Biblische Planten:
"Unser lieben Frauen Bettstroh"

vun Anke Nissen

Welkeen Plant mag dat wohl sien, de as Bettstroh vun "uns leve Fru" ansehen warrt? Üm dat glieks to seggen, dat gifft vele Planten, de den Namen "Uns leve Fru ehr Bettstroh" kregen hebbt. Ik vertell mal vun den Sand-Thymian (Thymus serphyllum), denn disse Plant heff ik in enen Bibelgoorn ünner den Namen "Unser lieben Frauen Bettstroh" funnen. Mi dücht, dat dit doch en recht poetisch Naam för ene Plant is. Natürlich is Maria, de Mutter vun Jesus, mit disse "leve Fru" meent. Se sall mit dissen Planten-Naam ehrt warrn. Jüst so, as ok mit de Namen Marien-Bettstroh (för Quendel), Muttergottesbettstroh, Muttergotteskruut (för Dusendgüldenkruut) u.a.m.

In dat Düütsche Wörterbook vun Jakob un Wilhelm Grimm steiht ünner "Bettstroh":
"unser lieben Frauen Bettstroh heiszen duftende, blühende Kräuter, namentlich Galium Labkraut, Waldstroh, schw. Jungfru Mariae senghalm. Thymin serpillum, Feldquendel — lauter liebliche, mythische Benennungen."

En Legende ut Tirol vertellt:
Maria is mal dörch dat Karwendel-Gebirge wannert. Se hett sik up en Wisch leggt un utruht. Se ruh up enen Karwendelrasen, enen Quendelrasen. Up disse Wisch stünn veel Quendel (Thymus serphyllum, ok Sand-Thymian). Un so is disse Plant dat Bettstroh för Maria west.

Dat gifft aver ok anner Planten, de Maria bi't Slapen as Bettstroh deent hebbt — hebben süllt — un de dorüm ok dissen besünnern Namen kregen hebbt:

un vele vun de Planten, de an Marias Himmelfohrt (15. August) in de Kirch weiht warrt.
Disse "Weihbuschen" bestünn ut de schönen, gelen Blöden vun Alant. Man hett för elkeen Mitglied ut sienen Huushalt ene Blööd nahmen un ok för elkeen Stück Grootveeh (Köh, Peer). Üm disse Alantblöden wörr en Kranz ut acht anner Heilkrüder bunnen. Disse Krüder weern ünnerschiedlich, je nadem, wo de Lüüd wahnen, wat för Planten dor wassen deen. Mien Grootmudder — wi leven up ene Insel — nehm jümmers: Bifoot, Johanniskruut, Kamille, Rainfarn, Ringelbloom, Salbei, Schafgarbe un 'n Telgen vun'n Wacholder. Een kann aver ok Arnika, Baldrian, Dusendgüldenkruut, Eisenkruut, Königskerze, Thymian orrer Wermut in den Buschen rinnehmen. Dat mütt aver jümmer negen (9) verschieden Planten tohoopbunnen warrn! Dat weer denn de "Neunerlei-Buschen". De wörr an'n 15. August (Maria Himmelfohrt) to de "Krüderweihe" in de Kirch bröcht, dat he segent wörr. (Över Weihbuschen kiek ok in Plattpartu bi Alant, Arnika, Bifoot, Wacholder, Johanniskruut Dusendgüldenkruut.)

Sandthymian
Thymus serphyllum, Familie; Lippenblütler (Labiatiae)

Anner Namen:

Feldthymian, Wilder Thymian, Quendel, Weihekruut, Uns leven Fru Bettstroh, "The yellow ladies bedstraw (engelsch), "vor frues senghalm" (däänsch), Mariekenbettstroh (Schleswig), Mariabettstroh (Lübeck) Liebfrauenbettstroh (Hessen).

Wirksame Bestanddeel: Ätherisch Ööl
Sammelt warrt:
dat Kruut, Herbe serphyllum
Warrt bruukt:
  • to't Heilen, Fördern un Kräftigen vun de baven Luftweeg,
  • vun buten: Help bi rheumatisch Smarten, answollen Gelenke, Nerven-Entzünden, Verstauchung, Quetschung
  • as Kökengewürz

So warrt't anwennt:

mehrst vun buten: to'n Baden, in aromatisch Krüderkissen.
as Tee

Wenn ik Sandthymian enen Namen geven sull, ik wörr seggen "Lütt Kruut ganz groot". Dit Kruut is stark, hett Kraft. De bruukt dat lütt Kruut ok, wenn dat buten in de Natur överleven will. Un disse Kraft kann dat Kruut an uns Minschen wiedergeven.

Wenn ik mi — vun de baven uptellten Namen — enen utsöken sull, denn wörr ik natürlich "Marieken-Bettstroh" nehmen. För mi en würklich sympathisch Naam för en Plant. Un jüst so hett dat wohl ok Theodor Storm dacht, denn bi em heff ik dissen Namen för dit Kruut funnen.


Foto: Anke Nissen. Klick op to'n Vergröttern!

In Mensing sein Wörterbook för Schleswig-Holstein heff ik ene feine Legende funnen:

Maria sall in Bethlehem nich up Stroh legen hebben, nee, se leeg up dit aromatisch duften Kruut, up den Sandthymian. Un in ehr Bett harr se dit Kruut ok. Elkeen Johr an'n Mai-Avend (orrer Lichtmess) hett se dat Bettstroh verbrennt un dorher gifft dat bi uns de Sitte vun't Bakenbrennen (Maifüür).

