Dat Kruut för'n Christmaand: vun Anke Nissen Semen Amygdali, Familie Rosaceae |
|
|
Anner Namen:
|
Sorten: Krachmandeln,
Knackmandeln, sööt Mandeln = Amygdalae dulces bitter Mandel = Amygdalae amarae |
|
Sammelt warrt:
|
Samen, Kerne = Semen Amygdali | |
Warrt bruukt: |
|
|
De Mandelboom is in Zentral- un Vorderasien to Huus. De Blöden kaamt vör de Bleder rut un sünd schöön rosa-root. | ||
|
||
Mandelkleie Wenn ut söte Mandeln dat fette Öl rutpreßt worrn
is, denn blifft de Mandelkleie na. Se warrt gern bruukt in de Kosmetik,
as Seep, as mild Waschmittel bi empfindlich Huut.
Mandelöl... ...is klor, geel, ahn Geruch un smeckt mild ölig. Indrögen
deit Mandelöl nich.
En vullwertig Ersatz för't Mandelöl is dat Pfirsich-Kern-Öl. Beide Öle sünd sik gliek. |
||
Mandelmelk Vun Sööt Mandeln warrt de Huut aftrocken, denn warrt se
reven orrer in enen Mörser tweistött.
Ut Bittermandeln warrt dat Ätherisch Bittermandelöl un
Bittermandelwater herstellt. |
||
Marzipan Wenn een an Mandeln denkt, un wenn een in Lübeck tohuus is, denn geiht dat gor nich anners, denn mütt een vun Marzipan vertellen. Ik heff mal tokeken, bi Niederegger, as dat maakt wörr, dit wunnerbor Produkt, dat Marzipan nöömt warrt. Grote runde Kopperschalen wörrn mit Mandeln (enthülst) un Zucker (Zuckerhüte) füllt und denn dörchstampft un dörchstampft un dörchstampft, later denn dörchkneet un dörchkneet, un dörchkneet un an'n End weer't Marzipan. Woveel Mandeln nahmen warrt un woveel Zucker dor denn to kümmt, dat is geheem, dat warrt nich verraden. Een mütt dorvun utgahn, dat de Lübecker dat Marzipan nich
erfunnen hebbt, Wo kunnen se ok? Hier wasst keen Mandeln.
|
||
In fröher Tieden is Marzipan In Lübeck
in Afteken herstellt worrn un in heel lütte Portionen as Mittel
to'n Stärken un as Mittel gegen Magen-Besweer verköfft worrn.
Thomas Mann schrifft vun Marzipan as "Haremskonfekt". För
mi is dat ene hübsche Vörstellung, dat Marzipan villicht
över Venedig na hier kamen is. Venedig hett veel mit den Orient
Handel dreven. Un de Naam "Marci panis" bedüüdt
"Broot des Markus", Markusbrot. Wi weern kortens en poor
Daag in Venedig, un wi hebbt sehn, dat dor veel Markusbrot in de Schaufenster
anbaden warrt. |
|
|
Dat warrt seggt, dat de Hillige Franz vun Assisi he leevt so üm 1200 al Marzipan gegen sien Lievpien vun ene "Gönnerin" kregen hett. Franz vun Assisi keem ut ene rieke, gode Familie. As denn mal Krieg weer, wörr Franz infungen un fasthollen, bet Löösgeld för em betahlt weer. In de Tiet hett he sik överleggt: "Dat is nix mit dat Rieksien. Ik will af nu lever arm sien." He hett allens verschenkt un trock dörch de Lannen. Dat warrt seggt, he kunn so fein predigen, dat de Vagels in de Bööm uphollen mit' Singen un em tohören, un de Fisch steken ehre Köpp ut't Waten un hören em ok to. Eten hett Franz blots nach dat, wat de Lüüd em geven hebbt, wat se em schenkt hebbt. Un dat weer villicht nich jümmers dat Best. He kreeg dat mit'n Maag un toletzt wörr he krank. As dat gor nich goot üm em stünn, dor fünn sik ene Fru, de em hulpen hett: Se geev em ganz lütte Portionen vun Marzipan! |
||
So in de Sößtiger-Johren, dor is mal Haile Selassie Kaiser vun Abessinien (Äthiopien), Löwe vun Juda, Negus to Besöök in Dänemark west. Up'n Trüchweg, keem he mit de Iesenbahn dörch Lübeck. Uns' Börgermeister un 'n poor Senatoren stünnen an'n Bahstieg un geven em de Ehr. Se geven em aver ok ene grote, schöne Marzipan-Torte mit uns' Holstentor up. Haile Selassie freu sik, bedank sik un denn suus he wieder na Hamburg. Johre
later weer ene Archäologen-Grupp in Abessinien. Se harrn de Verlööf
un kladdern dörch ganz besünner Höhlen. Enen Dag hett
Haile Selassie se in sienen Palast inlaadt. Se hebbt geern annahmen,
hebbt sik allen ankeken, hebbt staunt över schöne Säle
, sünd dörch Gänge gahn un miteens dor
hüng doch an de Wand mang all de afrikanischen Kostborkeiten
dor hüng doch dat Lübecker Holstentor! Se bleven
stahn, se wunnerwarken. Man denn kennen se dat gau: Dat weer ene Marzipantorte.
En vun uns' Stadtpräsidenten, Gaul hett he heten, de weer recht
wat rund, meist kugelig. An sienen 7o. Geburtsdag hett he ene Reed
hollen un sä: Mien leef Mann seggt, "Wat en echten Lübecker is, de kriggt 'Entzugserscheinungen', wenn he to lang keen Marzipan eten deit!" |
||
|