Ut de Muuskist:
För de Gören

van Willi Höfig


Se köönt de Biller per Klick vergröttern. Trüch kaamt Se denn mit den Zurück-Knoop op de Browser-Symboolliest.

Nu denk maal 'n Ogenblick nich glieks an Klaus Groth un sien Book Voer de Goern (1858). Dat is al bekannt un beropen sörr annerthalf Eeuwen. Ik heff hüüt maal veer Böker mit Kinnerriemels ut de Muuskist trocken, de amenn noch wat Nieget daartodoon köönt. De Geschicht fangt mit Mudder, Mudder, de Melk kokt över! van Hanna Wolff an: "Kinderspiele und Geschichten aus der Raabestraße im alten Geestemünde". Geestemünde, dat is en Stadtdeel van Bremerhoben, wo ik born un upwassen bün, as dat noch Wesermünde heet. Nich jüst in de Raabestraat — man wat in Hanna ehr Book steiht, dat heff ik as'n lütten Steppke ok sungen un vertellt, schreet un speelt:

Wenn hier een Pott mit Bohnen steiht
Un dor een Pott mit Brie,
dann laat ick Brie un Bohnen stahn
Un danz mit mien Marie.
Marie, Marie, Maruschkaka,
Marie Mara, Marei,

of dat Leed van'n Partnertuusch (learning by doing…):

Gah' von mi,
gah' von mi,
Ick mag di nich sehn,
Kumm to mi,
kumm to mi, ick bün so alleen.
Rudiralllalala, rudiralllalala,
ick heff eene ann're un de is so schön —

den helen Kring dör, un amenn kümmst denn wedder bi diene eerste Leevste an. För us Kinner weer dat eendoont of Hoochdüütsch of Plattdüütsch; in de Wies, wo een di ansnackt harr, harrst du em antert. Hanna Wolff hett ehr Book an'n Enn van de 80er Johren tohoopbrocht.

En Book mit Riemels un Versen för Gören un Blagen harr miene Moder ok in de Hannen, as ik lütt weer: Schöne alte Kinderreime van Heinrich Wolgast (1903/04). De harr in siene Tiet 'n groten Naam as Optrecker un Schoolmeester. Wenn een dat Ding hüüt ankieken deit: Goot süht dat nich mehr ut — salterig un smuddelig, un in't Water is dat ok maal fullen.

Kinnerböker geiht dat faken so: se warrt to Dode leevt, jümmer wedder mit smerige Kinnerpoten dörblädert, un sünd opletzt blots noch Gruus un Muus. De bunten Biller, de heff ik hüüt noch in'n Kopp. Keen de maalt harr, daar heff ik mi as Kind nich üm scheert — dat is Sepp Mauder wesen, de dunnemaals 20 Johr oolt weer. De "Kinderreime" weern siene eerste Book-Illustration un dat eerste Kinnerbook mit Biller in'n Jugendstil överhaupt. Een kunn dat (mit 87 Sieden) för 15 Penning kopen. De Uplaag weer för de Tiet astronomisch: 150.000 Stück! (Bito seggt: In't Internet is dat afbildt.)

Ik heff nich blots de Biller in'n Kopp, man ok noch de Riemels:

Mäh! Lämmchen, Mäh!
Das Lämmchen lauft in Wald,
Da stieß sich's an ein Steinichen,
Da tat ihm weh sein Beinichen,
Da schrie das Lämmchen "Mäh!"

Mäh! Lämmchen, Mäh!
Das Lämmchen lauft in Wald,
Da stieß sich's an ein Stöckelchen,
Da tat ihm weh sein Köppelchen,
Da schrie das Lämmchen "Mäh!"

Mäh! Lämmchen, Mäh!
Das Lämmchen lauft in Wald,
Da stieß sich's an ein Sträuchelchen,
Da tat ihm weh sein Bäuchelchen,
Da schrie das Lämmchen "Mäh!"

De hunnertunsöben Versen, de noch fehlen, de laat sik bi't Spazeeren in'n Wald grootordig tohoopsöken. Dat "Tiermärchen" op S. 43, dat mi al as'n lütten Pööks so goot behagen hett, kannst du hüüt op YouTube finnen, sungen van Nana Mouskouri:

Zwischen Berg und tiefem Tal
Saßen einst zwei Hasen,
Fraßen ab das grüne Gras
Bis auf den Rasen.