Sandthymian warrt blots so 10-15 cm hooch un bedeckt de Erd, wiel se flach dor up wasst. De Blödenstiele sünd upstiegend, de Blöden sünd lütt, hübsch, violett-rosa., de Bläder sünd ok lütt un eirund. Sammelt warrt Herba Serpylli, also dat Kruut.
[ kiek ok bi Plattpartu in de Naturnotizen 07.09.2011]

Bi uns sünd twee Orten vun'n Thymian bekannt.
1. Sand-Thymian (Thymus serphyllum).
Disse Plant is de, de den Namen "Unser lieben Frauen Bettstroh" kregen hett.
2. Echter Thymian (Thymus vulgaris).
As Heilplant kenn ik blots Thymus vulgaris, also den "echten Thymian".
[http://www.plattpartu.de/natur/kr_thymian.htm]
Beide Thymian-Orten rüükt bannig intensiv. Un de Blöden vun den Thymian warrt vun de Immen ganz besünners geern besöcht.

As Heilkruut warrt Thymian vör allen bruukt as Hölp bi Besweer vun de Luftweeg. Ok Hillig Hildegard hett Thymian gegen Keuch-Hoosten bruukt. Vun all de velen Krüder, de goot gegen Keuch-Hoosten wirken, meent se, is Thymian dat best.

Man ok as Kökenkruut is Thymian goot to bruken. De intensive Smack vun dit Kruut passt goot to kräftig Fleesch- un Kohlgerichte, to Tomatengerichte un Suppen, Soßen un Salat. Jümmers blots lüttste Mengen togeven!
Ok mit dröögten Thymian — fien tweireven — kann een goot würzen. Thymian is Bestanddeel vun dat berühmt "Bouquet garni" un höört to den "Herbes de Provence".

Uns Vöröllern hebbt Thymus serphyllum geern in'n Höhnerstall utstreut. Dat sull en wirksam Mittel sien gegen Milben un Lüüs.

Thymian-Bad

Goot bi Huutreizen, linnert Hoosten un Rheuma, kann nervöse Minschen beten wat ruhig maken.

  • 100 g Thymian mit 1 Liter hitt Water övergeten.
  • 20 Minuten trecken laten, afseihen.
  • Dissen Sud to't Baadwater geten.

Thymian-Seep

Lüüd, de dat goot mit meent, hebbt mi Thymianseep schenkt. En helle Seep, de vun dröögte, fien-raspelt Thymianbläder dörchsett is. Se gellt as Luxusseep. Se is mit pur Plantenöl un natürlich Plantenextrakt herstellt worrn, so lees ik up den Zettel, de dorbi liggt. "Se reinigt, stimuleert un maakt de Huut ruhig", steiht dor.
Ja, dat mag ja angahn, man för mi is de Seep nich to bruken. Ik mag den Thymian-Duft nicht rüken.


Foto: Anke Nissen. Klick op to'n Vergröttern!

In Russland hett mal een rutfunnen, dat Thymus serphyllum en wirksam Mittel gegen dat Supen is. Man nimmt en Handvull frisch sneden Thymus serphyllum-Kruut, kippt 4 Tassen kaken Water dor över, lett dat beten trecken un seiht denn af. Vun dissen Sud gifft man den Süper alle dree Stunnen enen Teelöpel vun. 't kann to dullen Dörchfall kamen, ok to Övelsien un Erbreken, man — wenn dit Behanneln twee bet dree Weken dörchhollen warrt, is de Süper vun seine Sucht frie.

Ja — un wokeen geern mal Gespenster ankieken will, de bruukt sik blots enen Thymian-Tee kaken. Dorto dörv man aver blots Spitzen vun Thymianplanten plücken, de in de Nähgde vun enen Hügel wasst, up den sik oft Geister drapen doot. Den Tee mütt dorto noch lütt beten Gras vun enen Elfenthron tosett warrn...
Heff ik in miene kloken Böker leest, de mien leef Mann jümmers "Hexenböker" nöömt.


Foto: Anke Nissen. Klick op to'n Vergröttern!

Wat Hillig Hildegard över Herba Serphylli schrifft, dat gellt bet hüüt:

Dit Kruut is warm un gemäßigt. Un en Minsch, de krank Fleesch an'n Liev hett, so dat sien Fleesch as Krätze utblöht, de sall oft Quendel eten — entweder mit Fleesch orrer in Mus kaakt — un dat Fleesch vun sienen Körper warrt vun innen binnen heil un rein warrn.

Man, wenn een de lütte Krätze hett, denn mütt he Quendel tweistöten un mit frisch Fett vermengeleern. Dor warrt denn en Saalv ut maakt, mit de he sik salven mütt — un he warrt gesund."

Un denn schrifft se noch över de heilen Kräfte vun 'n Thymian:

"Thymian maakt warm, Thymian maakt dröög. Wenn een gode Krüder un Gewürze dorto mengeleert, nimmt Thymian dörch sien Warmnis un sein Starksien de Fäulnis vun de Geschwüre weg, de vele Smarten maakt.
Een sall nehmen Thymian — de hele Plant mit all de Eerd, de dor an hangt — kaakt se un maakt dor en Switzbad ut. Un in dit Bad sall een sik oft rinsetten. De Warmnis un de Dröögheit vun dit Kruut tohoop mit de dröög, hitt-maakt Eerd, as dat baben seggt worrn is, minnert de slechten Säfte — natürlich blots denn, wenn dat Gott gefallt."

 
 

Mehr biblische Planten: hier
2.9.2012


na baven