, flegen se alltiet to ehr Bruutsteden torüch.

Swaangesang

Halt Stopp! Dor gifft dat noch dat Woort von den 'Swaangesang'. Dat Vertellen geiht torüch op de olen Griechen. As Phaeton, de Söhn von den Sünnengott, maal Vadder sien Sünnwagen fohrn wull, de Ool harr em dat mit sworen Harten verlöövt, hett Phaeton em glieks in Klump fohrt un is in den Stroom Eridanus rinfollen un natüürlich verdrunken. Wat'n Jammer weer dat! Sien Fründ, de Kyknos, weer bannig trurig, hett weent un weent, un Vadder Helios hett den Jungen ut Mitleid in dat Steernteken Swaan verwannelt. Dor fliggt he nu an'n Heben, un den Stroom Eridanos gifft dat ok al lang as Steernbild. Dor kann nu Kyknos üm sien Fründ truuern.
Nu vertellt de Lüüt sik aver von de Tiet an, ehr dat en Swaan starven mutt, singt he nochmaal en wunnerscheunes, truriges Leed. Ik heff dat noch nich höört, aver wokeen weet dat? Hüüt in uns Tiet meent de Lüüt mit 'Schwanengesang' faken dat letzte Wark von een Künstler.

En Swaan in ehr Wappen hebben ok de Dänen. Dat kümmt, wieldat jem maal uns Landschop Stormarn tohöört hett. Un Stormarn weer en Swaanland. Aver nu is ja uns Stormarn doch noch düütsch worrn un dat is ganz goot so.

Se marken dat al, över den Swaan kann een 'ne Menge vertellen. Denken Se maal dor an, wenn Se em wedder sehn.

Wat ik noch seggen mutt: Poor von de Swaans hebben letzten Winter ok de Vagelgripp kregen. Faten Se se also lever nich an! Se freten sowoso nich so geern Broot! Dat is nich dat Richtige för se! Dat snabbeleern se bloots in'n Winter, wenn't nich noog anneres gifft. Grööntüüg is jem veel lever! Laten Se se swemmen un frein Se sik över uns sneewitten Wunnervagels.

Een scheunen Swaansommer wünscht

Se Ehr Sünnschienkieker.

Un passen Se op Ehrn Hund op!