Als sie sich nun sattgefressen hatten
Setzten sie sich nieder,
Bis daß der Jäger kam
Und schoß sie nieder.

Als sie sich nun aufgerappelt hatten
Und sie sich besannen,
daß sie noch am Leben war'n,
Hüpften sie von dannen.

Wat de Bröder Grimm in de Kinder- und Hausmärchen in Prosa weddergeven hefft (Das Dietmarsische Lügenmärchen, KHM 159) un wat to miene Tiet elkeen Schoolkind as en hoochdüütsch Gedicht kennen dee, de Verdreihte Werlt, finn ik nu in Plattdeutsche Kinderreime van Joachim Schmidt, rutkamen bi Hinstorff in Rostock 1982:

Ik wil juw singen, ik wil nich legen,
ik sach dre braden Höner flegen.
Se flogen gar ser und schnelle:
De Büke hadden se na dem Hemmel gekert,
den Rüggen na der Helle.

Ein Ambolt und ein Mölenstein,
de schwimmenden beide aver den Rhein,
se schwamden also lise.
It frat ein Pogge ein gloiend Plogschart
To Pingsten up dem Ise…

Den Text harr Karl Müllenhoff al 1845 in siene Sagen, Märchen und Lieder der Herzogthümer Schleswig, Holstein und Lauenburg fastholln. Un de leevt jümmer noch, 170 Johr later… Dat Book van Joachim Schmidt hett moie Biller, de Werner Schinko bistüert hett. Dat is en Naam, de use Leser kennen schullt. Süst kann licht en Malör passeern:

Ik wull for dusend Daler nig,
dat mi de Kop af weer.
Den leep ik mit'n Rump herum
Un wuss nig, waar ik weer.
Un alle Lüde wurden schreen:
Wa's dat for een,
wa's dat for een?

Dat is en Text ut Oldenborg, de 1851 opschreven worrn is. Bi mi heet dat opletzt: "Ih kiek maal den!". Man as dat bi Schmidt steiht, is dat amenn woll noch'n beten plietscher.

De Vers för dat veerte Book hett Heinrich Diers sammelt: Riemels Radels Rummelpott, plattdeutsche Kinderreime (Göttingen 1968). Dit Book is mit 262 Sieden dat dickste van de veer. Daar findt sik denn ok Saken, de de annern nich hefft, as Bremer Sünner-Klaas-Riemels, to'n Bispill:

All Mannslü kriegt 'n Fro,
ik mutt stahn un kieken to.
All Froonslü kriegt 'n Mann,
ik mutt stahn un kieken't an.
Nu will ik nich mehr weenen,
ik krieg woll noch eenen.
Halli halli halloh,
so geiht't na Bremen to!

Min Vadder liggt in'n Graben,
de mag so geerne Klaben.
Min Mudder liggt in't Krankenhuus,
de mag so geerne Appelmuus.
Halli halli halloh,
so geiht't na Bremen to!

To'n Slutt kümmt Anna Susanna, de dröfft wi nich vergeten. Wi köönt ehr mit'nanner singen:

Lütt Anna, Susanna, stah up un bööt Füer!
Och nä, min leev Moder, dat Holt is to düür.
Rudirallallala, rudirallalala,
Och nä, min leev Moder, dat Holt is to düür.

Un schüür mi de Kädels un feeg mi dat Huus,
Hüüt abend kaamt hier noch dree Junggesellen in't Huus.
Rudirallalala…

Un wöllt se nich kamen, denn wölln wi se haaln,
mit Päär un mit Wagen, mit Iesen beslaan.
Rudirallalala…

Un köönt se nich danzen, so wöölt wi se't lehrn,
wi wöölt jüm de Tüffeln in Bodder umkehrn.
Rudirallalala…

So wiet bi Diers. Man ik weet noch ne Reeg, die heff ik van miene Grootmudder:

Un köönt se nich küssen, denn wüllt wi se't lehrn,
Wi wüllt jüm dat Muulwark mit Honnig insmeern.
Rudirallalala...

Översicht över de Muuskist
27.7.2016

trüch


na baven


na't Flack

na de Startsiet